Kiến tạo nên giải trí tương lai pdf

Kiến tạo nên giải trí
tương lai





KIÏËN TAÅO NÏÌN GIAÃI TRÑ TÛÚNG LAI 1
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 32 AKIO MORITA & SONY
Têåp sấch nây lâ mưåt phêìn trong bưå sấch ÀẨO KINH DOANH VIÏÅT NAM
VÂ THÏË GIÚÁI. Vâ bưå sấch nây lâ kïët quẫ ca dûå ấn nghiïn cûáu mang
tïn Ài tòm Àẩo Kinh doanh ca Viïåt Nam vâ Thïë giúái do cấc chun
gia ca PACE cng mưåt sưë tấc giẫ phưëi húåp thûåc hiïån.
PACE giûä bẫn quìn
Copyright©2007 by PACE
Bưå sấch àậ àûúåc àùng k bẫn quìn, mổi thưng tin xin vui lông gûãi vïì:
PACE
Tôa nhâ PACE
341 Nguỵn Trậi, Qån 1
TP. Hưì Chđ Minh, Viïåt Nam
Email:
In lêìn thûá nhêët tẩi TP.HCM, do Nhâ xët bẫn Trễ êën hânh.
Tấc giẫ têåp sấch: Lï Nguỵn

(mưåt phêìn ca dûå ấn) vâ cấc chun gia ca PACE
Giấm àưëc àiïìu phưëi dûå ấn: Trêìn V Ngun
Nhốm biïn têåp vâ àiïìu phưëi dûå ấn: Trêìn V Ngun
Nguỵn Dûúng Hiïëu
Nguỵn Hưìng Dung
Nguỵn Thõ Hâ
ÀẨO KINH DOANH VIÏÅT NAM VÂ THÏË GIÚÁI
Akio Morita vâ SONY
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
Lï Nguỵn vâ cấc chun gia ca PACE
Chòu trách nhiệm xuất bản: Ts. Quách Thu Nguyệt
Biên tập: Thành Nam
Bìa: Hữu Bắc
Sửa bản in: Phạm Nguyễn
Kỹ thuật vi tính: Mai Khanh + Thanh Hà
NHÀ XUẤT BẢN TRẺ
161B Lý Chính Thắng - Quận 3 - Thành phố Hồ Chí Minh
ĐT: 9316289 - 9316211 - 8465595 - 8465596 - 9350973
Fax: 84.8.8437450 - E-mail: nxbtre@ hcm.vnn.vn
Website:
CHI NHÁNH NHÀ XUẤT BẢN TRẺ TẠI HÀ NỘI
20 ngõ 91, Nguyễn Chí Thanh, Quận Đống Đa - Hà Nội
ĐT & Fax: (04) 7734544
E-mail: vanphongnxbtre@ hn.vnn.vn
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 54 AKIO MORITA & SONY
Nhốm chun gia, nhốm àiïìu phưëi, nhốm tấc giẫ vâ nhốm biïn têåp ca
dûå ấn nghiïn cûáu Ài tòm Àẩo Kinh doanh Viïåt Nam vâ Thïë giúái xin
chên thânh cẫm ún cấc cưng ty, cú quan, àún võ vâ cấc cấ nhên àậ nhiïåt
tònh hưỵ trúå thưng tin, tû liïåu trong viïåc triïín khai dûå ấn nghiïn cûáu vâ
thûåc hiïån têåp sấch nây.

Mc lc
Cng bẩn àổc,
KIÏËM TIÏÌN HAY PHNG SÛÅ XẬ HƯÅI? 7
Lúâi nối àêìu 13
Phêìn I.
DƯÌN TOÂN BƯÅ SÛÁC MẨNH
CHO VIÏÅC KIÏËN TẨO TÛÚNG LAI
Chûúng 1. 19
NHÛÄNG CHIÏËC MẤY THU THANH BÕ ÀÊÅP NẤT
Nhûäng ngûúâi tiïn phong giẫi bâi toấn nhu cêìu xậ hưåi 22
Cưng nghïå – nûúác Nhêåt cêìn cưng nghïå 30
Chûúng 2. 33
RẾT QUẤ – HẬY LÂM GƯËI SÛÚÃI ÊËM
Ngûúâi dên cêìn cấi àố, Ibuka 36
Àấp ûáng nhûäng nhu cêìu tiïìm êín 41
Phêìn II.
TỊM ÀÛÚÂNG TOÂN CÊÌU HỐA
Chûúng 1. 55
TỊM ÀÛÚÂNG VÛÚÅT ÀẪO
Ibuka mưåt mònh àïën M 56
Lưëi ài ngay dûúái chên mònh 61
Chûúng 2. 71
NHỊN THÊËY TRÛÚÁC CÚ HƯÅI VÂ DẤM THÛÃ SÛÁC
“Canh bẩc” transistor 72
Thđch ûáng vúái låt chúi toân cêìu 77
Triïët l Ngûúâi tiïn phong 80
Chûúng 3. 89
DÊËU ÊËN CA “NGÛÚÂI ÀÂN ƯNG ÀI BƯÅ”
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 76 AKIO MORITA & SONY
KIÏËM TIÏÌN HAY PHNG SÛÅ XẬ HƯÅI?

Bưå sấch mâ bẩn àổc àang cêìm trïn tay lâ kïët quẫ
ca dûå ấn nghiïn cûáu mang tïn Ài tòm Àẩo Kinh doanh
ca Viïåt Nam vâ Thïë giúái do Tưí húåp Giấo dc PACE
thûåc hiïån trong sët 14 thấng vûâa qua.
Chng tưi àùåt tïn cho bưå sấch nây lâ Àẩo Kinh doanh
Viïåt Nam vâ Thïë giúái vúái mong mën àûúåc chia sễ cng
bẩn àổc, àùåc biïåt lâ bẩn àổc doanh nhên vâ bẩn àổc
quan têm àïën kinh doanh, nhûäng kiïën giẫi vïì hâng loẩt
cấc cêu hỗi nhû: “Kinh doanh lâ gò?”, “Doanh nhên lâ
ai?”, “Àêu lâ ‘àẩo’ ca nghïì kinh doanh?” vâ “Tẩi sao
kinh doanh lâ mưåt nghïì cao qu vâ xûáng àấng àûúåc
xậ hưåi tưn vinh?”
Àưåi ng chun gia ca PACE cng cấc cưång sûå àậ
nghiïn cûáu cåc àúâi vâ sûå nghiïåp ca 25 doanh nhên
huìn thoẩi, àïën tûâ 25 têåp àoân kinh doanh dêỵn àêìu
trong nhûäng bẫng xïëp hẩng doanh nghiïåp trïn toân thïë
giúái, nhùçm tòm kiïëm “cấi àẩo”, cấi triïët l cưët lội trong
kinh doanh ca hổ. Mc àđch lâ àïí l giẫi xem vò sao
hổ lâ nhûäng ngûúâi kiïëm tiïìn nhanh nhêët, kiïëm tiïìn nhiïìu
nhêët vâ kiïëm tiïìn bïìn vûäng nhêët thïë giúái, àưìng thúâi
hổ lẩi àûúåc xậ hưåi àùåc biïåt kđnh trổng?
Phên tđch tûâng chùång àûúâng, tûâng mưëc sûå nghiïåp,
tûâng bûúác thùng trêìm ca nhûäng huìn thoẩi doanh
nhên nây, chng tưi àậ àc kïët àûúåc nhûäng nết chung
Lùỉng nghe nhûäng thúã than 90
Nhûäng bûúác ài àêìu tiïn ra thïë giúái 95
Phêìn III.
NƯËI KÏËT NHÛÄNG GIẤ TRÕ
Chûúng 1. 103
SAO KHƯNG DẤM KHÙÈNG ÀÕNH?

Nhûäng ngûúâi bẩn – ngûúâi thêìy àêìu tiïn trïn àêët M 104
Tưi lâ Akio Morita àïën tûâ Nhêåt Bẫn 108
Thûa qu võ, sẫn phêím nây “Made in Japan” 115
Chûúng 2. 125
XẤC LÊÅP VÕ THÏË TRÏN BẪN ÀƯÌ CƯNG NGHÏÅ
Con àûúâng chùèng mêëy ai ài 126
Chûä tđn vâ ngun tùỉc “nối KHƯNG” trong húåp tấc 137
Chûúng 3. 143
CH NGHƠA ẤI QËC CA DOANH NHÊN NHÊÅT
Sony – sûác kếo vâ sûác àêíy trong nïìn kinh tïë Nhêåt Bẫn 144
Phưí biïën cưng nghïå àïí tùng lûåc phất triïín 147
Phêìn IV.
HỔC TÊÅP LÂ NƯỴ LÛÅC CA CẪ MƯÅT ÀÚÂI NGÛÚÂI
Chûúng 1. 153
XÊY TÂI NÙNG BÙÇNG NHÛÄNG VIÏN ÀẤ KINH NGHIÏÅM
Triïët l quẫn l àêìu àúâi 154
Bâi hổc tûâ gia àònh nhỗ 161
Chûúng 2. 171
VỊ MƯÅT THÏË GIÚÁI NGÂY MAI
Mưåt àẩi sûá khưng hâm 172
Nhûäng àiïìu dïåt nïn mưåt huìn thoẩi 185
Phêìn V.
PH LC
Cng bẩn àổc
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 98 AKIO MORITA & SONY
nhêët, nối chđnh xấc hún, lâ nhûäng ëu tưë khiïën hổ trúã
nïn vơ àẩi, trúã thânh nhûäng doanh nhên huìn thoẩi.
Àố lâ sûå khao khất, lâ niïìm àam mï mưåt cấch mậnh
liïåt àïí sấng tẩo, àïí àem àïën thêåt nhiïìu giấ trõ múái cho
cåc sưëng vâ cho xậ hưåi. Hổ àậ thûåc hiïån àûúåc àiïìu

àố bùçng viïåc cưëng hiïën cẫ cåc àúâi mònh lêỵn viïåc truìn
àẩt, dêỵn àûúâng cho hêåu thïë.
Trong lúâi àêìu nây ca bưå sấch, chng tưi cng mën
kïí lẩi vúái qu võ mưåt vâi cêu chuån vâ mưåt vâi so
sấnh mâ PACE ln tûå hâo khi tòm thêëy nố trong hânh
trònh Khất vổng Doanh trđ ca mònh trong sët nhûäng
nùm vûâa qua:
Bâ ch mưåt tiïåm tẩp hốa sët ngây khưng vui vò bn
bấn ïë êím. Nhûng sau nhûäng ngây thấng nhòn vâo “mùỉt”
khấch hâng, bâ chúåt nghơ: “Sao tưi khưng lâ ngûúâi giẫi
quët vêën àïì nhu ëu phêím cho cẫ xốm?”. Vâ mổi chuån
thay àưíi. Tûâ àố, nhiïìu gia àònh chûa khấ giẫ trong khu
phưë cố thïí mua mưåt, hai gối mò tưm (mâ khưng cêìn phẫi
mua cẫ thng mò), mưåt tếp bưåt ngổt (mâ khưng cêìn phẫi
mua cẫ gối bưåt ngổt). Bâ cố thïí múã cûãa lc múâ sấng
hay nûãa àïm, khi chùèng côn núi nâo bấn hâng nûäa àïí
àấp ûáng nhu cêìu “hïët chanh àưåt xët” hóåc “nhâ khưng
côn nûúác mùỉm”. Hay hún nûäa, mổi ngûúâi chó “xểt” mưåt
hai bûúác chên lâ cố ngay nhûäng vêåt phêím cêìn thiïët
nhêët cho gia àònh. Lẩi thïm chuån giấ cẫ ca bâ so
vúái chúå vâ siïu thõ cng chùèng chïnh lïåch lâ bao. Ai
cng àoấn ra kïët quẫ: cûãa tiïåm sët ngây ngûúâi ra kễ
vâo, bâ thò bấn hâng ln tay vâ cûúâi nối ln miïång.
Khưng chó tiïìn lậi thu àûúåc tùng cao, mâ bâ côn cố “lúåi
nhån” lúán nhêët lâ sûå qu mïën ca mổi ngûúâi dânh
cho mưåt ngûúâi biïët kinh doanh nhû bâ.
Cêu chuån thûá hai vïì mưåt cú súã sẫn xët t sùỉt. Ngûúâi
ta thûúâng mua t ca cú súã nây vïì àïí àûång hưì sú. Mưåt
cú súã bế xđu rêët àưỵi bònh thûúâng thò liïåu cố mang trong
ngûúâi “sûá mïånh xậ hưåi”? Trong mưåt thúâi gian dâi, cú

