Thể loại phóng sự truyền hình những vấn đề lý luận và thực tiễn.

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA BÁO CHÍ
-----*******-----
TIỂU LUẬN
Đề tài: Thể loại phóng sự truyền hình những vấn đề lý luận và thực tiễn.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
Kể từ khi ra đời và phát triển cho tới ngày hôm nay. Truyền hình đã luôn
khẳng định vị trí và vai trò quan trọng trong lịch sử báo chí thế giới. Trong những
năm qua, báo chí truyền hình nước ta đã có những tiến bộ vượt bậc, đáp ứng ngày
tốt hơn nhu cầu thông tin, giải trí của công chúng trong và ngoài nước… Tuy
nhiên, sự phát triển của lý luận báo chí truyền hình vẫn đang ở giai đoạn đầu tiên.
Chính vì vậy trong khuôn khổ của bài tiểu luận này không thể đề cập một cách đầy
đủ đến toàn bộ những khía cạnh có liên quan đến việc sản xuất các chương trình
báo chí truyền hình. Với thời lượng có hạn nội dung bài tiểu luận chỉ đi sâu đề cập
tới một vấn đề cốt lõi là phóng sự trên truyền hình.
Đựơc sự hướng dẫn tận tình của Thầy cô giáo trong khoa. Người đã gắn bó
lâu năm và có rất nhiều kinh nghiệm quý báu đã giúp tôi hoàn thành bài tiểu luận
trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên trong quá trình thực vẫn còn rất nhiều điểm
khiếm quyết, rất mong sự đóng góp ý kiến của đông đảo bạn đọc.
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRUYỀN HÌNH
CHƯƠNG I
ĐẶC TRƯNG VÀ THỂ LOẠI BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH
I. ĐẶC TRƯNG BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH
Ra đời đầu thế kỉ XX, vô tuyến truyền hình gắn bó một cách chặt chẽ với
khoa học kỹ thuật và cùng với khoa học mở ra một thời kì mới trong lịch sử phát
triển của hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng. Nó làm cho các loạI hình
báo chí không chỉ tăng về số lượng mà cả về chất lượng. Trên thực tế, sự ra đời của

vô tuyến truyền hình đã tước bỏ sự độc quyền của báo in về việc truyền bá những
thông tin về sự kiện và hình ảnh. Từ những bước đi chập chững ban đầu của buổi
sơ khai, vô tuyến truyền hình ngày nay đã trở nên hết sức tinh vi và hiện đại, có sức
mạng to lớn trong việc tác động đến thế giới, mở ra một chân trời mới đầy hấp dẫn
đối với con người, giáo dục con người trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Đề cập tới vai trò của vô tuyến truyền hình, đã có khá nhiều ý kiến khác
nhau. Có người cho rằng đó là dòng chảy bất tận của thông tin. Nhưng cũng không
ít ý kiến đổ lỗi cho truyền hình đã lấy đi quá nhiều thời gian của con người. Tuy
nhiên cho dù có ý kiến thế nào đi chăng nữa thì cũng có thể thấy rằng vô tuyến
truyền hình đã trở thành một trong những tiêu chuẩn để đánh giá mức sống của con
người. Cũng như các loại hình báo chí khác, vô tuyến truyền hình cũng mang trong
mình những thuộc tính cơ bản của báo chí. Đó là các chức năng thông tin, giải trí,
giáo dục… Để thực hiện các chức năng này, mỗi loại hình báo chí đều có khả năng
khac nhau do phương thức thực hiện, kỹ thuật chuyển tải nội dung thông tin quy
định. Chính những khả năng này tạo thành các đặc trưng của mỗi loại hình báo chí.
Đó là những cái riêng biệt, những nét riêng biệt để phân định ranh giới giữa các
loại hình báo chí trong hệ thống các phương tiện thông tin đại chúng.
Xét từ khả năng ứng dụng thực tế có thể đưa ra các đặc trưng của báo chí
truyền hình như sau:
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Kí hiệu thông tin
Ngay từ buổi bình minh, con người đã tìm mọi cách để có thể thông tin cho
nhau, từ tiếng hú tiếng mõ, đốt lửa hoặc dùng cách ra hiệu, tiến tới chữ viêt, lời
nói để truyền đi những thông tin cần thiết. Sự ra đời của các loại hình nghệ thuật,
báo chí nói chungđều gắn liền với một vài kí hiệu thông tin, đó có thể là loạI kí
hiệu trừu tượng, kí hiệu liên tưởng hoặc kí hiệu bao hàm kí hiệu có địa chỉ… Đối
với các loại hình báo chí khi gắn liền với một loại ký hiệu thông đều có biểu hiện
riêng biệt. ở báo in là những con chữ, ở phát thanh là âm thanh. Còn ở truyền hình,
với khả năng chuyền tải thông tin dưới dạng hình ảnh chuyển động có lồng âm

