tiểu luận triết lí hành động trong faust của goethe

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM
KHOA NGỮ VĂN

HỌC PHẦN
VĂN HỌC HI- LA, TÂY ÂU VÀ MỸ
ĐỀ TÀI
TRIẾT LÍ HÀNH ĐỘNG
TRONG “FAUST” CỦA GOETHE
TP.Hồ Chí Minh, ngày 23 tháng 4 năm 2013
DANH SÁCH NHÓM – LỚP VĂN B
K36
1. Trương Thị Thu Mây
2. Nguyễn Thị Thu Thảo
3. Đinh Thị Sen
4. A Tâm
5. Nguyễn Đức Tài
6. Trần Thị Huyền Trang
7. Nguyễn Thị Quyên
8. Nguyễn Thị Thúy Nga
9. Quách Quang Chung
2
Mục lục
3
1. Hoàn cảnh xã hội Đức thế kỉ XVIII và phong trào Khai sáng ở Đức
Thế kỉ XVIII, châu Âu bước vào một thời đại bão táp cách mạng với tên gọi thế kỉ
Khai sáng. Phong trào Khai sáng ở Đức là một bộ phận của phong trào Khai sáng
ở châu Âu nhưng vì hoàn cảnh xã hội Đức thế kỉ XVIII có những nét khác biệt nên
phong trào Khai sáng ở Đức có những mang những đặc điểm riêng.
Thế kỉ XVIII, Đức chưa phải là một quốc gia thống nhất. Trên lãnh thổ Đức tồn tại
360 công quốc, 1500 trang trại quý tộc. Tình trạng chia cắt đất nước dẫn đến sự
lạc hậu về chính trị, công nghiệp và thương mại ít phát triển. Hậu quả là giai cấp

tư sản ở Đức chưa trở thành một giai cấp thống nhất, còn mang tính chất tỉnh lẻ.
Vậy nên giai cấp tư sản Đức trở nên lạc hậu, kém cỏi, lép vế khi ta so sánh với
tầng lớp tư sản ở các quốc gia khác tại châu Âu.
Phong trào Khai sáng ở Đức vì vậy bắt đầu chậm hơn so với Anh và Pháp. Phong
trào mang tính chất trừu tượng, tự biện, thay thế cuộc đấu tranh thực tế về tự do
chính trị bằng sự tuyên truyền giải phóng tinh thần.
Văn học Đức nửa đầu thế kỉ XVIII còn nghèo nàn. Nửa sau thế kỉ XVIII, văn học
Đức bước vào thời kì mới với phong trào “Bão táp và xung kích” . Tiếp đó văn
học Đức bước vào chủ nghĩa cổ điển.
Chủ nghĩa cổ điển Đức truyền bá lại những tư tưởng của giai cấp tư sản, tư tưởng
nhân đạo tư sản, ca ngợi con người, tuyên truyền tư tưởng khoan dung, phản đối
chiến tranh, chủ trương giải quyết mâu thuẫn xã hội bằng giáo hóa, cải tạo giai cấp
thống trị.
2. Giới thiệu Goethe
Văn học Đức thế kỉ XVIII đạt đến đỉnh cao với Goethe. Ông được đánh giá là
Homeros hay Dante của Đức.
2.1. Tiểu sử
Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832), ông sinh tại thành phố Phơrăngphuốc
trong một gia đình giàu có.
Thuở nhỏ, Goethe được hưởng một nền giáo dục khá nhiều mặt nhưng có tính chất
“thông thái rởm” theo sự chỉ đạo của bố.
1765, Goethe học luật tại trường đại học Laixich, ông cũng chẳng thích thú gì với
cuộc đời sinh viên bị nhồi nhét mớ kiến thức lỗi thời và phương pháp giảng dạy
lạc hậu. Tháng bảy 1768, Goethe bị ốm nặng. Gần hai năm sau sức khỏe hồi phục,
ông đến Xtraxbuôc tiếp tục học. Ông tham gia phong trào “Bão táp và xung kích”,
trở thành lãnh đạo của phong trào. Tại đây Goethe gặp Hecđe, sự kiện này có ảnh
hưởng hết sức quan trọng đối với nhà văn.
Gơt một cuộc đời bên ngoài có vẻ đơn giản như thế nhưng lại là cả một khối mâu
thuẫn phức tạp. Năm 1775 ông đến Vaima tạm sáng tác xếp lại để giành thời giờ
cho công việc lễ lạt, triều chính.

