THỰC TRẠNG HÚT THUỐC LÁ pot

THỰC TRẠNG HÚT THUỐC LÁ


TÓM TẮT
Mục tiêu: Khảo sát thực trạng hút thuốc lá trên sinh viên Y
3
– ĐHYD
– TPHCM
Phương pháp: 345 sinh viên Y
3
(50,4% nam, 49,6% nữ) trả lời bảng
42 câu hỏi về kiến thức, thái độ, hành vi của họ đối với việc hút thuốc lá.
Kết quả: Tỷ lệ sinh viên có hiểu biết về tác hại thuốc lá là 77%; về ba
biện pháp cai thuốc lá lần lượt là 39% ( Tư vấn), 86% ( Nicotin thay thế) và
24% (Bupropion). Tỷ lệ sinh viên cho rằng: Nên: Cấm bán thuốc lá cho
người dưới 18 tuổi là 90%; Cấm quảng cáo thuốc lá: 78%; Cấm nhận tài trợ
từ công ty thuốc lá: 85%;Cấm hút thuốc lá nơi công cộng kín gió: 97%.
Thầy thuốc nên: Được huấn luyện về kỹ thuật cai nghiện thuốc lá: 93%;
Nêu gương “Không hút thuốc lá” cho bệnh nhân và cộng đồng: 95%;
Khuyên bệnh nhân bỏ thuốc lá: 98%. 30% sinh viên đã từng hút thuốc lá -
chiếm tỷ lệ 16% nữ và 43% nam; 7% sinh viên hiện vẫn còn hút thuốc lá
chiếm tỷ lệ 1,2% nữ và 12,6% nam.
Kết luận: Sinh viên Y
3
có thái độ kiên quyết “nói không” với thuốc
lá, tỷ lệ sinh viên đang hút thuốc lá thấp. Nhưng kiến thức về tác hại thuốc lá
và hỗ trợ cai thuốc lá của họ thấp hơn nhiều so với mong đợi. Cần tăng
cường đào tạo, huấn luyện cho sinh viên các kiến thức trên.
ABSTRACT

Objectives: Study the smoking status in 3

rd
–year medical students of
the University of Medicine and Pharmacy at HCMC.
Methods: 345 students (50.4% male, 49.6% female) have answered to
the 42-question questionnaire on their knowledge, attitude and behavior on
smoking.
Results: The student percentage having knowledge on bad
consequences of smoking, measures to quit smoking: counselling, nicotine
replacement, bupropion is of 77%, 39%, 86%, 24% respectively. The student
percentage supporting the ban on tobacco selling to children under 18,
tobacco advertissement, acceptance the donation from tobacco company,
smoking in close public spaces is of 90%, 78%, 85%, 97% respectively. The
fact that the physicans should be trained on mesures to help quitting tobacco,
set a “non- smoking” example for patients and community, advise their
patients to quit smoking is agreed by 93%, 95%, and 98% respectively. 30%
students have once smoked, representing 16% female and 43% male
students. Only 7% students (1.2% female, 12.6% male) continue to smoke.
Conclusion: Third-year students have a strong attitude - “say no” on
smoking. The smoking rate among students is quite low. However, their
knowledge on bad consequences of smoking as well as on measures to help
quitting is not as high as expected. As a result, further education on the
knowledge to them is recommended.
Đặt vấn đề
Hút thuốc lá là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng tại Việt
nam. Theo WHO năm 2002
(9)
, 56,1% nam giới và 1,8% phụ nữ Việt nam hút
thuốc lá. Tỷ lệ các bệnh liên quan đến thuốc lá ở ta vì thế cao điển hình như
tỷ lệ COPD là 6,7% - cao nhất trong khu vực
(7)

.
Nhiều lý do khác nhau có thể giải thích cho tỷ lệ hút thuốc lá cao như
vậy, trong đó phải kể đến lý do thuộc về đội ngũ y tế. Thực vậy, theo kết quả
một nghiên cứu khảo sát tình hình hút thuốc lá tại Việt nam năm 1996, chỉ
có 15% bệnh nhân hút thuốc lá được bác sỹ khuyên bỏ hút thuốc
(8)
. Tỷ lệ ấy
ở Hoa kỳ cũng vào thời điểm này là 61%
(1)
.
Sinh viên y khoa chính là đội ngũ nhân viên y tế trong tương lai. Kiến
thức – thái độ - hành vi của họ đối với việc hút thuốc lá có tầm quan trọng
đặc biệt trong việc góp phần cải thiện tình hình hút thuốc lá trong cộng đồng
(6)
. Để có được những giải pháp thích hợp nhằm nâng cao kiến thức – thái độ
- hành vi của sinh viên y khoa về vấn đề này, một khảo sát về thực trạng hút
thuốc lá trong sinh viên y khoa là rất cần thiết.
Xuất phát từ nhu cầu nêu trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu: “Khảo
sát thực trạng hút thuốc lá trong sinh viên Y khoa năm 3 – ĐHYD –
TPHCM”.
Mục tiêu nghiên cứu:
Xác định thực trạng hút thuốc lá trong sinh viên Y khoa năm 3 –
ĐHYD – TPHCM gồm những khía cạnh có liên quan đến hành vi hút thuốc
lá cụ thể là kiến thức, thái độ, hành vi của sinh viên đối với hành vi hút
thuốc lá.
Đối tượng nghiên cứu:
Thời gian nghiên cứu: tháng 12/2006.
Đối tượng nghiên cứu
345 sinh viên Y3 (50,4% nam, 49,6% nữ) – 2006 – 2007.
Phương pháp nghiên cứu