thanh. Đây là ký hiệu thông tin trực tiếp và có địa chỉ. Nó mang tính trực quan sinh
động, đơn nhất, không thể nhầm lẫn. ở đây rất ít có sự khác biệt giữa kí hiệu thông
tin và bản thân sự việc mà thông tin phản ánh ( Từ khi có các thông tin xuất phát từ
ý đồ chủ quan). Tìm hiểu kĩ các yếu tố cấu thành ngôn ngữ truyền hình và làm nên
loại kí hiệu thông tin này sẽ thấy rằng các yếu tố này có mối tương quan biện
chứng giữa kháh quan và chủ quan. Hình ảnh là yếu tố khách quan, hàm chứa trong
đó là sự sống động của cuộc sống thực , không bị dàn dựng, không bị khuấy động,
nó mang một ý nghĩa hết sức to lớn trong hệ thống ngôn ngữ của loại hình báo chí
này. Có thể gọi nó là chính ngôn ( yếu tố chính). Bởi vì bản thân nó là đúng và sâu
sắc, chỉ có nó mới có khả năng thực hiện việc phản ánh thực tế một cách sinh động
và nghệ thuật. Chính hình ảnh là yếu tố đầu tiên và là yếu tố yếu tố đem chất lượng
cao cho thông tin truyền hình. Tuy vậy người ta vẫn cho rằng , khi mà chức năng
thông tin của truyền hình chưa trở thành quan trọng nhất thì khi đó yếu tố nhìn
trong truyền hình là bước đầu tiên. Điều đó có nghĩa là chất lượng thông tin của
hình ảnh trong báo chí truyền hình cho du là ở mức đọ rất cao, có ý nghĩa quyết
định thì vẫn không phải là tất cả, không phải là hoàn toàn đầy đủ. Bên cạnh yếu tố
hình ảnh là sự bổ xung của âm thanh mà chủ yếu là lời trong thông tin truyền hình.
Nếu như ở một số loại hình nghệ thuật khác, lời giữ vai trò phụ, thì thông tin truyền
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hình lời giữ vai trò không nhỏ. Bởi lẽ, từ lâu người ta nhận thấy rõ trong quá trình
giao tiếp, lời đóng vai trò hết sức quan trọng, hơn cả nghệ thuật tạo hình và cử chỉ.
2. Giao tiếp truyền hình
Khả năng giao động điện tử mang tín hiệu truyền hình được các máy thu
hình nhận khi lọt vào bất cứ điểm nào của không gian vùng phát sóng của đài phát.
Nó không giới hạn về không gian, sự kiểm soát hành chính. Mặt khác truyền hình
có khả năng thông báo dưới dạng nghe nhìn về sự kiện và hành động trong thời
điểm mà nó đang diễn ra chất lượng duy nhất, mà chỉ riêng truyền hình mới đạt
được. Chất lượng này chỉ xuất hiện trong quá trình phát trực tiếp, mà nó còn được
gọi là tính tự nhiên của vô tuyến truyền hình. Đặc tính này có liên quan hết sức chặt

chẽ với tính xác thực của chương trình truyền hình. Dù cho nó được xuất hiện
không thường xuyên trên các chương trình thì vẫn có ý nghĩa to lớn với khả năng
giao tiếp trên truyền hình. Xét cho đến thời điểm này, việc giao tiếp trên truyền
hình đã tiến sát tới hoàn hảo, nó vừa mang tính ưu điểm của giao tiếp gián tiếp và
giao tiếp trực tiếp, tạo nên một sự giao tiếp có đặc thù, nó không những xoá bỏ
được khoảng cách về mặt không gian rộng lớn, đồng thời tạo ra đựoc hiệu quả đặc
biệt đối với người tiếp nhận thông tin đó. Nó khác với báo viết và một phần ở phát
thanhlà những văn bản thông tin phải tạo ra được văn cảnh. Còn với truyền hình,
với ngôn ngữ của mình, bản thân cảnh tượng mà thông tin truyền đI đã chứa đựng ở
trong đó văn cảnh cảu thông báo.
3. Cảm thụ thông tin truyền hình
Sự tác động qua lại giữa các sự vật, hiện tượng là việc xảy ra thường xuyên
trong đời sống xã hội cả về vật chất lẫn tinh thần. Truyền hình cũng không ở trong
trường hợp ngoài lệ, tức là cũng có sự tác động qua lại giữa người truyền đạt và
người cảm thụ thông tin truyền hình. Cần nhấn mạnh trong các điều kiện cảm thụ
(còn gọi là môi trường tiếp nhận) các thông tin của truyền hình mang tính đặc trưng
riêng biệt. Đây cũng là vấn đề hết sức quan trọng đối với những người truyền đạt,
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
bởi vì có hiểu được người nhận trong hoàn cảnh nào? điều kiện nào? ảnh hưởng
đến tâm lý ra sao? Lúc đó người truyền đạt sẽ quyết định các biện pháp truyền đạt
có hiệu quả nhất, trong những trường hợp họ sẽ quyết định sẽ dùng các thể loại nào
để phát huy tác dụng cao đối với người tiếp nhận.
Đối với người cảm thụ, mỗi loại hình báo chí đều có môi trường riêng. Tìm
kiếm quá trình này là vấn đề lớn rất phức tạp. ở đây chỉ có thể đề cập một cách sơ
sơ và so sánh giữa các loại hình đó.Ở báo in và phát thanh, người tiếp nhận thông
tin đều có số lượng lớn. Việc tiếp nhận thông tin của các loại hìmh trên hầu như chỉ
diễn ra với cá nhân, ở khá nhiều địa điểm với các hoàn cảnh tác động khác nhau.
Đối với sân khấu và điện ảnh, nói chung công chúng tiếp nhận tập trung với số
lượng đông, hiệu ứng lan truyền mạnh trong số đông đó. Nhưng trên thực tế, số

