Cách bổ sung sắt cho người chạy thận nhân tạo pps

Cách bổ sung sắt cho người
chạy thận nhân tạo


Trong cơ thể, lượng sắt tổng cộng khoảng 3.000-4.000mg. Khoảng
65%-70% trong hồng cầu, nguyên hồng cầu; 15-30% trong tổ chức
võng nội mô khắp cơ thể dưới dạng ferritin và hemosiderin tập trung ở
các bộ phận chủ yếu như gan lách;
Vì sao thiếu sắt?
Trong cơ thể, lượng sắt tổng cộng khoảng 3.000-4.000mg. Khoảng
65%-70% trong hồng cầu, nguyên hồng cầu; 15-30% trong tổ chức võng nội
mô khắp cơ thể dưới dạng ferritin và hemosiderin tập trung ở các bộ phận
chủ yếu như gan lách; chỉ có 0,1% gắn kết với phân tử protein lưu hành
trong hệ thống tuần hoàn làm nhiệm vụ vận chuyển sắt gọi là transferin.
Người bệnh chạy thận nhân tạo thiếu sắt do:
Thường xuyên bị mất máu (do máu đọng lại trong bộ lọc, chảy máu
tại vị trí chọc kim Fistula, lấy máu làm xét nghiệm). Mỗi năm thường mất
khoảng 2,5lít máu ứng với 750 mg sắt, tính ra mỗi ngày mất 2mg sắt. Một số
người bệnh còn có các bệnh lý đi kèm (xuất huyết tiêu hóa, đái ra máu),
lượng sắt mất do cộng thêm các bệnh lý này rất lớn, mỗi ngày khoảng 3-
5mg.
- Sự hấp thu sắt đường ruột kém. Thêm đó, họ dùng calci carbonat,
muối nhôm (chống loãng xương) nên sự hấp thu sắt giảm sút thêm.
- Nhu cầu sắt tăng do người bệnh phải dùng chất kích thích tạo hồng
cầu EPO (erythropoietin).
Như vậy người bệnh chạy thận nhân tạo vừa thiếu sắt do thụ động
(mất máu, hấp thu kém) vừa thiếu sắt chủ động do nhu cầu tăng lên (khi
dùng EPO).
Bổ sung như thế nào?
Để xác định tình trạng thiếu sắt phải xét nghiệm và bổ sung sắt trong
hai trường hợp: khi xét nghiệm thấy có tình trạng thiếu sắt thực sự hoặc khi

dùng EPO, nhu cầu sắt tăng cao.
Bổ sung sắt bằng đường uống:
Việc hấp thu sắt ở người bệnh này thường bị sút kém. Sắt chỉ được
hấp thu khi dạ dày rỗng (uống 1 giờ trước khi ăn hoặc 2 giờ sau khi ăn).
Điều này ít có người bệnh làm đúng. Vì vậy việc bổ sung sắt bằng đường
uống không thu lại kết quả. Chỉ có khoảng 1% người bệnh chạy thận nhân
tạo dùng sắt uống có hiệu quả (có thể uống đúng giờ, mất máu ít, dùng EPO
với liều thấp).
Bổ sung sắt bằng đường tĩnh mạch:
Bổ sung sắt bằng đường tĩnh mạch có hiệu quả hơn uống. Khi dùng
cần chú ý:
+ Chọn thuốc: Có thể chọn sắt gluconat, sắt dextran, sắt sucrose, sắt
sacharate. Phải quy ra lượng sắt nguyên tố có trong sản phẩm để tính liều
tương đương.
+ Liều thích hợp: Khuyến cáo là 8 liều 125mg sắt gluconat chia đều
trong 8 tuần hoặc 8 liều 62,5mg sắt gluconat dùng trong 8 tuần. Không nên
dùng liều lớn hơn 125mg sắt gluconat cho mỗi lần truyền (trừ khi có chỉ
định của bác sĩ). Liều tổng cộng cả đợt (8-10 tuần) vào khoảng 1.000mg sắt
gluconat.
+ Nếu có dùng thuốc kích thích tạo hồng cầu (EPO) mà không dùng
sắt tĩnh mạch thì cần làm xét nghiệm xác định tình trạng sắt mỗi 4-6 tuần
một lần, nếu dùng EPO nhưng có dùng sắt tĩnh mạch thì cần làm xét nghiệm
này mỗi 1-3 tháng một lần.
Chỉ nơi chạy thận nhân tạo mới làm xét nghiệm xác định được tình
trạng thiếu sắt thực sự và làm tốt việc dùng sắt theo đường tĩnh mạch theo
đúng các quy định nói trên.
Các tai biến có thể xảy ra khi bù sắt
Ở Mỹ phát hiện một số trường hợp dùng sắt qua đường tĩnh mạch bị
tai biến cấp đe dọa tính mạng (0,7%). Các cơ quan chức năng đã khuyến cáo
khi dùng sắt gluconat, sắt dextran cần làm test. Một ví dụ cách làm test: Với

gluconat: pha loãng 25mg sắt gluconate trong 50ml dung dịch natrichlorid
đẳng trương truyền tĩnh mạch chậm trong 60 phút. Chờ đợi sau khi dùng
xong khoảng 15-30 phút nếu không có biểu hiện bất thường thì dùng được.
Ngoài ra, có thể bị tụt huyết áp, nóng bừng mặt, đau thắt lưng, đau nhiều
vùng thượng vị.
Sắt là yếu tố cần cho vi khuẩn và rất cần cho phản ứng ôxy hóa. Bổ
sung thừa sắt sẽ dễ bị nhiễm khuẩn và dễ tăng cường quá trình ôxy hóa có
hại cho tim mạch. Vấn đề này hiện còn tranh luận (do các kết quả thực
nghiệm, lâm sàng chưa thống nhất).
Không nên tự dùng sắt theo đường tĩnh mạch tại nhà. Nếu điều kiện ở
xa nên nhờ bệnh viện tỉnh ở gần truyền sắt tĩnh mạch theo chỉ định của thầy
thuốc và phải định kỳ xác định sắt tại nơi chạy thận nhân tạo.
Bổ sung sắt mới chỉ là một mặt. Còn nếu chữa thiếu máu phải cần
dùng thêm thuốc kích thích tạo hồng cầu (EPO).