Akio Morita Và Sony - Kiến Tạo Nền Giải Trí Tương Lai. phân 2

KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
6968
AKIO MORITA & SONY
tẩi hậng. Cố lệ cng chđnh chi tiïët nây dêỵn àïën sûå
suy diïỵn lâ Philips húåp tấc vúái àõch. D thïë nâo thò
cng khưng thïí ph nhêån danh tiïëng lêỵy lûâng ca
radio Philips trong nhûäng thêåp niïn 1940-1950. Nối
àïën Philips, ngûúâi ta nghơ ngay àïën nhûäng chiïëc radio
xinh xùỉn trang bõ tûâ mưåt àïën bưën, nùm bống àên
àiïån tûã.
Morita dûâng chên úã sên ga Eindhoven, núi sûâng
sûäng pho tûúång tiïën sơ Philips, ngûúâi sấng lêåp ra
thûúng hiïåu lûâng lêỵy nây, trong ưng bưỵng trân ngêåp
mưåt niïìm xc àưång lẩ lng. Tûâ mưåt mẫnh àêët n
bònh ca Hâ Lan, ngâi Philips àậ ghi tïn mònh vâo
lõch sûã thïë giúái búãi nhûäng sẫn phêím chêët lûúång cao.
Morita mú àïën mưåt ngây nâo àố, thûúng hiïåu Totsuko
cng sệ lêỵy lûâng nhû Philips, trïn àêët Nhêåt cng
nhû khùỉp nùm chêu. Trúã vïì chưỵ trổ, ưng tûác tưëc viïët
mưåt lấ thû cho Ibuka: “Tưi rêët phêën khđch khi nhòn
thêëy hậng Philips vâ hoân toân tin tûúãng lâ chng
ta cng sệ bấn àûúåc sẫn phêím trïn khùỉp thïë giúái”.
Quay vïì Nhêåt sau ba thấng phiïu du vâ quan sất,
hổc hỗi rêët nhiïìu tûâ thïë giúái bïn ngoâi, Morita bấo
ngay cho ngûúâi bẩn, ngûúâi chó huy trûåc tiïëp lâ Ibuka
cåc gùåp gúä giûäa ưng vúái ban lậnh àẩo cưng ty Western
Electric vâ khùèng àõnh: “Chng ta phẫi lâm mưåt cấi
gò àố vúái transistor. Nïëu chng ta sẫn xët àûúåc
transistor, chng sệ mang lẩi cho chng ta mưåt cú
hưåi lúán. Hậng Western Electric rêët mën chng ta
chïë tẩo mấy trúå thđnh, anh nghơ sao?”.

Nùm 1914, Philips thiïët lêåp mưåt phông nghiïn cûáu
àïí khẫo sất cấc hiïån tûúång hốa-l vâ àûa ra nhûäng
biïån phấp canh tên trong sẫn xët. Bưën nùm sau,
hậng cho ra àúâi dng c sûã dng tia X trong y khoa
vâ nùm 1925, bùỉt àêìu nhûäng thûã nghiïåm àêìu tiïn
vïì vư tuën truìn hònh. Nùm 1927, hậng bùỉt àêìu
sẫn xët mấy thu thanh (gổi tùỉt lâ radio) vâ chó nùm
nùm sau àậ bấn àûúåc 1 triïåu chiïëc. Nùm 1939, khi
Thïë chiïën thûá hai bng nưí thò Philips àậ cố 45.000
cưng nhên trïn khùỉp thïë giúái.
Ngây 9.5.1940, Ban giấm àưëc hậng àûúåc tin ngây
hưm sau, Àûác Qëc xậ sệ têën cưng Hâ Lan. Hổ quët
àõnh bay sang M, mang theo mưåt khoẫn vưën lúán.
Tẩi àêët nûúác bònh n nây, hổ tiïëp tc viïåc sẫn xët
trong sët thúâi gian Thïë chiïën tiïëp diïỵn.
Sau khi chiïën tranh chêëm dûát, Ban giấm àưëc Philips
cng cưng nhên viïn trúã vïì Hâ Lan, àùåt tr súã úã
Eindhoven. Trûúác àố, bao nhiïu dng c sẫn xët
àïìu àûúåc khốa k vâ cêët giêëu cêín thêån nïn viïåc hưìi
phc sẫn xët diïỵn ra nhanh chống.
Cố dû lån cho rùçng trûúác vâ trong chiïën tranh,
Philips àậ cung ûáng cho qn chiïëm àống Àûác nhiïìu
thiïët bõ àiïån, àậ húåp tấc vúái àõch nhû nhiïìu hậng
sẫn xët khấc, song khưng cố chûáng cûá nâo vïì àiïìu
nây. Vẫ lẩi, trong gia àònh Philips, chó cố mưåt ngûúâi
duy nhêët úã lẩi Hâ Lan trong thúâi gian Àûác chiïëm
àống lâ Frits Philips, thò chđnh ưng nây àậ cûáu mẩng
sưëng ca 382 ngûúâi Do Thấi bùçng cấch chûáng minh
cho qn Àûác thêëy lâ hổ rêët cêìn cho viïåc sẫn xët
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI

7170
AKIO MORITA & SONY
Chûúng 2.
N
HỊN
T
HÊËY
T
RÛÚÁC
C
Ú
H
ƯÅI
V
Â
D
ẤM
T
HÛÃ
S
ÛÁC
Mưåt vấn cúâ quấ hiïím nguy khi mang cưng nghïå chïë tẩo... mấy
trúå thđnh àïí sẫn xët radio. Lẩi câng mïåt mỗi hún khi àố lâ
chuån chùèng mêëy ai lâm trong thûúng mẩi Nhêåt Bẫn. Vâ hổ
àậ xưng vâo vúái mưåt niïìm tin mậnh liïåt cưång vúái khất vổng
mën nhanh chống tẩo dûång mưåt nïìn tẫng múái cho ngânh cưng
nghiïåp Nhêåt Bẫn trong cåc àua tranh vúái thïë giúái.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
7372
AKIO MORITA & SONY

Cố thïí nối, Ibuka àậ àấnh cûúåc vúái transistor bùçng
sưë tiïìn 25.000 àưla!
Kïë hoẩch ưng vẩch ra lâ trûúác hïët sệ sẫn xët mưåt
loẩi radio chẩy bùçng transistor cho d phẫi vûúåt qua
nhiïìu khố khùn, vò trong thúâi àiïím àố, ngay cẫ úã
M, transistor cng chó sûã dng thån lúåi trong viïåc
lâm mấy trúå thđnh hóåc cấc sẫn phêím tûúng tûå. Tuy
nhiïn ưng vâ Morita cng têët cẫ chun viïn k thåt
ca Totsuko chêëp nhêån thûã thấch, hi vổng cố thïí
cẫi tiïën transistor àïí biïën nố trúã thânh linh kiïån chđnh
trong cấc loẩi radio àúâi múái.
Chêëp nhêån thûã thấch, nưỵ lûåc vûúåt qua khố khùn
– àố lâ phûúng chêm ca cấc thânh viïn ca Totsuko.
Ibuka àem chuån nây kïí cho ngûúâi bẩn lâ Shigeo
Shima, ngûúâi àang lâm viïåc tẩi àâi phất thanh NHK,
cố lêìn àậ hưỵ trúå cưng ty Totsuko trong viïåc k húåp
àưìng cung cêëp thiïët bõ trưån sống. Shima tỗ nghi
ngúâ vïì khẫ nùng thânh cưng ca dûå tđnh mâ lậnh
àẩo vâ nhên viïn cưng ty Totsuko àang êëp . Song
khi nghe hïët nhûäng lêåp lån ca Ibuka, Shima cẫm
thêëy mònh àậ bõ thuët phc.
Tuy nhiïn, cố mưåt chưỵ khố bõ thuët phc hún cẫ
Shima. Àố lâ Bưå Cưng thûúng nghiïåp Nhêåt Bẫn (MITI),
núi cố quìn xết cêëp ngoẩi tïå cho Totsuko àïí thanh
toấn cho cưng ty Western Electric vïì húåp àưìng cho
phếp sûã dng cưng nghïå transistor. Lêåp lån mâ
cấc cưng chûác tẩi àêy nïu ra àïí tûâ chưëi cung ûáng
ngoẩi tïå lâ Totsuko àậ k húåp àưìng khưng cố sûå
chêëp thån ca MITI. Trong lc chúâ àúåi kïët quẫ vêån
Nïëu ngây nay, chêët bấn dêỵn - transistor àûúåc sûã

