TÁC ĐỘNG CỦA KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẾN MÔI TRƯỜNG pptx

TÁC ĐỘNG CỦA KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẾN MÔI
TÁC ĐỘNG CỦA KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẾN MÔI
TRƯỜNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOẠT ĐỘNG KHAI
TRƯỜNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOẠT ĐỘNG KHAI
THÁC THỦY SẢN THAN THIỆN VỚI MÔI TRƯỜNG
THÁC THỦY SẢN THAN THIỆN VỚI MÔI TRƯỜNG
Chủ đề:
SINH THÁI HỌC MÔI TRƯỜNG
GVHD:Tôn Nữ Mỹ Nga

I.Vai trò và đặc điểm của
I.Vai trò và đặc điểm của
ngành khai thác thủy sản
ngành khai thác thủy sản
1.
1.
Vai trò
Vai trò


-
Khai thác thủy sản (KTTS) là các hoạt động khai
Khai thác thủy sản (KTTS) là các hoạt động khai
thác tài nguyên động thực vật trong môi trường
thác tài nguyên động thực vật trong môi trường
nước cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế

nước cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế
biến,thực phẩm cho con người
biến,thực phẩm cho con người
-
Bản chất của KTTS là cắt đứt mối quan hệ giữa tài
Bản chất của KTTS là cắt đứt mối quan hệ giữa tài
nguyên thủy sản khỏi MT tự nhiên để tạo ra hàng
nguyên thủy sản khỏi MT tự nhiên để tạo ra hàng
hóa phục vụ cho tiêu dùng
hóa phục vụ cho tiêu dùng

•
KTTS khởi đầu trong toàn bộ quá trình sản xuất của
KTTS khởi đầu trong toàn bộ quá trình sản xuất của
ngành thủy sản bản năng và chiếm hữu của con
ngành thủy sản bản năng và chiếm hữu của con
người đối với thiên nhiên
người đối với thiên nhiên
•
KTTS luôn giữ vai trò quan trọng trong ngành thủy
KTTS luôn giữ vai trò quan trọng trong ngành thủy
sản, bảo đảm an ninh, chủ quyền trên biển của đất
sản, bảo đảm an ninh, chủ quyền trên biển của đất
nước.
nước.
•
KTTS thúc đẩy phân công lao động ngày càng sâu
KTTS thúc đẩy phân công lao động ngày càng sâu
sắc tạo điều kiện sử dụng hiệu quá tài nguyên,
sắc tạo điều kiện sử dụng hiệu quá tài nguyên,

nguồn lợi cho sản xuất ra ngày càng nhiều hàng hóa,
nguồn lợi cho sản xuất ra ngày càng nhiều hàng hóa,
nguyên liệu đáp ứng cho nhu cầu xã hội
nguyên liệu đáp ứng cho nhu cầu xã hội
•
Ngành KTTS là ngành sản xuất vật chất cơ bản để
Ngành KTTS là ngành sản xuất vật chất cơ bản để
đảm bảo cho sự phát triển của các hệ thống kinh tế
đảm bảo cho sự phát triển của các hệ thống kinh tế
thủy sản
thủy sản

2
2
.
.
Đặc điểm
Đặc điểm


-
Nguồn lợi hải sản VN rất đa dạng, phong phú
Nguồn lợi hải sản VN rất đa dạng, phong phú
nhiều loài nhưng số lượng cá thể mỗi loài lại
nhiều loài nhưng số lượng cá thể mỗi loài lại
không nhiều gây khó khăn cho khai thác và chế
không nhiều gây khó khăn cho khai thác và chế
biến do vậy chất lượng và số lượng không đáp
biến do vậy chất lượng và số lượng không đáp
ứng yêu cầu của công nghiệp chế biến

ứng yêu cầu của công nghiệp chế biến
-
KTTS mang tính chất của công nghiệp khai thác
KTTS mang tính chất của công nghiệp khai thác
tài nguyên nên đòi hỏi việc phát triển ngành công
tài nguyên nên đòi hỏi việc phát triển ngành công
nghiệp KTTS phải gắn chặt với việc bảo vệ nguồn
nghiệp KTTS phải gắn chặt với việc bảo vệ nguồn
lợi, khai thác hợp lý các tài nguyên nguồn lợi thủy
lợi, khai thác hợp lý các tài nguyên nguồn lợi thủy
sản
sản