lượng công chúng của cả hai loại hình nghệ thuật này, dù trên có số triệu, nhưng
cũng vẫn rải rác bị kéo dài nhiều ngày. Trong khi đó ở truyền hình tình hình diễn ra
theo chiều hướng khác. Bằng những hình ảnh có màu sắc kết hợp âm thanh tạo nên
các cung bậc , âm điệu đa dạng, truyền hình có khả năng tạo nên cảm giác đầy đủ
và chân thực cho người xem. Đây cũng là điều kiện tốt cho người xem tiếp nhận
thông tin; nhưng về hình thức tồn tại truyền hình cũng như sân khấu và điện ảnh có
liên quan đến thời gian và không gian. Tuy nhiên chỉ xét riêng về nội dung thông
tin đã có sự cách biệt rõ ràng. Mặt khác điều kiện cảm thụ các thông tin truyền hình
đối với người tiếp nhận là nó tự do đi vào từng nhà, từng con người tiếp xúc với vô
tuyến truyền hình mà không phải ra khỏi nhà, không phải xa mai ấm gia đình.Từ
thực tế này nảy sinh sinh sự không trùng lặp giữa đIện ảnh và truyền hình về đIều
kiện cảm thụ và chức năng xã hội.
Về chức năng xã hội, tính đại chúng của truyền hình ổn định do kĩ thuật
truyền tải thông tin. Từ việc tham gia vào hệ thống các phương tiện thông tin đại
chúng đến việc có một số lượng khổng lồ, vô tuyến truyền hình thực sự tham gia
vào quá trình quản lý xã hội – mà điều này thì điện ảnh dù muônd cũng khó mà
thực hiện. Mặt khác, cũng cần nhận thấy rằng, việc tham gia vào quá trình quản lí
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
xã hội của truyền hình, trước hết là các thông tin chính trị xã hội. Theo một logíc
nhất định, yêu cầu nâng cao giao tiếp trên truyền hình là nâng cao chất lượng thông
tin phù hợp với đối tượng tiếp nhận thông tin, trong đó có cả môi trường tiếp nhận
các thông tin này.
4. Thời điểm thông tin truyền hình
“ Sự hấp dẫn của truyền hình là ở chỗ nó cho phép người ta nhìn thấy cuộc
sống thực, không bị khuấy động. Không phải là câu chuyện của nhà báo hay của
người chứng kiến kể về sự kiện mà là chính bản thân sự kiện hiện nay, trong giây
phút này đang diễn ra trước mắt chúng ta”_Bachirôp Icaeep – Truyền hình thế kỉ
20.
Với luận điểm này có thể hiểu được bởi tính xác thực đó là giá trị đàu tiên và

quý nhất của vô tuyến truyền hình. Về mặt tâm lý người xem truyền hình, theo luận
đIểm là ở trạng thái có mặt. Điều này diễn ra khi vô tuyến hình mới ra đời, chưa có
các phương tiện lưu giữ hình ảnh. Nó ghi nhận được bất cứ hình ảnh nào và phát đi
ngay lập tức, cùng với quá trình diễn ra của sự kiện. Ngày nay, với nhiều sự kiện
xảy ra một cách thường xuyên và liên tục, cùng với nó là quá trình phát đi một cách
có kế hoạch các chương trình đã trù liệu từ trước. Vậy thì có khả năng truyền trực
tiếp toàn bộ các sự kiện đang diễn ra hay không? Chắc chắn là không thể hoàn
toàn. Nhưng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật đã tạo khả năng ghi hình trực tiếp
và có thể can thiệp một cách nghệ thuật và đày giá trị vào nghệ thuật montage. Đó
là cách khắc phục để đảm bảo tính liên tục về không gian và thời gian như các
chương trình trực tiếp.
II. THỂ LOẠI BÁO CHÍ TRUYỀN HÌNH
1. Một số quan niệm về thể loại báo chí truyền hình
Trong một tài liệu về truyền hình của một số nước phát triển, người ta
thường chia làm năm loại sản phẩm cơ bản:
a. Loại thuyết trình: (Lecture)
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đây là loại sử dụng phát thanh viên hoặc biên tập viên để trình bày một vấn
đề. Ưu đIểm của nó là dễ sản xuất, được bấm máy ngay tại trường quay, hoặc dàn
cảnh một cách đơn giản, chi phí cho các loại sản phẩm này là tốn kém nhất. Mặt
trái của nó là thường gây cho người xem cảm giác chán ngán, mặc dù đề tài có thể
thay đổi và người thuyết minh lưu loát.
b. Loại phỏng vấn (interview)
Đây cũng là loại dễ sản xuất. Có thể nói rằng sự hấp dẫn đòi hỏi người phỏng
vấn phảI có nghệ thuật trong việc tìm đối tượng và ra câu hỏi. Loại phỏng vấn có
thể phức tạp bởi bản thân nó có nhiều dạng khác nhau.
c. Loại thảo luận (Panel Discusion)
Thường sử dụng chuyên gia giúp đỡ về nội dung cuộc thảo luận phải có
người điều khiển hướng dẫn cá thành viên tham gia thảo luận. Mục tiêu của cuộc