dng trong hêìu hïët mổi mẩch àiïån, thiïët bõ phc
v nhu cêìu cåc sưëng, thò 50 nùm trûúác àêy, nố
côn lâ mưåt cấi gò àố khấ xa lẩ. Vò thïë, chuën ài M
thûúng lûúång àïí mang cưng nghïå nây vïì Nhêåt quẫ
thêåt lâ mưåt sûå liïìu lơnh vâ cố phêìn xa xó trong mùỉt
nhûäng àưìng nghiïåp ca cẫ hai.
“CANH BẨC” TRANSISTOR
Vúái Ibuka, hùèn nhiïn mấy trúå thđnh khưng phẫi
lâ mc tiïu àïí cưng ty Totsuko phẫi bỗ ra túái 25.000
àưla àïí mua cho àûúåc giêëy phếp sûã dng cưng nghïå
transistor. Nghe cêu hỗi ca Morita, ưng trẫ lúâi nhanh
gổn:
- Chng ta sẫn xët radio.
Song, khưng phẫi cûá mang cưng nghïå transistor
vïì lâ lêåp tûác sệ lâm ra àûúåc nhûäng chiïëc radio nhû
hổ mong mën, mâ àiïìu quan trổng lâ phẫi cẫi tiïën
cưng nghïå nây àïí ûáng dng vâo viïåc sẫn xët mâ
chûa tûâng mưåt hậng nâo trïn thïë giúái tûâng lâm.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
7574
AKIO MORITA & SONY
cấc phên xûúãng ca hổ. Trong mưỵi tua nhû vêåy, Iwama
dûâng lẩi trûúác tûâng sẫn phêím ca Western Electric
mâ ưng thêëy th võ vâ àûa ra nhûäng cêu hỗi bùçng
thûá tiïëng Anh khưng mêëy trún tru. Iwama ghi nhúá
nhûäng cêu trẫ lúâi àïí miïu tẫ lẩi trong cấc bấo cấo
cưng tấc, kïí cẫ nhûäng nhêån xết riïng ca ưng.
Dûåa vâo quín Transistor Technology vâ bấo cấo
ca Iwama, cấc àưìng nghiïåp ca ưng tẩi Tokyo mây
mô chïë tẩo mưåt loẩi transistor riïng. Transistor ca

Phông thđ nghiïåm Bell chïë tẩo theo ngun l àên
ba cûåc, cûåc êm lâ mưåt thanh germanium côn hai
cûåc dûúng lâ hai thanh húåp kim indium gùỉn hai bïn
thanh germanium. Suy lån lâ cấc àiïån tûã (electron)
êm chuín àưång nhanh hún àiïån tûã dûúng, cấc k
sû ca Totsuko tin lâ transistor cố thïí àẩt àûúåc têìn
sưë cao nïëu àẫo cấc cûåc ca nố thânh êm-dûúng-
êm, thay vò dûúng-êm-dûúng nhû transistor ca Bell.
Vêën àïì lâ phẫi thay indium vò húåp kim nây cố àiïím
nống chẫy thêëp, khưng ph húåp vúái sûå vêån hânh
ca transistor. Cëi cng, sau nhûäng nghiïn cûáu
vâ thûã nghiïåm miïåt mâi, hổ tòm ra mưåt húåp chêët
ph húåp nhêët, àố lâ phưët pho.
Sûå thânh cưng ca Totsuko trong viïåc chïë tẩo transis-
tor têìn sưë cao àậ gêy kinh ngẩc cho cẫ nhûäng ngûúâi
khai sinh ra nố lâ cấc k sû ca Phông thđ nghiïåm
Bell. Mưåt trong nhûäng chun viïn àậ gốp cưng vâo
sûå cẫi tiïën cưng nghïå k diïåu nây lâ Leo Esaki, àïën
nùm 1973, àậ nhêån àûúåc sûå tûúãng thûúãng mâ bao
nhiïu nhâ bấc hổc cng phẫi mú ûúác, àố lâ giẫi Nobel
àưång tẩi MITI, Ibuka vâ Morita thânh lêåp mưåt nhốm
àùåc nhiïåm khai triïín transistor vúái sûå tham gia ca
nhûäng chun viïn ûu t nhêët ca Totsuko. Ngûúâi
tònh nguån lậnh àẩo nhốm nây lâ Kazuo Iwama,
tûâng lâ tưíng àiïìu hânh dûå ấn sẫn xët mấy ghi êm.
Cấc thânh viïn trong nhốm gưìm cố: hai nhâ vêåt l
Tetsuo Tsukamoto vâ Saburo Iwata, k sû cú khđ
Sukemi Akanabe, chun viïn hốa chêët Akio Amaya,
k sû àiïån Junichi Yasuda vâ nhiïìu ngûúâi khấc.
Vïì mùåt k thåt, àiïìu kiïån sẫn xët thânh cưng

mưåt radio transistor lâ phẫi cố transistor têìn sưë cao
chûá khưng phẫi têìn sưë thêëp nhû lc àố. Tri thûác
duy nhêët vïì vêën àïì nây lâ cën Transistor Tech-
nology do Morita mang vïì tûâ M. Chđnh tûâ quín
sấch àûúåc xem lâ “kinh thấnh Transistor” nây, Iwama
vâ nhốm àùåc nhiïåm ca ưng àậ bùỉt tay vâo viïåc nghiïn
cûáu.
Cëi nùm 1953, MITI cẫi tưí nhên sûå trong lơnh
vûåc cưng nghiïåp àiïån tûã, mổi viïåc chuín biïën theo
chiïìu hûúáng cố lúåi cho Totsuko vâ triïín vổng àûúåc
cung ûáng ngoẩi tïå sấng sa hún bao giúâ hïët. Àêìu
thấng 1.1954, Iwama bay sang M àïí tiïëp tc nghiïn
cûáu, hổc hỗi vïì transistor. Sau àố mưåt thấng, Ibuka
cng sang M gùåp Iwama vâ cng ài thùm cú súã
sẫn xët transistor ca cưng ty Western Electric.
Tẩi M, Iwama ch trûúng mang vïì Nhêåt câng nhiïìu
thưng tin câng tưët. Cưng ty Western Electric khưng
cung cêëp àùåc tđnh k thåt ca sẫn phêím do hổ
lâm ra, song hổ vui lông àûa ưng ài loanh quanh
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
7776
AKIO MORITA & SONY
THĐCH ÛÁNG VÚÁI LÅT CHÚI TOÂN CÊÌU
Kinh nghiïåm kinh doanh cho nhiïìu ngûúâi thêëy rùçng
thûúng hiïåu giûä mưåt vai trô quan trổng trong hiïåu
nùng hoẩt àưång ca mưåt doanh nghiïåp. Mưåt trong
nhûäng ëu tưë quan trổng mâ mưåt thûúng hiïåu cêìn
àẩt túái lâ sûå dïỵ àổc, tđnh dïỵ nghe, dïỵ “ngêëm” vâo
lông ngûúâi tiïu th chó sau mưåt lêìn nghe nối àïën.
Trong xu hûúáng phất triïín khưng ngûâng, hoẩt àưång