Thiết kế nghiên cứu
Cắt ngang mô tả.
Quản lý và xử lý dữ liệu
S.P.S.S - 11.5.
Bảng câu hỏi nghiên cứu: 42 câu về:
- Kiến thức của sinh viên về tác hại thuốc lá – các biện pháp cai thuốc
lá.
- Thái độ của sinh viên về các việc nên làm để cải thiện tình hình hút
thuốc lá tại Việt nam.
- Hành vi của sinh viên đối với:
§ Hút thuốc lá chủ động.
§ Phơi nhiễm với thuốc lá thụ động.
§ Các động thái của nhà trường để kiểm soát hút thuốc lá.
Kết quả
Kiến thức của sinh viên về hút thuốc lá
Kiến
thức khảo sát
Co Không

Tác h
ại
của thuốc lá
77%

23%
Lý do
b
ắt đầu hút
thuốc lá
23%

77%
Quá
trình s
ử dụng
thuốc lá
91%

9%
Hi
ệu quả
tư v
ấn cai
thuốc la
39%

61%
Hi
ệu quả
c
ủa nicotin
thay thế
86%

14%
Hi
ệu quả
của bupropion

24%

76%
Hi
ểu cụ
11%

89%
th
ể 3 biện pháp
trên
Hi
ệu quả
lời khuyên BS

37%

63%
Thái độ của sinh viên đối với hút thuốc lá:
Thái đ
ộ
khảo sát
Co Không

Nên c
ấm
bán thu
ốc lá
cho ngư
ời < 18
tuổi

90%

10%
Nên c
ấm
tri
ệt để quảng
cáo các s
ản
phẩm thuốc lá
78%

22%
Nên c
ấm
nhận tài tr
ợ từ
60%

40%
Thái đ
ộ
khảo sát
Co Không

doanh nghi
ệp
thu
ốc lá cho
trường học

Nên c
ấm
hút thuốc / nh
à
hàng”
81%

19%
Nên c
ấm
hút thu
ốc/ vũ
trư
ờng, quán
bar, quán
karaoke
53%

47%
Nên c
ấm
hút thuốc/ n
ơi
công c
ộng kém
thông gió như
xe bus”
97%

3%

Thái đ
ộ
khảo sát
Co Không

Nên
hu
ấn luyện kỹ
năng cai
nghi
ện thuốc lá
cho BS
94%

6%
BS nên
nêu gương
không hút
thu
ốc cho bệnh
nhân, c
ộng
đồng
95%

5%
BS nên
thường xuy
ên
khuyên b

ệnh
nhân b
ỏ thuốc
lá
98%

2%
Thái đ
ộ
khảo sát
Co Không

BS nên
giữ vai tr
ò
quan tr
ọng/
phòng ch
ống
tác h
ại thuốc
lá”
82%

18%
Hành vi hút thuốc lá chủ động và thụ động của sinh viên:
Hút thuốc lá chủ động:
Đặc điểm hút thuốc lá:
Trong số 22 sinh viên đang
hút thuốc lá:

- 16 sinh viên hút thuốc lá mỗi ngày, 6 sinh viên thỉnh thoảng mới hút.
- 20 sinh viên hút thuốc lá ngay trong khuôn viên trường học.
- 10 sinh viên không muốn bỏ thuốc lá, 12 sinh viên muốn bỏ nhưng
chưa bỏ.
Phơi nhiễm thuốc lá thụ động:
Số ngày phơi nhiễm trong một tuần tại nơi sinh sống

Số ngày phơi nhiễm trong một tuần tại nơi học tập, làm việc

Qui định của nhà trường về việc cấm hút thuốc trong trường học
Ý ki
ến
kh
ảo sát từ
Có Không