-
Đối tượng của KTTS là những SV có khả năng di
Đối tượng của KTTS là những SV có khả năng di
động không bị ràng buộc, cường độ lao động trong
động không bị ràng buộc, cường độ lao động trong
ngành thủy sản lớn và sản xuất trong điều kiện gió
ngành thủy sản lớn và sản xuất trong điều kiện gió
bão nguy hiểm, điều kiện tự nhiên …
bão nguy hiểm, điều kiện tự nhiên …
-
KTTS là bộ phận của ngành công nghiệp do đó tổ
KTTS là bộ phận của ngành công nghiệp do đó tổ
chức của ngành khai thác mang đặc trưng của tổ
chức của ngành khai thác mang đặc trưng của tổ
chức sản xuất nông nghiệp
chức sản xuất nông nghiệp

Sự đa dạng của sinh vật biển
Các loài san hô

II.Tình hình khai thác thủy sản
II.Tình hình khai thác thủy sản
VD: Năm 2005,VN có trên 100 nghìn tàu thuyền đánh cá
với tổng công suất 5,317,447 CV.Nhưng chủ yếu là tàu
thuyền nhỏ đánh bắt gần bờ,chiếm 93% tổng sản lượng.
1.Hiện trạng ngành KTTS
•
Trong những năm gần đây,KTTS
có sự tăng trưởng vượt bậc về
công suất tàu thuyền và sản lượng
khai thác.

•
Thời kỳ 2001-2005,sản
lượng khai thác đạt 8,247,400
tấn,tăng 36,39% so với giai
đoạn 1996-2000.Điều đáng nói
là 82% sản lượng là đánh bắt
gần bờ(độ sâu 50m trở vào).

•
Năm 1997,Nhà nước tập
trung vốn ưu đãi tín dụng(400
tỉ đồng) để hỗ trợ đánh bắt xa
bờ.Tuy nhiên,việc chuyển đổi
sang đánh bắt xa bờ còn chậm
và lúng túng.

Ngư dân đánh cá bắt gần bờ

2.
2.


Tồn tại hiện nay trong ngành KTTS.
Tồn tại hiện nay trong ngành KTTS.
•


Vùng nước gần bờ bị khai thác quá mức.Việc làm
Vùng nước gần bờ bị khai thác quá mức.Việc làm
chủ các ngư trường ngoài khơi còn hạn chế,việc
chủ các ngư trường ngoài khơi còn hạn chế,việc
tiêu thụ sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức.
tiêu thụ sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức.
•


Hiệu quả kinh tế của hoạt động khai thác thủy sản
Hiệu quả kinh tế của hoạt động khai thác thủy sản
nói chung va xa bờ nói riêng còn thấp.
nói chung va xa bờ nói riêng còn thấp.
•


Quản lý nghề cá còn mang tính bị động,chưa có
Quản lý nghề cá còn mang tính bị động,chưa có

biện pháp hữu hiệu để quản lý việc “tiếp cận tự do”
biện pháp hữu hiệu để quản lý việc “tiếp cận tự do”
đối với nguồn lợi,chưa kiểm soát được đầu vào
đối với nguồn lợi,chưa kiểm soát được đầu vào
cũng như đầu ra.
cũng như đầu ra.
•


Tỷ lệ hư hỏng,thất thoát sau thu hoạch còn rất
Tỷ lệ hư hỏng,thất thoát sau thu hoạch còn rất
lớn.
lớn.