ca doanh nghiïåp khưng chó giúái hẩn trong phẩm
vi mưåt àõa phûúng hay mưåt nûúác, mâ côn phẫi múã
rưång ra bïn ngoâi biïn giúái àêët nûúác. Vò thïë, ngoâi
tđnh nhỗ gổn, dïỵ àổc, dïỵ nghe, thûúng hiïåu cng
cêìn àûúåc “qëc tïë hốa”.
Xết theo nhûäng tiïu chín nhû thïë thò thûúng hiïåu
Tokyo Tsushin Kogyo (Totsuko) theo cấch àổc ca
ngûúâi Nhêåt hay dõch theo tiïëng Anh lâ Tokyo Tele-
communications Engineering Corporation, cho d
cố gổi tùỉt lâ Totsuko, cng khưng àẩt u cêìu. Nùm
1946, khi bân bẩc vúái nhau àïí àùåt tïn cho thûúng
hiïåu, Ibuka vâ Morita àậ khưng quan têm àïën nhûäng
àiïìu àố. Nùm 1953, sau khi àậ cho ra àúâi nhûäng
chiïëc mấy ghi êm àêìu tiïn vâ phêën khđch vúái triïín
vổng múã rưång thõ trûúâng tiïu th, trong nhûäng ngây
sưëng trïn àêët M, Morita ln trùn trúã vúái viïåc phẫi
àưíi tïn thûúng hiïåu theo nhûäng tiïu chín kïí trïn.
Ưng côn mën ài xa thïm mưåt bûúác nûäa, àố lâ àưìng
Vêåt l nùm 1973 vïì phất minh Esaki diode. Vinh
dûå nây khưng chó thåc vïì Esaki, vïì nûúác Nhêåt, mâ
côn ca cẫ chêu Ấ, mưåt chêu lc khấ “khiïm tưën”
vúái cấc giẫi Nobel khoa hổc, vưën lâ thïë mẩnh ca
cấc nhâ khoa hổc phûúng Têy.
Khi Iwama tûâ M trúã vïì Nhêåt thò àậ cố tin vui vïì
sûå cẫi tiïën thânh cưng cưng nghïå transistor. Sûå cẫi
tiïën nây khưng chó cố nghơa riïng àưëi vúái Totsuko,
mâ côn vúái cẫ thïë giúái. Nố múã ra nhûäng chên trúâi
k diïåu cho nïìn cưng nghiïåp àiïån tûã, biïën nhûäng
chiïëc radio chẩy bùçng àên chên khưng kïình câng,
tỗa nhiïåt nống bûác thânh nhûäng mấy thu thanh nhỗ

gổn, hêìu nhû khưng phất ra nhiïåt. Tûâ nïìn tẫng nây,
nïìn cưng nghiïåp àiïån tûã cho ra àúâi hâng loẩt cấc
sẫn phêím phc v cho àúâi sưëng ca con ngûúâi hiïån
àẩi.
Nùm 1955 àấnh dêëu mưåt cấi mưëc múái trïn chùång
àûúâng sấng tẩo àêìy gian nan vâ thûã thấch ca Ibuka,
Morita cng cấc àưìng nghiïåp. Àố lâ sûå ra àúâi chiïëc
radio transistor àêìu tiïn, múã àêìu k ngun ca nïìn
cưng nghiïåp àiïån tûã sûã dng chêët bấn dêỵn, hiïåu nùng
cao hún, gổn nhể hún rêët nhiïìu vâ giấ thânh ngây
mưåt hẩ. Thânh cưng ca hổ àậ àem lẩi mưåt giấ trõ
vư cng to lúán cho nhên loẩi.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
7978
AKIO MORITA & SONY
quen thåc vúái ngûúâi tiïu dng trong nûúác, viïåc thay
àưíi danh hiïåu nhanh chống cng cố nhûäng bêët tiïån
vïì mùåt quẫng bấ, tiïëp thõ. Vò thïë, tûâ nùm 1953, Morita
cng Ibuka mưåt mùåt cho in nhận hiïåu Sony lïn sẫn
phêím, mùåt khấc vêỵn duy trò thûúng hiïåu Totsuka
mưåt thúâi gian.
Thấng 6.1957, mưåt têëm bẫng lúán mang tïn Sony
àûúåc dûång gêìn sên bay Haneda úã Tokyo. Thấng
1.1958, cưng ty Totsuko chđnh thûác trúã thânh cưng
ty Sony. Thấng 12 nùm àố, tïn Sony àûúåc niïm ët
tẩi Súã giao dõch chûáng khoấn Tokyo. Mưåt trong nhûäng
viïåc àêìu tiïn mâ Morita vâ cấc àưìng nghiïåp nghơ
àïën lâ lêìn lûúåt àùng k thûúng hiïåu Sony tẩi 170
nûúác vâ vng lậnh thưí, vâ àùng k nhiïìu ngânh sẫn
xët khấc nhau ngoâi ngânh chđnh lâ àiïån tûã. Àiïìu

àố cho thêëy sûå nhòn xa trưng rưång ca cấc nhâ sấng
lêåp vâ qua àố cng bưåc lưå khất vổng sệ chinh phc
thïë giúái ca hổ.
D àậ cố sûå àùng k nhận hiïåu hïët sûác cêín thêån
song hổ vêỵn gùåp sûå cưë. Mưåt cú súã sẫn xët bấn
ra mốn sưcưla nhận hiïåu Sony, thêåm chđ àưíi tïn
cưng ty ca hổ lâ Cưng ty thûåc phêím Sony. Àïën
khi àûa nưåi v ra tôa, Morita vâ cấc àưìng nghiïåp
côn phẫi trẫi qua cẫnh dúã khốc dúã cûúâi, khi mưåt
nhên chûáng lâ ngûúâi tiïu dng àậ khai trûúác tôa
rùçng anh tûúãng lâ cưng ty àiïån tûã Sony àang lêm
vâo cẫnh khố khùn ghï gúám nïn phẫi sẫn xët cẫ
sưcưla àïí bấn... cêìm húi.
V kiïån kếo dâi àïën gêìn bưën nùm, cëi cng Sony
nhêët hốa cẫ danh hiïåu cưng ty lêỵn nhận hiïåu hâng
hốa do cưng ty sẫn xët, tùng gêëp àưi cú hưåi ghi nhúá
ca ngûúâi sûã dng, vûâa tiïët kiïåm àûúåc chi phđ quẫng
bấ cho cẫ tïn cưng ty lêỵn nhận hiïåu hâng hốa.
Khi trúã vïì Nhêåt, cố lêìn Morita àậ cng vúái Ibuka
giúã quín tûâ àiïín ra xem, giưëng nhû cấc bêåc cha
mể thûúâng lâm khi mën tòm cho con mònh mưåt cấi
tïn àểp nhêët, vâ tûâ Latinh “Sonus” cố nghơa lâ “êm
thanh” àậ lâm cho hai ưng ch , vò êm thanh chđnh
lâ lơnh vûåc mâ cưng ty Totsuko àang hûúáng túái trong
cấc kïë hoẩch sẫn xët ca mònh.
Trong thêåp niïn 1950, úã Nhêåt, do sûå chiïëm àống
ca qn àưåi, nhiïìu tiïëng lống bùçng Anh ngûä khấ
phưí biïën trong ngưn ngûä thûúâng ngây, trong àố cố
cm tûâ “sonny boys” dng àïí chó nhûäng cêåu bế thưng
minh, lanh lúåi. Tûâ Sonny lẩi gêìn gi vúái tûâ Sonus

trong tiïëng Latinh vïì cấch àổc. Tuy nhiïn trong tiïëng
Nhêåt, mưåt tûâ àổc êm “sohn-nee” lẩi cố nghơa lâ “àấnh
mêët tiïìn”. Khưng mưåt khấch hâng nâo lẩi mën mua
mưåt mốn hâng cố nhận hiïåu “Mêët tiïìn” sẫn xët búãi
mưåt cưng ty cng cố tïn lâ “Mêët tiïìn” cẫ (!). Cëi
cng, sau nhiïìu cåc tranh lån, Morita cng cấc
àưìng nghiïåp nhêët trđ vúái cấi tïn SONY, àổc thânh
“Xư-ni”.
Sony – mưåt cấi tïn ngùỉn gổn vâ hêìu nhû ngûúâi
nûúác nâo cng àổc vâ nhúá nố dïỵ dâng. Khưng phẫi
mêët cưng nghơ ngúåi, ban lậnh àẩo cng lêëy ngay
tûâ SONY chên phûúng lâm biïíu tûúång cho cưng ty
ca mònh. D vêåy, mưåt khi cưng ty Totsuko àậ khấ
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
8180
AKIO MORITA & SONY
ca Morita àậ thùỉng vâ cng nhúâ àố mâ thûúng hiïåu
Sony àûúåc nhiïìu ngûúâi biïët àïën hún nûäa.
Viïåc àưíi tïn cho cưng ty thânh Sony thïí hiïån mưåt
sûå nhẩy bến ca Morita trong lơnh vûåc kinh doanh
vâ tiïëp thõ. Theo ưng, mưåt nhận hiïåu sẫn phêím chđnh
lâ cåc sưëng ca doanh nghiïåp. Thûúng hiïåu khưng
chó mang sûá mẩng tiïëp thõ, quẫng bấ mâ nố côn
lâ biïíu tûúång vïì chêët lûúång sẫn phêím, trấch nhiïåm
ca nhâ sẫn xët trûúác ngûúâi tiïu dng. Vâ ngây
nay, Sony vêỵn lâ biïíu tûúång ca chêët lûúång, mổi
sẫn phêím mang nhận hiïåu nây àïìu tẩo sûå tin cêåy
àưëi vúái ngûúâi tiïu dng trïn toân thïë giúái.
TRIÏËT L NGÛÚÂI TIÏN PHONG
Hai nhâ sấng lêåp Sony àïìu cố “gưëc gấc” lâ dên