4
Năm 1786 Goethe sang Italia, sáng tác của ông đi vào chủ nghĩa cổ điển . Hai năm
sau, trở lại Vaima. Từ 1790 cho đến khi mất ông tiếp tục sáng tác văn chương.
2.2. Sự nghiệp
Goethe hoạt động trên rất nhiều lĩnh vực và ở lĩnh vực nào ông cũng thâu tóm
những tri thức đồ sộ, cũng đạt được những thành tựu xuất sắc. Tên tuổi ông trở
thành niềm tự hào của cả dân tộc, được Các Mác gọi là “người Đức vĩ đại nhất”
Ông là tác giả của gần100 tác phẩm thi ca, sân khấu, văn xuôi, tiểu luận, phê bình,
dịch thuật Những tác phẩm ấy góp phần quyết định đưa văn học Đức lên đỉnh
cao cổ điển.
Các tác phẩm tiêu biểu : Những bài ca xứ Dê-den-hai-mơ, Bài ca La Mã, 17 bài
xôn-nét, Tập thơ Đông- Tây, Nỗi đau của chàng Vecte, Goetz von Berlichingen,
Iphigenie ở Tauris, Egmont, Torquato Tasso, Faust, Đời tôi – hư cấu và sự thật…
3. Tóm tắt “Fauxt”
Vở kịch kể về số phận của nhà triết học Heinrich Faust, một nhà hiền triết chán
chường với những tri thức của nhân loại và đã tìm đến với quỷ sứ để thoả mãn
những ước muốn của mình. Vở kịch dựa trên những câu truyện dân gian Đức về
một nhân vật cùng tên và vẫn luôn được coi là phiên bản hoàn chỉnh và nổi tiếng
nhất của câu truyện về người đàn ông bán linh hồn của mình cho quỷ sứ.
Nhân vật trung tâm của tác phẩm là Faust, một học giả thông minh, tài giỏi trong
chế độ phong kiến,Faust đã học qua tất cả các khoa của trường đại học, đỗ tiến sĩ
và làm giáo sư mười năm liền. Danh tiếng lừng lẫy, song kiểm điểm lại chàng thú
nhận mình vẫn “thông minh như cũ” và những hiểu biết của chàng quá hữu hạn so
với bao điều bí mật chưa tìm ra được trong vũ trụ. Chàng chán ngấy lối học kinh
viện trong trường đại học với những “lý thuyết màu xám ngắt”, muốn rời bỏ nó để
tìm về “cây vàng của cuộc đời tươi xanh”. Đã có lúc chàng định uống thuốc độc tự
tử.Faust mong muốn có một sức mạnh huyền bí nào đó mà nhờ nó chàng có thể
thỏa mãn khát vọng khám phá tận cùng của tri thức.
Một hôm cùng Vacne đi ra miền quê dạo chơi nhân ngày lễ Phục sinh, chàng bắt
gặp quỷ Mephixto đội lốt một con chó đen. Nó theo chàng về nhà và hứa sẽ giúp

