Điều cần biết trong sinh hoạt hằng ngày của người cao tuổi (Phần 2) potx

Điều cần biết trong sinh hoạt hằng ngày
của người cao tuổi (Phần 2)
Người cao tuổi không nên kê gối cao khi nằm ngủ. Để hạn chế thiếu máu não
đột ngột, đang nằm, nếu muốn ngồi dậy thì không nên nhấc đầu một cách đột
ngột mà phải xoay đầu và nghiêng người lại, chống tay dậy từ từ. Việc nằm
đọc sách lâu cũng có hại cho mắt, gây mỏi người, mỏi tay, máu dồn
xuống thấp và gây bệnh trĩ.
Buổi sáng ngủ dậy, nếu hay bị đau lưng, đau khớp gối, khớp các ngón tay, hãy vận
động một lúc sẽ thấy dễ chịu. Tuy nhiên, cần đi khám để phòng thoái hóa khớp.
Các thuốc chống đau (Cortancyl, Indometacin, Alaxan ) thường có hại cho dạ
dày; vì vậy, luyện tập là biện pháp điều trị chủ yếu. Hãy khởi động các khớp trước
khi bỏ chân xuống giường, vuốt dọc cơ thắt lưng làm dịu cơn đau cột sống, bóp
chặt đầu gối rồi mới cử động. Tốt nhất là dùng bao gối (của các cầu thủ đá bóng)
khi đi lại, lên xuống thang gác nếu có hiện tượng thoái hóa đầu gối.
Khi ngủ dậy, nếu thấy cảm giác khác thường như tê nửa người, bại một bên chân
hoặc tay, cần nằm nghỉ và mời bác sĩ đến khám, không cạo gió, không cố tập thể
dục. Đây có thể là một tai biến mạch máu não, nhất là khi có tăng huyết áp, xơ vữa
động mạch.
Nằm, ngồi và một số hoạt động khác
Nên tránh chỗ ngồi có gió lùa. Nếu ngồi quạt thì không để gió thổi thẳng vào gáy
và đỉnh đầu. Nên dùng quạt quay để thay đổi hướng gió, không để gió luôn thổi
thẳng vào người. Khi mở cửa, chú ý đứng nép mình sau cánh cửa để gió không lùa
thẳng vào mặt, dễ bị cảm. Khi ngồi ở nơi có gió mạnh (ban công, bên hồ) nên ngồi
ở vị trí để gió thổi vào lưng.
Khi lên xuống cầu thang, nếu tức ngực, khó thở khác với bình thường, nên đi
khám bệnh. Nếu nhói đau bên ngực trái và khó thở, cần chú ý đến chứng thiếu
máu cơ tim.
Để giữ cột sống, không nên với tay lấy một vật gì quá tầm, không bê vật quá nặng.
Khi mang xách, trọng lượng nên cân đối cả hai bên. Không cúi lom khom khi quét
nhà, quét sân, kể cả lúc bê một vật gì đó. Giữ cho lưng thẳng trong mọi trường hợp
có thể. Nên kê một gối êm, cao vừa phải vào đoạn cột sống thắt lưng khi nằm để

chữa tật còng lưng.
Đối với người cao tuổi, hoạt động thể lực và trí lực rất cần thiết nhưng phải thực
hiện đều đặn và thường xuyên, tránh tình trạng bữa đực, bữa cái. Não có hoạt động
thì lượng máu lên nuôi não cũng nhiều hơn; nếu không, não dễ bị teo nhỏ. Tay
chân không hoạt động, cơ bắp sẽ teo nhẽo, khớp đau, dẫn đến suy nhược, lười
biếng, rút ngắn tuổi thọ.
Đại, tiểu tiện
Bình thường, mỗi ngày người cao tuổi có thể đại tiện 3 lần sau các bữa ăn hoặc 2-
3 ngày mới đi một lần. Tổng lượng phân không quá 200 g nếu ăn ít chất xơ. Gọi là
đi lỏng nếu đi đại tiện nhiều lần trong ngày và phân lỏng (thường là do rối loạn
chức năng đại tràng).
Gọi là táo bón nếu 4 ngày mới đi đại tiện một lần, phân khô từng lọn, có nhiều
chất nhầy trắng bao bọc bên ngoài. Nếu 1-3 ngày đại tiện một lần, phân khô
thì không thể gọi là táo bón. Phân khô là do ăn ít rau, uống ít nước nhưng chưa bù
đủ nước cho lượng mồ hôi đã mất sau khi hoạt động thể lực. Người đi phân lỏng
phải kiêng cá, mỡ, sữa, trứng trong nhiều năm; cần khám kỹ vì có thể đó là dấu
hiệu viêm đại tràng mạn tính do tự ý dùng thuốc kháng sinh.
Cần tạo thói quen đi đại tiện hằng ngày, hoặc 1-2 ngày/lần. Nếu phân có máu tươi,
cần khám bệnh sớm, yêu cầu thăm khám hậu môn để phát hiện ung thư phần thấp
của trực tràng. Không rặn mạnh khi đại tiện để phòng xuất huyết ở một mạch máu
đã bị tổn thương trước đó.
Có thể tạo phản xạ dễ đi đại tiện bằng cách tập thể dục, xoa day thành bụng từ
phải sang trái, uống trước một cốc nước, một ly sữa hoặc một ly cà phê. Việc thay
đổi tư thế ngồi lúc đi đại tiện (ngồi xổm, ngồi nghiêng sang bên trái, ngồi ngả ra
đằng sau) cũng có thể làm cho cơ thít hậu môn dễ mở hơn. Đi đại tiện xong, không
đứng dậy ngay một cách đột ngột mà nên cúi mình ra trước, từ từ ngồi dậy. Nếu
thấy chóng mặt, nên vịn vào một chỗ nào đó, chờ hết chóng mặt hãy đứng lên.
Đây là tình trạng thiếu máu lên não, thường chỉ thoáng qua; nếu kéo dài thì nằm
nghỉ, tốt nhất là có bác sĩ theo dõi.
Người cao tuổi bình thường đi tiểu dễ dàng, không buốt, không rắt, không sót lại;

tia nước tiểu thẳng, không bị ngắt quãng. Tình trạng hay tiểu tiện đêm có thể do
mất ngủ, hoặc có một vài bệnh như viêm đường tiết niệu, bệnh tuyến tiền liệt
Khi đi tiểu cũng phải vịn vào một chỗ nào đó. Nếu chóng mặt thì cúi đầu ra phía
trước, chờ hết hãy đi vào. Khi đi tiểu, một lượng nhiệt sẽ bị thải ra theo nước tiểu,
áp suất trong ổ bụng bị hạ thấp do mất sự chèn ép của bàng quang, lượng máu lên
não thiếu. Điều này cũng gây chóng mặt và dễ bị ngã. Kinh nghiệm cho thấy, tai
biến mạch máu não ở người cao tuổi dễ gặp về ban đêm, lúc dậy đi tiểu. Do đó,
nếu đang đắp chăn ấm, trước khi ngồi dậy, phải mở dần chăn ra để nhiệt độ cơ thể
thích nghi với nhiệt độ bên ngoài, đồng thời phải nằm nghiêng một lúc rồi mới từ
từ ngồi dậy. Nếu đi tiểu rắt, buốt hay có máu, nên đến khám bác sĩ chuyên khoa.
Về ban đêm, tốt nhất là có bô tiểu để cạnh giường, tiện tầm tay với, không phải đi
ra khỏi phòng.