k thåt, rêët giỗi vúái nhûäng sấng chïë. Hún ai hïët,
hổ thûác àûúåc têìm quan trổng ca viïåc ln phẫi
tiïn phong trong lơnh vûåc sấng tẩo ra nhûäng sẫn
phêím múái. Dûúái sûå àiïìu hânh ca hai nhâ sấng lêåp,
cấc sẫn phêím ca Sony ln mang tđnh tiïn phong.
Con àûúâng phất triïín ca Sony lâ ln ln tòm tôi,
nghiïn cûáu àïí tẩo ra nhûäng sẫn phêím múái phc
v àúâi sưëng. Nhúâ àố mâ cấc sẫn phêím àưì àiïån tûã
trúã nïn hïët sûác phong ph vâ àa dẩng, àấp ûáng
cấc nhu cêìu ca ngûúâi tiïu dng. Khoẫng 6-10%
doanh thu hâng nùm ca Sony àûúåc trđch ra dânh
cho viïåc nghiïn cûáu. Cấc sẫn phêím khưng chó nhùỉm
vâo cấc nhu cêìu hiïån tẩi mâ côn dânh cho cẫ cấc
nhu cêìu chûa nẫy sinh.
Cêìn nhùỉc lẩi lâ sẫn phêím àêìu tiïn àûúåc sẫn xët
dûúái thûúng hiïåu Totsuko lâ chiïëc mấy ghi êm dng
bùng tûâ tđnh, ra àúâi nùm 1950 vâ hai nùm sau àậ
quen mùåt vúái thõ trûúâng. Nùm nùm sau, sẫn phêím
thûá hai ca Morita vâ cấc àưìng nghiïåp àûúåc àấnh
giấ lâ mưåt trong nhûäng bûúác àưåt phấ êën tûúång nhêët,
àố lâ chiïëc radio bấn dêỵn nhận hiïåu TR-55 chẩy
bùçng transistor àêìu tiïn ca nûúác Nhêåt, múã àêìu k
ngun bấn dêỵn phất triïín rêìm rưå vâo thêåp niïn
1960. Hai nùm sau (1957) radio bấn dêỵn ca Totsuko
thu gổn hún nûäa àïí ngûúâi tiïu dng cố thïí bỗ ti
mang ài àêy ài àố.
Tûâ nùm 1954, àïí sẫn phêím cố àiïìu kiïån àïën súám
vúái ngûúâi tiïu dng, Morita thânh lêåp cấc chi nhấnh
Totsuko Shoji (tiïìn thên ca Sony Shoji Corpora-
tion vâ Sony Marketing Inc.) tẩi Tokyo vâ Osaka. Trûúác

àố, viïåc bấn mấy ghi êm àûúåc Totsuko y thấc cho
cấc cưng ty Maruizumi vâ Nippon Gakki. Tuy nhiïn,
bïn cẩnh sẫn phêím ca Totsuko, cấc cưng ty nây
côn bấn hâng riïng ca mònh. Chùèng hẩn Nippon
Gakki chun bấn nhẩc c cho cấc trûúâng hổc, côn
Maruizumi thò bấn àưì àiïån, vò thïë, hổ khưng chun
têm vâo sẫn phêím do Totsuko y thấc. Sûå ra àúâi
ca Totsuko Shoji àûúåc tđnh toấn nhùçm tẩo ra nhûäng
àẩi l chđnh thûác têåp trung vâo sẫn phêím ca Totsuko,
tranh th mưåt thõ phêìn àấng kïí trïn thõ trûúâng hâng
gia dng.
Trong thúâi gian nây, chi nhấnh ca Totsuko Shoji
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
8382
AKIO MORITA & SONY
– Giấm àưëc àiïìu hânh cao cêëp, vâ Kodama – ngûúâi
quẫn l chi nhấnh Totsuko tẩi Osaka.
Sau cåc gùåp, Ch tõch Iue vưåi vậ gổi àiïån thoẩi
cho giấm àưëc xûúãng sẫn xët Sanyo, u cêìu ngûng
ngay viïåc sẫn xët radio dûúái hònh thûác àang lâm
vâ thiïët kïë mưåt kiïíu mêỵu radio chó côn bùçng mưåt
phêìn ba nhûäng cấi àậ chïë tẩo.
*
* *
Thấng 12.1959, Morita àûúåc àïì cûã lâm Phố Ch
tõch ph trấch àiïìu hânh ca cưng ty Sony vâ khưng
àêìy nûãa nùm sau, vâo thấng 5.1960, Sony cho ra
àúâi chiïëc mấy truìn hònh transistor àêìu tiïn lêëy
tïn lâ TV8-301. Àûa transistor (vâ cấc loẩi linh kiïån
bấn dêỵn khấc) tûâ lơnh vûåc êm thanh sang lơnh vûåc

hònh ẫnh khưng àún giẫn nhû nhiïìu ngûúâi vêỵn hònh
dung. Sûå vêån hânh ca transistor vâ diode (linh kiïån
bấn dêỵn hai cûåc) ph húåp vúái àiïån ấp thêëp vâ dông
diïån cố cûúâng àưå thêëp, khưng àùåt ra vêën àïì gò àấng
kïí khi sẫn xët radio transistor, nhûng viïåc sẫn xët
ti-vi àôi hỗi àiïån ấp rêët cao, do àố phẫi cố mưåt sûå
xem xết lẩi toân diïån cấc transistor phc v sẫn xët
tûâ trûúác àïën nay. So vúái radio, ti-vi àôi hỗi têìn sưë
tđn hiïåu cao gêëp 100 lêìn, cûúâng àưå dông àiïån cao
gêëp 20 lêìn, transistor phẫi cố àiïån ấp cao gêëp 10
lêìn.
Mưåt trong nhûäng phûúng ấn cẫi tiïën tđnh nùng ca
transistor mâ Ibuka vâ Morita cng cấc chun viïn
k thåt nghơ àïën lâ thay àưíi chêët liïåu, sẫn xët
tẩi Tokyo àùåt dûúái sûå àiïìu hânh ca Masao Kurahashi,
mưåt ngûúâi rêët àam mï mấy ghi êm; côn chi nhấnh
úã Osaka do Taketoshi Kodama quẫn l. Cưng viïåc
ca nhûäng chi nhấnh nây khưng àún giẫn, nhêët lâ
tûâ nùm 1955, khi radio transistor múái ra àúâi. Lc
àố, radio vêån hânh bùçng àên àiïån tûã chên khưng
àang rêët phưí biïën, mën àấnh àưí mưåt thối quen,
phẫi cố chiïën lûúåc tiïëp thõ mẩnh mệ, vẩch cho ngûúâi
tiïu dng thêëy àûúåc sûå tiïån lúåi ca viïåc sûã dng
radio transistor.
Morita nhêån thêëy mën tiïu th sẫn phêím nhanh
hún nûäa, vêån hânh cấc àẩi l chûa à mâ cêìn phẫi
bấn thùèng linh kiïån transistor cho cấc cưng ty khấc.
Nïëu linh kiïån transistor nhận hiïåu Totsuko hay Sony
(tûâ 1958) xët hiïån trong sẫn phêím ca cấc cưng
ty lúán nhû Matsushita Electric Corporation hay Sanyo

