Sự thật - yếu tố quan trọng hàng đầu trong báo chí

Website: Email : Tel : 0918.775.368
MỞ ĐẦU
Trong bất cứ xã hội nào, giai cấp cầm quyền cũng muốn nắm lấy báo
chí phương tiện tác động đến tư tưởng tình cảm của công chúng một cách
nhanh nhất và hiệu quả nhất. Một số nước phương Tây coi báo chí là quyền
lực thứ 4, và phóng sự cũng là một thể loại của báo chí. Chính vì vậy,
thông tin trong thể loại này phải đạt được mức chân thực cao nhất, để phán
ánh bản chất sự thật đúng nhất đến với bạn đọc. Một bài phóng sự thành
công là bài phóng sự mà trong đó không có chút xuyên tác bịa đặt nào hoặc
đưa một cách bừa bãi quan điểm khách quan của chủ thể vào bài viết. Trình
độ học vấn của mọi người đã tăng lên rất nhiều, họ không thể chấp nhận
những bài phóng sự mà phóng viên ngồi ở nhà tự nghĩ ra đề tài, tìm thông
tin, nhân vật nhằm tạo ra sản phẩm. Bài phóng sự dù ngôn từ mượt mà gọt
rũa tốt đến mức nào mà không có một chút sự thật trong đó thì bài báo đó
cũng bị xã hội lên án, phóng viên đó sớm muộn cũng bị đào thải.
Sự thật trong phóng sự
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
NỘI DUNG
I. Sự thật - yếu tố quan trọng hàng đầu trong báo chí.
Khách quan và chân thật là những khái niệm tương đối, không thể
định lượng kiểm tra một cách tuyệt đối. Trong nhiều trường hợp cụ thể,
khách quan hay không khách quan phụ thuộc vào khuynh hướng chính trị
của nhà báo của cơ quan báo chí. Nguyên tắc đó không tách khỏi sự chi
phối bởi nguyên tắc khách quan, chân thật của báo chí.
Vậy, trung thực thực nghĩa của nó là gì? Tại Từ điển tiếng Việt, xác
định rõ: “1. Ngay thẳng, thật thà - con người trung thực. 2. Đúng với sự
thực, không làm sai lạc đi. Báo cáo trung thực sự việc xảy ra. Tác phẩm
phản ánh trung thực cuộc sống”. Hội Nhà báo Việt Nam cũng đã xây dựng
bản: “Quy định về đạo đức nghề nghiệp” bao gồm 9 điểm. Bao quát 9 điểm
của bản Quy định với tính tư tưởng chủ đạo vẫn là yếu tố trung thực. Tuy

vậy, tính trung thực vẫn được nêu rõ ở điểm 3: “Hành nghề trung thực,
khách quan, tôn trọng sự thật”. Rõ vậy, cũng chẳng cần phải bàn luận thêm
nữa.
Tính Đảng của với tư cách là khuynh hướng phát triển ở trình độ
cao của báo chí cách mạng không hề đối lập và mâu thuẫn với tính chân
thật. Với tính nhìn váo sự thật, đánh giá đúng sự thật, Đảng ta đòi hỏi báo
chí phản ánh mọi hoạt động của đời sống xã hội một cách chân thật, khách
quan đúng bản chất. Báo chí phát hiện và trực tiếp tham gia cuộc đấu tranh
chống tiêu cực. Đồng thời báo chí cũng phát hiện và tích cực tuyên truyền
cổ động cho các nhân tố mới, các mô hình và các điển hình tiên tiến. Báo
chí không chỉ có nhiệm vụ truyền bá, phổ biến những quan điểm, tư tưởng
chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước mà còn có nhiệm vụ phản ánh
những tâm tư nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, phản ánh những
Sự thật trong phóng sự
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cách làm hay diến ra hàng ngày trên mọi miền đất nước. Báo chí chân thực
không chỉ phản ánh đúng từng sự việc cụ thể, từng góc độ và thời điểm của
cuộc đấu tranh xã hội mà còn vạch ra toàn bộ xu thế là bản chất của cuộc
đấu tranh đó. Trong quá trình thâm nhập cuộc sống, nhà báo bộc lộ thái độ
của mình, báo chí bộc lộ khuynh hướng và đỉnh cao của nó là nguyên tắc
tính Đảng. Tính Đảng đòi hỏi nhà báo, cơ quan báo chí phản ánh trung thực
khách quan chân thật trong khi tiếp cận sự kiện, vấn đề với một thái độ xây
dựng. cầu thị cùng với toàn bộ xu thế phát triển của xã hội, với sự nghiệp
đổi mới đang diễn ra vừa khó khăn vừa thuận lợi, vừa có thành tựu vừa có
vấp váp sai lầm. Sự thật là đặc điểm đặc trưng là yêu cầu tồn tại của bản
thân báo chí. Nó đạt đến mức độ nào, trình độ nào, bị bóp méo, xuyên tạc
hay bị lợi dụng, cắt xén là tùy thuộc nhiều vào nguyên nhân khách quan và
chủ quan.
Trong thư Bác gửi Hội nghị thông tin, tuyên truyền và báo chí toàn