chàng thỏa mãn mọi điều chàng khát khao, nhưng nếu thua cuộc chàng phải trút
linh hồn cho quỷ để chịu kiếp nô lệ ngàn đời. Giữa quỷ và người lập tức diễn ra
một sự thách thức: Faust tự đề ra cho mình kế hoạch không ngừng nỗ lực vươn lên
để làm giàu vốn tri thức về xã hội và thiên nhiên, “muốn tìm tuyệt độ cao siêu,
muốn dò tận cùng bí mật”, lại muốn “chứa vào lòng mọi bi, hoan, thiện, ác của
trần gian”. Nhưng nếu quỷ có thể ngăn được không cho chàng thực hiện được điều
đó, làm chàng thỏa mãn với chính mình, mê hoặc được chàng bằng lạc thú thấp
hèn thì chàng thua cuộc.
5
Quỷ tìm mọi cách quyến rũ Faust, đưa Faust đến với những thú vui hoan lạc, dùng
pháp thuật làm Faust trẻ lại và bố trí cho Faust gặp nàng Gretsen, một cô gái xinh
đẹp và trong trắng, với ý định để chàng vui với tình yêu mà từ bỏ kế hoạch tiếp tục
hành trình khám phá khoa học. Tình yêu say đắm giữa hai người bị quỷ chi phối
khiến họ gặp biết bao khổ cực, oan trái: mẹ, anh trai của Gretsen bị quỷ mượn tay
Faust giết chết, con của Faust và Gretsen vừa sinh cũng bị giết. Chính quyền
phong kiến bắt giam và xử tử Gretsen.
Faust tìm cách cứu Gretsen thoát khỏi lao tù nhưng không được. Rời khỏi nhà tù,
chàng ngủ trên bãi cỏ đầy hoa dại, bầy tiên nữ ca hát của chàng làm chàng quên
hết đau buồn, lòng trào dâng hối hận và muốn hăng say hoạt động trở lại. Chàng
cùng quỷ đến Kinh đô, giúp vua chế tạo ra tiền giấy trang trải mọi khoản chi tiêu
nợ nần. Rồi chàng dùng phép thuật tìm về thế giới Hy Lạp cổ, chung sống với nữ
thần Helen. Hai người sinh được một đứa con trai nhưng vì nó quá nghịch ngợm
nên đã bay lên trời, Helen vợ chàng cũng bay theo con. Faust lại quay về phương
Bắc giúp vua dẹp tan giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi và được vua thưởng công cho
một khu đất hoang hóa bên bờ biển. Khi đó Faust đã trăm tuổi, quỷ lo sợ Faust
chiến thắng bèn làm mắt chàng bị mù, nhưng Faust vẫn nỗ lực chiêu mộ dân
chúng đến khai phá, cải tạo thiên nhiên. Trước khi chết, Faust đã dự cảm được rồi
đây “một nhân loại tự do sẽ sống trên mảnh đất tự do” mà họ đã khai phá đó.
4. Triết lí hành động trong “Faust” của Goethe
4.1. Nhân vật Faust – sự trăn trở cả đời của Goethe

Goethe viết “Faust” xoay quanh cuộc đời nhân vật tiến sĩ Fauxt – một con người
tiêu biểu cho những yếu tố tích cực, tiến bộ, một con người đầy lí trí. Sự hình
thành của hình tượng Faust chỉ có thể có được khi con người có ý thức về cá nhân
mình và bắt đầu suy nghĩ về vị trí của bản thân trong xã hội. Hiện tượng đó bắt
đầu từ thời đại Phục hưng , khi chủ nghĩa nhân văn ra đời trên cơ sở xã hội tiền tư
bản chống lại thế giới quan Trung cổ thần bí và kinh viện. Hình tượng Faust xuất
hiện trong thời đại đó và cũng là thời đại của những “ người khổng lồ về tư duy, về
nhiệt tình và tính cách, về tính đa dạng và học vấn” ( Anghen). H.Haino nhận xét
từ Faust ông nhận thấy “cuộc đấu tranh mới mẻ giữa tôn giáo và khoa học, giữa
chuyên chế và lí trí, giữa tín ngưỡng và tư duy, giữa trai giới và lòng ham hưởng
thụ”. Faust mang tầm vóc bao trùm lớn về mặt tư tưởng, bởi vậy hình tượng Faust
mang giá trị ngay ở thời đại chúng ta.
Hình tượng Faust là một biểu tượng văn học, bắt nguồn từ truyện dân gian và
được rất nhiều tác giả sử dụng làm đề tài, cảm hứng sáng tác. Nhưng cuối cùng
vẫn phải khẳng định hình tượng Faust hoàn thiện và mang tầm vóc nhất là hình
tượng trong tác phẩm của Goethe.
Goethe suy nghĩ về Faust gần suốt đời. Ngay khi 20 tuổi ông đã nghĩ đến việc
sáng tác một vở kịch về Faust, sau đó người ta tìm và xuất bản năm 1887 với tên
gọi “ Faust nguyên thủy”, đó là phần lớn nội dung của Faust I. Sau 1788, hoàn
6
cảnh xã hội đã đổi khác, Goethe muốn vượt qua sự lệ thuộc vào chất liệu cũ. Hình
tượng Faust trở thành một con người nỗ lực vươn lên không ngừng nghỉ.
Phần I Faust được xuất bản năm 1808, sau đó ông viết phần II. Sau sáu mươi năm
lao động bền bỉ,ông đã biến một truyền thuyết mang nhiều chất kỳ ảo hoang
đường thành một tác phẩm đậm chất triết lý, chúng tôi rất tâm đắc về triết lí
“Khởi thủy là hành động” trong hành động sống và mục tiêu sống của Faust.
4.2. Triết lí “Khởi thủy là hành động”
Mở đầu, màn “giáo đầu trên sân khấu” là một cuộc tranh luận, cuộc tranh luận về
nghệ thuật giữa giám đốc nhà hát, nhà soạn kịch và anh hề:
“Chỉ cái gì tồn tại lâu dài cùng năm tháng

