Akio Morita Và Sony - Kiến Tạo Nền Giải Trí Tương Lai. phân 3

KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
151150
AKIO MORITA & SONY
hêìn IV.
H
ỔC
T
ÊÅP
L
Â
N
ƯỴ
L
ÛÅC
C
A
C
Ẫ
M
ƯÅT
À
ÚÂI
N
GÛÚÂI
Sûå tô mô lâ chòa khốa ca ốc sấng tẩo.
Akio MoritaAkio Morita
Akio MoritaAkio Morita
Akio Morita
P
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
153152

AKIO MORITA & SONY
Chûúng 1.
X
ÊY
T
ÂI
N
ÙNG
B
ÙÇNG
N
HÛÄNG
V
IÏN
À
Ấ
K
INH
N
GHIÏÅM
Àûâng lo súå khi phẩm phẫi mưåt sai lêìm. Nhûng phẫi tin chùỉc lâ
bẩn khưng lùåp lẩi sai lêìm àố lêìn thûá hai.
Akio MoritaAkio Morita
Akio MoritaAkio Morita
Akio Morita
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
155154
AKIO MORITA & SONY
Ngoâi rûúåu, dông hổ Morita côn sẫn xët nûúác chêëm
lâm bùçng àêåu tûúng (àêåu nânh) vâ mưåt loẩi gia võ

gổi lâ bưåt Miso. Ngây nay, àêåu tûúng vêỵn lâ mưåt
trong nhûäng ngun liïåu lâm thûåc phêím ch ëu
ca ngûúâi Nhêåt. Theo cấc nhâ dinh dûúäng hổc, chđnh
loẩi ng cưëc nây àậ gốp phêìn lâm cho tíi thổ ca
ngûúâi Nhêåt ln xïëp hâng àêìu thïë giúái.
Khi Morita châo àúâi, viïåc àêìu tiïn hùèn nhiïn lâ
phẫi àùåt cho cêåu bế nây mưåt cấi tïn. Theo truìn
thưëng ca dông hổ Morita, khi ngûúâi con trai gấnh
trổng trấch trûúãng hổ, anh ta phẫi tûâ bỗ tïn àang
cố vâ khoấc mưåt cấi tïn truìn thưëng lâ Kyuzaemon.
Nhûäng ngûúâi con trai trûúãng àïìu mang tïn àêìu lâ
Tsunesuke hay Hikotaro. Bưë Akio Morita lâ Hikotaro
Morita, khi tiïëp quẫn vai trô trûúãng hổ tûâ ưng nưåi
ưng, àậ trúã thânh Kyuzaemon Morita. Song àïën khi
Akio Morita ra àúâi, bưë ưng nghơ rùçng cấi tïn àêìu
Tsunesuke àậ lẩc hêåu khi thïë k XX àậ bûúác vâo
thúâi àẩi cưng nghiïåp, do àố, ưng c tham khẫo
kiïën mưåt hổc giẫ ngûúâi Nhêåt hiïíu biïët sêu vïì nïìn
vùn hốa Trung Qëc, àïí tòm cho cêåu con trai mưåt
tïn gổi ph húåp. Võ hổc giẫ tra cûáu sấch vúã vâ cëi
cng “phấn” mưåt cấi tïn ngùỉn gổn: Akio. Chûä nây
nïëu àûáng riïng thò cố nghơa lâ “sấng sët” hay “khấc
thûúâng”, côn ài chung vúái tïn Morita thò trúã thânh
“cấnh àưìng la thõnh vûúång”. Nhû vêåy, ngûúâi con
trûúãng àúâi thûá mûúâi lùm lâ Akio Morita àậ cố mưåt
cấi tïn àêìu “khấc thûúâng”, khưng theo truìn thưëng
c ca dông tưåc nûäa.
Rûúåu sa-kï côn cố tïn nihonshu, lâ thûác ëng mang
qëc hưìn qëc ty ca ngûúâi Nhêåt, cng giưëng nhû
rûúåu nïëp trong àúâi sưëng ca ngûúâi Viïåt Nam. Sa-kï

àûúåc sûã dng phưí biïën trong cấc nghi thûác truìn
thưëng ca ngûúâi Nhêåt Bẫn nhû thúâ cng hay cûúái
hỗi. ÚÃ Nhêåt, vâo nûãa àêìu thïë k XX, nhûäng gia àònh
cưë cûåu úã ngưi lâng Kosugaya khưng lẩ gò thûúng hiïåu
rûúåu sa-kï Nenohimatsu ca mưåt dông hổ àậ cố bïì
dây 300 nùm sẫn xët thûá thûác ëng mang qëc
hưìn qëc ty nây. Àố lâ dông hổ Morita, tđnh àïën
ngây 26.1.1921, ngây châo àúâi ca Akio Morita, àậ
truìn tûã lûu tưn àûúåc 15 àúâi.
TRIÏËT L QUẪN L ÀÊÌU ÀÚÂI
Khưng chó sẫn xët rûúåu sa-kï, dông hổ Morita
côn tûâng bûúác cẫi tiïën cấc hònh thûác kinh doanh,
sẫn xët cho ph húåp vúái trâo lûu múái. C tưí àúâi
thûá mûúâi mưåt ca dông hổ sưëng dûúái thúâi Minh Trõ
Thiïn hoâng tûâng múâi mưåt ngûúâi Phấp túái Nhêåt Bẫn
àïí hûúáng dêỵn c cấch trưìng nho vâ sẫn xët rûúåu
vang.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
157156
AKIO MORITA & SONY
khiïëp vâo nùm 1923, cåc khng hoẫng kinh tïë nùm
1929 khiïën hâng hốa xët khêíu ca Nhêåt bõ àònh
trïå, mêu thỵn trong nưåi bưå ca nhâ cêìm quìn lâm
tònh hònh chđnh trõ thïm rưëi rùỉm...
Nhûäng biïën àưång trïn đt nhiïìu ẫnh hûúãng àïën sinh
hoẩt ca gia àònh Morita, vâ hún ai hïët, ưng
Kyuzaemon (bưë Akio Morita) súám nhêån thûác àûúåc
têìm quan trổng ca viïåc cêìn phẫi àưíi múái cung cấch
quẫn l tẩi cú súã sẫn xët rûúåu sa-kï àïí thđch ûáng
vúái nhûäng àôi hỗi ca tònh hònh kinh tïë khố khùn.