thảo luận là đưa ra các thông tin về quan điểm tư tưởng ý kiến về một số vấn đề
nhưng lại đặt trọng tâm vào việc cọ xát các quan điểm, ý kiến đó.
d. LoạI kịch bản (Dramatization)
Là loại sản xuất khó nhất và có giá thành cao nhất. Là loại sản phẩm có sản
phẩm có qui trình đòi hỏi một cách chuyên nghiệp. Những vấn đề mà loại chương
trình này đề cập tới rất đa dạng và phong phú, được đông đảo công chúng ưa thích
hơn cả.
đ. Loại sản xuất trực tiếp:
Đây là loại đại chúng nhất nó có thể rất đơn giản nhưng hiệu quả của nó đối
với người xem là rất cao. Loại sản xuất trực tiếp luôn đòi hỏi sự chuẩn bị nghiêm
ngặt ở các phương tiện, từ việc lựa chọn sự kiện cho đến việc thực hiện nó. Sự
chính xác trong các tác phẩm trực tiếp cũng là yêu cầu cần thiết. Bởi một hoạt động
có nhiều người tham gia thì cũng cần có sự phối hợp nhịp nhàng đồng bộ.
Tuy nhiên cũng cần phải nhìn nhận rằng việc sản xuất một chương trình
truyền hình là sự kết hợp của cả năm loại sản xuất cơ bản đó. Người ta luôn luôn
biết phát huy ưu điểm của mỗi thể loại và kết hợp chúng nhằm mục đích làm tăng
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
giá trị của thông tin, đạt được mục tiêu đã đề ra. Ở trong một số tài liệu khác, người
ta chỉ đơn giản chia các loại truyền hình ra làm 2 loại chính
• Loại sản xuất ở trong studio: bao gồm các tác phẩm phỏng vấn, đàm luận,
phát biểu…
• Loại sản xuất ngoài trời (reporting).Loại này bao gồm các thể loại: tin tức,
phóng sự, phim tài liệu…lẽ dĩ nhiên, cách phân chia nào cũng có ưu điểm và nhược
điểm.
2. Thể loại báo chí truyền hình ở Việt Nam
Căn cứ vào tình hình thực tế, trên cơ sở những đặc trưng đã đưa ra, có thể
loại của báo chí tuyên truyền thành các nhóm sau:
a. Nhóm hội thoại
Đây là nhóm tác phẩm mà hình thức thông tin của nó chủ yếu là lời nói, nghệ

thuật tạo hình không đặc sắc lắm. Nó bao gồm các thể loại: phỏng vấn, bình luận,
đàm luận, phát biểu trên truyền hình… Thông tin trong các thể loại này, đặc biệt là
các tác phẩm làm trực tiếp có tính chuẩn xác cao dễ tiếp nhận, phù hợp với các quá
trình nhận thức. Nhưng lại có nhược đIểm là tính khái quát không cao, khả năng
lưu giữ thông tin không bền vững phụ thuộc vào tâm lý người xem. Sau đây là một
số đặc đIểm của nhóm này:
+ Đây là những cuộc hội thoại nguyên chất nhất, người ta không phải đọc
tường thuật mà là xem, không phải hình dung mà là được chứng kiến cuộc hội
thoại đó. Thông tin trong các cuộc hội thoại trên truyền hình mạng rõ rệt của tầng
thông tin thứ hai. Trong báo viết, tầng thông tin này ngắn gọn không thể nào mô tả
hết không khí của cuộc hội thoại dó mà chỉ đưa lại một vài nét đơn giản. Còn trong
truyền hình, ngoài những thông tin bằng hình ảnh, lời nói. Thông tin của cuốc hội
thoại còn bao gồm bối cảnh, thái độ biểu cảm, động tác… để truyền đạt một cách
đầy đủ trọn vẹn hơn. Tiến trình của những cuộc hội thoại truyền hình này do đó là
chân thật, không bị cắt xén, sự sai lệch thông tin được cắt giảm đến mức tối thiểu
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
+ Các cuộc hội thoại trên truyền hình bao giờ cũng ở đọ dồn nén cao về mặt
không gian, thời gian đây là nguyên bản cuộc hội thảo thật. Hội thoại trên phát
thanh hoặc báo viết có thể giàn trải về mặt không gian, thời gian. Nhưng ở truyền
hình, cô đọng gần như chân thật, di nhiên là Montage cò thể làm cho cuộc họi thoại
khác đi, nhưng nếu lạm dụng thì người xem rất đẽ nhận ra sự cắt xén xuyên tạc.
+ Các thể loại hội thoại trong truyền hình có khả năng tạo lập mối quan hệ
mật thiết với người xem cao hơn là báo viết. ít nhất cũng tạo ra được ở tập thể khán
giả ở mức độ nhỏ ở nơi tiến hành hội thoại. ở Việt Nam, việc tạo lập quan hệ với
người xem truyền hình còn chưa làm được thường xuyên, nhưng ở truyền hình các
nước phát triển việc tạo lập mối quan hệ trong các cuộc hội thảo trên truyền hình
diễn ra một cách thường xuyên.
b. Nhóm tạo hình
Khác với nhóm hội thoại, các thể loại trong nhóm tạo hình có dung lượng