Electric Co. thò tiïëng tùm ca nố câng àûúåc nhên lïn.
Sau khi àậ cên nhùỉc àiïìu nây, Morita cng Ibuka tưí
chûác mưåt cåc trûng bây transistor vâ múâi chun
viïn k thåt cấc cưng ty Matsushita, Sanyo, Hayakawa
Electric Corporation, Toshiba Corporation, Victor Com-
pany of Japan (JVC), Standard Co... àïën tham quan.
Sau cåc trûng bây àố, Ch tõch ca cưng ty Hayakawa
Electric Corporation lâ Tokuji Hayakawa àậ tưí chûác
mưåt bíi gùåp gúä vúái hai nhâ doanh nghiïåp lúán tẩi
khu vûåc Kansai lc bêëy giúâ lâ Konosuke Matsushita
– Ch tõch cưng ty Matsushita, vâ Toshio Iue – ch
tõch cưng ty Sanyo, tẩi nhâ hâng Nadaman úã Osaka.
Bíi gùåp nây cố cẫ Ibuka – Ch tõch Totsuko, Morita
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
8584
AKIO MORITA & SONY
mêỵu sẫn phêím khấc nhau, mêỵu sau gổn nhể, tiïån
lúåi hún mêỵu trûúác. Chiïìu ngang bùng video rưång
hún 5cm ca hậng Ampex àậ àûúåc thu nhỗ côn khưng
àïën 2cm. Chiïëc mấy VTR ngun mêỵu àûúåc àùåt tïn
lâ U-Matic, àậ àûúåc sûå àốn nhêån khấ tđch cûåc ca
ngûúâi tiïu dng, chó riïng hậng xe húi Ford àậ àùåt
mua mưåt lêìn 5.000 chiïëc àïí dng trong cưng tấc
hën luån nhên viïn. Thânh cưng nây khuën khđch
Morita vâ cấc chun viïn tiïën xa thïm bûúác nûäa,
àố lâ tiïëp tc cẫi tiïën mấy VTR, hẩ giẫm giấ thânh
bùçng cấch dng bùng video nhỗ hún nûäa, cố chiïìu
rưång mùåt bùng khưng àïën 1,3cm vâ sûã dng 100%
linh kiïån bấn dêỵn.
Nùm 1964, mưåt toấn chun viïn do Nobutoshi

Kihara dêỵn àêìu àậ chïë tẩo àûúåc chiïëc CV-2000,
mấy thu phất bùng video cassette (VCR) sûã dng
trong gia àònh àêìu tiïn ca thïë giúái. Bùng tûâ tđnh
ghi phất hònh khưng côn lâ hai cån bùng nùçm riïng
rệ bïn ngoâi mấy ghi phất hònh nûäa, mâ chng
àậ àûúåc lùỉp àùåt trong mưåt hưåp bùng duy nhêët àùåt
bïn trong mấy, gổn gâng vâ dïỵ sûã dng. Giấ bấn
mưåt chiïëc CV-2000 chó côn bùçng khưng túái 1% giấ
mưåt chiïëc mấy VTR (mấy ghi phất hònh dng bùng
video cố cån bùng bïn ngoâi mấy: open reel) sûã
dng trong cấc hïå thưëng phất thanh, truìn hònh,
vâ bùçng khưng àïën 10% giấ mưåt chiïëc mấy sûã dng
trong ngânh giấo dc.
Tuy mc tiïu chđnh ca viïåc chïë tẩo mấy CV-2000
lâ sûã dng trong gia àònh, song trong thúâi gian àêìu,
linh kiïån nây bùçng húåp chêët silicon chõu àûång àûúåc
nhiïåt àưå cao, cố àưå nống chẫy cao hún rêët nhiïìu
so vúái germanium. Tûâ thấng 1.1958, Iwama àậ u
cêìu mưåt chun viïn trong nhốm lâ Tsukamoto nghiïn
cûáu vêën àïì nây vâ mưåt nùm sau, hổ tòm ra cấc giẫi
phấp k thåt khẫ dơ nhêët. Tuy nhiïn cng phẫi
àúåi àïën thấng 5.1960, Sony múái chđnh thûác cưng
bưë sûå ra àúâi chiïëc ti-vi bấn dêỵn àêìu tiïn ca cẫ thïë
giúái. Nố àûúåc trang bõ 23 transistor bùçng silicon vâ
germanium, 15 diode thûúâng vâ 2 diode àiïån ấp cao.
Ngoâi ra, nhốm ca Iwama côn chïë tẩo bưí sung chđn
loẩi transistor múái àïí sûã dng hiïåu quẫ hún trong
viïåc chïë tẩo ti-vi bấn dêỵn. Thânh quẫ trïn nhêån àûúåc
sûå cưng nhêån ca cẫ thïë giúái, vinh dûå khưng chó
riïng ca Sony mâ côn ca cẫ nïìn cưng nghiïåp àiïån

tûã ca Nhêåt Bẫn.
Àêìu nhûäng nùm 1960, Morita vâ cấc àưìng nghiïåp
bùỉt àêìu quan têm àïën mưåt sẫn phêím khấc. Àố lâ
mấy sûã dng bùng video VTR (Video Tape Recorder)
do hậng Ampex ca M chïë tẩo vâ cung cêëp cho
cấc àâi phất thanh. Vò sûã dng cho mc àđch phất
thanh nïn mấy rêët cưìng kïình, mưỵi mấy chiïëm diïån
tđch cẫ mưåt cùn phông, côn giấ thânh hún 100.000
àưla/chiïëc thò chó nhûäng cú quan cố ngên sấch dưìi
dâo múái sùỉm nưíi. Mc tiïu mâ Ibuka vâ Morita nhùỉm
àïën lâ nhûäng chiïëc mấy VTR gổn nhể, giấ cẫ ph
húåp vúái ti tiïìn ca àa sưë ngûúâi tiïu dng trong nûúác.
Têët cẫ chun viïn, k sû ca Sony têåp trung nưỵ
lûåc theo hûúáng nây, thiïët kïë vâ sẫn xët thûã nhiïìu
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
8786
AKIO MORITA & SONY
lïn chêët lûúång ca sẫn phêím Sony àậ àấp ûáng àûúåc
nhûäng u cêìu khố tđnh nhêët ca ngûúâi tiïu dng,
vâ ca cẫ mưåt tưí chûác khoa hổc nưíi tiïëng thïë giúái
lâ Cú quan Quẫn trõ Hâng khưng vâ Khưng gian M
(NASA).
Khưng ngûâng tòm tôi sấng tẩo, cẫi tiïën cưng nghïå
àïí cho ra àúâi nhûäng sẫn phêím múái mang tđnh àưåt
phấ vïì cưng nghïå vâ tđnh nùng sûã dng àậ àem lẩi
nhûäng thânh cưng rûåc rúä cho Sony. Ln ln lâ
ngûúâi dêỵn àêìu trong lơnh vûåc cưng nghïå chđnh lâ
ëu tưë quan trổng nhêët gip Sony phất triïín nhanh
chống vâ lúán mẩnh nhû ngây nay.
chng àûúåc dng trong cú súã cưng nghiïåp vâ cú quan