Cng tûâ nhêån thûác àố, ưng mën súám biïën cêåu con
trai trûúãng lâ Akio Morita thânh mưåt nhâ doanh nghiïåp
cố à bẫn lơnh àïí àiïìu hânh vâ phất triïín cú nghiïåp
trong tûúng lai. Nhûäng nùm 10-11 tíi, khi côn hổc
úã bêåc tiïíu hổc, Morita àậ àûúåc bưë dêỵn àïën vùn phông
cưng ty Morita, ngưìi bïn cẩnh bưë xem cấch ưng àiïìu
hânh Hưåi àưìng quẫn trõ. Khưng chó thïë, Morita côn
phẫi xëng phên xûúãng sẫn xët rûúåu sa-kï, theo
dội tûâng cưng àoẩn sẫn xët ca nhûäng ngûúâi cưng
nhên giâu kinh nghiïåm. Nhûäng hưm cấc hưåi viïn
hưåi àưìng quẫn trõ àïën hổp tẩi nhâ ưng ch tõch
Kyuzaemon, àûúng nhiïn Morita phẫi tẩm gấc lẩi
nhûäng trô chúi trễ con àêìy th võ àïí lâm mưåt “ngûúâi
lúán”, ngưìi khoanh tay lùỉng nghe tûâng cêu nối ca
bưë, tûâng lúâi phất biïíu ca cấc thânh viïn. Mûa dêìm
thêëm lêu, tûâ sûå th àưång àïí lâm vui lông bưë, Morita
dêìn dâ cẫm thêëy thđch th vúái cưng viïåc “ngûúâi lúán”
lâ tham gia cấc phiïn hổp Hưåi àưìng quẫn trõ cưng
ty Morita.
Bưë Morita lâ mưåt nhâ doanh nghiïåp àậ tiïëp quẫn
cú ngúi ca dông hổ khi cú súã kinh doanh àang gùåp
nhûäng khố khùn, do mưi trûúâng kinh tïë bõ tấc àưång
búãi nhiïìu ëu tưë khấch quan ca àêët nûúác. Song
ưng àậ tûâng bûúác thấo gúä nhûäng vûúáng mùỉc vâ khi
Morita ra àúâi thò gia àònh ưng àậ cố mưåt cåc sưëng
vûäng vâng. Mể Morita thåc dông dội samurai, lêëy
chưìng rêët súám – tûâ nùm 17 tíi. Song bẫy nùm sau,
bâ múái sinh Morita. Bâ lâ mưåt mêỵu ngûúâi ph nûä
quấn xuën viïåc gia àònh vâ ni dẩy con cấi theo
nhûäng chín mûåc ca mưåt xậ hưåi hiïån àẩi. Trûúác

khi Morita ra àúâi, bưë mể ưng àậ àûa gia àònh rúâi
ngưi lâng Kosuyaga àïën sinh sưëng tẩi thânh phưë
Nagoya thåc tónh Aichi. Àêy lâ mưåt trong nhûäng
thânh phưë cưng nghiïåp àêìu tiïn ca nûúác Nhêåt, núi
cố nhûäng àiïìu kiïån thån lúåi cho viïåc hổc hânh cng
nhû kinh doanh, sẫn xët.
Cng nhúâ àố mâ ngay trong thúâi thú êëu, Morita
àậ tiïëp cêån àûúåc mưåt mưi trûúâng sưëng thđch húåp
cho sûå phất triïín trđ tụå. Thêåp niïn 1920, gia àònh
Morita àậ cố nhûäng phûúng tiïån vưën chó dânh cho
xậ hưåi thûúång lûu nhû ư-tư, mấy giùåt, t lẩnh, àùåc
biïåt lâ dân mấy hất àơa, phûúng tiïån àậ khúi gúåi
trong àêìu ốc non trễ ca cêåu bế Akio sûå hiïëu k
àïí tûâ àố phất sinh nhûäng sấng kiïën tuåt vúâi vïì sau.
*
* *
Tíi thú ca Morita trưi qua trong giai àoẩn nûúác
Nhêåt gùåp nhiïìu khố khùn nhû trêån àưång àêët khng
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
159158
AKIO MORITA & SONY
- Biïët coi trổng viïåc àưång viïn ngûúâi khấc, cng
nhau chia sễ nhûäng khố khùn trong cưng viïåc.
Àêy cng lâ triïët l chung ca ngûúâi Nhêåt, nối lïn
thấi àưå cêìu thõ, biïët tưn trổng ngûúâi khấc trong mưåt
cưång àưìng, nhêån thûác àûúåc trấch nhiïåm ca ngûúâi
chó huy mưåt têåp thïí sẫn xët. Thấi àưå, phong cấch
lâm viïåc àố àậ àưìng hânh cng Morita trong sët
cåc àúâi ca mưåt doanh nhên sau nây.
*