súã hoẩt àưång cêìm chûâng, cho àïën mưåt ngây ưng ch
ca nố thay àưíi cấch nghơ: tưi khưng “bấn t sùỉt” nûäa,
mâ sệ “bấn giẫi phấp lûu trûä hưì sú vùn phông”. Tûâ àố,
ưng vâ àưìng sûå tiïën hânh nghiïn cûáu àïí tẩo ra nhûäng
cấi t sao cho cố thïí chưëng àûúåc mưëi, mổt, chưëng thêëm,
ngùn t nây thò cố khốa kiïn cưë àïí àûång hưì sú quan
trổng, ngùn t khấc thò khưng cêìn khốa àïí dïỵ kếo ra
kếo vâo Ưng cng chõu khố ài àïën cấc vùn phông àïí
nghiïn cûáu mâu sún, thay àưíi kđch cúä, kiïíu dấng Thïë
lâ sẫn phêím ca ưng côn thïm tđnh nùng lâm àểp cho
cẫ vùn phông ca cấc cưng ty. Chó sau mưåt thúâi gian
ngùỉn, cú súã ca ưng àậ lưåt xấc vâ phất triïín rêët nhanh.
Nhû vêåy, doanh nghiïåp lúán hay nhỗ ty thåc vâo vêën
àïì xậ hưåi mâ hổ giẫi quët àûúåc. Bâ ch tẩp hốa ca
khu phưë nổ cng Sam Walton (ưng ch têåp àoân bấn
lễ lúán nhêët thïë giúái Wal-Mart) àïìu giẫi quët vêën àïì
mua sùỉm ca xậ hưåi thưng qua viïåc múã cûãa hâng bấn
lễ. Hổ chó khấc nhau vïì phẩm vi: xậ hưåi ca bâ ch tiïåm
tẩp hốa lâ mưåt khu phưë, côn xậ hưåi ca Sam mang têìm
cúä thïë giúái.
Àiïìu xậ hưåi quan têm khưng phẫi lâ doanh nghiïåp
àố kiïëm àûúåc bao nhiïu mâ lâ hổ àậ mang lẩi gò cho
cưång àưìng. Chùèng hẩn, trong khi tó ph Nhêåt, Toyoda
(“cha àễ” ca Toyota), vúái tinh thêìn ấi qëc àûúåc ngûúâi
Nhêåt xem nhû anh hng dên tưåc thò tó ph Nga,
Khodorkovsky (ưng ch ca Yukos), ưng ta lâ ai trong
mùỉt dên Nga thò chó ngûúâi Nga múái thêëu rộ. Sûå khấc
nhau nây cố lệ do cấch thûác kiïëm tiïìn ca hổ.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 1110 AKIO MORITA & SONY
Nghïì kinh doanh, xûa nay vêỵn thûúâng bõ hiïíu chó

nhû lâ nghïì “kiïëm tiïìn”. Nhûng thûåc chêët, khưng hïì
cố nghïì kiïëm tiïìn, búãi nghïì nâo thò cng kiïëm tiïìn
cẫ. Chùèng hẩn, låt sû kiïëm tiïìn bùçng viïåc hânh nghïì
låt, bấc sơ kiïëm tiïìn bùçng cấch chûäa bïånh cûáu ngûúâi
Vâ doanh nhên, ngûúâi hânh nghïì kinh doanh, cng
kiïëm tiïìn bùçng cấch lậnh àẩo mưåt doanh nghiïåp vâ
thưng qua doanh nghiïåp àố àïí giẫi quët vêën àïì hay
àấp ûáng nhu cêìu nâo àố ca xậ hưåi. Nhûng àiïìu khấc
biïåt ca nghïì kinh doanh lâ trong quấ trònh hânh
nghïì ca mònh doanh nhên khưng hânh àưång mưåt
cấch àún lễ mâ biïët kiïën tẩo ra cấc chỵi giấ trõ. C
thïí hún, hổ nùỉm lêëy mưåt doanh nghiïåp vâ têåp húåp
bïn mònh nhiïìu thânh viïn àïí cng cưång hûúãng lẩi
nhùçm hònh thânh mưåt sûác mẩnh tưíng lûåc, tûâ àố tẩo
ra nhiïìu giấ trõ hún cho xậ hưåi. Àố cng chđnh lâ l
do mâ nghïì kinh doanh thûúâng kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn
hún so vúái nhûäng nghïì khấc vâ vêỵn àûúåc cưång àưìng
xậ hưåi ng hưå.
Nghiïn cûáu 25 huìn thoẩi doanh nhên thïë giúái cho
thêëy, d cố quấ nhiïìu sûå khấc biïåt nhûng hổ àïìu cố
chung mưåt tû tûúãng ch àẩo: “Kinh doanh lâ phng sûå
xậ hưåi”. Hay nối mưåt cấch àêìy à hún, “Kinh doanh lâ
kiïëm tiïìn bùçng cấch phng sûå xậ hưåi, bùçng cấch dng
sẫn phêím hay dõch v nhû lâ phûúng tiïån àïí giẫi quët
nhûäng vêën àïì ca xậ hưåi vâ lâm cho cåc sưëng trúã nïn
tưët àểp hún”.
Cấi “àẩo” kinh doanh nây àậ àûúåc hổ quấn triïåt ngay
tûâ bíi àêìu khúãi nghiïåp àêìy gian khố cho túái lc thânh
cưng. Vâ sûå thêåt nây cng chđnh lâ l do gip hổ kiïëm
tiïìn nhanh nhêët, nhiïìu nhêët, bïìn nhêët, côn bẫn thên

hổ thò àûúåc xậ hưåi tưn vinh, nïí trổng, vâ rưìi hổ ài vâo
lõch sûã kinh doanh thïë giúái nhû nhûäng huìn thoẩi, doanh
nghiïåp ca hổ cng vơ àẩi vâ trûúâng tưìn.
Nhû vêåy, vúái mưåt têm thïë ln hûúáng vïì cưång àưìng,
ln khất khao lâm cho xậ hưåi quanh mònh (cố thïí nhỗ
gổn trong mưåt ngưi lâng hóåc rưång lúán bùçng cẫ mưåt
hïå mùåt trúâi) tưët àểp hún, chđnh hổ, nhûäng doanh nhên
(d lúán hay nhỗ, d “Têy” hay “Ta”, d “cưí” hay “kim”)
ln àûúåc xậ hưåi tưn vinh khưng phẫi vò sưë ca cẫi khưíng
lưì hổ kiïëm àûúåc, mâ vò nhûäng àống gốp vư giấ ca hổ
vâo sûå àưíi thay ca thïë giúái nây.
Song song vúái nhûäng doanh nhên lêỵy lûâng ca thïë
giúái, àiïìu khấc biïåt úã bưå sấch nây lâ chng tưi àậ khúãi
sûå hânh trònh tòm kiïëm nhûäng “huìn thoẩi doanh nhên
Viïåt Nam” àïí, nhû mưåt cưë gùỉng, “àõnh võ” xem ưng cha
ta ngây xûa àậ khúãi sûå kinh doanh nhû thïë nâo. Vâ thêåt
bêët ngúâ, trong lõch sûã Viïåt Nam àậ tûâng cố nhûäng Lûúng
Vùn Can, Bẩch Thấi Bûúãi, Nguỵn Sún Hâ, Trõnh Vùn
Bư vúái nhûäng tû tûúãng kinh doanh cố thïí gêy ngẩc
nhiïn cho àïën têån bêy giúâ.
Nhòn “Têy” sệ thêëy “Àưng”, soi “cưí” mâ ngêỵm túái “kim”,
àố lâ àiïìu mâ chng tưi, nhûäng ngûúâi thûåc hiïån bưå sấch,
mong mën àûúåc chia sễ. Bưå sấch nây cng lâ mưåt cêu
chuån, mưåt phấc thẫo cho bûác tranh toân cẫnh sinh
àưång vâ àêìy mâu sùỉc vïì doanh nhên thïë giúái - nhûäng
doanh nhên lâm thay àưíi thïë giúái, vâ vïì mưåt thïë hïå doanh
nhên tiïìn bưëi ca Viïåt Nam cấch àêy gêìn mưåt trùm nùm
lõch sûã - mưåt thïë hïå doanh nhên mâ àïën ngây nay chng
ta vêỵn cố thïí tûå hâo. Tûâ àố, nhûäng nưỵ lûåc nây sệ gốp
phêìn hònh thânh vùn hốa doanh nhên Viïåt, mưåt bưå phêån

quan trổng trong vùn hốa Viïåt Nam.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 1312 AKIO MORITA & SONY
LÚÂI NỐI ÀÊÌU
“Khi sinh ra, bẩn khốc côn mổi ngûúâi àïìu cûúâi.
Sưëng sao cho khi bẩn qua àúâi, mổi ngûúâi àïìu khốc
trong khi mưỵi mònh bẩn cûúâi” – cố mưåt cêu thânh
ngûä mâ dêỵu nhiïìu nùm qua rưìi, nhiïìu ngûúâi dên
Nhêåt vêỵn thónh thoẫng nhúá lẩi khi nhòn thêëy mưåt
cấi ti-vi mang nhận hiïåu Sony. Hổ, nhûäng con ngûúâi
hïët sûác bònh thûúâng êëy, hêìu hïët chûa mưåt lêìn gùåp
gúä ngûúâi cha ca têåp àoân Sony Akio Morita. Nhûng
vúái hổ, ưng chiïëm mưåt võ trđ quan trổng, thêåt quan
trổng trong lông hổ. Àún giẫn, ưng àậ lâm thay àưíi
cåc sưëng ca hổ, lâm thay àưíi mưi trûúâng sưëng xung
quanh hổ bùçng tâi nùng xët chng vâ tinh thêìn
xậ hưåi rưång lúán ca mònh.
Mưåt trong nhûäng ngûúâi bẩn ca tưi, chõ Miki Amorato,
àang lâm viïåc tẩi Thânh phưë Hưì Chđ Minh àậ kïí cho
tưi vïì nhûäng giổt nûúác mùỉt ca bâ nưåi mònh khi nghe
tin Akio Morita qua àúâi. Miki khưng khốc, nhûng giổng
chõ nghe nghên nghển lc nhúá lẩi khoẫnh khùỉc chõ
theo dội àấm tang ca ưng cấch àêy àậ nhiïìu nùm
*
* *
Ngây 4.10.1999, mưåt ngây thu ẫm àẩm úã àẫo qëc
mùåt trúâi mổc, thanh êm nhûäng nhẩc phêím ca
Chng tưi xin àûúåc gûãi lúâi tri ên trên trổng nhêët àïën
nhûäng àưìng nghiïåp àậ hưỵ trúå tinh thêìn cho chng tưi,
àïën cấc cấ nhên vâ àún võ àậ sùén lông hưỵ trúå thưng
tin, tû liïåu trong quấ trònh nghiïn cûáu. Àùåc biïåt, chng

