Nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động phát hành.báo chí tại Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
PHẦN MỞ ĐẦU
Truyền thông, hiểu theo nghĩa đơn thuần, là quá trình chuyển tải thông điệp
tới người tiếp nhận qua một kênh truyền nào đó. Hiệu quả đạt được của quá trình
này bao gồm hiệu quả nhận thức, hiệu quả hành động. Kết quả thu được sau khi
đọc báo sẽ là những biến đổi nhất định về mặt nhận thức rồi áp dụng chúng vào
thực tế cuộc sống. Thực tế thì giữa chúng có một khoảng cách rất lớn và cần tới sự
nỗ lực của toàn xã hội. Trước hết, để thông tin báo chí có thể phát huy tối đa hiệu
quả, góp phần cải tạo cuộc sống thì một trong những yêu cầu quan trọng là phải
thực hiện tốt công tác phát hành báo chí. Do vậy, nâng cao hiệu quả của công tác
phát hành báo chí là một việc làm cần thiết.
Trong khuôn khổ tiểu luận, người viết xin được khái quát những vấn đề còn tồn
tại của hoạt động phát hành báo chí của Việt Nam, từ đó bước đầu đưa ra một số
giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động phát hành.
Tiểu luận ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, gồm 2 phần nội
dung chính:
- Phần 1: Hoạt động phát hành báo chí ở Việt Nam - Những vấn đề tồn tại
- Phần 2: Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả phát hành báo chí ở Việt
Nam
Website: Email : Tel : 0918.775.368
PHẦN NỘI DUNG
Phần 1: Hoạt động phát hành báo chí ở Việt Nam - Những vấn đề
còn tồn tại
Sau 17 năm đổi mới, hoạt động phát hành báo chí đã đạt được nhiều thành
tựu trong việc tuyên truyền đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà
nước; giúp cho việc thông tin về các sự kiện trong nước và thế giới đến với công
chúng một cách nhanh chóng nhất; thúc đẩy việc phổ biến kiến thức, mở mang dân
trí, phục vụ nhu cầu giải trí của nhân dân, góp phần củng cố niềm tin của dân
chúng vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, trở thành một trong
những động lực lớn trong quá trình xây dựng đất nước. Tuy nhiên, hoạt động này
vẫn còn bộc lộ một số hạn chế cần khắc phục, trong đó nổi lên ba vấn đề lớn như

sau:
1.1 Phát hành - Mảnh đất mầu mỡ của tư nhân
Khi chuyển sang cơ chế thị trường, không ít tờ đã dần xa rời tôn chỉ mục
đích, chiều theo thị hiếu của một bộ phận độc giả. “Bầu sữa bao cấp” không còn đã
buộc một số tờ báo vốn sống dựa hoàn toàn vào ngân sách Nhà nước phải bằng
mọi cách tồn tại. Một số cơ quan báo chí thả lỏng cho tư nhân đầu tư vốn, tổ chức
nội dung, in ấn và phát hành trọn gói. Để tăng lượng phát hành nhiều tờ báo cho
đăng chuyện vụ án rung rợn hay những chuyện tình cảm lâm ly rẻ tiền. Thực chất
cơ quan báo chí chỉ đứng tên trên giấy phép, còn nội dung, hình thức của số báo
“bán lại” cho tư nhân làm. Từ đó dẫn đến những sai lệch về tư tưởng nội dung,
không kiểm soát được chất lượng nội dung lẫn số lượng phát hành, địa bàn tiêu
thụ. Chính lực lượng phát hành báo chí tư nhân là một nhân tố gây ra tình trạng
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thương mại hoá báo chí. Thương mại hoá báo chí xét từ một khía cạnh cụ thể xuất
phát từ việc cạnh tranh thị phần giữa các tờ báo.
Thực tế cho thấy, phần lớn các tờ báo bị thả lỏng là những đơn vị tự hoạch
toán hoàn toàn do phần lớn các khoản thu lấy từ số tiền bán báo và quảng cáo. Và
họ cũng dễ dàng thoả thuận với tư nhân để giải bài toán tồn tại. Những hạn chế
trong nội dung, tổ chức và phát hành làm giảm uy tín của tờ báo, gây tác hại lớn tới
hiệu quả thông tin tuyên truyền.
Sự thao túng của tư nhân gây ra những khó khăn cho lực lượng phát hành
trong việc tăng giá bán, tăng chiết khấu tuỳ tiện. Hàng năm, tuy lượng báo chí phát
hành tăng, nhưng tỷ lệ cước phát hành vẫn ở mức quá thấp, chỉ 4% trong khi tổng
chi phí tính chung đóng gói vận chuyển đi các tỉnh, thành lên tới 6%. Dường như
một nghịch lý, sản lượng phát hành càng cao, lỗ càng lớn. Số lỗ này lại không thể
tính cụ thể cho từng loại hình dịch vụ nên rất khó xác định mức cước vận chuyển
hợp lý. Mỗi năm Nhà nước phải bù lỗ cho dịch vụ Bưu chính – phát hành báo chí
hàng tỷ đồng trên phạm vi toàn quốc. Điều này gây ra sự bất hợp lý rất lớn giữa
mạng lưới phát hành tư nhân và Nhà nước.
1.2 Lượng phân bố thông tin không đồng đều