* *
Lúán lïn trong bưëi cẫnh àêët nûúác liïn tc cố nhiïìu
thay àưíi, xấo trưån, àiïìu may mùỉn vúái Morita lâ ưng
vêỵn ni àûúåc niïìm àam mï thã nhỗ ca mònh
vâ tûå tòm àiïìu kiïån àïí nêng cao kiïën thûác vâ nùng
lûåc trong lơnh vûåc mâ ưng theo àíi. Thúâi àiïím Akio
Morita bûúác chên vâo giẫng àûúâng àẩi hổc cng lâ
lc mâ tònh hònh thïë giúái vư cng phûác tẩp. Nûúác
Nhêåt sưëng dûúái chïë àưå qn phiïåt, sau mưåt thúâi gian
dâi chiïëm àống Triïìu Tiïn, àậ têën cưng Trung Qëc,
thûåc hiïån nhûäng hânh vi hïët sûác tân khưëc, mâ cåc
thẫm sất Nam Kinh vúái hâng trùm ngân nẩn nhên
lâ mưåt vđ d. Thïë chiïën thûá hai bng nưí vâo nùm
1939, Nhêåt lâ mưåt thânh phêìn nông cưët trong trc
phất xđt Àûác - - Nhêåt. Trong nhûäng nùm àêìu ca
cåc àẩi chiïën, àẩi qn Nhêåt à mẩnh àïí àûa chiïën
tranh ra ngoâi biïn giúái àêët nûúác. Hổ chiïëm Trung
Qëc, bânh trûúáng xëng phđa nam (Àưng Dûúng),
nïn ngoẩi trûâ nhûäng thanh niïn phẫi phc tng lïånh
tưíng àưång viïn nùm 1938, phêìn lúán cû dên bẫn xûá
Tuy hưìi êëy Morita côn rêët nhỗ, nhûng ưng Hikotaro
tin rùçng cêåu con trai trûúãng ca mònh àậ cố thïí lơnh
hưåi àûúåc nhûäng ngun tùỉc mâ mưåt nhâ quẫn l
tûúng lai cêìn phẫi cố. Nhûäng gò mâ ưng c Kyuzaemon
mën Morita cêìn phẫi tiïëp thu àố lâ phong cấch
ca mưåt nhâ quẫn l. Morita côn nhúá lâ ưng c àậ
nhùỉc nhúã rùçng àûâng bao giúâ lâm ưng ch àïí tûå
ban cho mònh quìn sai bẫo hay cố nhûäng hânh
àưång khưng húåp lệ àưëi vúái ngûúâi cưång sûå. Ưng c
àùåc biïåt nhêën mẩnh àïën viïåc ngûúâi quẫn l phẫi

chõu trấch nhiïåm vïì nhûäng gò àậ chó àẩo ngûúâi khấc
lâm, àưìng thúâi biïët àưång viïn kõp thúâi cng nhû chia
sễ tûâng giêy pht khố khùn vúái cấc cưång sûå. Vúái ngûúâi
quẫn l, àiïìu tưëi k lâ tđnh đch k vâ lúåi dng cưng
sûác ca ngûúâi khấc; phẫi biïët nhêỵn nẩi, rưång lûúång
vâ cúãi múã trûúác nhûäng sai sốt ca ngûúâi cưång sûå,
àưång viïn hổ phất huy cấi tưët vâ sûãa chûäa cấi xêëu
vúái mưåt tinh thêìn tûå nguån.
Trong cung cấch quẫn l úã cưng ty sẫn xët rûúåu
sa-kï, ưng Hikotaro ln thïí hiïån àng nhûäng gò
àậ truìn àẩt cho cêåu con trai. Khưng ngưìi mưåt chưỵ
ban bưë lïånh mưåt cấch cûáng nhùỉc, ưng c àđch thên
ài xëng xûúãng sẫn xët, tûå mònh nïëm rûúåu àïí theo
dội mưåt cấch chđnh xấc quấ trònh lïn men.
Tûâ nhûäng bíi tham gia vâo cưng viïåc úã cú súã sẫn
xët rûúåu, cêåu bế Morita àậ têm niïåm àûúåc tûâ ngûúâi
cha nhûäng triïët l quẫn l àêìu àúâi, àố lâ:
- Ngûúâi quẫn l phẫi chõu trấch nhiïåm hoân toân
vïì nhûäng gò àậ chó àẩo ngûúâi khấc lâm.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
161160
AKIO MORITA & SONY
nây khưng nưíi tiïëng bùçng cấc trûúâng Àẩi hổc To-
kyo vâ Kyoto, mưåt núi lâ th àư, mưåt núi lâ cưë àư
ca nûúác Nhêåt, song do múái xêy dûång, nố àûúåc trang
bõ nhûäng phûúng tiïån nghiïn cûáu, thđ nghiïåm hiïån
àẩi, rêët thån lúåi cho nhûäng ngûúâi ham thđch khoa
hổc ûáng dng nhû Morita. Thïë chiïën bng nưí, giấo
sû Asada phẫi dânh phêìn lúán cưng viïåc úã phông
thđ nghiïåm àïí thỗa mận cấc u cêìu ca Hẫi qn

