Lí luận dạy học đại học - Bản chất và các phương pháp của học tập pptx

Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp
Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
1
BảN CHấT Và CáC PHƯƠNG PHáP CủA HọC TậP
1. Khỏi quỏt chung.
Ngy nay, cuc cỏch mng xó hi, cỏch mng khoa hc cụng ngh ang nh
hng mt cỏch ton din sõu sc ti mi lnh vc i sng xó hi núi chung, giỏo
dc - o to i hc núi riờng, c bit tỏc ng i vi mc tiờu giỏo dc o to
nhng c nhõn khoa hc nhng ngi cú trỡnh hc vn cao, cú kin thc rng
v cỏc lnh vc khoa hc t nhiờn, khoa hc xó hi nhõn vn, khoa hc cụng
ngh nhng thanh niờn nng ng sỏng to ỏp ng yờu cu nhiu mt ca nn
kinh t tri thc trong thi k cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t nc Thc tin ú
ó ra nhng yờu cu ngy cng cao i vi nn giỏo dc i hc. Nú khụng
nhng nh hng n c cu nhõn lc lao ng m cũn ra nhng yờu cu mi i
vi trỡnh v nng lc ca h. Chỳng ta ó bit, trong iu kin cỏch mng khoa
hc - k thut tin nhanh nh v bóo, mt s tri thc tr nờn lc hu v thm chớ ht
tỏc dng, bờn cnh ú, cú nhng tri thc mi xut hin, c ng dng vo cỏc quỏ
trỡnh sn xut khỏc nhau. Chớnh vỡ vy ngi lao ng, ngi cỏn b khoa hc k
thut cn nõng cao trỡnh nng lc ca mỡnh.
Trong quỏ trỡnh hc tp, mi sinh viờn t mỡnh chim lnh h thng tri thc,
k nng, phi nm vng nhng c s ca ngh nghip tng lai v cú tim nng
vn lờn thớch ng vi nhng yờu cu trc mt v lõu di do thc tin xó hi t ra.
Mun vy, khi tin hnh hot ng hc tp, sinh viờn khụng ch phi cú nng lc
nhn thc thụng thng m cn tin hnh hot ng nhn thc mang tớnh cht
nghiờn cu trờn c s kh nng t duy c lp, sỏng to phỏt trin mc cao.
iu ú cú ngha l, di vai trũ ch o ca thy, sinh viờn khụng nhn thc mt
cỏch mỏy múc chõn lý cú sn m cũn o sõu hoc m rng kin thc Mt khỏc,
trong quỏ trỡnh hc tp, sinh viờn ó bt u thc s tham gia hot ng tỡm kim
chõn lý mi. ú l hot ng tp dt nghiờn cu khoa hc c tin hnh cỏc
mc t thp n cao tu theo yờu cu ca chng trỡnh. Hot ng nghiờn cu
Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp

Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
2
khoa hc ny giỳp sinh viờn tng bc tp vn dng nhng tri thc khoa hc,
phng phỏp lun khoa hc, nhng phm cht, tỏc phong ca nh nghiờn cu nhm
gúp phn gii quyt mt cỏch khoa hc nhng vn do thc tin xó hi, thc tin
ngh nghip t ra.
2. Lớ lun v bn cht v cỏc phng thc ca hc tp.
Đã có một số tiền lệ trong cách hiểu bản chất và ph-ơng thức học tập của con
ng-ời. Ngoài sự học nói chung của sinh vật nh- là thuộc tính phản ánh khách quan
của vật chất sống, thì việc học tập của con ng-ời đ-ợc đặc tr-ng bởi tính mục đích
(giá trị) và tính khoa học (nội dung và ph-ơng pháp học tập), là những nét bản chất
không hề có ở sự học của động vật. Từ lâu, con ng-ời đã đặt ra mục đích học tập rất
rõ ràng và cụ thể, nói chung không khác gì lắm so với quan điểm hiện đại do
UNESCO phát biểu ngày nay.
Đó là: 1/ Học để biết; 2/ Học để làm; 3/ Học để chung sống; 4/ Học để thành
ng-ời. Để đạt mục đích, có những yêu cầu về ph-ơng thức và chất l-ợng học tập, hay
tính chất của quá trình và kết quả học tập. Quan niệm về quá trình học tập đã có
b-ớc tiến v-ợt bậc so với quan niệm cổ điển. Tr-ớc đây, và ở nhiều nơi cho đến nay,
ng-ời ta giải thích đơn giản và phiến diện rằng bản chất của học tập là nhận thức (và
là sự nhận thức lại những gì đã đ-ợc loài ng-ời nhận thức rồi). Nếu vậy, thì đó chỉ là
sự học của động vật, tái tạo những mẫu hành vi di truyền của loài. ở ng-ời, việc học
có giá trị và cơ cấu rộng lớn hơn nhận thức rất nhiều. Một trong những lý thuyết
đáng tin cậy trong lĩnh vực này là lý thuyết của B.Bloom, đ-ợc thừa nhận ở hầu hết
các nền giáo dục ngày nay.
Tất cả những sự kiện thực tế trong dạy học và trong lí luận dạy học đại học đã cho
thấy quá trình học tập diễn ra phức tạp, theo nhiều ph-ơng thức khác nhau. Mỗi
ph-ơng thức tạo ra một kiểu học tập t-ơng đối riêng biệt. Ph-ơng pháp dạy học một
mặt phải thích ứng với các kiểu học tập, mặt khác phải tạo ra môi tr-ờng và cơ hội để
hoàn thiện hoặc phát triển hoạt động học tập của ng-ời học dựa vào chính kinh
Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp

Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
3
nghiệm và hoạt động của ng-ời học, mà tr-ớc hết là dựa vào các kiểu học tập cơ bản,
phổ quát đối với bất kỳ cá nhân nào.
Quá trình học tập của con ng-ời nói chung có 5 kiểu tổng quát sau:
1/ Học bằng bắt ch-ớc, sao chép, không có hoặc ít có tính chủ định.
2/ Học bằng hành động (bằng việc làm) hoặc thực hành có tính chủ định.
3/ Học bằng trải nghiệm các quan hệ và tình huống (bằng cách chia sẻ giá trị và
kinh nghiệm trong các mối quan hệ liên cá nhân và nhóm).
4/ Học bằng suy nghĩ lý trí (bằng hoạt động trí tuệ hay ý thức lý luận).
5/ Học bằng các ph-ơng thức hỗn hợp.
Kiểu 1 đặc tr-ng cho việc học thụ động, cơ giới, dựa trên nguyên tắc sao chép các
mẫu có sẵn - đ-ợc trình bày hay đ-ợc tổ chức từ tr-ớc, thu nhận và ghi nhớ các thông
báo, và kết quả học tập cũng chính là những mẫu, những thông báo đó, gần nh- ch-a
đ-ợc xử lý bởi các cơ chế tâm lý bên trong ng-ời học (gần nh- các tín hiệu bất biến).
Nguyên tắc ăn sẵn này tạo ra hoặc khuyến khích việc sử dụng một kiểu ph-ơng pháp
dạy học có tính chất khuôn mẫu, áp đặt, quyền uy, bao biện, chủ yếu thể hiện ý chí
của ng-ời dạy và tính chất lệ thuộc của ng-ời học.
Kiểu 2 biểu thị việc học tập thiết thực bằng các hoạt động cảm tính, từ đó tiến đến
các hành động lý tính là các hành động trí tuệ, có tính chất hoạt động, tìm tòi, thực
nghiệm
Kiểu 3 chính là việc học tập bằng cảm xúc, bằng rung động; đó là học bằng tâm
hồn rung cảm, đồng cảm, thông cảm giữa con ng-ời với nhau.
Kiểu 4 chủ yếu dựa vào kinh nghiệm nhận thức và t- duy lý trí của ng-ời học,
bằng hoạt động trí tuệ của cá nhân
3. Hạn chế và biện pháp của ph-ơng thức học tập.
a. Hạn chế.
Trong công tác giảng dạy và học tập, chúng ta đã đạt đ-ợc một số thành tựu nhất
định nh- chấm dứt đ-ợc tình trạng thầy đọc, trò ghi, sinh viên có khả năng ghi chép
tóm tắt bài giảng của thầy. Một số giảng viên đã đổi mới ph-ơng pháp giảng dạy

Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp
Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
4
theo h-ớng tích cực hóa quá trình học tập của sinh viên. Hình thức kiểm tra, đánh
giá đã có những thay đổi rõ rệt, đánh giá chính xác hơn kiến thức của sinh viên, hạn
chế đ-ợc phần lớn hiện t-ợng quay cóp trong thi cử. Tuy nhiên bên cạnh những
thành tựu đã đạt đ-ợc vẫn còn những bất cập, hạn chế:
-Trong khi giảng dạy các môn, hầu hết giảng viên sử dụng ph-ơng pháp truyền
thống, diễn giải, thuyết trình, độc thoại là chủ yếu. Trong quá trình giảng dạy, giảng
viên ch-a đặt ra yêu cầu cao đối với sinh viên
- Về phía ng-ời học, phần lớn sinh viên không đọc tài liệu tham khảo. Học chỉ
cần "nói lại" những điều thầy đã nói, giáo trình viết, học thuộc lòng, thi hết học phần,
niêm luận. Mục đích học tập của sinh viên mang nặng tính thi cử, trả nợ môn học.
Điều này dẫn đến hậu quả là chất l-ợng học tập của sinh viên thấp, khả năng nắm bắt
kiến thức bài học không sâu, từ đó dẫn đến những nhận thức không đúng.
b. Biện pháp thực hiện
Để có đ-ợc chất l-ợng học tập tốt, mỗi chúng ta phải tự tìm ph-ơng thức học tập
riêng và phù hợp với bản thân. Chúng ta có thể tham khảo vận dụng mốt số cách học
sau:
Học bằng thị giác:
Dùng những vật dụng trực quan nh-: tranh, biểu đồ, sơ đồ, đồ thị,
Chọn nơi ngồi học có thể nhìn thấy giáo viên khi họ nói để bạn có thể nhìn
ngôn ngữ cử chỉ và nét mặt của họ.
Dùng màu sắc để làm nổi bật các điểm quan trọng trong bài đọc.
Ghi chú hoặc yêu cầu giáo viên cung cấp tờ tóm tắt nội dung chính.
Minh họa các ý kiến của bạn bằng hình ảnh dùng ph-ơng pháp công não tr-ớc
khi viết các ý kiến đó ra.
Viết một câu chuyện và minh hoạ nó bằng hình vẽ.
Dùng các thiết bị đa ph-ơng tiện (ví dụ : máy tính, băng video, phim đèn
chiếu)

Học bằng thính giác:
Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp
Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
5
Tham gia các buổi thảo luận/ tranh luận trên lớp.
Thuyết trình và trình diễn tr-ớc lớp
Sáng tạo các thuật nhớ
Trao đổi ý kiến của bạn bằng ngôn ngữ nói
Dùng các ph-ơng pháp phân tích ngôn ngữ và kể chuyện để chứng minh quan
điểm của bạn.
Học bằng xúc giác/vận động:
Th-ờng xuyên nghỉ giải lao trong khi học.
Dùng các màu sáng để làm nổi các tài liệu đọc
Bờn cnh ú cú mt s phng phỏp hc tp rt hay m tụi rỳt ra t thc t
hc tp ca minh thi sinh viờn v tham kho t nhng bn luụn cú thnh tớch hc
tp tt.Chng hn nh:
K nng hc tp trờn lp
Nghe ging: tp trung nghe ging nm c bi ngay trờn lp khụng phi l
mt vic n gin v d dng. Hn na,vic tp trung c hay khụng ụi khi cũn
ph thuc vo thy giỏo, bi ging hay cỏc nguyờn nhõn ch quan khỏc.Ch cú cỏch
bn phi luyn tp, trỏnh bn thõn b phõn tõm. Tt nht bn nờn chn v trớ gn
thy cụ, va cú th nghe rừ hn, va cú kh nng ớt núi chuyn. Vic phỏt biu hay
t cõu hi cho thy cụ giỏo cng l mt cỏch khin chỳng ta tp trung hn. phỏt
biu tt thỡ hóy ghi nhng cõu nhn xột hay phỏt biu vo mt t giy trc khi phỏt
biu.
Ghi chộp: Cn phi vit nhanh hn, dựng nhiu ký t vit tt hn. Khụng cn phi
ghi tt c nhng gỡ thy cụ núi. Hóy dnh thi gian nghe cỏc thy cụ gii thớch k
hn v nh ngha, khỏi nim, cỏch chng minh Ch ghi chộp nhng gỡ m chỳng
ta cha bit nhng iu quan trng m sỏch khụng cú. Ngoi ra, v ca ngi bn
hc s l ti liu hu ớch vỡ cú th lỳc óng trớ bn b sút mt chi tit quan trng