thông tin lớn ở hình ảnh. Nó sử dụng các thủ pháp tạo hình để sáng tạo nên các
hình thức truyền tải thông tin. Vì vậy, nhóm này còn có tên gọi là nhóm “ Điện
ảnh”. Với việc sử dụng hình ảnh ghi đựoc ở hiện trường tạo nên sự đặc sắc trong
thông tin, các tác phẩm thuộc nhóm này thu hút sự chú ý của người xem với số
lượng lớn, và cũng đòi hỏi năng lực tư duy hình ảnh cao đối với nhà báo truyền
hình. Có thể đưa ra vài đặc điểm của nhóm này như sau:
+ Đây là nhưng tác phẩm mà tính phóng sự được thể hiện ở mức rõ rệt nhất.
Đặc tíh này là quá trình phản ánh sự kiện theo logíc diễn biến khách quan, làm cho
người xem thấy được sự kiện diễn ra theo đúng trình tự của nó. Đặc tính này thể
hiện rõ nhất là ở trong các chương trình trực tiếp, tuy nhiên việc phát trực tiếp lại
diễn ra không thường xuyên trong các chương trình truyền hình. Vì vậy, các tác
phẩm phát đi trong các chương trình truyền hình gọi là các tác phẩm có hậu kì vẫn
phải giữ nguyên vẹn bản chất sự kiện, nhưng phải cô đọng thời gian, các chi tiết
được lựa chon thông qua lăng kính chủ quan của nhà báo theo một quan điểm nhất
định.
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
+ Đây là những tác phẩm mà trong đó việc phóng viên xuất hiện trong hình
như là thủ pháp, nhằm nâng cao tính trực tiếp của sự kiện, đồng thời tạo ra phong
cách sáng tạo tác phẩm báo chí.
c. Nhóm các tác phẩm TV Games – show
Đây là các tác phẩm mà trong đó sử dụng đan xen giữa nhóm các thể loại hội
thoại và nhóm thể loại tạo hình. Vì vậy nó mang những nét đặc điểm của hai nhóm
các thể loại trên. Có thể đưa ra thêm một số đặc điểm như sau: Tính trực tiếp, yếu
tố đua tranh, sự tham gia của khán giả truyền hình, tính bất ngờ.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
CHƯƠNG II
SẢN XUẤT CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH
I. CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH

1. Chương trình truyền hình
Chương trình truyền hình đề cập tới các vấn đề của đời sống xã hội không
phải một cách ngẫu nhiên như vẫn diễn ra, mà nó thường truyền tải các thông tin từ
ngày này qua ngày khác, nhằm phục vụ một đối tượng công chúng xác định. Nội
dung của chương trình truyền hình trực tiếp làm sâu sắc tư tưởng, các chủ đề, dần
tạo nên trong ý thức công chúng thế giới quan hiện đại. Báo in, phát thanh, truyền
hình có sự khác biệt nhau trong phương thức phản ánh và tái tạo thực tế. Song giữa
chúng có sự khác nhau bản chất đều là các phương tiện thông tin đại chúng nghĩa là
giống nhau ở sự ngắn gọn để tiết kiệm thời gian nhận thông tin. Bên cạnh đó còn có
thể thấy sự giống nhau trong cả quan niệm trong sản xuất và tiêu dùng các sản
phẩm này. Với sự xuất hiện của phát thanh, sau đó là truyền hình thì cũng xuất hiện
thuật ngữ chương trình. Đây là thuật ngữ mang tính bản chất của chúng. Có thể đưa
ra khái niệm như sau về chương trình: là kết quả cuối cùng của quá trình giao tiếp
với công chúng.
Với khái niệm này, người ta có thể thấy rằng: từ phương tiện truyền bá thông
tin, nhiệm vụ của chương trình là có thể đưa ra lời giải đáp, lời hướng dẫncho thực
tế khi xây dựng chương trình truyền hình. Qui định được nguyên tắc phối hợp tin
bài. Đây là một khuynh hướng tiếp cận hoàn toàn mang tính chất nghề nghiệp nội
tại, là hệ quả của việc nghiên cứa, tiếp xúc với xã hội, là kết quả của mối quan hệ
giữa truyền hình và công chúng sau khi tiếp nhận thông tin truyền hình.
Mặt khác, cũng có thể thấy rằng: chương trình đó là hình thức thực tế hoá,
hình thức thực tế hoá hình thức của truyền hình trong đới sống xã hội để truyển tải
thông tin đối với công chúng truyền hình. Nếu không có chương trình thì cũng
không có truyền hình. Nhưng cũng cần hiểu là chương trình truyền hình là kết quả
hoạt động, là sản phẩm của tập thể bao gồm các bộ phận kĩ thuật – tài chính – nội
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
dung. Đồng thời, cũng như các sản phẩm khác, truyền hình có người sản xuất và có
người tiêu dùng. Người sản xuất tác động đến người tiêu dùng và ngược lại, người
tiêu dùng cũng tác động lại tới người sản xuất thông qua quan hệ: Nhà báo – tác