Nhêåt. Khi êëy, giấo sû cng àậ trang bõ cho Morita
mưåt vưën kiïën thûác l thuët vâ thûåc hânh kha khấ;
àưíi lẩi, Morita àậ hưỵ trúå giấo sû trong cưng viïåc hâng
ngây, trong àố cố viïåc viïët thay ưng mc tin tûác khoa
hổc ca mưåt sưë bấo mâ giấo sû cưång tấc. Cng qua
viïåc hưỵ trúå cho giấo sû Asada mâ Morita quen vúái
mưåt sưë sơ quan hẫi qn thåc Trung têm Cưng nghïå
Hâng khưng Yokosuka, gêìn Yokohama. Sûå quen biïët
nây àậ àûa àêíy ưng vâo trong qn chng Hẫi qn
vúái mc àđch lúán nhêët lâ àûúåc tiïëp cêån thûúâng xun
vúái cấc phông thđ nghiïåm úã àêy. Tuy nhiïn, Morita
vêỵn khưng giấn àoẩn viïåc hổc tẩi trûúâng Àẩi hổc
Hoâng gia Osaka vâ àïën thấng 9.1944, ưng chđnh
thûác tưët nghiïåp ngânh vêåt l ca trûúâng nây.
BÂI HỔC TÛÂ GIA ÀỊNH NHỖ
Thưng thûúâng, sûå nghiïåp ca ngûúâi àân ưng ln
êín hiïån àùçng sau bống dấng mưåt ngûúâi ph nûä. Ngûúâi
Nhêåt chûa thêëy bống dấng ca chiïën tranh. Morita
àậ bùỉt àêìu cåc àúâi sinh viïn trong hoân cẫnh nhû
thïë.
Àiïìu an i cho Morita lâ trong thúâi gian hổc tẩi
trûúâng Àẩi hổc thûá Tấm, ưng àûúåc ngûúâi thêìy c
úã bêåc trung hổc lâ giấo sû Gakujun Hattori theo sất
àïí hûúáng dêỵn, gip àúä. Mưåt ngây nổ, giấo sû Hattori
gúåi Morita vïì viïåc nïn thổ giấo mưåt trong nhûäng
ngûúâi bẩn hổc c mâ ưng rêët q mïën, lâ ngûúâi àang
cố nhûäng hiïíu biïët sêu sùỉc vïì bưå mưn vêåt l ûáng
dng, rêët cêìn cho sûå tòm hổc ca Morita. Àố lâ giấo
sû Tsunesaburo Asada, àang dẩy úã trûúâng Àẩi hổc
Hoâng gia Osaka. Cho àêy lâ mưåt cú hưåi hiïëm cố

àïí thûåc hiïån ûúác mú, àúåi àïën dõp nghó hê, Morita
tûác tưëc ài Osaka tòm gùåp giấo sû Asada. Cåc gùåp
gúä mang lẩi sûå thoẫi mấi cho cẫ hai bïn. Mưåt mùåt,
Morita àûúåc quan sất phông thđ nghiïåm ca giấo
sû Asada, àûúåc nghe ưng nối vïì nhûäng cưng viïåc
ưng àang lâm trong lơnh vûåc khoa hổc ûáng dng,
lơnh vûåc ph húåp vúái nhûäng dûå tđnh hổc hỗi ca
châng thanh niïn chûa àêìy 20 tíi. Mùåt khấc, cng
qua cêu chuån vúái nhûäng cêu hỗi do ưng àùåt ra
cho ngûúâi àưëi thoẩi, giấo sû Asada biïët àûúåc khẫ
nùng vâ nhûäng hoâi bậo ca Morita, ưng cố thiïån
cẫm ngay vúái châng thanh niïn ngưìi trûúác mùåt mònh
vâ hûáa sệ dânh cho anh nhûäng cú hưåi hổc têåp tưët
nhêët.
Morita àậ àïën vúái trûúâng Àẩi hổc Hoâng gia Osaka
trong trûúâng húåp nhû thïë. Vâo thúâi àiïím àố, trûúâng
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
163162
AKIO MORITA & SONY
Nùm 1951, Morita múái cố dõp gùåp lẩi Yoshiko vâ
hổ àậ cûúái nhau trong nùm nây. Cåc hưn nhên
nây cho ra àúâi ba ngûúâi con: hai trai lâ Hideo (1952),
Masao (1954) vâ mưåt gấi lâ Naoko (1956). Trong
nhûäng nùm dâi Morita bưn ba àïí gêy dûång vâ phất
triïín cưng ty Totsuko, Yoshiko lo viïåc gia àònh vâ
ni dẩy con cấi. Nùm 1962, cấc con ưng àậ úã àưå
tíi tûâ 6 àïën 10 tíi vâ vúái tû cấch kiïm nhiïåm Ch
tõch têåp àoân Sony M (SONAM), Morita phẫi thûúâng
xun “bấm tr” úã New York, vò vêåy viïåc húåp nhêët
gia àònh àưëi vúái ưng trúã thânh mưåt nhu cêìu bûác thiïët

hún bao giúâ hïët.
Thấng 10.1962, nhên dõp Yoshiko qua New York
dûå lïỵ khai trûúng phông trûng bây ca SONAM, Morita
àùåt ra vúái vúå vêën àïì ưng àậ suy nghơ tûâ lêu.
Khi bâ Yoshiko àûa cấc con àïën New York, cấc
àưìng nghiïåp ca Morita tòm àûúåc cho gia àònh ưng
mưåt cùn hưå ngun lâ chưỵ úã ca nhẩc cưng vơ cêìm
nưíi tiïëng Nathan Milstein, nùçm trïn têìng ba ngưi
nhâ sưë 1010 Àẩi lưå thûá Nùm, àưëi diïån vúái Viïån Bẫo
tâng Nghïå thåt thânh phưë úã àûúâng sưë 82. Tiïìn thụ
nhâ khấ cao, đt nhêët lâ so vúái ti tiïìn ca mưåt ngûúâi
Nhêåt thúâi bêëy giúâ – 1.200 àưla mưỵi thấng. Nhûng
cùn hưå nây cố nhiïìu thån lúåi, gia àònh Morita khưng
phẫi chuín àưì àẩc tûâ Nhêåt sang New York, súã thđch
trang trđ ca ch nhên lẩi khấ ph húåp vúái vúå chưìng
Morita... Cùn hưå cố àïën mûúâi hai phông, mưåt tiïån
nghi cng quấ lúán so vúái mưåt ngûúâi Nhêåt sưëng trïn
àêët Nhêåt. Àïm àïm, ấnh sấng tûâ Viïån Bẫo tâng hùỉt
ph nûä ca Akio Morita lâ Yoshiko Kamei, ngûúâi khưng
chó gip ưng tẩo dûång mưåt mấi êëm, ni dûúäng nhûäng
àûáa trễ thânh nhûäng cưng dên tưët, mâ bâ côn hưỵ
trúå cho Morita rêët nhiïìu trong viïåc kinh doanh bùçng
nhûäng viïåc lâm tûúãng chûâng nhû àún giẫn.
Yoshiko xët thên tûâ mưåt dông hổ samurai chun
in sấch vâ bấn sấch. Khi côn trễ, Yoshiko sưëng trong
mưåt gia àònh sung tc, àêìm êëm, quanh nùm sët
thấng chó bân bẩc ch ëu chuån kinh doanh. Khi
chiïën tranh bng nưí, Yoshiko phẫi bỗ hổc, lâm cưng
nhên sẫn xët àưì mưåc trong mưåt nhâ mấy chïë tẩo
cú phêån mấy bay dng cho viïåc hën luån cố tïn