tưi mën gûãi lúâi cấm ún chên thânh àïën cấc têåp àoân
hâng àêìu thïë giúái do cấc doanh nhên huìn thoẩi sấng
lêåp, cấm ún gia tưåc hổ Lûúng, gia tưåc hổ Bẩch, - hêåu
dụå ca c Lûúng Vùn Can, c Bẩch Thấi Bûúãi àậ nhiïåt
têm gip àúä chng tưi trong sët quấ trònh “ài tòm Àẩo
Kinh doanh ca Viïåt Nam vâ Thïë giúái”.
Viïåc triïín khai dûå ấn nây tûâ khêu nghiïn cûáu àïën
thïí hiïån thânh sấch trong mưåt thúâi gian khưng dâi, cng
nhûäng khố khùn trong quấ trònh ài tòm tû liïåu lõch sûã
vïì cấc nhên vêåt, chùỉc hùèn bưå sấch sệ khố trấnh khỗi
nhûäng sai sốt nhêët àõnh. Do vêåy, chng tưi rêët mong
nhêån àûúåc sûå thưng cẫm cng nhû nhûäng gốp chia
sễ ca bẩn àổc gêìn xa vïì bưå sấch àïí lêìn tấi bẫn tiïëp
theo àûúåc hoân thiïån hún.
Chng tưi, PACE vâ Nhâ xët bẫn Trễ, xin trên trổng
giúái thiïåu cng bẩn àổc bưå sấch àêìy têm huët nây.
Vâ chng tưi cng tin rùçng, qua bưå sấch nây, bẩn àổc
sệ cố thïm kiïën giẫi vïì “àẩo kinh doanh”, àïí tûâ àố, tûå
mònh àûa ra mưåt àõnh nghơa cho nghïì kinh doanh vâ
tûå mònh khùèng àõnh rùçng, kinh doanh lâ kiïëm tiïìn hay
phng sûå xậ hưåi!
Thay mùåt Nhốm tấc giẫ ca bưå sấch
Giẫn Tû Trung - Ngûúâi Sấng lêåp PACE
Sâi Gôn, Xn Àinh Húåi, 2007
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 1514 AKIO MORITA & SONY
50 nùm êëy, Akio Morita àậ lâm thay àưíi xậ hưåi
Nhêåt Bẫn bùçng nhûäng tûúãng ca mònh. Hún thïë
nûäa, ưng àậ lâm thay àưíi cẫ cấch nhòn ca thïë giúái
vïì àêët nûúác bõ bẩi trêån trong chiïën tranh vúái tân
tđch ca hai quẫ bom ngun tûã.

*
* *
Tưi gổi ưng lâ mưåt huìn thoẩi – mưåt huìn thoẩi
àậ dânh trổn cåc àúâi mònh, trổn sûå nghiïåp ca mònh
àïí phc v nhên loẩi.
Tấc giẫ
Giacomo Puccini vang vổng khùỉp núi. Nhûäng giai
àiïåu opera àêỵm chêët nây lẩi chđnh lâ giai àiïåu àûa
tang mưåt huìn thoẩi ca nûúác Nhêåt: Akio Morita
– ngûúâi sấng lêåp têåp àoân Sony. Àún giẫn, vò àêy
lâ nhûäng giai àiïåu mâ ưng thđch nhêët khi côn sưëng.
Ngây hưm êëy, nûúác Nhêåt khốc khi giậ tûâ mưåt ngûúâi
cưng dên tuåt diïåu ca mònh. Akio Morita ra ài úã
tíi 78 sau khi àậ cưëng hiïën cho nûúác Nhêåt vâ thïë
giúái nhûäng giấ trõ vư cng to lúán.
Hún 3.000 ngûúâi, gưìm nhiïìu chđnh khấch vâ nhâ
ngoẩi giao, trong àố cố cấc cûåu Th tûúáng, cấc lậnh
àẩo nhûäng têåp àoân lúán tẩi Nhêåt Bẫn àậ têåp trung
trûúác khấch sẩn Tokyo àïí tiïỵn àûa Morita vïì núi
an nghó cëi cng.
Mổi ngûúâi àûáng n vâ ci àêìu trûúác chên dung
ca Morita trïn mân hònh khưí lúán cao 3m trong nhẩc
phêím Ave Maria ca nhâ soẩn nhẩc Àûác, Schubert
do dân nhẩc Tokyo Philharmonic biïíu diïỵn. Nhûäng
thûúác phim video phất lẩi hònh ẫnh Morita khi côn
trễ àang bây tỗ niïìm mong mën lâm chiïëc cêìu nưëi
giûäa Nhêåt Bẫn vâ phêìn côn lẩi ca thïë giúái, nhûäng
hònh ẫnh vïì chiïëc ti-vi àêìu tiïn xët hiïån trïn thõ
trûúâng, niïìm vui ca lư hâng xët khêíu àêìu tiïn
Khi chiïëc xe chúã quan tâi Morita chẩy ngang tr

súã ca Sony, khoẫng 3.000 cưng nhên viïn ca têåp
àoân àậ àûáng sùén hai bïn àûúâng, kđnh cêín tûâ biïåt
ngûúâi lậnh àẩo, ngûúâi thêìy, ngûúâi bẩn lúán ca hổ,
ngûúâi àậ gùỉn bố cåc àúâi mònh vúái thûúng hiïåu
Totsuko vâ Sony sët hún 50 nùm.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 1716 AKIO MORITA & SONY
hêìn I.
DƯÌN TOÂN BƯÅ
SÛÁC MẨNH CHO VIÏÅC
KIÏËN TẨO TÛÚNG LAI
“Cẫ nûúác Nhêåt hậy nhòn vïì phđa trûúác, dưìn toân
bưå sûác mẩnh cho viïåc kiïën tẩo tûúng lai vâ tiïën
bûúác theo àâ tiïën chung ca thïë giúái”.
Nhêåt hoângNhêåt hoâng
Nhêåt hoângNhêåt hoâng
Nhêåt hoâng – tun bưë sau chiïën tranh
P
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 1918 AKIO MORITA & SONY
Chûúng 1.
NHÛÄNG CHIÏËC MẤY
THU THANH BÕ ÀÊÅP NẤT
Mưåt xậ hưåi bõ mêët thưng tin liïn lẩc búãi têët cẫ nhûäng chiïëc
mấy thu thanh c àậ bõ àêåp nất trong chiïën tranh vò súå rô ró
thưng tin vâ hoang mang dên tònh.
Sấch lõch sûã Nhêåt BẫnSấch lõch sûã Nhêåt Bẫn
Sấch lõch sûã Nhêåt BẫnSấch lõch sûã Nhêåt Bẫn
Sấch lõch sûã Nhêåt Bẫn
Hoẩt àưång khưng vò nhûäng àưång cú thûúng mẩi, anh àậ tòm
tôi, múã rưång viïåc sûã dng cấc mấy thu thanh sống ngùỉn bùçng
cấch chuín àưíi cấc mấy thu thanh thưng thûúâng hóåc bùçng

viïåc sûã dng mưåt thiïët bõ bưí sung
Nhêåt bấo Ashahi ShimbunNhêåt bấo Ashahi Shimbun
Nhêåt bấo Ashahi ShimbunNhêåt bấo Ashahi Shimbun
Nhêåt bấo Ashahi Shimbun
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 2120 AKIO MORITA & SONY
àiïìu kiïån trûúác qn Àưìng minh vâ nhêån àõnh rùçng
àiïìu nây “múã àûúâng cho mưåt nïìn hôa bònh bïìn vûäng
dânh cho cấc thïë hïå mai sau”. Ưng cng àưång viïn
nûúác Nhêåt hậy nhòn vïì phđa trûúác, “dưìn toân bưå sûác
mẩnh cho viïåc kiïën tẩo tûúng lai” vâ “tiïën bûúác theo
àâ tiïën chung ca thïë giúái” (Made in Japan).
Bẫn tun bưë àậ àûúåc dên chng àốn nhêån vúái
rêët nhiïìu thấi àưå khấc nhau. Khưng đt ngûúâi Nhêåt
thúã phâo vò biïët rùçng, tûâ nay nưỵi thưëng khưí do chiïën
tranh gêy ra khưng côn nûäa, nhûng àưìng thúâi cng
thûác àûúåc rùçng nhûäng khố khùn trong mưåt nïìn
hôa bònh nhen nhm giûäa àưëng tro tân khưng phẫi
lâ dïỵ vûúåt qua. Mưåt sưë khấc, nhêët lâ giúái trễ, cẫm
thêëy tûå ấi dên tưåc bõ tưín thûúng sêu sùỉc, hổ kđch
àưång gêy bẩo loẩn àïí chưëng lẩi lïånh àêìu hâng, kïí
cẫ viïåc chiïëm dinh th tûúáng àïí biïíu dûúng lûåc lûúång.
Th tûúáng Nhêåt, Kantaro Suzuki àậ may mùỉn chẩy
thoất trong nhûäng giêy pht àêìy nguy hiïím àố. Mưåt
sưë sơ quan àậ mưí bng tûå sất (hara-kiri) àïí thïí hiïån
lông trung nghơa vúái Nhêåt hoâng vâ àêët nûúác Ph
tang.
Nhiïìu binh lđnh Nhêåt úã ngoâi nûúác khưng cố may
mùỉn nhû nhûäng ngûúâi côn sưëng trong nûúác. Tẩi Mận
Chêu, 500 lđnh Nhêåt bõ bùỉt lâm t binh, bõ àây ài
Siberia vâ nhiïìu núi khấc, cố nhûäng ngûúâi sau mûúâi

hai nùm xa xûá múái àûúåc quay vïì sum hổp vúái gia
àònh. Côn nhiïìu vêën àïì xậ hưåi khấc khiïën nhûäng
ngûúâi trûåc tiïëp chûáng kiïën hay nghe kïí lẩi khưng
khỗi chẩnh lông.
Ngây 14.8.1945, lêìn àêìu tiïn ngûúâi dên Nhêåt àûúåc
nghe tiïëng nối ca Nhêåt hoâng Hirohito, khưng phẫi
tiïëng nối ph d hay chc mûâng hổ hùçng mong àúåi,
mâ lâ lúâi tun bưë àêìu hâng vư àiïìu kiïån, sau khi
nhiïìu thêìn dên ca ngâi hûáng chõu hai quẫ bom
ngun tûã àêìu tiïn thẫ xëng cấc thânh phưë
Hiroshima vâ Nagasaki.
Trêån Thïë chiïën khng khiïëp kïët thc vúái nhûäng
tưín thêët khưng kïí xiïët. ÚÃ nhûäng àư thõ lúán nhû Tokyo,
Yokohama, Osaka, Nagoya chó nhûäng kiïën trc kiïn
cưë lâ côn àûáng vûäng, àa sưë nhâ cûãa àậ trúã thânh
nhûäng àưëng gẩch vn. Nhûäng thûúác phim tû liïåu
vïì thúâi k nây cho thêëy mưåt nûúác Nhêåt xú xấc, hoang
tân, vúái nhûäng ph nûä, trễ em ngú ngấc, àûa nhûäng
cùåp mêët thêët thêìn nhòn cẫnh tûúång ngưín ngang quanh
hổ, cú hưì nưỵi mêët mất lúán quấ, nûúác mùỉt khưng côn
àïí chẫy nûäa. Th àư Tokyo sêìm ët lâ thïë, mưåt thânh
phưë 7 triïåu ngûúâi mâ chó côn khưng àêìy 50% cû dên
úã lẩi, hún mưåt nûãa dên sưë tûá tấn vïì nhûäng lâng qụ
hóåc phiïu dẩt túái cấc àư thõ nhỗ. Nhêåt Hoâng Hirohito
tun bưë trïn àâi phất thanh vïì sûå àêìu hâng vư
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 2322 AKIO MORITA & SONY
cú súã sûãa chûäa, nêng cêëp mấy thu thanh mổc lïn
khùỉp cấc thânh phưë, lưi cën nhiïìu chun viïn k
thåt trễ tíi vâo cåc.
Trong sưë nây cố Masaru Ibuka, mưåt k sû àiïån