phẩm – công chúng. Chương trình tạo thành một chu kì khép kín như chuỗi mắt
xích trong chuỗi mắt xích giao tiếp. Chương trình truyền hình là sản phẩm truyền
hình, là kết quả của hoạt động truyền hình, trong đó có cả quá trình sáng tạo ra nó
bao hàm nhiều công đoạn khác nhau, quá trình tạo dựng kế hoạch và hoạch định tác
phẩm, chuyên mục, mục được gọi là chương trình. Cho dù thuật ngữ chương trình
có thể hiểu theo nghĩa là chương trình của đài, chương trình thang, chương trình
tuần và chương trình ngày và thậm chí một tác phẩm cụ thể cũng được gọi là một
chương trình.
Nếu xem chương trình là cơ cấu nội dung những hình ảnh trên truyền hình
thì khả năng xây dựng hàng loạt cấu trúc về mức độ tương ứng, về nhưng yếu tố
ảnh hưởng trực tiếp tới cơ cấu nội dung và khuynh hướng tuyên truyền, trước hết
bao hàm vấn đề tư tưởng. Có thể coi yếu tố tư tưởng là vấn đIểm xuất phát để xác
định cách thức và khuynh hướng của chương trình. Làm sao để chương trình hay và
có tác dụng thiết thực, có hiêu lực. Sự tác đông có hiệu lực được biểu hiện trong
toàn bộ yều tố cơ cấu của chương trình, từ thông tin sự kiện, lựa chọn sự kiện, bố
cục sự kiện… thông qua sự phân tích đánh giá về mặt tư tưởng đến tất cả các thể
loại, từ thông báo tin tức, đến đánh giá, tổng hợp phân tích khái quát… Mục tiêu tư
tưởng của chương trình, dù thế nào đi chăng nữacũng chứa đựng việc hình thành
thế giới quan của xã hội, tập hợp và thống nhất các thành viên của xã hội, tính tư
tưởng trong các chương trình truyền hình phải được thức hiện một cách trực tiếp
trong ý thức và trong sự cụ thể của mục tiêu và nhiệm vụ chính trị của xã hội trong
từng giai đoạn cụ thể.
Mối liên hệ qua lại giữa màn ảnh nhỏ và công chúng là cơ sở để xây dựng
các chương trình truyền hình. Mối liên hệ này cùng với hoàn cảnh thực tế của
người xem truyền hình, hình thành nên mối quan hệ phức tạp của việc phân bố
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chương trình truyền hình. Phương pháp phân bố chương trình truyền hìnhlà từ mục
tiêu cho sự tác động của chương trình truyền hình vào công chúng một cách mạnh
mẽ nhất, cách phân bố chương trình truyền hình phải trù tính đến đông đảo công