Mới hiện ra thành hình tượng hoàn chỉnh
Cái hào nhoáng chỉ sinh ra cho phút giây hiện tại
Còn cái chân chất là dành riêng cho thế hệ mai sau”
“ Giả sử tôi cũng lại nói đến thế hệ mai sau
Thì còn ai làm vui cho những người đang sống”
Tiếp đó là màn tranh luận về con người giữa Mephisto và Chúa trời. Nếu như
Mephisto từng coi con người là thứ “súc sinh hơn mọi loài súc vật”, với hắn con
người là kẻ luôn ham muốn dục vọng, tiền tài, danh lợi và không có gì tốt đẹp:
“ Tôi chẳng biết nói gì về Thái dương hay vũ trụ
Mà chỉ thấy con người đương khốn khổ ra sao
Cái ông Thánh của trần gian chẳng thay đổi chút nào
Vẫn như buổi đầu tiên thực lạ lùng, kì dị
Lẽ ra hắn có thể sống khá hơn như thế
Nếu Chúa không ban cho hắn thứ ánh sáng linh thiêng
Mà hắn gọi là lý trí và sử dụng riêng mình
Để rồi còn súc sinh hơn mọi loài súc vật
Tôi thấy hắn, vâng, xin Người thể tất
Chẳng khác một loại ve ngoằng ngoẵng bộ trân dài
Vừa bay vừa nhảy lại vừa nhảy vừa bay
Rồi rúc xuống cỏ hôi ca bài ca cổ lỗ
Chà, giá như hắn biết thân cứ nằm yên trong cỏ!
Đằng này, không, mọi chỗ bùn nhơ hắn đều cắm mũi vào
… Hắn đòi lấy của Trời những vì sao đẹp nhất
Đòi hưởng những sướng vui tột cùng trên trái đất
Nhưng mọi cái ở gần hay ở chốn xa xôi
Cũng không sao thỏa mãn một trái tim đầy khát vọng trong đời”
Thì Chúa khẳng định:
“Một khi hắn còn sống ở trên đời
Ta không cấm đoán ngươi, cứ việc làm thỏa sức
7