III. Tác động của hoạt động KTTS
III. Tác động của hoạt động KTTS
đến môi trường
đến môi trường


1.Trên thế giới
Những dụng cụ đánh bắt không còn sử dụng như phao, dây
móc câu và lưới sẽ là một trong những nguồn phát sinh chất thải;
ngoài ra còn có những nguồn phát sinh khác đến từ đất liền sau
khi chúng bị những cơn bão đánh bật và thổi văng ra biển

Đàn cá heo tội nghiệp bị bao vây và giết hại năm 1988 ở ĐẠI TÂY DƯƠNG
Năm 1988, có tới 2.973 con cá voi và cá heo bị những ngư dân
trên đảo giết một cách tàn nhẫn
Đây là khu vực bán độc lập dân số khoảng 46.000 người

sinh sống trên khoảng hơn 50 % diện tích quần đảo. Nguồn
thu nhập của người dân nơi đây chủ yếu dựa vào ngành
đánh bắt thuỷ sản trên biển Đại Tây Dương

Đánh bắt cá voi xanh_loài động vật đang dứng trước nguy cơ tuyệt chủng.
Mùa săn cá voi tại Nam Đại Tây Dương đang đến gần cũng
là lúc mâu thuẫn giữa hội bảo vệ động vật biển Úc và các tàu cá
voi Nhật Bản trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Mới đây
người dân Úc mà đứng đầu là hội bảo vệ động vật biển đã đệ
trình chính phủ điều luật bỏ tù bất kì ai đánh cá trên hải
Austraulia.Hàng trăm con cá voi bị Nhật Bản sát hại mỗi năm

Ngư dân dùng thuốc nổ để
đánh bắt cá. Kiểu đánh bắt bất
hợp pháp trên đã huỷ hoại
nhiều dải đá ngầm san hô.


•
Đánh cá bằng thuốc nổ diễn ra
ở nhiều nơi tại Đông Nam Á và
dọc bờ biển phía đông của châu
Phi. Mặc dù đây là hành động
bất hợp pháp song việc ngăn
chặn rất khó khăn bởi các nhà
chức trách ít khi phát hiện được
những vụ việc như vậy.

''Người ta thường biết hoạt động đánh cá bằng
thuốc nổ diễn ra trong một khu vực thông qua các

vụ bắt giữ cũng như quan sát lẻ tẻ. Tuy nhiên, các
nhà chức trách không đánh giá đúng quy mô của
vấn đề vì hầu hết các vụ nổ không bị phát hiện''.
George Woodman thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Hongkong nhận xét:



2. Tại Việt Nam
2. Tại Việt Nam
•


Hiện nay tại những vùng ven bờ đã và
Hiện nay tại những vùng ven bờ đã và
đang bị tận dụng khai thác quá mức, làm
đang bị tận dụng khai thác quá mức, làm
cho nguồn lợi thủy sản có nguy cơ bị cạn
cho nguồn lợi thủy sản có nguy cơ bị cạn
kiệt.
kiệt.
•


Số lượng tàu cá có công suất nhỏ
Số lượng tàu cá có công suất nhỏ
vẫn tăng bình quân 2.300 chiếc/năm, số
vẫn tăng bình quân 2.300 chiếc/năm, số
lượng ngư dân trực tiếp khai thác hải
lượng ngư dân trực tiếp khai thác hải
sản tăng bình quân 23.155 người/năm

sản tăng bình quân 23.155 người/năm


Cạnh tranh trong khai thác ven bờ với cường độ cao,
Cạnh tranh trong khai thác ven bờ với cường độ cao,
ráo riết hơn
ráo riết hơn


Giảm kích thước mắt lưới, tăng cường độ khai
Giảm kích thước mắt lưới, tăng cường độ khai
thác hoặc dùng những biện pháp khai thác mang
thác hoặc dùng những biện pháp khai thác mang
tính hủy diệt, như:
tính hủy diệt, như:
Sử dụng chất nổ, chất độc, xung
Sử dụng chất nổ, chất độc, xung
điện…
điện…





Sử dụng phương tiện khai thác thủy
Sử dụng phương tiện khai thác thủy
sản trái phép không những hủy diệt nguồn
sản trái phép không những hủy diệt nguồn
lợi thủy sản mà còn có nguy cơ ảnh
lợi thủy sản mà còn có nguy cơ ảnh

hưởng tới tính mạng của ngư dân. Tuy
hưởng tới tính mạng của ngư dân. Tuy
biết rất rõ về những nguy hại khi sử dụng
biết rất rõ về những nguy hại khi sử dụng
thuốc nổ, nhưng nhiều ngư dân vẫn cố
thuốc nổ, nhưng nhiều ngư dân vẫn cố
tình vi phạm.
tình vi phạm.
Xử lý một tàu dùng thuốc
nổ đánh bắt cá.