chúng. Bắt đầu từ việc lựa chọn thông tin theo cấp độ ý nghĩa chính trị – xã hội của
thông tin đó. Tính liên tục của chương trinh được tính từ đặc điểm tâm sinh lý tiếp
nhận thông tin của công chúng, tức là vấn đề thời gian để xem chương trình và
thông qua đó giáo dục thói quen cho công chúng. Truyền hình không có khả
năngchuyên sâu vào các lĩnh vực, không có khả năng lựa chọn như báo in, từ đó
xuất hiện khả năng truyền hình theo nhiều kênh phát đồng thời để phục vụ đối
tượng xác định và cũng là để công chúng lựa chọn. Đây cũng là đặc đIểm trông
khuynh hướng tồn tạI hiện nay của truyền hình.
Nhiều kênh cùng phát sóng, kênh phát sóng tăng, chương trình tăng lên vô số
lượng dẫn đến vấn đề phân bổ chương trình. Các chương trình phát ở các kênh
khác nhau tuy không dựa trên nguyên tắc loại trừ nhau, nhưng nói chung vẫn nhằm
vào mục đích thu hút sự chú ý của công chúng và vì vậy đặc đIểm chủ đề luôn
được tôn trọng và cố gắng dung nạp các yếu tố làm toát lên khuynh hướng chung
cảu truyền hình. Mỗi chương trình truyền hình dù phục vụ cho đối tượng chuyên
biệt hay đông đảo công chúng thì cũng phải trả lời đựoc các câu hỏi:
- Cái gì? Nội dung
- Như thế nào? Thể loại, hình thức thể hiện.
- Cho ai? Toàn thể công chúng hay đối tượng chuyên biệt.
- Khi nào? Thời gian phù hượp hay bắt buộc.
Tất nhiên là không có sự thống nhất hoàn toàn các chương trình phát sóng
trong điều kiện nhiều kênh cùng phát sóng, cúng như không có và không bao giờ
có sự nhất trí hoàn toàn và sở thích của con người, thậm chí trong cùng một gia
đình. Do vậy các chương trình phải có tác động lẫn nhau. Nhưng lại phải trù tính
đến điều kiện và sỏ thích của từng nhóm trong cơ cấu công chúng để tạo ra sự lựa
chọn chung dẫn tới việc thoả mãn nhu cầu thông tin của họ.
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
2. Kỹ năng sản xuất chương trình
Kế hoạch của đài truyền hình là sự tạo lập kế hoạch chuyển tác phẩm báo chí
dưới dạng thể loại đến với công chúng. Nó được thực hiện phụ thuộc vào hai yếu

tố:
- Khả năng xây dựng kế hoạch từ việc tổng hợp tình hình.
- Khả năng của lực lượng trong sáng tạo và sản xuất.
Như vậy để sản xuất chương trình truyền hình cần kết hợp hàng loạt các yếu
tố, mà trên thực tế có thể nhìn nhận là không cần thiết: vấn đề thể loại, vấn đề kinh
tế và đặc biệt là vấn đề tổ chức sản xuất. Là loại hình báo chí kết hợp nhuần nhuyễn
việc phản ánh thực tế bằng các biện pháp nghệ thuật, truyền hình đòi hỏi phải có
một quá trình kinh nghiệm và có khả năng thực hiệnnhững nghiên cứu độc lập.
Cho đến nay sẽ rất khó khăn để xác định được rằng trên thế giới có bao nhiêu
máy thu hình. Hàng ngày, hàng tỉ người tiếp nhận ở vô tuyến truyền hình các thông
tin thời sự, các chương trình giáo dục khoa học. Các chương trình văn nghệ và điện
ảnh… Công việc tiếp nhận thật là đơn giản. Nhấn một chiếc nút nhỏ và thế giới
xung quanh bắt đầu hiện ra. Nhưng để có được một tác phẩm trong đó thôi cũng
phải trải qua khá nhiều công đoạn để sản xuất. Với khả năng kỹ thuật có thể phân
chia thành một số loại chương trình vô tuyến truyền hình:
- Chương trình sản xuất bằng băng từ.
- Chương trình sản xuất bằng phim nhựa.
- Chương trình phát trực tiếp.
Việc thực hiện các chương trình này có thể được thực hiện nơi bối cảnh xảy
ra, cũng có thể được thực hiện ở phim trường, giống như thực hiện một tác phẩm
điện ảnh. Đối với loại chương trình sản xuất bằng phim nhựa giá thành rất cao nên
hầu như không sử dụng trong vô tuyến truyền hình nữa. Vì vậy, người ta chỉ sử
dụng hai loại chương trình là băng từ và trực tiếp.
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
II . CÁC LOẠI CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH
1. Chương trình truyền hình trực tiếp
a. Khi nào thì tiến hành truyền hình trực tiếp?
Vô tuyến truyền hình cung cấp cho công chúng rất nhiều sự kiện ở ngay thời
đIểm mà nó xảy ra, ở bất cứ nơi nào trên hành tinh. Khả năng đó có được là nhờ sự

