tác động của khai thác thủy sản đến môi trường và phương hướng hoạt động khai thác thủy sản than thiện với môi trường

SINH THÁI HỌC MÔI TRƯỜNG
Chủ đề:

TÁC ĐỘNG CỦA KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẾN MÔI
TRƯỜNG VÀ PHƯƠNG HƯỚNG HOẠT ĐỘNG KHAI
THÁC THỦY SẢN THAN THIỆN VỚI MƠI TRƯỜNG
GVHD:Tơn Nữ Mỹ Nga


I.Vai trò và đặc điểm của
ngành khai thác thủy sản
1. Vai trò
- Khai thác thủy sản (KTTS) là các hoạt động khai
thác tài nguyên động thực vật trong môi trường
nước
cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế
biến,thực phẩm cho con người

-

Bản chất của KTTS là cắt đứt mối quan hệ giữa tài
nguyên thủy sản khỏi MT tự nhiên để tạo ra hàng
hóa phục vụ cho tiêu dùng


• KTTS khởi đầu trong tồn bộ q trình sản xuất của
ngành thủy sản
bản năng và chiếm hữu của con
người đối với thiên nhiên
• KTTS ln giữ vai trị quan trọng trong ngành thủy
sản, bảo đảm an ninh, chủ quyền trên biển của đất

nước.

• KTTS thúc đẩy phân cơng lao động ngày càng sâu

sắc tạo điều kiện sử dụng hiệu quá tài nguyên,
nguồn lợi cho sản xuất ra ngày càng nhiều hàng hóa,
nguyên liệu đáp ứng cho nhu cầu xã hội
• Ngành KTTS là ngành sản xuất vật chất cơ bản để
đảm bảo cho sự phát triển của các hệ thống kinh tế
thủy sản


2. Đặc điểm
- Nguồn lợi hải sản VN rất đa dạng, phong phú
nhiều loài nhưng số lượng cá thể mỗi lồi lại
khơng nhiều gây khó khăn cho khai thác và chế
biến do vậy chất lượng và số lượng không đáp
ứng u cầu của cơng nghiệp chế biến

- KTTS mang tính chất của cơng nghiệp khai thác

tài ngun nên địi hỏi việc phát triển ngành công
nghiệp KTTS phải gắn chặt với việc bảo vệ nguồn
lợi, khai thác hợp lý các tài nguyên nguồn lợi thủy
sản


- Đối tượng của KTTS là những SV có khả năng di

động không bị ràng buộc, cường độ lao động trong

ngành thủy sản lớn và sản xuất trong điều kiện gió
bão nguy hiểm, điều kiện tự nhiên …

- KTTS là bộ phận của ngành cơng nghiệp do đó tổ
chức của ngành khai thác mang đặc trưng của tổ
chức sản xuất nông nghiệp


Các lồi san hơ

Sự đa dạng của sinh vật biển


II.Tình hình khai thác thủy sản
1.Hiện trạng ngành KTTS
•Trong những năm gần đây,KTTS
có sự tăng trưởng vượt bậc về
cơng suất tàu thuyền và sản lượng
khai thác.
VD: Năm 2005,VN có trên 100 nghìn tàu thuyền đánh cá
với tổng cơng suất 5,317,447 CV.Nhưng chủ yếu là tàu
thuyền nhỏ đánh bắt gần bờ,chiếm 93% tổng sản lượng.


•

Năm 1997,Nhà nước tập
trung vốn ưu đãi tín dụng(400
tỉ đồng) để hỗ trợ đánh bắt xa
bờ.Tuy nhiên,việc chuyển đổi

sang đánh bắt xa bờ cịn chậm
và lúng túng.
• Thời kỳ 2001-2005,sản
lượng khai thác đạt 8,247,400
tấn,tăng 36,39% so với giai
đoạn 1996-2000.Điều đáng nói
là 82% sản lượng là đánh bắt
gần bờ(độ sâu 50m trở vào).


Ngư dân đánh cá bắt gần bờ


2. Tồn tại hiện nay trong ngành KTTS.
• Vùng nước gần bờ bị khai thác quá mức.Việc làm
chủ các ngư trường ngồi khơi cịn hạn chế,việc
tiêu thụ sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức.
• Hiệu quả kinh tế của hoạt động khai thác thủy sản
nói chung va xa bờ nói riêng cịn thấp.