sinh nùm 1908, tưët nghiïåp trûúâng Khoa hổc k thåt
thåc Àẩi hổc Waseda, àang àiïìu hânh cưng ty Tokyo
Tsushin Kogyo K.K. (Cưng ty K thåt Viïỵn thưng
Tokyo) chun cung ûáng dng c àiïån, thiïët bõ radar
cho qn àưåi Nhêåt.
Thấng 9.1945, Ibuka quay lẩi Tokyo, bùỉt àêìu nhûäng
dûå tđnh múái, khi chiïën tranh khưng côn àe dổa thânh
phưë nây nûäa. Anh thụ mưåt cùn phông nhỗ úã têìng
ba ca Cûãa hâng bấch hốa Shirokiya úã Nihonbashi
àïí lâm xûúãng sẫn xët. Chi phđ, lûúng bưíng cho nhên
viïn àïìu lêëy tûâ nhûäng khoẫn tiïìn dânh dm ca
chđnh ngûúâi k sû nhiïìu khất vổng nây. Sau khi nùỉm
bùỉt àûúåc nhu cêìu vïì thưng tin ca ngûúâi dên Nhêåt,
nhêët lâ sûå thiïëu thưën cấc phûúng tiïån k thåt, Ibuka
quët àõnh chuín sang cưng viïåc sûãa chûäa mấy
thu thanh vâ cung cêëp cho ngûúâi tiïu dng cấc bưå
chuín àưíi (converter) vâ bưå tiïëp húåp (adapter) cố
thïí gùỉn vâo mấy thu thanh àïí nghe tin tûác tûâ cấc
àâi phất thanh phất ài bùçng sống ngùỉn. Viïåc lâm
ca Ibuka cng cấc àưìng nghiïåp àûúåc cưng chng
àốn nhêån nưìng nhiïåt. Ngây 6.10.1945, nhêåt bấo
Asahi Shimbun àậ dânh hùèn mc “Bt chò xanh”
quen thåc àïí viïët vïì cưng ty ca Ibuka, trong àố
cố àoẩn: “ Anh Masaru Ibuka, ngun giẫng viïn
bưå mưn Khoa hổc vâ k thåt trûúâng Àẩi hổc Waseda,
Thïë chiïën thûá hai àậ cûúáp mêët sinh mẩng ca 37,6
triïåu ngûúâi, cẫ qn àưåi lêỵn thûúâng dên, chó riïng
úã tấm nûúác dđnh lđu nhiïìu àïën cåc chiïën lâ Àûác,
, Nhêåt, Ba Lan, Phấp, Anh, Liïn Xư vâ M. Trong
nhûäng nûúác nây, Liïn Xư thiïåt mêët 21,3 triïåu mẩng

sưëng, kïë àïën lâ Àûác, hún 7 triïåu ngûúâi tûã vong. Riïng
Nhêåt cố 1,7 triïåu binh sơ tûã trêån vâ 360.000 ngûúâi
dên hi sinh trong cåc chiïën. Nhûäng con sưë khư khan
àố lâ chûáng tđch ca mưåt trong nhûäng thẫm hổa ghï
gúám nhêët trong lõch sûã loâi ngûúâi.
NHÛÄNG NGÛÚÂI TIÏN PHONG GIẪI
BÂI TOẤN NHU CÊÌU XẬ HƯÅI
Chiïën tranh vûâa kïët thc, àúâi sưëng ca nûúác Nhêåt
thiïëu thưën trùm bïì, kïí cẫ nhûäng mốn ùn tinh thêìn
àún giẫn nhêët. Khố cố thïí tòm thêëy mưåt mấy thu
thanh côn ngun vển. Trong chiïën tranh, cẫnh sất
Nhêåt båc thûúâng dên giao nưåp mấy thu thanh àïí
hổ hy ài bùng sống ngùỉn vò súå nhûäng tin tûác chiïën
trûúâng phất ài tûâ cấc àâi phûúng Têy lâm hoang
mang dên chng, mùåt khấc binh lđnh Nhêåt cố thïí
bõ àưëi phûúng lung lẩc tinh thêìn.
Khi hôa bònh lêåp lẩi rưìi, nhûäng hẩn chïë ca thúâi
chiïën khưng côn l do àïí tưìn tẩi nûäa, ngûúâi dên àua
nhau tòm mua mấy thu thanh c, sûãa chûäa vâ nêng
cao tđnh nùng ca chng. Cố cêìu têët sệ cố cung, nhiïìu
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 2524 AKIO MORITA & SONY
gùỉng tòm ra mưåt kïë sấch thån lúåi nhêët. Vâ kïë sấch
àố àậ hònh thânh vâo ngây 7.5.1946 vúái sûå ra àúâi
mưåt cưng ty múái lêëy tïn lâ Cưng ty K thåt Viïỵn
thưng Tokyo, vúái mưåt bưå mấy nhên sûå hún 20 ngûúâi.
Khưng ai cố thïí ngúâ rùçng chó hún mûúâi nùm sau,
cưng ty nây àậ trúã thânh mưåt trong nhûäng têåp àoân
sẫn xët hâng àêìu ca nûúác Nhêåt vúái thûúng hiïåu
SONY. Côn châng thanh niïn 25 tíi kia chđnh lâ
mưåt tïn tíi mâ nûúác Nhêåt vâ cẫ thïë giúái sệ côn nhùỉc

mậi: AKIO MORITA.
*
* *
Vâo thúâi àiïím chiïën tranh àang àïën hưìi ấc liïåt,
Morita vâ Ibuka cng úã trong mưåt àún võ àùåc nhiïåm
chun nghiïn cûáu vïì hỗa tiïỵn têìm nhiïåt cố tïn lâ
Marque. Lc àố, Morita mang cêëp bêåc trung y, múái
24 tíi, côn Ibuka lâ mưåt k sû àiïån 37 tíi. Ibuka
tham gia vâo àún võ àùåc nhiïåm vúái tû cấch mưåt nhên
viïn dên sûå húåp tấc vúái qn àưåi, khưng phẫi lâ mưåt
sơ quan nhû Morita.
Song song vúái cưng viïåc trïn, Ibuka àang lâ giấm
àưëc mưåt cưng ty vïì dng c ào lûúâng àậ cung cêëp
vêåt liïåu vâ v khđ cho hẫi qn Nhêåt tûâ nùm 1940.
Sûå gêìn gi cẫ vïì àiïìu kiïån sinh sưëng lêỵn nhûäng trùn
trúã, suy tû ca lúáp ngûúâi trễ thúâi chiïën àậ gùỉn kïët
Morita vâ Ibuka ngay tûâ ma hê nùm êëy. Cẫ hai
thûúâng cố nhiïìu dõp ngưìi vúái nhau, bân bẩc vïì nhûäng
hoâi bậo ca tíi trễ, vïì tûúng lai ca nûúác Nhêåt
thúâi hêåu chiïën.
vâ lâ con rïí ưng Bưå trûúãng Giấo dc Tamon Maeda,
vûâa khai trûúng Phông thđ nghiïåm nghiïn cûáu Viïỵn
thưng tẩi têìng ba cûãa hâng Shirokiya úã Nihonbashi.
Hoẩt àưång khưng vò nhûäng àưång cú thûúng mẩi, anh
àậ tòm tôi, múã rưång viïåc sûã dng cấc mấy thu thanh
sống ngùỉn bùçng cấch chuín àưíi cấc mấy thu thanh
thưng thûúâng hóåc bùçng viïåc sûã dng mưåt thiïët bõ
bưí sung ”
Bâi bấo êëy àậ tònh cúâ àïën tay mưåt thanh niïn 25
tíi úã Kosugaya thåc qån Aichi. Anh vui mûâng

nhêån ra Ibuka lâ ngûúâi quen c vâ trong àêìu vt
nẫy ra mưåt tûúãng vïì nhûäng vêën àïì tûâng nung nêëu
trong nhiïìu ngây qua.
Hổ àậ bùỉt àûúåc liïn lẩc vúái nhau sau chiïën tranh
mưåt cấch tònh cúâ vâ àêìy bêët ngúâ nhû vêåy.
*
* *
Đt lêu sau, châng thanh niïn úã Kosugaya nây gộ
cûãa cùn phông tưìi tân ca Ibuka. Hai ngûúâi gùåp lẩi
nhau trong nưỵi mûâng rúä khưng kïí xiïët. Chiïën tranh
vâ nhûäng lo toan cấ nhên àậ ngùn cấch hổ, nhûng
nay hôa bònh àậ lêåp lẩi – cho d lâ hôa bònh trong
cẫnh àưí nất hoang tân – thò cng lâ lc àïí hổ biïën
nhûäng hoâi bậo thânh hiïån thûåc. Hổ ngưìi hâng bíi
vúái nhau, trt hïët nhûäng gò êëp trong têm tû mâ
chûa cố dõp thưí lưå cng ai.
Bêìu nhiïåt huët ca tíi trễ cng vúái nhûäng rung
àưång sêu sùỉc nhêët trûúác hònh ẫnh mưåt àêët nûúác àang
cêìn sûå gốp sûác ca têët cẫ mổi ngûúâi àậ khiïën hổ
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 2726 AKIO MORITA & SONY
ngưìi lùỉng nghe tin tûác vïì bẫn Tun ngưn Postdam
kïu gổi Nhêåt Bẫn àêìu hâng khưng àiïìu kiïån. Trong
thêm têm, Ibuka àậ quët àõnh sệ quay vïì Tokyo
àïí bùỉt àêìu lẩi mổi viïåc, nhûng lẩi khưng mën thưí
lưå vúái Morita àiïìu nây.
*
* *
Khi Nhêåt hoâng Hirohito àổc lúâi tun bưë àêìu hâng
trïn àâi phất thanh, Ibuka àang ngưìi trong vùn phông
úã Suzaka. Ưng nghe nhûäng lúâi nối àố vúái mưåt têm

trẩng phûác tẩp, pha lêỵn nhûäng bìn àau, nhc nhậ,
giêån dûä vâ hưëi tiïëc, trong khi cấc àưìng sûå ca ưng
àậ vúä ôa lïn niïìm vui sûúáng khi àốn nhêån tin nây.
Vúái hổ, tûâ nay sệ khưng côn nûäa bống ma khng
khiïëp ca chiïën tranh, ca nhûäng phên ly, mêët mất,
ca nhûäng niïìm hi vổng chấy tiïu trong bậo lûãa,
ca nhûäng hoâi bậo li tân cng tíi thanh xn
vn vt trưi.
Àiïìu quan trổng lâ Ibuka cng cấc àưìng sûå cng
chia sễ niïìm àam mï vïì cưng nghïå vâ sûå phất minh.
Vúái hổ, cho d ngûúâi M lâ kễ th trong thúâi chiïën,
lâ “nhûäng tïn man rúå mònh àêìy lưng lấ” nhû hổ vêỵn
thûúâng nghe trïn hïå thưëng phất thanh tun truìn,
song tûå trong thêm têm, hổ vêỵn nghơ rùçng cưng viïåc
nghiïn cûáu ca hổ phẫi dûåa vâo cưng nghïå ca ngûúâi
M.
Quín sấch gưëi àêìu giûúâng ca hổ lc bêëy giúâ lâ
Radio Engineering (K thåt vư tuën) ca F.E.
Turman, mưåt “textbook” (sấch giấo khoa) mâ hổ phẫi
Vúái tû cấch mưåt sơ quan liïn lẩc hẫi qn, Morita
cố dõp àïën thùm cưng ty ca Ibuka úã qån Tsukishima,
thåc thânh phưë Tokyo. Thưng thûúâng, Ibuka chïë
tẩo cấc dng c radar theo húåp àưìng k vúái hẫi qn.
Tẩi mưåt cú xûúãng ca ưng, Morita lẩ lêỵm khi nhòn
thêëy mưåt cùn phông àưng àc cấc nûä sinh viïn thåc
Viïån hân lêm êm nhẩc úã Ueno àûúåc ưng thu nhêån
vâo lâm cưng viïåc cên chónh cấc bưå dao àưång.
Thấng 9.1944, Tokyo bõ dưåi bom liïn tc, Ibuka
dúâi cưng ty vïì thõ trêën nhỗ Suzaka thåc qån Nagano,
nùçm cấch Tokyo 160km vïì phđa têy bùỉc. Tûâ àố, ưng