quốc tháng 2 năm 1948, có đoạn: “…Đôi khi sơ suất, cẩu thả làm giảm giá
trị tờ báo hoặc làm mất lòng người xem. Thí dụ: Tờ báo nọ đăng bài có đầu
không đuôi. Tờ báo kia quên cả lịch sử trận Đống Đa ngày 5 tháng Giêng
âm lịch thì viết là 10 tháng 11. Tờ báo khác đăng tin vị linh mục X. hàng
địch, kỳ thực, vị ấy là người tốt”. Bác chỉ nêu khái quát một số trường hợp
để làm ví dụ cho bổn phận và trách nhiệm của người làm báo mà tính thiết
yếu là sự trung thực; Phải trung thực với lịch sử khi viện dẫn; phải trung
thực khi thông tin sự việc; phải trung thực khi phản ánh các hiện tượng tiêu
cực; phải rõ ràng, minh bạch, không lấp lửng, không đầu không đuôi, dễ
phản tác dụng… Bác Hồ của chúng ta quả tâm huyết và thấu đáo biết
chừng nào với vai trò của báo chí và phẩm chất của người làm báo. Và,
Người dạy chúng ta bằng chính việc làm của mình là viết những bài báo
chân thực có sức truyền cảm.
Sự thật trong phóng sự
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Rõ ràng rằng, lịch sử là lịch sử, không ai có thể “bẻ cong” nó theo ý
đồ của mình được. Nếu làm điều đó với lịch sử, tất yếu sẽ nhận được sự phỉ
báng của nhân dân, những người đã đổ máu và công sức để giành độc lập
dân tộc. Trung thực với sự kiện lịch sử chính là thước đo nhân cách và
nhãn quan chính trị của người làm báo vậy.
Để làm được điều đó khi đưa tin hoặc bình luận mỗi nhà báo, mỗi cơ
quan báo chí cần phản ánh đúng sự thật, tránh hư cấu, tránh điển hình hóa
nhân vật, khái quát hóa bối cảnh tình hình cụ thể, tránh bịa đặt những chi
tiết khi chưa kiểm tra, xác minh. Ngay cả khi lấy tin, trích dẫn các nguồn
tin của các báo, đài nước ngoài cũng cần phải thận trọng, chắt lọc kỹ không
nên dưa một cách vô thưởng vô phạt. Giữ vững lòng tin với nhân dân, với
Đảng trong mỗi bài viết, trên mỗi tấm ảnh của chính mình cũng là một yêu
cầu quan trọng nhằm đảm bảo tính khách quan, chân thật của báo chí.
II. Sự thật yếu tố làm nên giá trị của phóng sự

1. Khái niệm :
Từ trước đến nay đã từng tồn tại nhiều quan niệm khác về thể loại
phóng sự. Giáo sư Pơ-rô-nin khoa Báo chí trường Đại học Lômônôxốp của
Liên Xô trước đây trước đây thì lại cho rằng : “ Phóng sự là một cách đặc
biệt để thông tin về một sự việc, như sự việc đó diễn ra trước mắt người
viết… Thực chất phóng sự là đưa tin về hoạt động của con người, nghĩa là
trước hết phải nêu được những hoạt động của con người…”
Theo hai Giáo sư khoa Báo chí, trường Đại học Ten- nét-xi – tác giả
cuốn sách “ Người phóng viên toàn năng”- một cuốn sách khá nổi tiếng đã
cho rằng : “ Phóng sự là một bài tường thuật hoặc một bài báo được phát
triển và xử lý một cách có văn học”. Điểm nhấn mạnh của quan điểm này
Sự thật trong phóng sự
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
là mặt thông tin trong thể loại phóng sự, và quan điểm này cũng thừa nhận
trong phóng sự có thể sử dụng những yếu tố văn học mà chất lượng tuỳ
thuộc vào cá tính và khả năng của mỗi tác giả.
Tác giả Đức Dũng trong cuốn “ Các thể ký báo chí” đã đi tới một
khái niệm về thể loại phóng sự như sau : “ Phóng sự là một thể loại đứng
giữa văn học và báo chí có khả năng trình bày, diễn tả những sự kiện, con
người, tình huống điển hình trong một quá trình phát sinh, phát triển dưới
dạng một bức tranh toàn cảnh vừa khái quát, vừa chi tiết sống động với vai
trò quan trọng của nhân vật trần thuật và bút pháp linh hoạt, ngôn ngữ giàu
chất văn học.”
2. Phóng sự sự kết hợp hài hòa giữa báo chí và văn học. Phóng sự - một
thể văn xung kích
Phóng sự là một trong những thể loại nằm trong thể ký báo chí bao
gồm ( theo sự phân nhóm của nhà báo Đức Dũng ) : phóng sự, ghi nhanh,
ký chân dung, ký chính luận, nhật ký phóng viên, sổ tay phóng viên, thư
phóng viên. Khi so sánh các thể loại phóng sự với những thể loại khác, các

nhà nghiên cứu cho rằng : “ Phóng sự nổi bật bằng những sự thật xác thực,
dồi dào và nóng hổi”. Về phương diện luận cứ, nó phải trả lời đầy đủ 6 câu
hỏi ( 5 W- 1H) và chỉ có trên cơ sở đó mới có thể phát triển luận chứng.
Trong khi đó, thể bút ký tuy cũng tái hiện con người và sự việc khá dồi dào
nhưng thông qua đó biểu hiện cảm nghĩ của tác giả. Bởi vậy, nó nghiêng về
hướng trữ tình và những yếu tố trữ tình luôn luôn được xen kẽ với sự việc,
chính vì thế rất dễ phát triển thành tuỳ bút. Khác với hai thể trên, ký sự và
truyện ký được coi như những thể có cốt truyện hoàn chỉnh hoặc tương đối
hoàn chỉnh, ngoài những yếu tố trữ tình và chính luận thì khuynh hướng
của tác giả lại toát ra từ tình thế và hành động. Ký sự là bức tranh toàn cảnh
Sự thật trong phóng sự
5