Sự suy giảm nguồn lợi cá đã ảnh
Sự suy giảm nguồn lợi cá đã ảnh
hưởng nghiêm trọng và trực tiếp đến hiệu
hưởng nghiêm trọng và trực tiếp đến hiệu
quả đánh bắt của các loại nghề khai thác
quả đánh bắt của các loại nghề khai thác
hải sản. Tỷ lệ cá tạp, cá con trong các
hải sản. Tỷ lệ cá tạp, cá con trong các
mẻ lưới ngày càng cao, chiếm 40-95%
mẻ lưới ngày càng cao, chiếm 40-95%
sản lượng đánh bắt, tùy theo loại ngành
sản lượng đánh bắt, tùy theo loại ngành
nghề khai thác, kéo theo doanh thu các
nghề khai thác, kéo theo doanh thu các
hoạt động khai thác có xu hướng thấp
hoạt động khai thác có xu hướng thấp
dần.
dần.

Kiểm tra các thuyền hoạt
động gần khu vực đảo. (ảnh:
Đ.Hồng)

Ngoài thủy sản nước mặn còn có
Ngoài thủy sản nước mặn còn có
nguồn thủy sản nước ngọt
nguồn thủy sản nước ngọt


Tình trạng đánh
Tình trạng đánh
bắt thủy sản bằng
bắt thủy sản bằng
xung điện diễn ra
xung điện diễn ra
ngày càng nhiều và
ngày càng nhiều và
khá tinh vi ở nhiều
khá tinh vi ở nhiều
địa phương
địa phương

Khai thác nguồn lợi thủy không đúng quy định
SỬ
DỤNG
XUNG
ĐIỆN

HẬU QỦA ĐẾN MÔI TRƯỜNG
HẬU QỦA ĐẾN MÔI TRƯỜNG


-
Thay đổi cấu trúc nền đáy do lưới kéo đáy
Thay đổi cấu trúc nền đáy do lưới kéo đáy
-
Gây ô nhiễm môi trường
Gây ô nhiễm môi trường
-
Gây suy thoái môi trường và cạn kiệt nguồi lợi
Gây suy thoái môi trường và cạn kiệt nguồi lợi
-
Khai thác nguồn lợi không đúng quy định
Khai thác nguồn lợi không đúng quy định
-
Giá cá thực tế của sản phẩm thủy sản ngày càng
Giá cá thực tế của sản phẩm thủy sản ngày càng
tăng
tăng




Hoạt động khai thác tiềm ẩn nguy cơ gây thay đổi
Hoạt động khai thác tiềm ẩn nguy cơ gây thay đổi
cấu trúc MT của hệ sinh thái và làm suy thoái nguồn
cấu trúc MT của hệ sinh thái và làm suy thoái nguồn

sản sinh vật thủy sinh
sản sinh vật thủy sinh



IV. NGUYÊN NHÂN,PHƯƠNG
IV. NGUYÊN NHÂN,PHƯƠNG
HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP




1.
1.
Nguyên nhân
Nguyên nhân


•


Các cấp, các ngành, đoàn thể ở địa phương phối
Các cấp, các ngành, đoàn thể ở địa phương phối
hợp thiếu chặt chẽ, không thường xuyên tổ chức
hợp thiếu chặt chẽ, không thường xuyên tổ chức
tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bảo vệ
tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bảo vệ
môi trường, nguồn lợi thủy sản tại cơ sở, việc thống
môi trường, nguồn lợi thủy sản tại cơ sở, việc thống

kê, phát hiện xử lý tổ chức, cá nhân đánh bắt thủy
kê, phát hiện xử lý tổ chức, cá nhân đánh bắt thủy
hải sản trái phép còn ở mức độ khiêm tốn.
hải sản trái phép còn ở mức độ khiêm tốn.
•


Nhận thức của nông dân chỉ nghiêng về khai thác
Nhận thức của nông dân chỉ nghiêng về khai thác
mà không quan tâm bảo vệ nguồn lợi và môi trường
mà không quan tâm bảo vệ nguồn lợi và môi trường
sống của các loài thủy sản
sống của các loài thủy sản