rêët đt trúã lẩi Zushi àïí lâm cưng tấc nghiïn cûáu cho
hẫi qn, nhûng b lẩi, Morita vêỵn cố nhiïìu dõp àïën
thùm Ibuka úã Suzaka. Mưỵi lêìn gùåp nhau, trong khung
cẫnh bònh lùång ca vng thưn dậ Nagano, hai ngûúâi
bẩn ngây câng cố nhûäng mưëi àưìng cẫm vïì vêån nûúác.
Khi bân vïì diïỵn tiïën ca chiïën cåc, hổ cng nhêån
àõnh lâ cho d chđnh ph Nhêåt àang ra sûác tun
truìn vïì ûu thïë ca Nhêåt trong cåc chiïën thò sûå
thêët trêån lâ àiïìu khưng thïí trấnh khỗi. Cẫ hai cng
phất hiïån lâ nhêån àõnh ca mưỵi ngûúâi àïìu dûåa vâo
nhûäng thưng tin vâ bònh lån mâ hổ nghe àûúåc –
mưåt cấch lến lt – tûâ cấc chûúng trònh phất thanh
trïn lân sống ngùỉn ca àâi phất thanh Hoa K. Ibuka
chia sễ vúái Morita quan àiïím vïì giấ trõ tấi thiïët ca
cưng nghïå vâo thúâi bònh. Hổ hển sệ húåp tấc vúái nhau
vïì mùåt kinh tïë sau khi chiïën tranh chêëm dûát.
Lêìn gùåp gúä cëi cng trong nùm 1945 giûäa Morita
vâ Ibuka diïỵn ra vâo ngây 27.7.1945, lc àố cẫ hai
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 2928 AKIO MORITA & SONY
tẩm thúâi ấp dng àïí ni dûúäng Phông thđ nghiïåm
nghiïn cûáu Viïỵn thưng Tokyo ca Ibuka, àưìng thúâi
tòm mưåt hûúáng ài múái cố nhiïìu triïín vổng hún. Sau
mưåt thúâi gian dâi nghiïn cûáu vâ thẫo lån k lûúäng,
cẫ hai quët àõnh thânh lêåp cưng ty múái vâo thấng
3.1946. Àiïìu khố khùn nhêët vïì phđa Morita lâ lâm
sao thuët phc àûúåc ưng bưë àưìng àïí ưng àiïìu
hânh mưåt cưng ty khấc ngoâi cưng ty ca gia àònh.
Theo truìn thưëng ca ngûúâi Nhêåt lc bêëy giúâ, ngûúâi
con trai trûúãng phẫi lâ ngûúâi kïë thûâa cú nghiïåp ca
gia àònh chûá khưng phẫi ai khấc. Vâ ngûúâi con trai

trûúãng khưng theo nghiïåp chđnh ca gia àònh sệ lâ
mưåt vêën àïì hïët sûác nghiïm trổng.
Thấng 4.1946, sau khi bân bẩc k, Morita vâ Ibuka
quët àõnh thânh lêåp mưåt “phấi àoân” hng hêåu
àïí viïåc thuët phc ưng bưë àẩt hiïåu quẫ mong mën.
Thânh phêìn “phấi àoân” ngoâi hai ưng ra, côn cố
bưë vúå Ibuka lâ ưng Maeda, cûåu Bưå trûúãng Giấo dc
Nhêåt Bẫn. Cẫ ba ngûúâi lïn chuën tâu hỗa àïm vïì
Kosugaya àïí thûåc hiïån “sûá mẩng” thuët phc àêìy
khố khùn vâ tïë nhõ.
Sûå àốn tiïëp mâ gia àònh Morita dânh cho hai ngûúâi
khấch thên thiïët àậ vûúåt quấ mong àúåi ca cẫ ba
ngûúâi. Mốn bấnh mò rêët hiïëm vâo thúâi bíi khố khùn
ùn vúái mûát, bú vâ thêëm giổng bùçng nûúác trâ – mưåt
bûäa ùn thõnh soẩn. Nhûng bêët ngúâ vâ hẩnh phc
nhêët, khưng chó cho riïng Morita mâ cho cẫ Ibuka
vâ ưng Maeda, lâ thấi àưå thên thiïån, cúãi múã ca ưng
Kyuzaemon Morita, bưë ca Morita, khi nghe àïì nghõ
“àấnh vêåt” vúái tiïëng Anh àïí cố thïí nùỉm àûúåc nhûäng
tûúãng vâ k thåt hiïån àẩi. Akira Higuchi, mưåt
trong nhûäng ngûúâi cưång tấc vúái Ibuka, tûâng cố mùåt
trong bíi chiïìu ngây 15.8, àậ ghi lẩi k ûác àố trong
cën John Nathan – Sony: The Private Life: “Trấi
tim ca têët cẫ cấc k sû àïìu trân ngêåp niïìm vui vò
chiïën tranh àậ kïët thc. Chng tưi cẫm thêëy rưët cåc
rưìi chng tưi cng cố thïí lâm mưåt viïåc gò àố thêåt
sûå, khưng phẫi lâ v khđ cho qn àưåi, mâ lâ nhûäng
vêåt dng hûäu đch, vâ chng tưi cẫm thêëy rùçng viïåc
cho ra àúâi nhûäng sẫn phêím àđch thûåc cố thïí gip
chng tưi nùỉm bùỉt vâ thêåm chđ cố thïí ài trûúác cưng

nghïå ca ngûúâi M”.
Sau chiïën tranh, Ibuka cng cấc bẩn hûäu thânh
lêåp Phông thđ nghiïåm nghiïn cûáu Viïỵn thưng To-
kyo. Ai cng nống lông mën lâm mưåt cấi gò àố cho
àún võ múái vâ gốp phêìn tấi thiïët nûúác Nhêåt thúâi hêåu
chiïën, nhûng khưng ai biïët phẫi bùỉt àêìu nhû thïë
nâo. Tònh trẩng tâi chđnh lc bêëy giúâ rêët khố khùn,
lûúng bưíng trẫ cho cấc k sû vâ nhên viïn xët phất
ch ëu tûâ tiïìn ti riïng ca Ibuka. Tònh trẩng nây
khưng thïí kếo dâi mậi àûúåc. Hûúáng ài tẩm thúâi ca
hổ lâ lêåp phên xûúãng sûãa chûäa mấy thu thanh, sẫn
xët cấc bưå chuín àưíi ra sống ngùỉn.
*
* *
Khi gùåp lẩi nhau tẩi Tokyo, hiïíu àûúåc nhûäng khố
khùn vïì mùåt tâi chđnh mâ Ibuka àang phẫi àûúng
àêìu, Morita bân bẩc vúái bẩn vïì nhûäng giẫi phấp
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 3130 AKIO MORITA & SONY
hún hai mûúi viïn chûác quẫn l vâ nhên viïn àậ
tham dûå lïỵ khai trûúng thûúng hiïåu Tokyo Tsushin
Kogyo (Totsuko) tûác Cưng ty K thåt Viïỵn thưng
Tokyo. Ưng Tamon Maeda, bưë vúå ca Ibuka àûúåc
cûã lâm ch tõch cưng ty.
Cố mưåt sûå cưë nhỗ, àố lâ Ibuka àậ cưng phu chín
bõ mưåt túâ quẫng cấo vïì sûå ra àúâi ca cưng ty múái,
nhûng àïën hưm khai trûúng thò lẩi àïí qụn úã nhâ
Tachikawa. Trong diïỵn vùn khấnh thânh, ưng nối:
“Chng ta phẫi trấnh nhûäng vêën àïì àang xẫy ra
vúái nhûäng têåp àoân lúán. Chng ta sấng tẩo vâ giúái
thiïåu nhûäng cưng nghïå mâ cấc têåp àoân lúán khưng

thïí sấnh àûúåc. Viïåc tấi thiïët Nhêåt Bẫn ty thåc vâo
sûå phất triïín ca nhûäng cưng nghïå cố tđnh nùng
àưång ”.
Cưng ty múái ca Ibuka vâ Morita chó cố mưåt sưë
vưën vỗn vển 190.000 n, khưng cố mấy mốc, chó
cố mưåt sưë dng c khoa hổc, thêåm chđ vúái sưë tiïìn
nhû vêåy khố cố thïí vêån hânh cưng ty mưåt cấch sn
sễ. Àiïìu quan trổng lâ trong àêìu mưỵi thanh niïn
àêìy nhiïåt huët êëy lâ mưåt khất vổng lúán lao, mong
mën gốp sûác vâo viïåc khưi phc, tấi thiïët mưåt Nhêåt
Bẫn trïn àưëng hoang tân. Ch tõch Maeda cng lùåp
lẩi nhûäng chđnh trong bâi phất biïíu ca Ibuka,
ưng nối: “Ngây hưm nay, cưng ty nhỗ bế ca chng
ta khúãi sûå hoẩt àưång. Vúái cưng nghïå àónh cao vâ
mưåt tinh thêìn àoân kïët hoân hẫo, cưng ty sệ phất
triïín. Khi àố, chng ta cố thïí tin chùỉc rùçng mònh
àang gốp phêìn cho xậ hưåi”.
àêìy tđnh “àưåt phấ” vïì viïåc cho Akio Morita àûúåc tûâ
bỗ vai trô ngûúâi kïë thûâa cú nghiïåp ca dông hổ Morita.
Sau mưåt thoấng do dûå, ưng c bây tỗ sûå mong mỗi
Morita thay ưng àïí lâm ch gia àònh, àưìng thúâi nùỉm
giûä viïåc kinh doanh do ưng trao lẩi. Rưìi ưng quay
sang Maeda vâ Ibuka, nối bùçng mưåt giổng tûâ tưën:
“Nhûng nïëu con trai tưi mën lâm mưåt viïåc gò àố
khấc hún àïí tûå rên luån, hóåc thi thưë khẫ nùng,
nố cố thïí lâm nhû thïë”.
Cëi cng, ưng nối vúái Morita: “Con hậy lâm nhûäng
gò con thđch”.
Nhûäng lúâi nối àố àûúåc cẫ ưng Maeda lêỵn Ibuka
vâ Morita àốn nhêån bùçng têët cẫ sûå vui sûúáng pha

lêỵn ngẩc nhiïn. Hổ khưng thïí ngúâ rùçng mổi viïåc àậ
diïỵn ra sn sễ àïën nhû vêåy. Vïì sau, Morita àûúåc
biïët thïm lâ quët àõnh cúãi múã ca bưë ưng xët phất
mưåt phêìn búãi viïåc em trai ưng lâ Kazuaki, lc àố
àang lâ sinh viïn trûúâng Àẩi hổc Wasada, àậ tònh
nguån nưëi nghiïåp sẫn xët rûúåu sa-kï ca dông
hổ Morita, giẫi quët àûúåc nhûäng bïë tùỉc trong gia
àònh.
CƯNG NGHÏÅ –
NÛÚÁC NHÊÅT CÊÌN CƯNG NGHÏÅ
Ngây 7.5.1946 lâ thúâi àiïím lõch sûã ca mưåt thûúng
hiïåu, ca cẫ mưåt nïìn kinh tïë Nhêåt Bẫn thúâi hêåu chiïën:
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 3332 AKIO MORITA & SONY
Trong nhûäng ngây àêìu gêy dûång Totsuko, Morita
giûä vai trô mưåt giấm àưëc, song vúái tû cấch mưåt àưìng
sấng lêåp (cng Ibuka), ưng lâ ngûúâi cố trấch nhiïåm
quan trổng trong viïåc àïì ra àûúâng lưëi hoẩt àưång,
hûúáng phất triïín ca cưng ty trong tûúng lai. Tûå
trong thêm têm, ưng biïët rùçng àêy lâ bûúác khúãi àêìu
àêìy thấch thûác, mën gốp phêìn cưng sûác vâo sûå
hưìi phc nïìn kinh tïë ca àêët nûúác, khưng thïí chó
bùçng lông vúái qui mư khiïm tưën ca Totsuko, mâ
phẫi tûâng bûúác gùỉn chùåt thûúng hiïåu múái mễ nây
vâo sinh hoẩt ca cưång àưìng, tẩo nhûäng mưëi liïn
kïët vûäng chùỉc àïí cố thïí phất triïín úã mưåt qui mư
ngây câng lúán hún. Morita tûå nh, àêy chđnh lâ lc
ưng cêìn phẫi vêån dng nhûäng quan àiïím, triïët l
vïì quẫn l tiïëp thu tûâ ngûúâi bưë nghiïm khùỉc nhûng
rưång lûúång, tûâ nhûäng sấch bấo àậ àổc àïí àûa Totsuko
àẩt nhûäng thânh quẫ lúán nhêët.