sinh viên
Có n
ội
qui + biển báo
c
ấm hút thuốc
lá trong trư
ờng
học
37%

63%
Nội
dung đi

ều cấm
ở trên đư
ợc
thực thi
65%

35%
Bàn luận
Kiến thức của sinh viên về hút thuốc lá
Nếu như thông điệp “thuốc lá có hại cho sức khỏe” được phổ biến rộng
rãi đến tận từng người dân, thì sinh viên y khoa được mong chờ sẽ hiểu thật rõ
tác hại thuốc lá. Trái với mong đợi, chỉ có 77% sinh viên cho rằng họ hiểu rõ
tác hại thuốc lá!
- 91% sinh viên biết cần phải hỏi tiền căn sử dụng thuốc lá của người
bệnh. Tuy nhiên chỉ 23% biết phải tiếp tục phân tích sâu hơn ví dụ hỏi về các lý
do bệnh nhân của mình hút thuốc lá để có thể hỗ trợ họ cai thuốc lá. Điều đó
cho thấy sinh viên hỏi tiền căn hút thuốc lá để chẩn đoán bệnh liên quan nhưng
chưa chú ý đến sử dụng các dữ kiện này để hỗ trợ cai thuốc lá cho bệnh nhân.
- Xét về kiến thức của sinh viên trong việc hỗ trợ bệnh nhân cai thuốc lá,
nếu các nghiên cứu cho thấy lời khuyên bỏ thuốc lá của thầy thuốc rất quan
trọng trong giảm tỷ lệ bệnh nhân hút thuốc lá, thì chỉ 37% sinh viên trong
nghiên cứu này biết được điều ấy. Hiện nay có ba biện pháp hỗ trợ cai thuốc lá
có hiệu quả được WHO khuyên dùng là điều trị nhận thức - chuyển đổi hành vi
thông qua tư vấn; dùng nicotin thay thế và bupropion
(2,5,6,4)
. Tỷ lệ sinh viên có
kiến thức về những biện pháp này thấp, chỉ có 11% biết cụ thể đó là những biện
pháp như thế nào. Chương trình đào tạo sinh viên y khoa hiện nay chưa đề cập
vấn đề này là một trong các lý do giải thích.
Thái độ của sinh viên đối với hút thuốc lá

- Tuy nhiên nếu lưu ý đến tỷ lệ sinh viên đã từng hút thuốc lá là Sinh
viên nhìn chung thể hiện thái độ “nói không với thuốc lá” rõ ràng và mạnh mẽ
ví dụ như là hơn 90% sinh viên ủng hộ việc cấm bán thuốc lá cho trẻ em dưới
18 tuổi, cấm hút thuốc lá nơi công cộng kém thông gió như xe bus, rạp chiếu
phim. Đây là một điểm rất đáng mừng, đặc biệt khi qua phân tích ở trên ta thấy
kiến thức sinh viên về vấn đề này chưa thật tốt.
- Ngoài “nói không với hút thuốc lá”, đa số sinh viên (82%) thể hiện
mong muốn tham gia tích cực vào công tác phòng chống tác hại thuốc lá,
94% mong muốn được huấn luyện cụ thể về các kỹ năng hỗ trợ cai thuốc lá,
95% thấy rằng thầy thuốc phải nêu gương “Không hút thuốc lá” cho bệnh
nhân và cộng đồng, 98% có ý thức phải thường xuyên khuyên người bệnh
bỏ thuốc lá.
Hành vi hút thuốc lá
- Tỷ lệ sinh viên đang hút thuốc lá là 12,6% nam và 1,2% nữ. Hai tỷ lệ
này là thấp khi so với tỷ lệ hút thuốc lá trong dân số chung là 56,1% cho
nam và 1,8% cho nữ
(8)
. Tỷ lệ này có thể giải thích do đặc thù của ngành học
của sinh viên giúp sinh viên có kiến thức thái độ đúng đắn hơn dân số chung
dẫn đến hành vi hút thuốc lá chủ động trong sinh viên là thấp. Thực vậy tỷ lệ
nam sinh viên đã từng hút lên đến 43% và tỷ lệ nữ sinh viên từng hút thuốc
lá lên đến 16%.
- Nếu tỷ lệ hút thuốc lá chủ động trong sinh viên là thấp thì tỷ lệ phơi
nhiễm của họ với khói thuốc lá lại rất nghiêm trọng với 60% tiếp xúc trong
môi trường sống và 77% tiếp xúc trong môi trường học tập. Sinh viên vì thế
nên được rèn luyện để tiếp tục nói không với thuốc lá và tham gia tích cực
hơn để cải tạo môi trường sống, làm việc của mình.
- Vai trò của nhà trường cũng quan trọng trong tạo ra môi trường
không thuốc lá
(3)

. Nghiên cứu cho thấy chỉ có 37% sinh viên cho rằng trường
có nội qui và biển báo cấm hút thuốc lá, và chỉ 65% số sinh viên này cho
rằng nội dung cấm hút thuốc lá được tuân thủ. Thực tế, nhà trường có biển
báo, nội qui cấm hút thuốc lá nhưng các biển báo này có số lượng ít, lại
không được treo ở nơi dễ thấy nên chỉ có một tỷ lệ rất thấp sinh viên ghi
nhận được những điều cấm này.
Kết luận
Sinh viên Y
3
– ĐHYD – TPHCM có thái độ kiên quyết “nói không”
với thuốc lá, tỷ lệ sinh viên đang hút thuốc lá thấp. Nhưng kiến thức của sinh
viên về tác hại thuốc lá và các biện pháp hỗ trợ cai thuốc lá thấp hơn nhiều
so với mong đợi.
Dựa trên nghiên cứu trên chúng tôi có các kiến nghị sau:
- Cần tăng cường đào tạo, huấn luyện cho sinh viên các kiến thức trên
để họ có thể đóng vai trò hiệu quả hơn trong công tác phòng chống tác hại
thuốc lá.
- Nhà trường nên can thiệp tích cực hơn để tạo ra môi trường “Trường
học không thuốc lá”.