lâ Chìn Chìn Àỗ. Khi nhâ mấy nây bõ dưåi bom,
bâ àûúåc àiïìu qua mưåt nhâ mấy sẫn xët qìn ấo
cho thûúng binh, sau àố lẩi àûúåc chuín vïì mưåt
nhâ in àïí in nhûäng giêëy túâ dng cho mc àđch qn
sûå tẩi nhûäng vng do qn Nhêåt trêën giûä. Trong
giai àoẩn cëi cng ca cåc chiïën, àa sưë trûúâng
hổc chó dẩy mưỵi tìn lïỵ mưåt ngây, mưåt sưë trûúâng
ngûng hoẩt àưång hùèn.
Morita àậ gùåp vâ quen Yoshiko trong hoân cẫnh
dêìu sưi lûãa bỗng àố vâ khi chiïën tranh kïët thc,
hổ khưng gùåp lẩi nhau trong mưåt thúâi gian dâi. Vâo
nhûäng ngây cëi cng ca cåc chiïën, trong lc Morita
tòm vïì thùm nhâ úã Kosugaya thò Yoshiko vïì sưëng
vúái cha mể úã Tokyo. Ngưi nhâ cưí kđnh ca gia àònh
bâ bõ bom dưåi nất, cẫ nhâ sưëng trong mưåt cùn hêìm
vâ Yoshiko àậ nêëu ùn bùçng lûãa ca àưëng sấch vúã
chấy êm ó nhiïìu ngây liïìn.
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
165164
AKIO MORITA & SONY
Morita vâo hổc. Riïng cư con gấi Naoko thò sệ hổc
trûúâng Nightingale - Bamford.
Cëi cng thò cẫ gia àònh Morita cng àậ cố mùåt
úã New York. Cấc cư cêåu bế choấng ngúåp trûúác sûå
lưång lêỵy ca mưåt xûá súã àang thay àưíi tûâng ngây,
mau chống qụn ài nưỵi nhúá nhâ. Àïí cấc con dïỵ dâng
lâm quen vúái cåc sưëng múái, Morita gûãi hai con trai
àïën trẩi hê Winona úã tiïíu bang Maine. Theo nưåi qui
ca trẩi, trong hai tìn lïỵ àêìu, ph huynh khưng
àûúåc àïën trẩi àïí thùm con em, àiïìu nây gip chng

súám rên luån tinh thêìn tûå lûåc vâ thđch nghi vúái cåc
sưëng múái. Vúái Yoshiko, Morita khun bâ hổc lêëy
bùçng lấi xe ca M, vò trong cåc sưëng múái úã New
York, bâ phẫi thûúâng xun àûa àốn con cấi hóåc
mua sùỉm cấc thûá cêìn dng trong gia àònh, trong
khi ưng phẫi ài àêy ài àố thûåc hiïån nhûäng cưng viïåc
quan trổng cho cưng ty.
Lúâi khun nây khiïën bâ nhúá lẩi nhûäng ngây múái
cûúái nhau hưìi nùm 1951, mưåt trong nhûäng àïì nghõ
àêìu tiïn ca Morita àưëi vúái bâ lâ hậy hổc lấi xe, cho
d àiïìu nây khưng phưí biïën àưëi vúái ph nûä Nhêåt.
Cng nhúâ kinh nghiïåm lấi xe úã qụ nhâ mâ bâ àậ
dïỵ dâng lêëy àûúåc bùçng lấi xe tẩi M. Vïì sau, Morita
vâ Yoshiko câng thêëy lúåi đch ca viïåc bâ biïët lấi xe
úã New York. Hưìi êëy, SONAM thûúâng xun àûa àốn
cấc k sû cng khấch hâng tûâ Tokyo bay sang New
York thùm viïëng cưng ty vâ Yoshiko trúã thânh “tâi
xïë” ca SONAM àïí thûåc hiïån nhiïåm v cêìn thiïët àố.
sang phđa trûúác ngưi nhâ núi gia àònh Morita àang
cû tr khiïën cho ưng liïn tûúãng àïën kinh àư ấnh
sấng Paris, cho d New York cng lâ mưåt thânh phưë
rûåc rúä ca nûúác M.
Morita dổn àïën cùn hưå trïn vâo thấng 4.1962,
nhûng ưng phẫi úã mưåt mònh àïën thấng 6, chúâ cho
cấc con kïët thc niïn hổc úã qụ nhâ. Trong thúâi gian
nây, mưỵi ngây ưng àïën vùn phông bùçng xe but,
hôa trong àấm àưng cû dên New York, lùỉng nghe
hổ nối chuån, quan sất cấc thối quen ca hổ nhû
mưåt nhâ xậ hưåi hổc thûåc th. Ưng tiïëp tc bấn sẫn
phêím Sony, gổi àiïån thoẩi cho khấch hâng, vâ khi