Sự chuyển đổi từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trường đã mang lại
không khí mới cho thị trường báo chí. Nhưng mức độ hoạt động của từng loại vùng
lại mang những đặc trưng tuỳ thuộc vào điều kiện chính trị - kinh tế - văn hoá - xã
hội. Ở các thành phố lớn và khu đô thị hoạt động rất sầm uất, có tính cạnh tranh
cao, nhưng ở các vùng nông thôn nhất là miền núi, vùng đồng bào dân tộc hoạt
động rất yếu ớt. 75% người đọc báo là ở các đô thị, các vùng khác chỉ chiếm 25%.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Mặc dù Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách ưu tiên, hỗ trợ việc phát
hành báo chí tới vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số và hải đảo song thực tế
mức chênh lệch vẫn còn cao. Đến nay, số người nghèo đã giảm (còn khoảng 8%),
song con số này chủ yếu tập trung ở nông thôn. Ngoài ra, còn nhiều vấn đề khác
chi phối đến việc đọc báo của người dân như cơ sở hạ tầng, trình độ học vấn… khó
có thể nâng cao trong thời gian ngắn. Tình trạng phần lớn báo chí đến với những
người có tiền ở thành phố, các khu đô thị, trong khi vùng nông thôn, vùng sâu,
vùng xa, vùng dân tộc, hải đảo báo chí còn vắng bóng cũng là tình trạng chung xảy
ra tại nhiều quốc gia. Ngay như Trung Quốc - một quốc gia có nền báo chí phát
triển, lượng tiêu thụ báo chí của nông dân mới chỉ chiếm 30%.
Sự mất cân đối không chỉ ở số lượng báo chí tập trung nhiều ở thành thị, mà
còn bất cập ở cả nội dung thông tin. Trong khi ở thành phố có quá nhiều nội dung
thông tin sát thực với cuộc sống, thì ở các vùng nông thôn, miền núi nó lại xa rời
thực tế không phù hợp với cuộc sống của họ. Báo chí xa rời thực tiễn nông thôn,
với sản xuất của người dân nên việc tăng lượng phát hành về những vùng này càng
thêm khó khăn. Báo thừa ở thành thị, nhưng lại thiếu ở nông thôn. Điều đó khiến
mức độ hưởng thụ thông tin giữa các vùng đã xa lại càng xa hơn. Đi liền với nó các
kênh phát hành báo chí ở khu vực này lại không phong phú và phát triển. Đặc biệt
giá cả của báo còn khá cao so với thu nhập của đại đa số các gia đình ở nông thôn,
miền núi, nhất là các số phụ san, số Tết, số chuyên đề…
1.3 Phức tạp trong việc quy định chi phí phát hành
Ở các thành phố lớn, trung tâm đô thị đông dân cư, trình độ dân trí cao, điều
kiện kinh tế khá, giao thông đi lại thuận tiện, có thể mức phí thấp hơn vẫn đảm bảo

có lãi. Thế nhưng, đây lại là địa bàn lực lượng phát hành ngoài nghành Bưu điện
chiếm lĩnh. Do phải đảm bảo giờ giấc trên mọi tuyến địa bàn, Công ty Phát hành
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Báo chí Trung ương phải ưu tiên các tuyến tỉnh xa nên khả năng cạnh tranh ở trung
tâm kém hơn. Số lãi ở các trung tâm đô thị không bù đắp nổi ở các tỉnh khác nên
nghành Bưu điện phải cân đối thu chi bằng cách lấy phần lãi từ các hoạt động viễn
thông bù lỗ cho phát hành báo chí. Do vậy, cần phải điều chỉnh ngay mức phí phát
hành bất hợp lý này để tạo môi trường kinh doanh thông thoáng hơn. Quy định của
Chính phủ đối với nghành Bưu điện được ban hành từ năm 1958 đến nay thống
nhất phát hành đối với báo chí Trung ương là 22%, đối với báo chí địa phương là
18%. Thông thường, Bưu điện cũng không được trả lại báo ế cho toà soạn. Thời
điểm phát hành quy định này đến nay đã gần 50 năm, lúc đó nghành gần như chỉ
phát hành ở miền Bắc với một điểm in duy nhất ở Hà Nội. Một khoảng thời gian
khá dài với biết bao biến động của xã hội, sự phát triển của báo chí, những biến đổi
trong thành phần tham gia phát hành… thì mức phí này đã trở nên lỗi thời, kìm
hãm sự phát triển của nghành.
Ngoài ra, còn một số điểm hạn chế như để lọt lưới những ấn phẩm nội dung
thiếu lành mạnh lưu hành trên thị trường, gây ra những tác hại khôn lường về văn
hoá tư tưởng. Phát hành báo chí nước ta nhìn chung vẫn còn chậm, chưa được
thuận tiện, cơ sở in báo chưa nhiều (chỉ trừ một số báo lớn), phần do trình tự chia
chọn còn quá nhiều công đoạn…