Ngay sau ngây khai trûúng, mổi ngûúâi trong cưng
ty lao vâo lâm viïåc, bêët kïí giúâ giêëc, vúái mưåt tinh thêìn
tûå giấc cao àưå. Ban àïm, khi cûãa hâng bấch hốa,
núi hổ thụ mûúán lâm tr súã cưng ty, àậ àống cûãa,
hổ tiïëp tc cưng viïåc bïn trong. Cûãa hâng àống kđn
cûãa ra vâo vâo ban àïm, hổ phẫi sûã dng cưíng thoất
hiïím trong nhûäng bíi lâm àïm vâ cố lc “chẩm
trấn” vúái nhûäng bấc cẫnh sất tìn tra mêỵn cấn cûá
tûúãng hổ lâ l trưåm àc tûúâng khoết vấch nhâ ai.
Chûúng 2.
RẾT QUẤ –
H
ẬY LÂM GƯËI SÛÚÃI ÊËM
Chó cố sûå àưìng cẫm sêu sùỉc nhêët vúái dên nghêo, hổ múái cố
thïí sấng chïë ra chiïëc gưëi cố khẫ nùng tỗa húi êëm. Tưi nghơ,
cưng trònh nây thêåt sûå vơ àẩi.
Bấo àõa phûúngBấo àõa phûúng
Bấo àõa phûúngBấo àõa phûúng
Bấo àõa phûúng
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 3534 AKIO MORITA & SONY
sau nhiïìu thêåp k vùỉng bống. Ph nûä Nhêåt àûúåc
cưng nhêån quìn bêìu cûã vâ thấng 4.1946, 14 triïåu
cûã tri Nhêåt àậ ài bêìu Th tûúáng àêìu tiïn trong thúâi
k àưíi múái lâ ưng Yoshida Shigeru.
Chiïën tranh kïët thc, trong nhûäng chi tiïu chđnh
ca chđnh ph lc bêëy giúâ cố viïåc trúå cêëp cho cấc
binh sơ hưìi gia, bưìi thûúâng cho cấc cú súã cưng nghiïåp
qn sûå do chêëm dûát húåp àưìng trûúác thúâi hẩn vâ
thanh toấn cấc chi phđ cho Bưå tû lïånh cấc lûåc lûúång
àưìng minh (GHQ) hoẩt àưång trïn àêët Nhêåt. Chđnh

nhûäng chi tiïu phi sẫn xët àố àê nùång lïn àúâi sưëng
kinh tïë ca toân nûúác Nhêåt vâ trúã thânh ngun
nhên chđnh ca tònh trẩng lẩm phất nùm sau cao
hún nùm trûúác.
Thấng 2.1946, chđnh quìn dûúái sûå kiïím soất ca
qn M chiïëm àống cưng bưë Nhûäng biïån phấp àưëi
phố khêín cêëp vúái cåc khng hoẫng kinh tïë bao
gưìm viïåc àẫm bẫo cung cêëp thûåc phêím, gia tùng
sẫn xët vâ kiïím soất giấ cẫ. Vïì mùåt tiïìn tïå, biïån
phấp àûúåc chổn lûåa lâ kòm hậm lẩm phất bùçng viïåc
tẩm thúâi àống bùng tiïìn mùåt vâ tiïìn gûãi ngên hâng.
Àïí thûåc hiïån cố hiïåu quẫ biïån phấp nây, chđnh ph
cho ra àúâi “àưìng n múái” vúái nhûäng qui àõnh: tẩm
thúâi khưng cho rt tiïìn k thấc úã ngên hâng, ngoẩi
trûâ nhûäng trûúâng húåp rt tiïìn cho chi phđ àúâi sưëng
tưëi thiïíu, khưng cho lûu hânh nhûäng giêëy bẩc trõ
giấ 5 n trúã lïn Cấc biïån phấp kiïím soất giấ cẫ
cng àûúåc nưåi cấc Nhêåt thûåc hiïån triïåt àïí nhùçm kòm
hậm àâ lẩm phất. Vúái quët àõnh giẫi thïí cấc zaibatsu,
Sau khi Nhêåt Bẫn àêìu hâng lâ bùỉt àêìu ngay thúâi
k qn M àưìn tr khùỉp Nhêåt Bẫn. Ngûúâi M, mâ
c thïí lâ dûúái sûå chó àẩo ca tûúáng MacArthur àậ
triïín khai nhiïìu chđnh sấch múái vïì chđnh trõ vâ kinh
tïë trïn àêët nûúác mùåt trúâi mổc. Nùm 1947, mưåt bûúác
ngóåt quan trổng trong àúâi sưëng chđnh trõ ca Nhêåt
Bẫn do ngûúâi M tẩo ra, àố lâ sûå ra àúâi ca bẫn
Hiïën phấp thúâi hêåu chiïën, tấc giẫ ca nố lâ tûúáng
MacArthur. Theo vùn kiïån nây, Nhêåt hoâng mêët toân
bưå quìn lûåc chđnh trõ vâ qn sûå, chó côn lâ biïíu
tûúång ca àêët nûúác. Mưåt àiïím quan trổng nûäa, àố

lâ Nhêåt Bẫn khưng àûúåc tham gia vâo bêët cûá cåc
chiïën nâo vâ khưng àûúåc cố qn àưåi riïng. Vïì mùåt
kinh tïë, MacArthur phấ vúä tònh trẩng têåp trung quìn
lûåc bùçng cấch giẫi thïí cấc zaibatsu (cấc gia àònh
súã hûäu vâ kiïím soất phêìn lúán nïìn cưng nghiïåp úã
Nhêåt) cng cấc àẩi cưng ty khấc. Trong sët nûãa
àêìu ca thúâi gian chiïëm àống, qn àưåi M kiïím
duåt gùỉt gao nhûäng lúâi tun bưë chưëng M hay
nhûäng bâi bấo cố tđnh kđch àưång.
Dûúái sûå chiïëm àống ca M, Thêìn àẩo khưng côn
àûúåc coi lâ qëc giấo ca Nhêåt Bẫn nûäa, mùåt khấc,
Thiïn Cha giấo lêìn àêìu tiïn xët hiïån cưng khai
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 3736 AKIO MORITA & SONY
đt khi àậ lâm chẩnh lông nhûäng ngûúâi quen biïët,
nhêët lâ bưë mể ca Morita, nhûäng ngûúâi k vổng nhiïìu
vâo sûå thânh cưng ca Morita hún lâ nhòn thêëy con
trai hổ phẫi lâm viïåc trong mưåt ngưi nhâ thụ mûúán
dưåt nất, cố lc phẫi lêëy d àïí che nhûäng giổt nûúác
mûa nhỗ tđ tấch trïn chiïëc bân viïët ổp ểp.
Song, hai châng trai trễ, Morita vâ Ibuka, dûúâng
nhû khưng mêëy bêån têm àïën àiïìu àố. Àiïìu mâ hai
ngûúâi àang trùn trúã lâ khúãi àêìu hoẩt àưång ca cưng
ty nhû thïë nâo, chïë tẩo nhûäng sẫn phêím nâo àïí
tranh th thõ trûúâng côn khấ bêëp bïnh ca thúâi hêåu
chiïën.
Thoẩt tiïn, Ibuka nghơ àïën mưåt sẫn phêím hêìu nhû
khưng dđnh dấng gò àïën nhûäng dûå àõnh ban àêìu
ca ưng vâ Morita. Àố lâ nhûäng chiïëc gưëi àiïån, dng
àiïån nùng tẩo ra sûác nống àïí ngûúâi tiïu dng sûã
dng trong ma àưng rết lẩnh. Àïí khưng lâm “mêët

mùåt” thûúng hiïåu Totsuko vúái nhûäng dûå ấn nhiïìu
tham vổng hún mâ hổ àậ hoẩch àõnh trong tûúng
lai, hổ bấn gưëi àiïån dûúái thûúng hiïåu Ginza Nessuru
Shokai (Cưng ty sûúãi êëm Ginza). Gưëi àiïån lâm ra àûúåc
bấn chẩy nhû tưm tûúi, gip Ibuka, Morita vâ anh
em cưng nhên viïn phêìn nâo vûúåt qua nhûäng khố
khùn ban àêìu. Tuy nhiïn, vúái k thåt chûa àûúåc
hoân thiïån, khưng bao lêu gưëi àiïån ca hổ àïí lưå ra
nhûäng khuët àiïím chïët ngûúâi.
Mưåt nhên viïn àûúåc Ibuka tùång cho chiïëc gưëi, lêëy
lâm thđch lùỉm, ưm êëp sët nùm àêìu, lông vui sûúáng
vúái sẫn phêím do mònh gốp sûác lâm ra. Qua nùm
c thïí lâ cấc àẩi doanh nghiïåp Mitsui, Mitsubishi,
Sumitomo vâ Yasuda, àậ gêy ra mưåt sûå xấo trưån
lúán trong nïìn kinh tïë. Àiïìu nây àậ bõ ngûúâi bẫn xûá
phẫn ûáng quët liïåt, cho rùçng cêìn phẫi cố nhûäng
zaibatsu àïí duy trò tđnh cẩnh tranh qëc tïë.
D mën d khưng, cấc biïån phấp kinh tïë do M
ấp àùåt ẫnh hûúãng rêët nhiïìu àïën nhûäng doanh nghiïåp
côn non trễ nhû cưng ty Totsuko ca Ibuka vâ Morita,
båc ban àiïìu hânh phẫi cố nhûäng sấng kiïën ph
húåp àïí àưëi phố vúái tònh hònh khố khùn, tûâng bûúác
àûa doanh nghiïåp vûúåt qua thûã thấch.
NGÛÚÂI DÊN CÊÌN CẤI ÀỐ, IBUKA
Thânh lêåp cưng ty giûäa lc nïìn kinh tïë àêìy khố
khùn vâ hai châng trai hêìu nhû khưng cố àưìng vưën
àấng kïí àïí vêån hânh cưng ty mưåt cấch sn sễ ngay
tûâ nhûäng ngây àêìu. Sau khi thânh lêåp khưng bao
lêu, cưng ty Totsuko àậ àưëi mùåt vúái nhûäng khố khùn
vïì tr súã lâm viïåc. Thấng 8.1946, cûãa hâng bấch

hốa Shirokiya, núi cố mưåt phông cho cưng ty Totsuko
thụ, phẫi tẩm àống cûãa àïí nêng cêëp. Ibuka vâ Morita
dúâi tr súã vïì khu phưë Kichijoji cng úã Tokyo, nhûng
àûúåc mưåt thúâi gian ngùỉn lẩi phẫi chuín àïën
Gotenyama, mưåt khu phưë úã phđa nam thânh phưë
Tokyo.
Sûå tưìi tân ca mưåt cưng ty múái thânh lêåp khưng
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 3938 AKIO MORITA & SONY
Trong lc Ibuka vâ Morita àang phên vên giûäa
viïåc sẫn xët mấy thu thanh vúái cấc thiïët bõ dng
cho mấy thu thanh, ch ëu lâ bưå chuín àưíi sống
ngùỉn, hổ bưỵng nhiïn bõ thu ht búãi mưåt loẩi sẫn
phêím khấ múái mễ thúâi bêëy giúâ. Àố lâ mấy ghi êm
bùçng dêy kim loẩi cố tûâ tđnh. Cẫ hai àậ cố dõp xem
àïën chiïëc mấy loẩi nây do ngûúâi Àûác lâm ra vâ àang
àûúåc cấc nhâ khoa hổc thåc trûúâng Àẩi hổc Tohoku
úã phđa bùỉc Nhêåt Bẫn nghiïn cûáu chïë tẩo.
Àưëi vúái mấy ghi êm vâo thúâi k nây, hêìu hïët nưỵ
lûåc vïì mùåt k thåt àïìu têåp trung vâo chêët liïåu ca
dêy kim loẩi ghi êm. Lc àố, cưng ty Sumitomo Metals
Corporation àậ sẫn xët àûúåc dêy kim loẩi dng
cho mấy ghi êm, song chêët lûúång ca loẩi dêy nây
côn lâ mưåt vêën àïì àau àêìu ca cấc nhâ k thåt.
Mùåt khấc, qui mư quấ nhỗ ca mưåt cưng ty vûâa múái
thânh lêåp nhû Totsuko àậ khiïën cho Sumitomo “quay
lûng ngoẫnh mùåt”. Song nhúâ sûå thêët bẩi nhêët thúâi
àố, Morita vâ Ibuka múái cố dõp tiïëp cêån vúái àâi phất
thanh NHK, cú quan phất thanh chđnh thûác ca Nhêåt
Bẫn do qn chiïëm àống M quẫn l. Thùm dô biïët
àûúåc cú súã nây àang cêìn cấc thiïët bõ trưån sống vâ