rẫnh rưỵi, ưng àïën cấc trûúâng hổc úã khu Manhattan
àïí tòm chưỵ trûúác cho bổn trễ. Sam Hartwell lâ ngûúâi
gip ưng nhiïìu nhêët trong viïåc nây. Cố con àang
theo hổc tẩi trûúâng hổc ca thânh phưë, ưng cố thïí
gip Morita nhûäng kiïën thiïët thûåc, thêåm chđ cng
ài vúái ưng àïí trûåc tiïëp tiïëp xc vúái cấc Ban Giấm
hiïåu nhâ trûúâng. Morita àậ cêët cưng tiïëp xc vúái
khoẫng 20 trûúâng hổc àïí tòm núi thån lúåi nhêët àưëi
vúái ba cưng dên Nhêåt bế tđ, chûa cố mưåt cht vưën
tiïëng Anh nâo. Ưng mën tòm mưåt trûúâng hổc cố
thïí nhêån chng đt nhêët hai nùm, búãi vò àố lâ khoẫng
thúâi gian ưng dûå àõnh lâm viïåc tẩi M. Phêìn lúán trûúâng
hổc úã New York chõu ẫnh hûúãng ca truìn thưëng
giấo dc chêu Êu, may mùỉn lâ ưng Hiïåu trûúãng trûúâng
St. Bernard tỗ thđch múã rưång tđnh qëc tïë ca trûúâng
mònh nïn sùén sâng thu nhêån hai cêåu con trai ca
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
167166
AKIO MORITA & SONY
“ba” cûáu hưå àố, vò thïë Morita cẫm thêëy bêët an. Ưng
tûå an i lâ d sao àiïìu nây sệ cố lúåi cho chng, gip
chng súám hoân thiïån tinh thêìn tûå lêåp. Sûå nhêån
thûác vïì nhûäng khấc biïåt trong àúâi sưëng ca hai xậ
hưåi Nhêåt vâ M sệ trui rên cho chng lông tûå hâo
dên tưåc vâ giấ trõ tinh thêìn ca lấ cúâ Tưí qëc. Sau
nây, khi xêy dûång mưåt ngưi nhâ múái úã Tokyo, Morita
khưng qụn cho dûång mưåt cưåt cúâ vâ mưỵi bíi sấng
cấc con ưng àïìu phẫi kếo lấ qëc k lïn àïën àónh
cưåt cúâ. Têët cẫ cấc xûúãng sẫn xët ca Sony cng
àïìu treo cúâ Tưí qëc, cúâ ca têåp àoân vâ cúâ ca nûúác

ch nhâ, núi xûúãng tổa lẩc. Tinh thêìn dên tưåc thïí
hiïån trong sûå trên trổng lấ qëc k lâ mưåt trong nhûäng
ëu tưë khưng thïí thiïëu khưng nhûäng cho nhûäng cưng
dên tûúng lai nhû Hideo vâ Masao, mâ cho cẫ nhûäng
cưng nhên Nhêåt àang lao àưång trïn xûá ngûúâi. Àiïìu
àố biïíu hiïån trong tûâng cûã chó, tûâng ngưn ngûä mâ
hổ sûã dng trong cưång àưìng dên tưåc bẫn xûá vâ ln
nhùỉc nhúã hổ gòn giûä bẫn sùỉc dên tưåc ngay trong tûâng
thao tấc lâm ra sẫn phêím, tûâng giêy pht tiïëp xc
vúái khấch hâng.
Riïng Naoko, cư bế côn nhỗ quấ, khưng thïí àïën
trẩi hê nhû hai ngûúâi anh. Khi àûúåc gûãi àïën trẩi chùm
sốc trễ em ban ngây Beachwood trong thânh phưë,
cư àậ chûáng tỗ mưåt sûå thđch nghi khấ nhanh chống
vúái àúâi sưëng múái. Sau nùm hổc lúáp mưåt, cư bế cố vễ
sùén sâng tham gia trẩi hê, nhêët lâ khi nghe hai ưng
anh kïí lẩi cåc sưëng úã trẩi Winona. Hai tìn lïỵ sau
ngây Naoko àïën trẩi hê trïn, Morita vâ Yoshiko àïën
Àưi lc nhûäng ưng bâ khấch nâo àố bõ trấi giố, trúã
trúâi, chûa quen vúái thûác ùn lẩ, Yoshiko trúã thânh
àêìu bïëp àùåc biïåt kiïm nhâ tû vêën cho hổ. Nhúâ sûå
xưëc vấc ca bâ mâ SONAM thu phc àûúåc thiïån cẫm
ca nhûäng ngûúâi tòm àïën cưng ty àïí khẫo sất cú
hưåi lâm ùn. Khưng chó lâm “tâi xïë” àûa àốn khấch,
Yoshiko lấi xe cho cẫ Morita vâ cấc cưång sûå trong
nhûäng chuën ài àïën núi hưåi hổp hay àïën phưë Wall
– trung têm tâi chđnh ca New York.
Cố sûå hiïån diïån thûúâng xun ca ngûúâi ph nûä
trong gia àònh, cùn hưå êëm cng hùèn lïn. Núi nây
cng trúã thânh mưåt phông thđ nghiïåm àiïån tûã, núi