Chừng nào còn vươn lên, con người còn lầm lạc”
Mephisto đánh cược với Chúa sẽ đưa Faust vào con đường lầm lạc, tăm tối. Một
cuộc tranh cãi, đẩy đưa số phận con người. Nhưng chúng ta không bàn về ý nghĩa
của ván cược này, mà ta bàn về phần tiếp theo của vở kịch – nơi bắt đầu của triết lí
“Khởi thủy là hành động”
Ở màn “Ban đêm” Nhân vật Faust ngồi suy ngẫm lại đời mình, nhận ra được bộ
mặt thật của cuộc sống bấy giờ:
“ Ôi triết học
Luật học và y học
Và đáng tiếc, lại cả môn thần học nữa
Ta đã đều nghiên cứu hăng say với một nỗ lực phi thường
Mà giờ ta đứng đây, một gã điên rồ đáng thương
Mà vẫn chỉ thấy mình thông minh như cũ”
Đối với Faust người đã hiểu thế nào là quyền lực và danh dự, vì ông ta: “được
gọi, thật vậy, là thầy, là tiến sĩ, và, từ mười năm nay, tôi dẫn dắt các học trò của
mình bằng cách kéo mũi họ - Và tôi biết rõ rằng chúng ta chẳng có thể hiểu biết
điều gì cả ! Chính điều đó làm máu tôi nóng lên ! Tôi chỉ biết rõ, thật vậy, rằng
chỉ có toàn là những thằng ngốc, những tiến sĩ, những vị thầy, nhà văn và thầy tu
ở trên cõi đời này. Chẳng có sự cẩn trọng hay nghi ngờ nào dày vò tôi nữa ! Tôi
chẳng sợ gì quỷ dữ, cũng như địa ngục ; nhưng tất cả niềm vui cũng bị lấy đi. Tôi
quả thực không tin mình biết được điều gì tốt đẹp, cũng như không thể chỉ dạy gì
cho con người để cải tạo họ hay là giáo hóa họ. Bởi thế tôi cũng chẳng có của cải,
tiền bạc, danh dự, quyền lực thống trị nào trên thế giới này : một con chó cũng
không muốn cuộc sống với giá này !”
Faust tìm đến ảo thuật, gặp thần Trái đất nhưng bị thần coi thường, khinh rẻ.
Bản thân Faust một con người “muốn tìm tuyệt độ cao siêu, muốn dò tận cùng bí
mật”, lại muốn “chứa vào lòng mọi bi, hoan, thiện, ác của trần gian” lại có lúc
muốn tìm đến cái chết bằng ly thuốc độc, nhưng tiếng chuông nhà thờ báo hiệu
ngày Phục sinh khiến hi vọng sống của ông lại tăng lên. Trong khi dịch kinh thánh
Faust chọn lựa, suy nghĩ về việc dịch “ Khởi thủy là lời” thành “ khởi thủy là tư

duy” hay “Khởi thủy là sức mạnh” thì một ý tưởng nảy ra, Faust cầm bút viết
"khởi thủy là hành động". Và rồi Faust gặp Mephisto, thỏa thuận hiệp ước với quỷ,
bằng mọi sự cám dỗ về tuổi trẻ, dục vọng, hoan lạc, danh vọng, Mephisto đẩy
Faust vào nhiều sai lầm nhưng bản thân Faust luôn có phần lí trí tồn tại, không hài
lòng với lạc thú mà luôn khát khao hướng tới cái cao cả hơn nữa. Faust đã trẻ lại
nhờ uống thuốc của phù thủy, đã tận hưởng tình yêu say đắm bên Magaret, tận
hưởng sự hào sảng vĩ đại khi lên thiên đường, xuống địa ngục, khai hoang, lấn
biển…kết thúc cuộc đời Faust lại khẳng định “Chỉ những ai hàng ngày biết chinh
phục mới đáng hưởng tự do và cuộc sống” . Thông qua hình tượng nhân vật Faust,
Goethe đã tìm thấy một khát vọng vô biên về sức mạnh sáng tạo và chinh phục
của con người. Từ một nhân vật với những hành động thể hiện khát vọng đơn lập
của một cá nhân, Faust thực sự phản ánh lịch sử của cả nhân loại trong hành trình
8
đi tìm sự thật và những nỗ lực hành động để thay đổi thế giới nhằm hướng đến
một cuộc sống toàn vẹn, hiển hiện một lịch sử loài người với những cuộc đấu
tranh giữa cái Thiện và cái Ác, cái tiến bộ và cái kìm hãm.
Phải nhấn mạnh rằng, trong lịch sử văn học thế giới, Faust là nhân vật duy nhất
dám đổi linh hồn của mình để tìm kiếm sức mạnh sáng tạo và khám phá.
Không những thế, điểm mới lạ của Faust là việc ông sống chung với sai lầm, ngu
muội, thấp hèn. Trải qua tất cả những cảm xúc thăng hoa nhất và cả những giày vò
tuyệt vọng nhất. Tuyệt vọng khi Maphisto đưa Faust vào con đường sa đọa
Hắn dẫn Fauxt đến quán Auơbach, nơi rượu chè bê tha của các sinh viên, mong
quyến rũ Fauxt bằng con đường ăn chơi, nhậu nhẹt, dìm ý chí của Fauxt trong
cuộc sống nhởn nhơ, khoái bụng mà nhiều mà trí óc chẳng bao nhiêu.
Hắn dùng kế “ dùng bả sắc dục”. Muốn thế, trước hết phải làm cho Fauxt trẻ lại
trong bếp luyện đan của mụ phù thủy. Sau đó, hắn giúp Fauxt quyến rũ và làm hại
đời của cô gái Magaret, khiến cô sinh con, nhưng vì sợ xã hội chê cười, phỉ nhổ,
liền đem quẳng con vào cái ao trong rừng, do đó bị bắt giam chờ ngày hành hình
và cuối cùng Magaret đã chọn cái chết.
Hắn đưa lọ thuốc ngủ cho Fauxt để đưa cho Magaret định làm cho mẹ cô ngủ say