• Quản lý nghề cá cịn mang tính bị động,chưa có

biện pháp hữu hiệu để quản lý việc “tiếp cận tự do”
đối với nguồn lợi,chưa kiểm soát được đầu vào
cũng như đầu ra.
• Tỷ lệ hư hỏng,thất thốt sau thu hoạch cịn rất
lớn.


III. Tác động của hoạt động KTTS

đến môi trường
1.Trên thế giới

Những dụng cụ đánh bắt khơng cịn sử dụng như phao, dây
móc câu và lưới sẽ là một trong những nguồn phát sinh chất thải;
ngồi ra cịn có những nguồn phát sinh khác đến từ đất liền sau
khi chúng bị những cơn bão đánh bật và thổi văng ra biển...


Đàn cá heo tội nghiệp bị bao vây và giết hại năm 1988 ở ĐẠI TÂY DƯƠNG

Năm 1988, có tới 2.973 con cá voi và cá heo bị những ngư dân
trên đảo giết một cách tàn nhẫn
Đây là khu vực bán độc lập dân số khoảng 46.000 người
sinh sống trên khoảng hơn 50 % diện tích quần đảo. Nguồn
thu nhập của người dân nơi đây chủ yếu dựa vào ngành
đánh bắt thuỷ sản trên biển Đại Tây Dương


Đánh bắt cá voi xanh_loài động vật đang dứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Mùa săn cá voi tại Nam Đại Tây Dương đang đến gần cũng
là lúc mâu thuẫn giữa hội bảo vệ động vật biển Úc và các tàu cá
voi Nhật Bản trở nên căng thẳng hơn bao giờ hết. Mới đây
người dân Úc mà đứng đầu là hội bảo vệ động vật biển đã đệ
trình chính phủ điều luật bỏ tù bất kì ai đánh cá trên hải
Austraulia.Hàng trăm con cá voi bị Nhật Bản sát hại mỗi năm


• Đánh cá bằng thuốc nổ diễn ra

ở nhiều nơi tại Đơng Nam Á và
dọc bờ biển phía đơng của châu
Phi. Mặc dù đây là hành động
bất hợp pháp song việc ngăn
chặn rất khó khăn bởi các nhà
chức trách ít khi phát hiện được
những vụ việc như vậy.

Ngư dân dùng thuốc nổ để
đánh bắt cá. Kiểu đánh bắt bất
hợp pháp trên đã huỷ hoại
nhiều dải đá ngầm san hô.

George Woodman thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Hongkong nhận xét:

''Người ta thường biết hoạt động đánh cá bằng
thuốc nổ diễn ra trong một khu vực thông qua các
vụ bắt giữ cũng như quan sát lẻ tẻ. Tuy nhiên, các
nhà chức trách không đánh giá đúng quy mô của
vấn đề vì hầu hết các vụ nổ khơng bị phát hiện''.


2. Tại Việt Nam
• Hiện nay tại những vùng ven bờ đã và
đang bị tận dụng khai thác quá mức, làm
cho nguồn lợi thủy sản có nguy cơ bị cạn
kiệt.
• Số lượng tàu cá có cơng suất nhỏ
vẫn tăng bình quân 2.300 chiếc/năm, số

lượng ngư dân trực tiếp khai thác hải
sản tăng bình quân 23.155 người/năm

Cạnh tranh trong khai thác ven bờ với cường độ cao,
ráo riết hơn
Giảm kích thước mắt lưới, tăng cường độ khai
thác hoặc dùng những biện pháp khai thác mang
tính hủy diệt, như: Sử dụng chất nổ, chất độc, xung
điện…


Sử dụng phương tiện khai thác thủy
sản trái phép không những hủy diệt nguồn
lợi thủy sản mà cịn có nguy cơ ảnh
hưởng tới tính mạng của ngư dân. Tuy
biết rất rõ về những nguy hại khi sử dụng
thuốc nổ, nhưng nhiều ngư dân vẫn cố
tình vi phạm.

Xử lý một tàu dùng thuốc
nổ đánh bắt cá.