cấc k sû khẫo sất vâ thûã nghiïåm nhûäng chiïëc ti-
vi ca cấc hậng khấc àang cẩnh tranh vúái SONAM.
Cùn hưå vûúng vậi àêìy nhûäng dng c, thiïët bõ àiïån
tûã vâ ngûúâi ra vâo chùèng mêëy khi ngúát.
Àưëi vúái Hideo vâ Masao, cåc sưëng úã trẩi hê lc
àêìu khấ bûåc bưåi. Khưng cố mưåt trễ em Nhêåt Bẫn nâo
àïí cố thïí chúi àa vúái chng. Hai anh em lẩi bõ tấch
riïng trong hai nhốm hổc sinh khấc nhau, ng trong
nhûäng cùn lïìu khấc nhau. Ngûúâi giấm àưëc trẩi mua
mưåt quín tûâ àiïín Anh - Nhêåt cưët hổc vâi tiïëng Nhêåt
quen thåc àïí nối chuån vúái chng, gip chng búát
cẫm thêëy àún àưåc.
Dûå kiïën àûúåc chuån àố, Morita viïët cho hai cêåu
cêu “Please call my father” (xin gổi gip bưë tưi) àïí
cấc cêåu nhúâ trẩi gip thưng bấo cho Morita mưỵi khi
chng gùåp khố khùn vâ khưng biïët cấch tûå xoay xúã.
Tuy nhiïn, chng chùèng bao giúâ sûã dng àïën loẩi
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
169168
AKIO MORITA & SONY
tûâ giûäa trûa cho àïën ba, bưën giúâ sấng hưm sau. Hideo
khưng ëng rûúåu, vò thïë thêåt lâ mưåt viïåc khố nhổc
khi cêåu phẫi ngưìi vúái cấc nghïå sơ nhẩc rock, tûå mònh
ëng Coca-cola vâ nhòn hổ ëng whisky, rûúåu vâo
lúâi ra lai lấng.
Vïì sau, Hideo àûúåc àiïìu vïì bưå phêån kïë toấn ca
Sony, vúái cêåu lâ mưåt sûå thay àưíi toân diïån tûâ mưåt
lơnh vûåc cố tđnh nghïå thåt lâ cưng nghïå ghi êm sang
mưåt lơnh vûåc khư khan vúái nhûäng con toấn cưång trûâ
nhên chia vư hưìn. Nhiïìu ngûúâi lo ngẩi, khưng biïët

Hideo cố thđch nghi àûúåc vúái mưi trûúâng múái khưng,
nhûng Morita tin lâ àûúåc, vò ưng biïët con ưng cố mưåt
phong cấch rêët Nhêåt Bẫn, cho d cêåu cố hêëp thu nïìn
giấo dc phûúng Têy ài nûäa. Vâ ưng àậ suy nghơ àng.
Hideo quen dêìn vúái nhûäng con sưë vâ nhûäng xêëp chûáng
tûâ. Cêåu tòm thêëy niïìm vui khi nghơ àïën sûå phất triïín,
hûúáng ài trong tûúng lai ca mưåt trong nhûäng têåp
àoân lúán nhêët nûúác Nhêåt.
Sau ngây tưët nghiïåp trûúâng Àẩi hổc Georgetown,
Masao, cêåu con trai thûá hai ca Morita vâo lâm cho
hậng bẫo hiïím Morgan trong hai nùm rûúäi. Chđnh
trong thúâi gian nây, cêåu àậ àûa ra nhûäng nhêån
xết th võ vïì chuån hổp hânh úã Nhêåt vâ úã M.
Theo Masao, úã Nhêåt, mổi ngûúâi thûúâng xun hổp
hânh vâ kếo dâi cåc hổp rêët mêët thò giúâ; trong
khi úã hậng Morgan, chùèng ai chõu lậng phđ thúâi gian
vâo nhûäng cåc hổp nhû thïë cẫ. Hêìu nhû têët cẫ
nhûäng vêën àïì àïìu cố sùén giẫi phấp, mổi ngûúâi chó
cêìn theo àố mâ cho kiïën hay àùåt ra cêu hỗi mâ
thùm con, cư bế dêỵn hai ngûúâi àïën mưåt cấi hưì vâ hậnh
diïån chêo thuìn àûa bưë mể dẩo quanh hưì. Vïì sau,
Naoko th nhêån lâ nhûäng ngây àêìu múái àïën trẩi, ban
àïm, khi àên tùỉt hïët, cư bế cẫm thêëy vư cng àún
àưåc vâ cố lc àậ khốc. Àïí búát súå, cư àậ bêåt àên pin
trong chùn cho àïën khi ng àûúåc múái thưi. Hêåu quẫ
ca sấng kiïën nây lâ phêìn lúán khoẫn tiïìn bưë mể
gûãi cho àïí tiïu xâi, cư bế sûã dng hïët vâo khoẫn
mua pin àên úã cûãa hâng ca trẩi.
Sau ma hê àêìu tiïn àêìy nùỉng giố vâ khưng khđ
trong lânh, hai cêåu trai tûâ Maine trúã vïì vúái nhûäng

cêu chuån vui tûâ lúáp hổc, nhêët lâ tònh trẩng ëu kếm
tiïëng Anh ca cấc cêåu. Bùçng nưỵ lûåc riïng, mưỵi ngûúâi
cưë gùỉng thđch nghi vúái cåc sưëng múái, d tẩi trûúâng
hổc hay úã gia àònh.
*
* *
Con trai cẫ ca Morita lâ Hideo d àậ ài hổc nhiïìu
núi úã Anh vâ M, nhûng chó mën sët àúâi lâ mưåt
thânh viïn ca Sony. Trong têåp àoân, cêåu giûä phêìn
ph trấch m thåt cho cưng ty liïn doanh CBS -
Sony do Norio Ohga (sau lâ Ch tõch têåp àoân Sony)
ph trấch. Àiïìu may mùỉn lâ cẫ Morita vâ Hideo cng
chia sễ vúái nhau nghơ lâ Hideo khưng nïn vïì lâm
viïåc tẩi bưå mấy àêìu nậo ca Sony, vò nhû thïë dïỵ
gêy ra dû lån vïì ch trûúng “gia àònh trõ”. Cêåu lâm
viïåc vúái cẫ nghïå sơ nûúác ngoâi lêỵn nghïå sơ àõa phûúng,
àẩt àûúåc thânh cưng vâ nưíi tiïëng trong ngânh cưng
nghiïåp ghi êm tẩi Nhêåt Bẫn. Cêåu lâm viïåc vêët vẫ,
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
171170
AKIO MORITA & SONY
Chûúng 2.
V
Ị
M
ƯÅT
T
HÏË
G
IÚÁI