nhiïìu loẩi thiïët bõ phất thanh khấc, Totsuko àïì nghõ
vúái NHK àûúåc cung cêëp cho hổ cấc thiïët bõ trưån sống
cúä lúán vâ viïåc nây àậ àïí lẩi cho Morita mưåt k niïåm
khố qụn.
Nhêån àûúåc vùn bẫn ca Totsuko, NHK cûã mưåt viïn
Thiïëu tûúáng àïën cú xûúãng ca cưng ty àïí xem xết
cú ngúi vâ khẫ nùng sẫn xët. Àïën núi nhòn thêëy
sau, súåi dêy truìn nhiïåt bùçng nichrome bưỵng nhiïn
tûâ giûäa lông chiïëc gưëi chẩy ra nùçm sất mếp gưëi, phống
tia lûãa àiïån lâm chấy xếm chiïëc qìn “vđa” ca châng
cưng nhên. May mâ tia lûãa àiïån chûa xêm phẩm
vâo chưỵ khấc, nïëu khưng thò sûå viïåc sệ trúã nïn vư
cng nghiïm trổng.
Vûúåt qua nhûäng khố khùn ban àêìu vïì mùåt tâi chđnh,
àiïìu quan trổng lâ phẫi trúã vïì “ch àïì” chđnh ca
nhûäng dûå ấn dâi húi, àố lâ cấc sẫn phêím cố giấ trõ
thåc lơnh vûåc àiïån tûã. Nhûng mën lẩc nghiïåp thò
phẫi an cû, mâ cấi vùn phông tưìi tân úã Shirokiya
thò khưng thïí gổi lâ mưåt chưỵ an cû dâi lêu àûúåc.
Cố lêìn, cưng nhên ca Totsuko àang dổn dểp chưỵ
lâm àïí cho lûåc lûúång chiïëm àống tưí chûác mưåt bíi
khiïu v thò bưỵng nhiïn cấc vấch ngùn àưí sêåp. Trúâi
lẩi àưí mûa, nhûäng ngûúâi àûáng bïn ngoâi cố dõp nhòn
thêëy cưng nhên ca Totsuko trêìn mònh lao àưång dûúái
mûa, ûúát nhû chåt lưåt. Trong sưë ngûúâi chûáng kiïën
cẫnh trẩng nây cố ưng Hisao Yuda, ch ca Kazuo
Iwama, vưën lâ em rïí ca Morita, mưåt nhâ vêåt l tûâng
lâm viïåc tẩi Viïån nghiïn cûáu àõa chêën thåc trûúâng
Àẩi hổc Tokyo trûúác khi vïì vúái Totsuko. Chẩnh lông
trûúác nhûäng khố khùn ca hai châng trai trễ, ưng

ngỗ lúâi cho hổ mûúån mưåt ngưi nhâ ca ưng.
Thïë lâ Ibuka vâ Morita phêën khúãi dổn cưng ty vïì
ngưi nhâ Tokuya ca ưng Yuda, gêìn àõa àiïím ngây
nay lâ khấch sẩn Mitsui. Ngưi nhâ khưng lúán lùỉm,
chó àưå vâi mûúi mết vng, nhûng cng à cho hoẩt
àưång ban àêìu ca Totsuko.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 4140 AKIO MORITA & SONY
so vúái mấy ghi êm sûã dng bùng kim loẩi. Nhúâ cố
sùén sûå tđn nhiïåm àậ gêy dûång àûúåc vúái NHK, Morita
vâ Ibuka mûúån àûúåc chiïëc mấy ghi êm nây vïì cưng
ty Totsuko àïí mổi ngûúâi cng quan sất, tòm hiïíu
cấch vêån hânh. Rộ râng mổi khố khùn vïì mùåt k
thåt àïìu têåp trung úã bùng tûâ, chêët liïåu lûu trûä vâ
phất ra êm thanh trong mấy ghi êm.
Vêën àïì mâ Morita vâ cấc àưìng nghiïåp phẫi giẫi
quët lâ tòm chêët liïåu nâo àïí lâm nïìn cho bùng tûâ.
Lc àêìu hổ sûã dng thûã thûá àang cố sùén lâ cello-
phane, àûúåc trấng lïn trïn mưåt lúáp hốa chêët gưìm
nhiïìu húåp chêët khấc nhau. Nhûng chùèng bao lêu
sau, loẩi chêët liïåu nây àïí lưå ra mưåt nhûúåc àiïím khố
cûáu vận: chó cêìn chẩy qua lẩi àêìu thu phất ca mấy
ghi êm vâi lêìn lâ bùng tûâ bùçng cellophane bõ dận
ra, êm thanh trúã nïn mếo mố, khố nghe ngay. Cëi
cng, sau khi thûã qua vâi ba phûúng cấch khấc,
hổ cng tòm àûúåc mưåt loẩi chêët dễo trấng lïn trïn
bùçng hai kim loẩi lâ ferric oxide mâu nêu vâ fer-
rous tetraoxide mâu àen cố thïí tẩm sûã dng cho
cấc mấy ghi êm côn khấ múái mễ àưëi vúái nïìn cưng
nghïå thđnh thõ úã Nhêåt Bẫn lc bêëy giúâ.
ÀẤP ÛÁNG NHÛÄNG NHU CÊÌU TIÏÌM ÊÍN

Nùm 1949, khi úã Trung Qëc, mưåt cåc àưíi thay
lúán lao àậ diïỵn ra vúái sûå thùỉng lúåi trổn vển ca Àẫng
“cú xûúãng” nhỗ bế, bi bùåm, viïn tûúáng khưng tin
úã mùỉt mònh nûäa. Ưng ta quây quẫ ra vïì, àïí lẩi phđa
sau hai nhâ sấng lêåp Ibuka vâ Morita lùång lệ nhòn
nhau ngao ngấn. Nhûng trong cấi ri lẩi cố cấi may.
Tẩi àâi NHK, Ibuka cố mưåt ngûúâi bẩn lâ Shigeo Shima
vâ anh nây nhêån lúâi thuët phc viïn tûúáng M khố
tđnh.
Ưng ta miïỵn cûúäng k húåp àưìng àùåt hâng thiïët
bõ trưån sống vúái Totsuko, trong thêm têm tin rùçng
mưëi quan hïå giûäa hai bïn khưng thïí kếo dâi lêu.
Tuy nhiïn, khi nhûäng mùåt hâng àêìu tiïn àûúåc ngûúâi
ca Morita giao àïën, lêìn nây lẩi chđnh viïn tûúáng
kia trôn xoe mùỉt ngẩc nhiïn. Cẫ mưåt sûå tûúng phẫn
th võ giûäa cấi cú xûúãng tưìi tân mâ viïn tûúáng àậ
cố dõp xem qua vâ chêët lûúång ca nhûäng thiïët bõ
trưån sống àang nùçm ngẩo nghïỵ dûúái mùỉt ưng ta.
Lêìn àêìu tiïn, sûå thânh cưng ca mưåt húåp àưìng sẫn
xët cho phếp mổi ngûúâi cố thïí k vổng vâo tûúng
lai. Cng lêìn àêìu tiïn, Morita vâ Ibuka thûác mưåt
cấch à àêìy vïì võ ngổt ca tinh thêìn trấch nhiïåm
vâ chêët lûúång sẫn phêím do mònh lâm ra.
Chđnh nhúâ sûå hanh thưng ban àêìu trong quan hïå
kinh tïë vúái NHK mâ Morita vâ Ibuka trt bỗ àûúåc
nhûäng cùng thùèng, lo lùỉng àậ dùçn vùåt cẫ hai trong
mưåt thúâi gian dâi. Trong mưåt dõp liïn hïå vúái àâi NHK,
Ibuka tònh cúâ nhòn thêëy lêìn àêìu tiïn mưåt chiïëc mấy
ghi êm chẩy bùçng bùng tûâ. Niïìm àam mï c trưỵi
dêåy, nhêët lâ khi ưng biïët rùçng dẩng sẫn phêím nây

cho ra nhûäng êm thanh trung thûåc hún rêët nhiïìu
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 4342 AKIO MORITA & SONY
Mưåt hưm, ưng chûáng kiïën cẫnh mưåt khấch hâng
ca mưåt tiïåm bấn àưì cưí sùén sâng chi ra mưåt khoẫn
tiïìn thêåt lúán, cao hún nhiïìu so vúái trõ giấ ca chiïëc
mấy ghi êm, àïí àûúåc súã hûäu mưåt chiïëc bònh cưí mâ
cố lệ khưng mêëy ngûúâi thêëy àûúåc giấ trõ ca nố. Chiïëc
bònh cưí àûúåc bây trong phông khấch nối lïn sûå giâu
sang ca ch nhên, vâ mai àêy cố thïí mang lẩi cho
ưng ta mưåt khoẫn chïnh lïåch giấ, song xết vïì mùåt
đch dng thò chiïëc mấy ghi êm ca Totsuko vûúåt xa.
Tûâ kinh nghiïåm vïì chiïëc bònh cưí àố, Morita nhêån
thûác àûúåc rùçng khùỉc phc nhûäng khuët àiïím trong
lơnh vûåc k thåt àïí cho ra àúâi mưåt sẫn phêím tûúng
àưëi hoân chónh lâ mưåt cưng viïåc khố, song àïí cấc
sẫn phêím àố thêm nhêåp vâo àúâi sưëng cưång àưìng
lẩi câng khố hún gêëp bưåi.
Bâi hổc kinh nghiïåm àố khiïën Morita nhúá mậi trong
cåc àúâi mưåt doanh nhên thânh àẩt sau nây.
Ngay trong thúâi àiïím chêåp chûäng nhûäng bûúác ài
ban àêìu àậ cho thêëy mưåt Morita khưng chó cố nùng
khiïëu trong lơnh vûåc k thåt mâ trong quấ trònh
xêy dûång cưng ty, sûå nhẩy bến ca mưåt nhâ kinh
doanh tûâng bûúác àûúåc hế lưå. Ưng nhêån ra rùçng khưng
phẫi chó sẫn xët ra nhûäng sẫn phêím tưët nhêët, àưåc
àấo nhêët lâ cố thïí dïỵ dâng tiïu th àûúåc. Bâi hổc
vïì 50 chiïëc mấy ghi êm xïëp kho àậ thc àêíy ưng
thûåc hiïån phûúng ấn tiïëp thõ àêìu tiïn ca mònh. Mën
tiïëp thõ cố hiïåu quẫ thò phẫi nùỉm bùỉt àûúåc chđnh
xấc nhu cêìu ca khấch hâng, kïí cẫ cấc nhu cêìu tiïìm