y tïë nhiïìu hún. Khưng lêu sau, bưå phêån bấn hâng
ca Sony cho biïët ngûúâi tiïu dng tỗ ra ûa chång
loẩi mấy VCR mâu hún lâ loẩi chó ghi phất hònh àen
trùỉng.
Cng trong thêåp niïn 1960, khi cưng nghïå sẫn
xët linh kiïån bấn dêỵn cho ra àúâi mẩch tđch húåp
(integrated circuit) cố thïí chûáa hâng chc, thêåm chđ
hâng trùm transistor, diode, t àiïån, àiïån trúã... trïn
mưåt mẩch àiïån chó rưång bùçng 1-2cm
2
thò nïìn cưng
nghiïåp radio, ti-vi, mấy ghi êm, mấy ghi hònh ngây
câng thu nhỗ kđch thûúác, giấ thânh cng rễ hún so
vúái viïåc dng cấc linh kiïån riïng lễ nhû trûúác àêy.
Thấng 10.1968, Sony cho ra àúâi chiïëc ti-vi mâu
nhỗ gổn sûã dng àên hònh trinitron, mưåt cưng nghïå
múái mễ gip àên cố hiïåu nùng cao. Chđnh sấng kiïën
vïì trinitron nây àậ àûúåc Hân lêm viïån qëc gia M
vïì nghïå thåt truìn hònh vâ khoa hổc tùång giẫi
thûúãng Emmy cho têåp àoân Sony vâo nùm 1972.
Ngây 20.7.1969, cẫ loâi ngûúâi vui mûâng trûúác mưåt
thânh tûåu rûåc rúä ca khoa hổc khưng gian. Tâu Apollo
11 àûa hai phi hânh gia M àấp xëng mùåt trùng,
ghi dêëu êën àêìu tiïn ca con ngûúâi trïn mưåt thiïn
thïí khấc. Trong niïìm vui chung ca nhên loẩi, Morita
vâ Sony ca ưng lẩi cố thïm mưåt niïìm tûå hâo bêët
ngúâ khấc. Àố lâ phi hânh àoân Apollo 11 àậ mang
theo trïn phi thuìn mưåt mấy ghi êm cassette ca
cưng ty Sony àïí chuín vïì trấi àêët nhûäng bẫn nhẩc
phất ra tûâ thûúång têìng khưng gian. Àiïìu nây nối

KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
8988
AKIO MORITA & SONY
Chûúng 3.
D
ÊËU
ÊË
N
C
A
“N
GÛÚÂI
À
ÂN
Ư
NG
À
I
B
ƯÅ
”
Morita nhêån thêëy giúái trễ lc bêëy giúâ ngây câng gêìn gi vúái
êm nhẩc hún, nhûng khưng phẫi lc nâo hổ cng tiïëp cêån àûúåc
vúái thûá nghïå thåt àêìy hêëp dêỵn nây. Vâ ưng tûå nhêån vâo mònh
trấch nhiïåm phẫi gip àúä giúái trễ.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
9190
AKIO MORITA & SONY
bêëy giúâ ngây câng gêìn gi vúái êm nhẩc hún nhûng
khưng phẫi lc nâo hổ cng tiïëp cêån àûúåc vúái thûá

nghïå thåt àêìy hêëp dêỵn nây. Mën nghe nhẩc, hổ
phẫi vïì nhâ, vâo phông àïí nghe hay chđ đt cng trong
nhûäng lc ngưìi vâo nhûäng ư-tư àùỉt tiïìn. Vò thïë, nïëu
tẩo cho mưỵi ngûúâi mưåt chiïëc mấy nghe nhẩc thûúâng
trûåc bïn mònh thò cåc sưëng àưëi vúái hổ sệ th võ
hún gêëp bưåi, nhêët lâ hổ cố thïí hûúãng th nghe nhẩc
úã bêët cûá núi àêu mâ khưng lâm phiïìn àïën ngûúâi
bïn cẩnh.
Sau nhiïìu trùn trúã, Morita u cêìu cấc k sû àiïìu
chónh lẩi mưåt sưë chi tiïët trong chiïëc mấy cassette
ghi êm Pressman loẩi nhỗ (sûã dng trong giúái bấo
chđ) theo hûúáng: lêëy ra khỗi mấy loa vâ mẩch ghi
êm, lùỉp bưí sung vâo mưåt mẩch khụëch àẩi stereo
(êm thanh nưíi), bưí sung bưå tai nghe gổn nhể kêm
theo mấy.
Àiïìu àấng nối lâ rêët đt ngûúâi chia sễ tûúãng nây
ca Morita, hổ khưng tin vâo sûå thânh cưng ca mưåt
loẩi mấy chó nghe nhẩc mâ khưng ghi êm àûúåc. Nhûng
Morita cố l riïng ca mònh, do àố ưng vêỵn cho tiïën
hânh nghiïn cûáu, sẫn xët vâ cho ra àúâi loẩi mấy
múái nây. Trong lc mưåt mấy ghi êm Pressman àûúåc
bấn trïn thõ trûúâng vúái giấ 49.000 n, Morita u
cêìu cấc bưå phêån sẫn xët vâ kïë toấn ca Sony àiïìu
chónh giấ thânh àïí giấ bấn mưåt mấy nghe nhẩc stereo
Walkman khưng vûúåt quấ 30.000 n.
Cấi tïn Walkman sai ngûä phấp tiïëng Anh cng lâ
mưåt giai thoẩi nhỗ. Trong thúâi gian Morita khưng
LÙỈNG NGHE NHÛÄNG THÚÃ THAN
Mưåt trong nhûäng cấi tïn rêët dïỵ thûúng mâ mổi ngûúâi
àùåt cho Morita àố lâ Walkman-san (ưng Walkman).

Cấi tïn lêëy tûâ mưåt sẫn phêím vúái chiïën thùỉng lêỵy
lûâng ca Sony trïn thûúng trûúâng. Chđnh Walkman
àậ àûa Sony lïn mưåt àónh cao múái.
Nùm 1971, Morita àûúåc àïì cûã lâm Ch tõch têåp
àoân Sony vâ vinh dûå nây àậ gip ưng cố thïm nhûäng
sấng kiïën àïí àûa têåp àoân ài xa hún trong lơnh vûåc
sấng tẩo ca mònh, trong àố cố sûå thânh cưng ca
chiïëc stereo mini hiïåu Walkman, àûúåc phưí biïën trïn
toân thïë giúái chó trong mưåt thúâi gian ngùỉn sau khi
xët xûúãng sẫn phêím àêìu tiïn. Trong quín tûå truån
Made in Japan, Morita àậ kïí lẩi giai thoẩi vïì sûå ra
àúâi ca mấy nghe nhẩc Walkman. tûúãng àïën vúái
ưng rêët tònh cúâ khi mưåt lêìn Ibuka ài vâo phông lâm
viïåc ca ưng vúái mưåt mấy nghe bùng cêìm trïn tay
vâ bưå tai nghe choâng qua àêìu (head-set). Hònh ẫnh
àố vâ lúâi than thúã ca Ibuka vïì chiïëc mấy nghe nhẩc
nùång nïì, vïì nhu cêìu nghe nhẩc mâ khưng lâm phiïìn
àïën àưi tai ngûúâi khấc àậ lâm trưỵi dêåy trong Morita
mưåt tûúãng vûâa múái thoấng qua nhûng ưng chûa
cố dõp suy nghơ cùån kệ. Ưng nhêån thêëy giúái trễ lc
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
9392
AKIO MORITA & SONY
cố mùåt tẩi cưng ty, cấc nhên viïn àậ tung sẫn phêím
ra thõ trûúâng vúái tïn nây, àïën khi ưng trúã vïì, khưng
thđch cấi tïn sai ngûä phấp àố vâ mën àưíi ra thânh
Walking Stereo (Mấy nghe nhẩc stereo di àưång), nhûng
mổi viïåc àậ trïỵ: mấy àậ àûúåc in nhận hiïåu Walkman
vâ chûúng trònh quẫng cấo sẫn phêím múái cng àậ
in xong. Khi sẫn phêím àûúåc tung ra thõ trûúâng, mậi