N
GÂY
M
AI
Thïë giúái sệ khưng cố cú may tiïën bưå nïëu chng ta lâm rêåp
khn theo nhûäng gò mâ cêëp lậnh àẩo ca chng ta àậ lâm.
Akio MoritaAkio Morita
Akio MoritaAkio Morita
Akio Morita
thưi. Quan àiïím nây cng tûúng tûå kiïën ca mưåt
nhâ bấo phûúng Têy àïën Nhêåt Bẫn àïí thûåc hiïån
mưåt loẩt nhûäng cåc phỗng vêën cấc doanh nhên
Nhêåt Bẫn, khi àïën gêìn cëi chuën ài àậ àïën thùm
Morita vâ trẫ lúâi cêu hỗi ca ưng mưåt cấch rêët chên
tònh vïì ngûúâi Nhêåt rùçng:
- Tưi khưng cêìn lùỉng nghe phêìn àêìu nhûäng gò hổ
nối. Tưi chó bùỉt àêìu ch khi hổ nối “tuy nhiïn”,
búãi vò tûâ àố trúã ài, hổ múái diïỵn tẫ hïët nghơ ca
hổ...
- Ta cêìn phẫi rêët kiïn nhêỵn khi nối chuån vúái
ngûúâi Nhêåt. Hêìu hïët ngûúâi Nhêåt thûúâng båc ta phẫi
chúâ rêët lêu múái nối ra nhûäng gò thûåc sûå úã trong
àêìu hổ...
KIÏËN TẨO NÏÌN GIẪI TRĐ TÛÚNG LAI
173172
AKIO MORITA & SONY
Francisco, Los Angeles, San Antonio, Dallas, Anh qëc,
Barcelona vâ Paris.
Cng chó trong thúâi gian ngùỉn ngi àố, ưng àậ àûúåc
hưåi kiïën vúái nhûäng nhên vêåt danh tiïëng ca thïë giúái

nhû Nûä hoâng Anh Elizabeth II, Ch tõch hậng General
Electric, ưng Jack Welch, Tưíng thưëng Phấp tûúng lai
Jacques Chirac, nghïå sơ vơ cêìm Isaac Stern vâ nhiïìu
chđnh khấch cng doanh nhên khấc. Ưng cng àậ
tham dûå hai bíi hôa têëu nhẩc vâ mưåt bíi chiïëu
phim, thûåc hiïån bưën chuën ài trong phẩm vi nûúác
Nhêåt, hiïån diïån trong tấm bíi tiïëp tên, chúi chđn
vấn gưn, lâ khấch danh dûå ca mưåt lïỵ cûúái, vâ ài
lâm nhû thûúâng lïå tẩi tr súã Sony trong 17 ngây.
Lõch lâm viïåc ch ëu ca Morita thûúâng àûúåc quët
àõnh hún mưåt nùm trûúác.
Mưåt trong nhûäng sûå kiïån quan trổng diïỵn ra trong
nùm 1993 lâ viïåc Gaishi Hiraiwa, Ch tõch ca
Keidanren (Keizai Dantai Rengokai), tûác Hiïåp hưåi
Doanh nghiïåp Nhêåt Bẫn, múâi Morita thay thïë ưng
trong cûúng võ lậnh àẩo ca tưí chûác nây. Keidanren
lâ hiïåp hưåi kinh tïë cố uy tđn nhêët úã Nhêåt Bẫn vâ hêìu
hïët lậnh àẩo cấc doanh nghiïåp úã nûúác nây àïìu mú
àûúåc ngưìi vâo chiïëc ghïë ch tõch. Trong lơnh vûåc
kinh tïë, ngûúâi ta coi viïåc trúã thânh ch tõch Keidanren
cng giưëng nhû kïë võ ngai vâng hoâng àïë vêåy.
Cấc chuën ài ra thïë giúái ca Morita, ưng nhû mưåt
àẩi sûá cho Nhêåt Bẫn, gốp phêìn lâm hònh ẫnh àêët
nûúác Nhêåt àûúåc tưët àểp lïn trong con mùỉt ca bẩn
bê qëc tïë.
Nùm 1990, Morita chó àõnh Norio Ohga lâm Ch
tõch têåp àoân Sony, côn ưng chó giûä cûúng võ Ch
tõch Hưåi àưìng quẫn trõ. Ohga chđnh lâ ngûúâi mâ ngây
nâo, khi côn lâ mưåt sinh viïn, àậ phï phấn nhûäng
chiïëc mấy ghi êm do Ibuka vâ Morita lâm ra, vâ cng

vò q trổng tinh thêìn dấm ùn, dấm nối ca châng
thanh niïn nây mâ hai ưng àậ thu nhêån Ohga vâo
lâm cho cưng ty Totsuko vâ trổng dng vïì sau. Sau
àố, ưng àậ cng chđnh khấch Shintaro Ishihara cho
ra àúâi têåp tiïíu lån gêy “sưëc” The Japan that can
say NO vúái nhûäng lån àiïím múái mễ vâ àêìy tđnh
phï phấn àưëi vúái cấch quẫn l nïìn kinh tïë ca ngûúâi
M lc bêëy giúâ.
MƯÅT ÀẨI SÛÁ KHƯNG HÂM
Nhûäng nùm àêìu thêåp niïn 1990, mùåc d àậ úã tíi
trïn dûúái 70, Morita vêỵn di chuín thûúâng xun,
àùåc biïåt lâ hai thấng trûúác khi bõ àưåt qu (1993),
ưng ài rêët nhiïìu núi. Tûâ bẫn doanh Sony úã Tokyo,
ưng bay ài New Jersey, Washington, Chicago, San