êín vâ thuët phc hổ vïì sûå cêìn thiïët cng lúåi đch
Cưång sẫn Trung Qëc, thò úã Nhêåt Bẫn, cưng ty Totsuko
cng ghi dêëu êën quan trổng ca mònh trong lõch
sûã cưng nghïå ca nûúác nây. Àố lâ viïåc cho ra àúâi
chiïëc mấy ghi êm àêìu tiïn. So vúái ngây nay, loẩi
phûúng tiïån giẫi trđ nây thư kïåch vâ nùång nïì mưåt
cấch àấng súå vúái trổng lûúång 35 kg, côn giấ bấn
thò cao ngêët ngûúãng, 170.000 n, bùçng 17 thấng
lûúng ca mưåt cưng chûác vûâa tưët nghiïåp àẩi hổc.
Tuy nhiïn, sûå ra àúâi ca chiïëc mấy ghi êm do Totsuko
chïë tẩo lâ mưåt bûúác ngóåt quan trổng ca nïìn cưng
nghiïåp àiïån tûã Nhêåt Bẫn. Nố lâ sûå khúãi àêìu ca nhûäng
sấng kiïën múã rưång nïìn cưng nghiïåp tiïu dng vâ
tûâ àố, àùåt nïìn tẫng cho mưåt nïìn cưng nghiïåp àiïån
tûã rưång lúán ca cẫ nûúác Nhêåt.
Tuy vêåy, 50 chiïëc mấy ghi êm ra àúâi nùçm n trong
kho chúâ ngûúâi tiïu th, mâ tuåt nhiïn khưng võ
thûúång àïë nâo àoấi hoâi àïën. Lc nây cấc nhâ sấng
chïë múái vúä lệ, àa sưë ngûúâi dên Nhêåt chûa biïët hïët
tđnh nùng ca chng. Àiïìu nây àôi hỗi mưåt chiïën
lûúåc tiïëp thõ khoa hổc vâ hûäu hiïåu àïí ngûúâi tiïu th
hiïíu rộ nhûäng lúåi đch ca mấy ghi êm vâ tûâ àố chêëp
nhêån chng. Trong quín tûå truån Made in Japan,
Morita th nhêån lâ cẫ ưng lêỵn Ibuka chûa cố nhûäng
hiïíu biïët tưëi thiïíu vïì thõ trûúâng tiïu th, thêåm chđ
côn hiïíu mưåt cấch àún giẫn rùçng cûá cho ra àúâi nhûäng
sẫn phêím cố chêët lûúång cao lâ cố thïí bấn ra thõ trûúâng
Chđnh mưåt dõp tònh cúâ cưång vúái sûå nhẩy bến ca
mưåt tâi nùng chûa cố dõp bưåc lưå àậ gip Morita tòm
ra lưëi thoất cho mưåt vêën àïì nan giẫi.

KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 4544 AKIO MORITA & SONY
hún, mùåt khấc giấ thânh cng tûâ àố mâ hẩ giẫm,
ph húåp vúái khẫ nùng chi trẫ ca cấc trûúâng hổc
nhỗ. Vâ àêy sệ lâ mưåt thấch thûác rêët lúán àưëi vúái mưåt
cưng ty nhû Totsuko thúâi àố.
Sau rêët nhiïìu nưỵ lûåc, cëi cng cấc k thåt viïn
ca cưng ty cng chïë tẩo àûúåc mưåt loẩi mấy ghi êm
àẩt àûúåc nhûäng u cêìu àố vúái mưåt tưëc àưå chẩy bùng
duy nhêët lâ 7,5 inch, tûúng àûúng hún 18cm/giêy.
Àêy cố thïí xem nhû mưåt chiïën thùỉng tuåt vúâi khi
nhûäng nưỵ lûåc ca cưng ty nhùçm sẫn xët ra cấc sẫn
phêím àấp ûáng àûúåc nhu cêìu ca xậ hưåi.
*
* *
Khi mấy ghi êm àậ bùỉt àêìu quen thåc vúái ngûúâi
tiïu th tẩi Kyushu, hai nhâ sấng lêåp Totsuko nhêån
àõnh: nïëu lïå thåc hùèn vâo mưåt àõa phûúng duy nhêët
thò khi nhu cêìu úã àêy ài dêìn àïën mûác bậo hôa, hóåc
chó qua mưåt trêån àưång àêët lâ hoẩt àưång ca Totsuko
sệ lêm vâo khng hoẫng ngay. Vò thïë, àiïìu quan
trổng lâ trong khi khai thấc thõ trûúâng Kyushu, cêìn
phẫi thùm dô nhiïìu thõ trûúâng khấc trong nûúác. Thêåm
chđ, nïëu cố àiïìu kiïån, cng phẫi tòm hiïíu thõ trûúâng
ngoâi nûúác àïí cẫi tiïën vâ phất triïín sẫn xët, tẩo àiïìu
kiïån hònh thânh mưåt cú súã sẫn xët têìm cúä. Trong
sẫn xët - kinh doanh, cố nhûäng cú hưåi chó àïën vúái
chng ta mưåt lêìn, nïëu khưng à sûå chín bõ àïí nùỉm
bùỉt chng, cú hưåi sệ vơnh viïỵn tûâ bỗ chng ta.
Nhûäng tûúãng àố àậ hònh thânh trong têm trđ
Morita sau nhûäng àïm suy nghơ vïì tûúng lai ca

ca sẫn phêím do mònh cung cêëp. Morita lên la tòm
hiïíu nhiïìu núi vâ sûå ch ca ưng dûâng lẩi úã Tôa
ấn tưëi cao Nhêåt Bẫn.
Lc bêëy giúâ, ngânh tôa ấn rêët cêìn nhên viïn tưëc
k àïí ghi chếp lúâi khai trong nhûäng cåc thêím vêën,
tranh lån tẩi phiïn tôa. Khố khùn mâ ngânh nây
gùåp phẫi lâ cåc chiïën vûâa qua àậ lâm tiïu tấn mưåt
ngìn nhên lûåc cố tay nghïì quan trổng, trong àố
cố nghïì tưëc k. Nùỉm bùỉt àûúåc tònh hònh nây, vúái
sûå giúái thiïåu ca ưng cûåu Bưå trûúãng Maeda, Morita
tiïëp cêån àûúåc vúái mưåt vâi nhên vêåt tẩi tôa ấn tưëi
cao vâ chó sau mưåt hai lêìn cho hổ nghe vâ sûã dng
thûã chiïëc mấy ghi êm ca Totsuko, ưng àậ nhêån
àûúåc thỗa thån mua 20 chiïëc. Niïìm vui sûúáng ca
Ibuka, Morita vâ têët cẫ thânh viïn ca cưng ty Totsuko
nhû àûúåc vúä ôa ra. Sau bao nhiïu trùn trúã, nhûäng
êu lo khùỉc khoẫi, àïën nay, hổ múái cẫm nhêån àûúåc
hẩnh phc ca thânh cưng àêìu tiïn.
Sau tôa ấn, Morita lẩi phất hiïån ra mưåt mưi trûúâng
khấc cng cêìn cố mấy ghi êm mâ sưë lûúång cố thïí
nhiïìu hún cẫ ngânh tû phấp, àố lâ ngânh giấo dc
vúái nhûäng trûúâng hổc trẫi rưång khùỉp cẫ nûúác, àang
lâm quen vúái mư hònh thđnh thõ trong giẫng dẩy vâ
hổc têåp. Viïåc trang bõ mưåt mấy ghi êm àïí phất nhûäng
cån bùng thu sùén vïì giẫng dẩy ngoẩi ngûä hay nhûäng
vêën àïì khoa hổc thûúâng thûác cố thïí gip cấc giấo
viïn tiïët kiïåm àûúåc thúâi gian vâ hổc sinh dïỵ tiïëp thu
bâi hổc hún. Vêën àïì lâ cưng ty Totsuko phẫi thu
nhỗ hún nûäa kđch thûúác mấy ghi êm cho gổn nhể
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI 4746 AKIO MORITA & SONY

thùỉng”. Chđnh àiïìu trïn àậ cho hai nhâ sấng lêåp
mưåt bâi hổc quan trổng: “Mưåt cưng ty khưng thïí giûä
àưåc quìn trïn mưåt thõ trûúâng, cho d lâ úã mưåt àêët
nûúác nhỗ bế nhû Nhêåt Bẫn”. Thõ trûúâng ln àûúåc
kđch thđch búãi sûå hiïån diïån ca nhiïìu cưng ty cẩnh
tranh vúái nhau vâ Totsuko thûác àûúåc rùçng viïåc
kđch thđch sûå phất triïín ca mưåt thõ trûúâng lâ chûa
à, cêìn phẫi tûå mònh tẩo ra nhûäng thõ trûúâng múái.
*
* *
Mưåt trong nhûäng ngûúâi àống gốp nhiïìu cưng sûác
trong giai àoẩn thûã nghiïåm vâ sẫn xët ban àêìu
lâ Nobutoshi Kihara (nay lâ Ch tõch phông thđ nghiïåm
Sony - Kihara). Anh tûâng lâ sinh viïn hổc vúái Ibuka
tẩi khoa K thåt cú khđ trûúâng Àẩi hổc Waseda,
trong mưåt cåc phỗng vêën àïí tuín dng vâo Totsuko,
Kihara cho biïët anh cố khẫ nùng àùåc biïåt vïì àiïån
vâ cố thïí chïë tẩo mấy thu thanh sống ngùỉn, mấy
thu thanh nùm àên siïu tha phấch (superheretodyne)
vâ mấy tùng êm àưå trung thûåc cao (hi-fi amplifier).
Chđnh ngûúâi ph trấch cåc phỗng vêën lc àố lâ
Higuchi àậ nối vúái Kihara: “Anh cố thïí lâm vïì àiïån,
anh lẩi chun vïì k thåt cú khđ. Anh quẫ lâ mưåt
con ngûúâi th võ”. Higuchi nhêån xết khưng sai: Kihara
àậ àống gốp nhiïìu vâo quấ trònh sẫn xët mấy ghi
êm, nhêët lâ chïë tẩo mưåt loẩi bùng tûâ bïìn chùỉc, vúái
lúáp ph kim loẩi cố àưå nhẩy cao, phất ra nhûäng êm
thanh gêìn àïën mûác trung thûåc.
Ngun mêỵu chiïëc mấy àêìu tiïn ra àúâi nùm 1949
cưng ty Totsuko mâ lc êëy vêỵn côn quấ nhỗ bế trïn

thûúng trûúâng. Vâ nố trúã thânh bâi hổc àêìu tiïn
mâ ưng vâ cấc àưìng sûå nhúá mậi trong sûå nghiïåp
ca mònh.
Mưåt trong nhûäng chòa khốa múã ra sûå thânh cưng
ca mấy ghi êm do Totsuko sẫn xët lâ bùçng sấng
chïë vïì k thåt AC Bias Recording àậ gip hổ giûä
àưåc quìn trïn thõ trûúâng. Tuy nhiïn, bùçng sấng
chïë nây rưìi cng hïët thúâi hiïåu vâ àêy lâ mưåt trong
nhûäng trùn trúã ca Morita. Khi thúâi àiïím nây àïën
gêìn thò cố tin cưng ty Matsushita Electric Industrial
Co. sùỉp tung ra thõ trûúâng loẩi mấy ghi êm ca riïng
hổ. Tin nây tûâng gêy lo lùỉng cho cưng ty Totsuko
khi hổ cố mưåt àưëi th cẩnh tranh trïn thûúng trûúâng.
Nhûng mưåt àiïìu k diïåu àậ xẫy ra: lc Matsushita
phất àưång chiïën dõch bấn mấy ghi êm cng lâ lc
mâ nhu cêìu tiïu th mấy ghi êm ca Totsuko tùng
vổt! Hiïån tûúång nây lâm cho cẫ Morita vâ cấc àưìng
nghiïåp phẫi ngẩc nhiïn. Khoẫng mưåt nùm sau àố,
khi sûå cẩnh tranh diïỵn ra ngây câng gay gùỉt thò sẫn
phêím ca Totsuko câng àûúåc tiïu th nhiïìu hún.
D Morita khưng phên tđch ngun nhên ca “hiïån
tûúång” th võ nây, song trong con mùỉt ca cấc nhâ
phên tđch kinh tïë, cố lệ khi àố, cố mưåt cấch biïåt khấ
lúán vïì mùåt chêët lûúång ca sẫn phêím do hai cưng
ty lâm ra nïn ngây câng àưng ngûúâi tiïu dng nghiïng
vïì sẫn phêím ca Totsuko.
D vêåy hiïån tûúång nây cng khưng cho phếp Ibuka,
Morita vâ cưng ty Totsuko “ng qụn trïn chiïën