lûåc ca ngûúâi tiïu dng lïn cao vûúåt ra ngoâi mong
mỗi ca cẫ Morita, àïën nưỵi khi ưng mën thay àưíi
nhận hiïåu cho nhûäng àúåt mấy bấn ra thõ trûúâng chêu
Êu vâ chêu M cng khưng côn kõp nûäa, tïn Walkman
àậ in àêåm trong têm trđ ngûúâi nghe nhẩc cẫ thïë giúái
rưìi! Vâ nïëu àấnh giấ mưåt cấch cưng bùçng, cấi tïn
Walkman “cố dun” hún nhiïìu so vúái Walking Stereo.
Sẫn phêím Walkman àấnh àng nhu cêìu tiïìm êín
ca ngûúâi tiïu dng trïn toân thïë giúái àậ àem lẩi
sûå thânh cưng lêỵy lûâng cho Sony. Sony dûå kiïën bấn
ra àúåt àêìu 5 triïåu mấy àïí thùm dô thõ trûúâng, nhûng
do nhu cêìu tùng nhanh, cưng ty àậ phẫi sẫn xët
20 triïåu mấy vúái 70 mêỵu mậ khấc nhau. Khấch hâng
ca Sony Walkman khưng chó lâ àẩi àa sưë ngûúâi tiïu
dng bònh thûúâng mâ côn lâ nhûäng nghïå sơ, nhûäng
nhâ chó huy dân nhẩc tâi ba nhû Isaac Stern, Herbert
von Karajan. Hổ khưng mua mưåt, hai chiïëc mâ àùåt
mua vúái sưë lûúång lúán àïí cung cêëp cho cẫ dân nhẩc.
Chiïëc Walkman ngây câng cẫi tiïën chêët lûúång vâ
tđnh nùng hoẩt àưång. Nhûäng chiïëc mấy àêìu tiïn sûã
dng pin sẩc nghe àûúåc 8 tiïëng àưìng hưì sau mưỵi
lêìn sẩc. Vïì sau, thúâi gian sûã dng mưåt lêìn pin sẩc
kếo dâi àïën 60 tiïëng. Vúái sûå ra àúâi ca àơa CD-Rom,
mấy Discman (nghe àơa CD) thay thïë dêìn Walkman.
Dêëu êën Walkman quấ àêåm trong quấ trònh phất triïín
ca Sony nïn ngây nay têåp àoân Sony thiïët lêåp riïng
mưåt Phông trûng bây mấy nghe nhẩc Walkman trong
tôa nhâ thåc khu phưë Shinagawa, th àư Tokyo.
Àố lâ núi duy nhêët trïn thïë giúái côn lûu giûä à tûâng
mêỵu mậ mấy Walkman trong sưë khoẫng 200 mêỵu

mậ àậ sẫn xët vâ bấn trïn thõ trûúâng.
Cố thïí nối mấy nghe nhẩc Walkman lâ mưåt trong
nhûäng thânh cưng to lúán ca Sony, mưåt niïìm tûå hâo
cho riïng Morita, ngûúâi àậ dấm àûáng mi chõu sâo,
hânh àưång ngûúåc lẩi kiïën ca àấm àưng. Bùçng
sûå nhẩy bến ca mưåt doanh nhên, ưng nhòn thêëy
àûúåc triïín vổng thânh cưng ca sûå cẫi tiïën mưåt sẫn
phêím vâ khưng bao lêu sau khi mấy Walkman ra
àúâi (1979), nhûäng thên hûäu vâ ngûúâi tiïu dng trong
nûúác àậ gổi Morita lâ Walkman-san.
Chiïëc mấy Walkman nưíi tiïëng àïën nưỵi àậ ài vâo
hai bưå tûâ àiïín nưíi tiïëng thïë giúái – tûâ àiïín Le Petit
Larousse ca Phấp (nùm 1981) vâ tûâ àiïín Oxford
ca Anh (nùm 1986). Thấng 6.1989, tûác mûúâi nùm
sau ngây mấy Walkman ra àúâi, sưë lûúång mấy xët
xûúãng àậ lïn 100 triïåu chiïëc. Àïën nùm 1995, àậ
cố trïn 300 kiïíu mấy khấc nhau àûúåc tiïu th trïn
thõ trûúâng. Qua àố cng cho thêëy mưåt sûå tòm tôi khưng
ngûâng ca Sony àïí àûa ra thõ trûúâng nhûäng sẫn
phêím àa dẩng.
Cố thïí nối, vâo nhûäng thêåp niïn 1950-1960-1970,
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
9594
AKIO MORITA & SONY
NHÛÄNG BÛÚÁC ÀI ÀÊÌU TIÏN RA THÏË GIÚÁI
Chuën ài M vâ chêu Êu àêìu tiïn vâo nùm 1953
àậ cho Morita rêët nhiïìu trùn trúã. Khất vổng àem cấc
sẫn phêím thûúng hiïåu Sony ài chinh phc thïë giúái
câng ngây câng hònh thânh rộ nết trong ưng. Theo
Morita, Hâ Lan giưëng vúái Nhêåt Bẫn úã nhiïìu àiïím vâ

mưåt cưng ty nhû Philips thânh cưng àûúåc trïn thõ
trûúâng qëc tïë thò khưng cố l do nâo khiïën Totsuko
khưng lâm àûúåc nhû vêåy. Tûâ àố, ưng bùỉt àêìu àiïìu
hânh Totsuko theo hûúáng têåp trung nưỵ lûåc vâo viïåc
xët khêíu sẫn phêím sang thõ trûúâng qëc tïë. Mc
tiïu ban àêìu ca ưng lâ dânh 50% sẫn lûúång cho
xët khêíu. Mc tiïu nây khưng chó mang lẩi cho Sony
mưåt ngìn tâi chđnh dưìi dâo mâ côn gốp phêìn àống
gốp cho nûúác nhâ mưåt ngìn ngoẩi tïå àấng kïí.
Àïí thûåc hiïån ch trûúng thêm nhêåp thõ trûúâng thïë
giúái, Morita thûúâng bay sang M, tûå mònh giúái thiïåu
nhûäng chiïëc radio transistor àêìu tiïn ca cưng ty
Totsuko vâ tòm hiïíu thõ trûúâng tiïu th tẩi phûúng
Têy. Nïìn kinh tïë M đt bõ ẫnh hûúãng ca Chiïën tranh
thïë giúái lêìn thûá hai, bùçng chûáng lâ vâo nùm 1945,
trong lc do ẫnh hûúãng ca chiïën cåc, tưíng sẫn
phêím nưåi àõa (GDP) ca cấc nûúác khấc chó côn tûâ
29% (Àûác), 30% (Nhêåt Bẫn) àïën 75% (Nga) so vúái nùm
têåp àoân Sony àậ ghi mưåt dêëu êën sêu àêåm trong
àúâi sưëng ca Nhêåt Bẫn cng nhû hêìu hïët phêìn côn
lẩi ca thïë giúái. Trong khoẫng thúâi gian àêìy khố khùn
àố, Morita àậ cố nhûäng àống gốp to lúán trong viïåc
thiïët kïë vâ cho ra àúâi nhiïìu sẫn phêím mang tđnh
àưåt phấ, vûâa phc v ngûúâi tiïu dng mưåt cấch tưët
nhêët vûâa mang lẩi cho têåp àoân Sony nhûäng cú hưåi
phất triïín vûúåt bêåc. Cưng sûác ca ưng khưng chó
giúái hẩn trong phẩm vi nhûäng cú xûúãng ca Sony
trong nûúác mâ côn lâ nhûäng hoâi bậo, nhûäng nưỵ
lûåc àêìy chêët sấng tẩo trïn nhûäng miïìn àêët múái.
*

* *
Mổi ngûúâi thûúâng tô mô, do àêu mâ nhûäng vơ nhên
cố thïí nghơ ra àûúåc nhûäng tûúãng chinh phc cẫ
thïë giúái nhû thïë. Cố lêìn, trong bíi trô chuån vúái
nhên viïn ca têåp àoân mònh, Morita àậ thưí lưå bđ
quët, hậy lùỉng nghe nhûäng àiïìu mổi ngûúâi àang
chấn nẫn, nhûäng thúã than cêìn àûúåc àấp ûáng. Khi
bẩn nghơ rùçng mònh phẫi loẩi bỗ nhûäng lúâi thúã than
êëy ra khỗi cåc sưëng ca mònh, thò chđnh lâ bẩn àang
lâm cåc sưëng tưët àểp hún.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
9796
AKIO MORITA & SONY
tai mònh nûäa. Lúâi àïì nghõ mua 100.000 sẫn phêím
ca Bulova vûúåt quấ mổi dûå kiïën vâ mong mỗi ca
ưng, vò chó cêìn lậi mưỵi chiïëc tûâ 1 àïën 2 àưla, cưng
ty àậ cố thïí kiïëm àûúåc tûâ 100 àïën 200 ngân àưla.
Vâo thúâi àố, mưåt sưë tiïìn nhû thïë khưng nhỗ cht
nâo. Tuy nhiïn, trong lc thûúng thẫo, Morita àậ
ài tûâ bêët ngúâ àïën... ht hêỵng. Phđa Bulova àûa ra
mưåt àiïìu kiïån cho viïåc mua bấn, àố lâ hâng phẫi
àïì nhận hiïåu Bulova, khưng àûúåc àïì nhận hiïåu núi
sẫn xët. Trong thêm têm, Morita bâi bấc ngay u
sấch nây, vò nố àng chẩm àïën tûå ấi dên tưåc ca
mưåt nhâ sẫn xët chên chđnh khưng chêëp nhêån lúåi
nhån vúái bêët cûá giấ nâo. Tuy vêåy, ưng vêỵn bònh
tơnh, khêët vúái hổ vâi ngây àïí trẫ lúâi sau. Ngay lêåp
tûác, ưng àiïån bấo cho Ibuka vâ cưng ty chđnh úã Tokyo,
kïí lẩi mổi tònh tiïët trong cåc thûúng thẫo vúái Bulova.
Khưng lêu sau, ưng nhêån àûúåc bûác àiïån hưìi êm vúái