Sự suy giảm nguồn lợi cá đã ảnh
hưởng nghiêm trọng và trực tiếp đến hiệu
quả đánh bắt của các loại nghề khai thác
hải sản. Tỷ lệ cá tạp, cá con trong các
mẻ lưới ngày càng cao, chiếm 40-95%
sản lượng đánh bắt, tùy theo loại ngành
nghề khai thác, kéo theo doanh thu các
Kiểm tra các thuyền hoạt

hoạt động khai thác có xu hướng thấp
động gần khu vực đảo. (ảnh:
dần.
Đ.Hồng)


Ngồi thủy sản nước mặn cịn có
nguồn thủy sản nước ngọt
Tình trạng đánh
bắt thủy sản bằng
xung điện diễn ra
ngày càng nhiều và
khá tinh vi ở nhiều
địa phương


SỬ
DỤNG
XUNG
ĐIỆN

Khai thác nguồn lợi thủy không đúng quy định


HẬU QỦA ĐẾN MÔI TRƯỜNG

-

Thay đổi cấu trúc nền đáy do lưới kéo đáy
Gây ơ nhiễm mơi trường

Gây suy thối môi trường và cạn kiệt nguồi lợi
Khai thác nguồn lợi không đúng quy định
Giá cá thực tế của sản phẩm thủy sản ngày càng
tăng

Hoạt động khai thác tiềm ẩn nguy cơ gây thay
đổi cấu trúc MT của hệ sinh thái và làm suy
thoái nguồn sản sinh vật thủy sinh


IV. NGUYÊN NHÂN,PHƯƠNG
HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
1. Nguyên nhân
• Nhận thức của nông dân chỉ nghiêng về khai thác
mà không quan tâm bảo vệ nguồn lợi và môi trường
sống của các loài thủy sản
Các cấp, các ngành, đoàn thể ở địa phương phối
hợp thiếu chặt chẽ, không thường xuyên tổ chức
tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật bảo vệ
môi trường, nguồn lợi thủy sản tại cơ sở, việc thống
kê, phát hiện xử lý tổ chức, cá nhân đánh bắt thủy
hải sản trái phép còn ở mức độ khiêm tốn.
•


Người dân chưa hiểu tác hại trong việc hủy
hoại môi trường nước

Khiến các loại thủy hải
sản bị tiêu diệt tận gốc,

khơng phát triển được.
Nhiều người biết, nhưng
vì lợi ích trước mắt nên
vẫn đánh bắt, bất chấp
chính quyền địa phương
và luật pháp quy định


2.phương hướng
Phương hướng lâu dài trong KTTS, trước mắt là phải
thực hiện:
- Quản lí chặt tàu thuyền nhỏ khai thác vùng ven bờ.
- Triển khai công tác bảo vệ môi trường và nguồn lợi
thủy sinh dựa trên cộng đồng
- Chuyển đổi lao động theo khai thác sang các nghề
khác
- Bảo vệ vùng cấm khai thác và khai thác có thời hạn
bằng biện pháp tuần tra của đội tàu kiểm ngư


- Giảm số lượng các nghề kéo tôm, rớ, đăng đáy ở cửa
sông để giảm sản lượng khai thác ven bờ, tăng thêm
các nghề lưới kéo đôi, kéo đơn, lưới vây, câu khơi và
rê thu ngừ để nâng sản lượng khai thác xa bờ.

- Cần chọn các thuyền trưởng và thuyền viên đã qua

sản xuất đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ hoặc
đưa đi đào tạo bồi dưỡng đồng bộ ở nước ngồi theo
loại nghề mà có chủ trương du nhập công nghệ

- Xây dựng các khu bảo tồn biển
- Phân định rõ các ngư trường, khu vực và mùa vụ

khai thác, quy hoạch quy mô khai thác cho từng địa
phương, quản lý chặt chẽ các ngư trường, nơi sinh
sống, môi trường và các giống lồi thủy hải sản

- Đi đơi với cơ cấu lực lượng khai thác ven bờ một

cách hợp lý, cần phải chuyển dần sang canh tác trên
vùng biển ven bờ
- Khuyến khích và hỗ trợ các cộng đồng ngư dân
quản lý vùng biển theo luật thủy sản


Để phát triển mạnh và bền vững khai thác thủy sản
cần tập trung thực hiện một số biện pháp :

- Phát triển mạnh mẽ các thành

phần kinh tế ngoài quốc doanh
trong khai thác thủy sản
- Điều chỉnh nghề nghiệp khai
thác thủy sản trên cơ sở nguồn lợi
và nhu cầu thị trường
- Tăng cường các biện pháp bảo
vệ nguồn lợi thủy sản