Khiến các loại thủy hải
Khiến các loại thủy hải
sản bị tiêu diệt tận gốc,
sản bị tiêu diệt tận gốc,
không phát triển được.
không phát triển được.
Nhiều người biết, nhưng
Nhiều người biết, nhưng
vì lợi ích trước mắt nên
vì lợi ích trước mắt nên
vẫn đánh bắt, bất chấp
vẫn đánh bắt, bất chấp

chính quyền địa phương
chính quyền địa phương
và luật pháp quy định
và luật pháp quy định
Người dân chưa hiểu tác hại trong việc hủy
Người dân chưa hiểu tác hại trong việc hủy
hoại môi trường nước
hoại môi trường nước



2.phương hướng
2.phương hướng


Phương hướng lâu dài trong KTTS, trước mắt là phải
Phương hướng lâu dài trong KTTS, trước mắt là phải
thực hiện:
thực hiện:
- Quản lí chặt tàu thuyền nhỏ khai thác vùng ven bờ.
- Quản lí chặt tàu thuyền nhỏ khai thác vùng ven bờ.
- Triển khai công tác bảo vệ môi trường và nguồn lợi
- Triển khai công tác bảo vệ môi trường và nguồn lợi
thủy sinh dựa trên cộng đồng
thủy sinh dựa trên cộng đồng
-
Chuyển đổi lao động theo khai thác sang các nghề
Chuyển đổi lao động theo khai thác sang các nghề
khác
khác

-
Bảo vệ vùng cấm khai thác và khai thác có thời hạn
Bảo vệ vùng cấm khai thác và khai thác có thời hạn
bằng biện pháp tuần tra của đội tàu kiểm ngư
bằng biện pháp tuần tra của đội tàu kiểm ngư

-
Giảm số lượng các nghề kéo tôm, rớ, đăng đáy ở cửa
Giảm số lượng các nghề kéo tôm, rớ, đăng đáy ở cửa
sông để giảm sản lượng khai thác ven bờ, tăng thêm
sông để giảm sản lượng khai thác ven bờ, tăng thêm
các nghề lưới kéo đôi, kéo đơn, lưới vây, câu khơi và
các nghề lưới kéo đôi, kéo đơn, lưới vây, câu khơi và
rê thu ngừ để nâng sản lượng khai thác xa bờ.
rê thu ngừ để nâng sản lượng khai thác xa bờ.
-
Cần chọn các thuyền trưởng và thuyền viên đã qua
Cần chọn các thuyền trưởng và thuyền viên đã qua
sản xuất đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ hoặc
sản xuất đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ hoặc
đưa đi đào tạo bồi dưỡng đồng bộ ở nước ngoài theo
đưa đi đào tạo bồi dưỡng đồng bộ ở nước ngoài theo
loại nghề mà có chủ trương du nhập công nghệ
loại nghề mà có chủ trương du nhập công nghệ

-
Xây dựng các khu bảo tồn biển
Xây dựng các khu bảo tồn biển
-
Phân định rõ các ngư trường, khu vực và mùa vụ

Phân định rõ các ngư trường, khu vực và mùa vụ
khai thác, quy hoạch quy mô khai thác cho từng địa
khai thác, quy hoạch quy mô khai thác cho từng địa
phương, quản lý chặt chẽ các ngư trường, nơi sinh
phương, quản lý chặt chẽ các ngư trường, nơi sinh
sống, môi trường và các giống loài thủy hải sản
sống, môi trường và các giống loài thủy hải sản
-
Đi đôi với cơ cấu lực lượng khai thác ven bờ một
Đi đôi với cơ cấu lực lượng khai thác ven bờ một
cách hợp lý, cần phải chuyển dần sang canh tác trên
cách hợp lý, cần phải chuyển dần sang canh tác trên
vùng biển ven bờ
vùng biển ven bờ
-
Khuyến khích và hỗ trợ các cộng đồng ngư dân
Khuyến khích và hỗ trợ các cộng đồng ngư dân
quản lý vùng biển theo luật thủy sản
quản lý vùng biển theo luật thủy sản