nưåi dung: “Hậy chêëp nhêån àún àùåt hâng”. Àiïìu nây
lâm cho Morita rêët àau àêìu.
Thûåc ra thúâi àố, cấc cưng ty ca Nhêåt ài gia cưng
hâng cho mưåt sưë “àẩi gia” nûúác ngoâi khưng phẫi
lâ chuån lẩ, thêåm chđ lâ àiïìu hiïín nhiïn nïëu mën
cố lúåi nhån cao vâ nhanh chống trong khi “sûác lûåc”
cố hẩn. Vúái Morita, àêy lâ àiïìu khưng thïí búãi vò ngoâi
tinh thêìn dên tưåc thò nố àậ vi phẩm vâo quan àiïím
kinh doanh ca Morita – coi sûå thânh cưng ca cưng
ty phẫi gùỉn liïìn vúái cấc sẫn phêím mang thûúng hiïåu
ca cưng ty.
Do vêåy, d bêët àưìng kiïën vúái Ibuka song ưng
1938, thò GDP ca M nùm nây àậ tùng 80%, bùçng
180% GDP ca nùm 1938. Morita nhêån thûác àûúåc
tiïìm nùng ca thõ trûúâng rưång lúán nây nïn ưng dânh
nhiïìu cưng sûác cho viïåc tiïëp thõ sẫn phêím trong hïå
thưëng bấn bn ca M. Song, vâo àûúåc thõ trûúâng
rưång lúán vâ cng rêët khố tđnh nây lâ cẫ mưåt vêën àïì,
nhêët lâ vúái nhûäng sẫn phêím àïën tûâ mưåt nûúác chêu
Ấ.
Lc àêìu, nhûäng kïët quẫ thùm dô khiïën ưng cẫm
thêëy thêët vổng. Phêìn lúán nhâ cûãa úã M rưång rậi, khang
trang, ngûúâi dên M sûã dng cấc loẩi radio lúán, nghe
nhẩc vúái êm thanh trung thûåc hún loẩi radio transistor
àang àûúåc Morita châo hâng.
Sau nhiïìu suy tđnh cho bâi toấn tiïëp thõ trïn àêët
M, Morita quët àõnh thuët phc ngûúâi tiïu dng
M bùçng cấch khấc. Ưng l lån lâ lc àố chó riïng
New York àậ cố hún 20 àâi phất thanh, nïëu mưỵi
thânh viïn trong gia àònh súã hûäu riïng mưåt radio

transistor nhỗ nhùỉn, vúái giấ khưng àêìy 30 àưla, thò
hổ cố thïí mang vâo phông nghe tûå do cấc chûúng
trònh mònh thđch mâ khưng phẫi lâm phiïìn àïën lưỵ
tai ca nhûäng thânh viïn khấc.
Lúâi thuët phc àố mang lẩi cho ưng mưåt sưë àún
àùåt hâng, nhûng khưng phẫi àún àùåt hâng nâo cng
giẫi quët àûúåc hïët. Trong sưë nhûäng doanh nghiïåp
cûã ngûúâi àïën tiïëp xc vúái Morita, cố hậng Bulova,
mưåt thûúng hiïåu radio ca M rêët nưíi tiïëng lc bêëy
giúâ. Sưë radio transistor hổ àùåt mua lâ 100.000 chiïëc.
Morita xc àưång àïën bâng hoâng, ưng khưng tin vâo
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
9998
AKIO MORITA & SONY
lc àố, cêu nối nây àûúåc xem nhû mưåt sûå ngẩo mẩn
ca mưåt cưng ty “tếp riu” trûúác mưåt gậ khưíng lưì nhû
Bulova. Song thûåc tïë àậ cho thêëy cêu nối côn quấ
khiïm tưën, vò khưng phẫi sau nùm mûúi nùm, mâ
chó sau mûúâi nùm, cưng ty vư danh tiïíu tưët ngây
nâo àậ vûúåt qua Bulova, nhêën chòm Bulova trong
cún lưëc thõ trûúâng àang cën phùng ài nhûäng thûúng
hiïåu khưng theo kõp sûå phất triïín ca xậ hưåi.
B vâo sûå mêët mất mưåt mưëi lúåi lúán, nhûng bẫo
vïå àûúåc nhûäng giấ trõ tinh thêìn vư giấ, Morita àậ
“àoấi cưng chåc tưåi” vúái ban lậnh àẩo Sony úã qụ
nhâ bùçng mưåt sưë húåp àưìng bấn hâng tuy khưng lúán
nhû vúái Bulova, song chng khưng lâm tưín thûúng
giấ trõ ca mưåt thûúng hiïåu àang tûâng bûúác khùèng
àõnh mònh.
vêỵn quët àõnh tòm gùåp lẩi àẩi diïån hậng Bulova,

nhòn thùèng vâo mùỉt ưng ta vâ trẫ lúâi “khưng” trûúác
u cêìu mâ ưng cho lâ quấ àấng àố.
Lêìn nây, sûå bêët ngúâ lẩi thåc vïì àẩi diïån Bulova.
Ưng ta khưng thïí hiïíu nưíi l do gò àïí àẩi diïån mưåt
cưng ty “vư danh tiïíu tưët” ca mưåt àêët nûúác àậ bẩi
trêån khưng lêu trûúác àố dấm “cẫ gan” tûâ chưëi mưåt
húåp àưìng bếo búã nhû vêåy. Sau khi biïët chùỉc mònh
khưng nghe lêìm, ưng ta àậ nối vúái Morita bùçng mưåt
giổng kễ cẫ:
- Tïn tíi cưng ty chng tưi lâ mưåt thûúng hiïåu
nưíi tiïëng àậ hònh thânh hún 50 nùm rưìi. Khưng ai
lâ khưng nghe nối àïën thûúng hiïåu ca chng tưi.
Tẩi sao cấc ưng lẩi khưng mën hûúãng lúåi tûâ viïåc
giao dõch vúái chng tưi?
Morita àấp vúái thấi àưå tûâ tưën vâ quẫ quët:
- Nùm mûúi nùm trûúác, thûúng hiïåu ca qu ưng
cng khưng àûúåc ai biïët àïën nhû thûúng hiïåu ca
chng tưi bêy giúâ. Tưi àïën àêy vúái mưåt sẫn phêím
múái vâ tưi àang ài bûúác àêìu tiïn cho nùm mûúi nùm
tiïëp theo ca cưng ty chng tưi. Tưi hûáa vúái ưng rùçng,
50 nùm nûäa, tïn tíi ca chng tưi cng sệ nưíi tiïëng
nhû tïn tíi cưng ty ca qu ưng ngây hưm nay.
(Made in Japan)
Cêu nối ca Morita phẫn ấnh mưåt lông tûå trổng
dên tưåc rêët àấng khêm phc vâ chûáa mưåt khất vổng
lúán trïn con àûúâng àem sẫn phêím ài chinh phc
thïë giúái. Nố sệ gùỉn liïìn vúái cåc àúâi Morita vâ cưng
ty Sony mâ ưng lâ mưåt àẩi diïån xûáng àấng. Ngay