phát triển rất nhanh của khoa học kỹ thuật, điều mà chỉ vài ba thập kỉ trước đây còn
là điều mơ ước của các nhà sản xuất chương trình vô tuyến truyền hình. Nhưng
không phải bất cứ sự kiện nào cũng được truyền đi trực tiếp, đIều này được lý giải
bằng lý do sau:
- Không phải bất kỳ sự kiện nào xảy ra mà các nhà báo truyền hình cũng có
mặt ngay tại đó.
- Khả năng kỹ thuật không phải lúc nào cũng cho phép thực hiện cá chương
trình truyền thẳng.
- Giá thành các chương trình này là rất cao, việc thực hiện chúng ta là rất
tốn kém và đòi hỏi tay nghề vững.
Chính vì những lý do như vậy mà các chương trình truyền hình được lựa
chọn hết sức kỹ càng. Chúng được thực hiện khi có những sự kiện nổi bật, mà ảnh
hưởng của nó rất rộng rãi chi phối nhiều hoạt động khác nhau trong đời sống xã
hội. Sự kiện đó có thể là sự kiện chính trị, văn hoá, thể thao… hoặc một số chương
trình văn nghệ đặc sắc.
Những sự kiện được truyền hình trực tiếp thu hút sự chú ý của công chúng
không phải chỉ ở một nước, mà còn ở nhiều nước khác, có khi còn mang tính toàn
cầu.
b. Thực hiện các chương trình truyền hình trực tiếp
Việc sản xuất một chương trình truyền hình trực tiếp, có nghĩa là truyền đi
một sự kiện tới công chúng ở thời đIểm mà nó đang diễn ra là một công việc phức
tạp. Nó được diễn ra như sau:
16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Về kỹ thuật:
Cần phải có xe ghi hình lưu động mà thiết kế của nó như là các phim trường
lưu động. Mỗi một xe lưu động có thể có từ 3 đến 5 máy quay phim, thậm chí còn
có nhiều hơn. Các máy quay phim sẽ được đánh số thứ tự và được hình ảnh của
mỗi máy sẽ xuất hiện trên các Monitor ở phòng điều kiển. Những người thực hiện
chương trình truyền hình sẽ sử dụng một trong những hình ảnh này. Đạo diễn

chương trình ngồi trong phòng điều khiển sẽ lựa chọn hình này để phát đi đó là
hình ảnh mà máy thu hình nhận được.
Về nội dung
Thực hiện các chương trình truyền hình trực tiếp là một công việc phức tạp
vì ảnh hưởng của nó đối với xã hội. Vì vậy nhà báo phải chuẩn bị hết sức kỹ càng
về kịch bản, quan sát kỹ hiện trường, dự kiến các tình huống có thể xảy ra ngoài
kịch bản. Nhà báo phải quyết định cần đến bao nhiêu người giúp việc, cách tạo ra
được hình ảnh tốt nhất và lượng ánh sáng cần thiết. Phải trù liệu trước được những
điều không chủ động được. Truyền hình trực tiếp khiến cho các nhà báo luôn năng
động, phát huy được tính chủ động và làm chủ được các tình huống có thể xảy ra.
2. Loại chương trình sản xuất qua băng từ
a. Quy trình sản xuất
Đây là loại chương trình sản xuất thường xuyên nhất, nó là công việc chính
mà các nhà báo truyền hình phải thực hiện. Việc sản xuất các tác phẩm thuộc loại
này mất khá nhiều thời gian sau khi xảy ra sự kiện mới đến được công chúng. Thực
hiện các tác phẩm loại này, cần thiết phải tuân theo một số quy trình sản xuất, có
thể chia ra làm hai dạng như sau:
Đối với các tác phẩm do phóng viên phát hiện đề tài có thể thực hiện theo
quy trình:
Phóng viên phát hiện đề tài, viết kịch bản, thông qua ban biên tập. Sau đó
chuẩn bị hiện trường để tổ chức ghi hình. Phần dựng phim, viết lời bình, chọn nhạc
17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
và lồng tiếng, hoà nhạc là những phần việc cuối cùng để có thể duyệt qua ban biên
tập và phát sóng.
Đối với các chương trình do ban biên tập phân công thì thực hiện có khác đi
một chút:
Ban biên tập phân công, phóng viên nghiên cứu đề tài, chuẩn bị kịch bản,
báo cáo ban biên tập, chuẩn vị hiện trường, tổ chức ghi hình, dựng phim chọn nhạc,
đọc tiếng lồng nhạc, thông qua ban biên tập và phát sóng.

b. Các bước tiến hành
Nghiên cứu thực tế:
Cũng như khi chuẩn bị viết bất cứ một bài báo thuộc bất kỳ một loại
hình báo chí nào nhà báo đều phải tiến hành những chuyến đi thực tế để nghiên cứu
tình hình nhằm định hướng cho các hoạt động báo chí của mình. Nhanh chóng
quyết định sử dụng thể loại nào trong tình huống cụ thể.
Xác định đề tài:
Đây là khâu đầu tiên quan trọng, nó mang tính chất khoanh vùng nhìn đối
tượng. Đây là lúc phóng viên quyết định dùng thể loại nào để phản ánh sự kiện,
phản ánh theo hướng nào và lựa chọn những chi tiết nào để phản ánh. Khi lựa chọn
đề tài, cần chú ý đến những yếu tố sau để làm cơ sở:
- Có tính thời sự, được xã hội quan tâm
- Nằm trong kế hoạch tuyên truyền.
- Có khả năng ghi hình
Cần lưu ý rằng khi lựa chọn đề tài phải tránh nhắc lại những đề tài cũ, phát
hiện các vấn đề mới hoặc tòm ra chủ đề mới của đề tài.
Xác định chủ đề và tư tưởng chủ đề:
Đây là công việc tiến hành song song với việc xác định đề tài.
+ Chủ đề là những đề tài cụ thể được xác định
+ Tư tưởng chủ đề là thái độ của phóng viên đánh giá sự kiện trên cơ sở tư
tưởng của mình.
18