để hai người được tự do tình tự, bà đã không bao giờ trở dậy nữa vì thuốc quá
nặng liều.
Anh trai của Magaret cũng bị Fauxt dùng kiếm của Maphixtô đâm chết.
Hắn giúp Fauxt cướp những thuyền buôn trên biển, giết hại hai vợ chồng già
Philêmông và Bâuxix để tước đoạt đất đai: “Chiến tranh, bán buôn và cướp biển-
Ba thứ này không thể tách rời nhau”.
Hắn còn dùng “bả vinh hoa” để hòng làm cho Fauxt thỏa mãn bằng cách dẫn
Fauxt vào triều đình với danh vọng, địa vị, tiền bạc,…
“ Ta ghê thay mọi tri thức ở đời này
Hãy dẫn ta đi đến đáy cùng của khoái lạc mê say
Bao dục vọng của ta hãy làm ta thỏa mãn…”
Faust mắc phải sai lầm, đau khổ dằn vặt nhưng không thất vọng trước bản thân mà
luôn có ý chí đứng lên thay vì hủy hoại chính mình. Khi Faust tìm cách cứu
Gretsen thoát khỏi lao tù nhưng không được. Hạnh phúc và khổ đau, cao sang và
thấp hèn, Faust đều đã nếm trải, Faust là điển hình con người nhất trong văn học.
“Ôi hai linh hồn sống giữa trái tim tôi
Cái kia muốn cùng cái nọ tách rời
Một cái trong khoái cảm của tình yêu mạnh mẽ
Muốn bám lấy cuộc đời với toàn cơ thể
Một cái muốn nâng mình lên khỏi bụi trần
Mà bay tới thiên đường của những tiền nhân”
Điểm giá trị ở đây là với Faust con người có khả năng vĩ đại và không ngửng
trưởng thành hơn qua mỗi sai lầm, không ngừng vươn lên, làm chủ vận mệnh con
người và làm chủ thiên nhiên. Một lần nữa khẳng định con người tồn tại nhờ hoạt
9
động sáng tạo của mình “khởi thủy là hành động” và hành động ở đây không phải
đơn thuần là cử chỉ, hoạt động mà dưới hình ảnh và trí tuệ của Faust, hành động
chính là sáng tạo. Khởi thủy chính là sáng tạo.
Nếu phần I là tương tác chủ yếu trong nội tâm con người, giữa buông xuôi và
hướng thiện, thì phần II nhấn mạnh ràng buộc tất yếu giữa nguyện vọng cao đẹp