Lí luận dạy học đại học Bản chất và các phương pháp của học tập
Nguyễn Văn Quang - Cao học K17- Hoá học
6
trong bài giảng.
Kỹ năng học ở nhà
Cần tìm một chỗ yên tĩnh, tránh tiếng ồn. Chúng ta nên chọn một thời gian học
cố định và tạo cho mình thói quen học thời gian đó.Ngoài ra, cần có lịch học thật
hợp lý, kết hợp giữa học tập và giải trí như có thể nghe một bản nhạc nhẹ nhàng,
hoặc một bài tập thể dục đơn giản. Nếu bạn học phải phần khó hiểu thì để lại,học
những phần khác dễ hiểu hơn,sau khi thư giãn,thoải mái thì học tiếp.
Để ghi nhớ tốt
Để có một trí nhớ tốt hãy chọn cho mình một thói quen như trước khi đến trường
xem lại bài đã học hôm trước;nên ghi danh sách các việc cần làm vào một tờ giấy
nhỏ và thỉnh thoảng kiểm tra xem tiếp theo mình cần phải làm gì. Để ghi nhớ tốt
trong việc tiếp thu kiến thức thì cùng bạn bè thảo luận về một vấn đề cùng quan tâm.
Ngoài ra, ghi nhớ qua các chi tiết quan trọng, các key words,các hình ảnh minh hoạ.
Kỹ năng đọc sách
Đọc sách là kỹ năng không thể thiếu bởi học đại học sẽ phải học rất nhiều. Theo
đó, đầu tiên các bạn phải chọn một khối lượng vừa đủ để bắt đầu, cố gắng nắm được
cách bố trí, hệ thống của tư liệu, nếu có phần tóm lược của tư liệu thì cần phải đọc
ngay nó. Sau đó, đọc những gì bạn hiểu rõ nhất để xác định độ khó, chừa lại những
gì không hiểu. Đừng nản chí nếu không hiểu. Bạn nên dùng bút đánh dấu những chỗ
quan trọng hay chưa hiểu để có thể xem lại. Trong khi đọc, thỉnh thoảng dừng đọc
và đặt những câu hỏi kích thích và tự tìm câu trả lời.
Kỹ năng giải tỏa stress
Bằng cách nghỉ ngơi, thư giãn, tạo cho mình một khoảng thời gian ngắn mỗi ngày
hoặc vận động như đi bộ, tập thể dục, trò chuyện cùng bạn bè. Sau khi đã cảm thấy
thoải mái hơn hãy bắt đầu giải quyết vấn đề, xem xung quanh bạn có việc gì mà bạn
có thể thay đổi để xoay chuyển tình hình. Đừng để tâm vào những việc lặt vặt.
Kỹ năng chuẩn bị và làm bài kiểm tra

Lớ lun dy hc i hc Bn cht v cỏc phng phỏp ca hc tp
Nguyn Vn Quang - Cao hc K17- Hoỏ hc
7
Phng phỏp ghi bi v tip thu c 70 - 80% bi ging ca thy cụ l bn ó
thnh cụng mt na ri y. Bc vo k thi, u tiờn bn phi xỏc nh cỏc ti liu
liờn quan ụn tp; sp xp nhng gỡ ghi chộp c, h thng húa kin thc, c
lng xem cn bao lõu ụn tp, chia nh nhng gỡ bn hc thnh tng phn.
4. Kết luận.
Sự công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất n-ớc cùng với sự bùng nổ của công nghệ
thông tin, của những tri thức mới, sự tăng lên gấp bội của sáng tạo công nghệ và kỹ
thuật, sự mở rộng của ngành nghề đòi hỏi con ng-ời phải có năng lực tự học, tự đào
tạo để thích ứng.Kiến thức nhân loại ngày càng phong phú và đa dạng,vì vậy mỗi
chúng ta cần phải có ph-ơng pháp học tập đúng đắn để có thể chiếm lĩnh đ-ợc tri
thức của nhân loại.