của cá nhân và áp đặt vô cảm của chính quyền, giữa tri thức hướng tới tương lai và
quyền lực chỉ cần hiện tại.
Rời khỏi nhà tù trong đau buồn, tưởng như chàng sẽ đánh mất tất cả “ cả niềm đau
thương của loài người xâm chiếm tâm hồn ta” nhưng sau chàng lòng trào dâng hối
hận và muốn hăng say hoạt động trở lại.
“ Hoạt động của con người hay uể oải lạ thường
Hắn chỉ thích sớm an nhàn, tĩnh tại
Bởi vậy, ta cho hắn một bạn đường ngang trái
Là quỷ sứ tác thành, kích thích hắn không ngừng
Còn các ngươi, hỡi bầy con chân chính của thánh thần
Hãy vui mừng vì cái Đẹp sinh sôi và thiên hình vạn trạng!
Và cái Sinh thành, cái Sáng tạo vĩnh hằng và sống động”
Lòng tin nơi Chúa về Faust vẫn là sức mạnh:
“Một người tốt, trong khát vọng tối tăm
Vẫn ý thức được con đường chính nghĩa”
Điều này một lần nữa khẳng định tư tưởng của Goethe, nhà văn bao dung và tin
tưởng vào mỗi hành động của con người, dù có thể họ lầm lạc không tránh khỏi
trong bước đường hoạt động, nhưng cuối cùng vẫn tìm được đường đi đúng đắn để
vươn lên.
Và sự nghiệp vĩ đại của Faust hay cuộc đời rất trần thế với hạnh phúc, khổ đau vẫn
tiếp diễn khi Faust gặp Helen, khi Helen và con bay về trời, hay khi đánh tan giặc
ngoại xâm… Hình ảnh khi về già Faust chiêu mộ dân đắp đê, khai hoang biến đất
đai hoang vắng thành đồng ruộng phì nhiêu. Khi mắt mù lòa, Faust vẫn luôn tích
cực trong suy nghĩ, nghe tiếng người dân cầm cuốc xẻng thì Faust reo lên: “đẹp
quá thời gian ơi, dừng lại” mà không biết rằng cuốc xẻng đó là đi đào huyệt của
10
chính ông. Cuối cùng Faust cũng được thiên thần đón tới thiên đường. Cuộc dời
Faust, hành động Faust đã khẳng định hành động thực tiễn quyết định cuộc sống
con người. Hành động đưa con người đi lên, vươn lên giữa những lầm lạc của
cuộc đời mà con người mắc phải, hành động là ánh sáng đưa con người bước tới.

“ Kết luận cuối cùng của sự thông thái là:
Chỉ đáng được hưởng tự do và cuộc sống
Nếu ai biết hằng ngày chinh phục chúng”
4.3. “Faust” thể hiện lòng tin hi vọng con người
Qua “Faust” Goethe thể hiện tư tưởng về khả năng con người, không phải từ
Goethe hình ảnh con người mới được đề cao, Terenz (195 – 159 tr.CN): “Tôi là
con người, nên không có gì thuộc về con người mà xa lạ với tôi!” Tinh thần
khuyến khích sự mạo hiểm, sự thử nghiệm trong cuộc sống với khẩu hiệu “Hãy
dám biết!” của Horace, nhà thơ lớn La Mã và đã trở thành khẩu hiệu của thế kỷ
ánh sáng vào thế kỷ 17 – 18: “Bắt tay vào việc là đã thắng lợi được một nửa!
Không thể há miệng chờ sung hay để cho nước chảy qua cầu!” Tuy nhiên đến
“Faust” với tư tưởng “Khởi thủy là hành động” đã đưa tác phẩm lên một tầm cao
khẳng định giá trị con người.
“ Faust” có giá trị vĩnh cửu, thôi thúc và nhắc nhở con người không ngừng ước
mơ, không ngừng hành động, không né tránh sai lầm mà đứng lên từ sai lầm. Đó là
giá trị nhân đạo của tác phẩm, luôn tin tưởng con người.
Vậy trong cuộc sống hiện tại, con người đã sống hành động chưa? Đó là điều
chúng ta phải trăn trở.
Tài liệu tham khảo
1. Từ điển Văn học-bộ mới, Đỗ Đức Hiểu (chủ biên), NXB Thế giới, 2004
2. Phaoxtơ - J. W. Gớt , Thế Lữ, Đỗ Ngoạn dịch, NXB sân khấu, 2006
3. Faust - J. W. Goethe , Quang Chiến dịch , NXB Văn học, 2001
4. Giáo trình văn học phương Tây từ cổ đại Hi Lạp đến hết thế kỉ XVIII, Lê Nguyên
Cẩn, NXB Đại học Sư phạm, 2007
5. Văn học phương Tây, Đặng Anh Đào-Hoàng Nhân-Lương Duy Trung…, NXB
Giáo dục Việt Nam, 2012
11
6. Văn học phương Tây giản yếu , Lê Văn Chín , NXB Đại học sư phạm T.P. Hồ Chí
Minh, 1992
7.

8.
12