VPQ cấp và mãn tính trong điều trị UCS part1 pdf

Bai 18
VIấM PH QUN CP V MN TNH
MUC TIấU
1. Nêu đợc khái niệm về thiếu máu theo YHHĐ va YHCT.
2. Trình bay đợc nguyên nhân va bệnh sinh gây thiếu máu.
3. Giải thích đợc cơ sở để chẩn đoán thiếu máu theo YHHĐ va
YHCT.
4. Trình bay đợc nguyên tắc điều trị thiếu máu va các biện pháp
phòng
bệnh.
5. Trình bay đợc các phơng pháp va các bai thuốc, phơng
huyệt ứng
dụng điều trị thiếu máu.
6. Phân tích đợc cơ sở của các phơng pháp dùng thuốc va không
dùng
thuốc ứng dụng vao điều trị thiếu máu.
1. I CNG
1.1. Khái niệm về thiếu máu
Máu la một dịch thể lu thông tuần hoan trong cơ thể, bao gồm tế
bao
máu va huyết tơng. Tế bao máu gồm hồng cầu, bạch cầu va tiểu
cầu, trong đó
hồng cầu la yếu tố trực tiếp liên quan đến sự thiếu máu.
Hồng cầu ngời có tuổi thọ trung bình la 120 ngay, trong điều kiện
sinh
lý bình thờng va số lợng hồng cầu ổn định, có sự cân bằng liên
tục giữa số
lợng hồng cầu bị chết va số lợng hồng cầu đợc sinh ra. Thiếu
máu chỉ xảy
ra khi sự cân bằng đó bị phá vỡ: hồng cầu bị phá hủy nhiều hoặc
đợc sản sinh

ra quá ít.
Hồng cầu bị phá hủy nhiều có thể do chảy máu hoặc tan máu
nghiêm
trọng; trong cả hai trờng hợp, cơ chế bệnh xảy ra ở ngoại vi còn
tủy
xơng vẫn tìm cách bù trừ, thiếu máu chỉ xuất hiện khi tủy xơng
không
còn khả năng bù đợc nữa.
Hồng cầu sản sinh không đủ cũng có thể do hai cơ chế: tủy xơng
không
sinh đợc đủ hồng cầu, hoặc sinh đợc máu nhng kém chất
lợng không
có hiệu lực.
300
Copyright@Ministry Of Health
Trong hồng cầu có chứa huyết cầu tố (hemoglobin), chức năng của
hồng
cầu chủ yếu la do huyết cầu tố đảm nhiệm. Nhiệm vụ chủ yếu của
huyết cầu tố
la vận chuyển O2 va CO2 , nồng độ huyết cầu tố trong hồng cầu la
32 - 38g/dl,
trung bình ở ngời Việt Nam từ 20 - 23,6mmol/l.
1.2. Định nghĩa
Thiếu máu la sự giảm sút lợng huyết cầu tố lu hanh trong hệ
tuần
hoan va mọi hậu quả của thiếu máu đều liên quan đến tỷ lệ huyết
cầu tố.
Nồng độ huyết cầu tố trung bình va thể tích trung bình của mỗi
hồng cầu
khác nhau tùy từng hội chứng thiếu máu, do vậy lợng huyết cầu

tố cũng khác
nhau đối với cùng một số lợng hồng cầu.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới định nghĩa: thiếu máu xảy ra khi mức
độ
huyết cầu tố lu hanh của một ngời nao đó thấp hơn mức độ của
ngời khỏe
mạnh cùng giới cùng tuổi va cùng sống trong một môi trờng.
Về đại thể: thiếu máu la một hội chứng bệnh lý do nhiều nguyên
nhân
gây ra lam cho tổng lợng hồng cầu lu thông trong máu giảm
dới mức bình
thờng, lam cho máu không cung cấp đủ O2 cho tế bao.
Bình thờng ở ngời lớn: hồng cầu ở nam la 4200000 210000 ở
nữ
3800000 160000
Thể tích trung bình của hồng cầu: MCV = 90 femtolit (fl)
Nồng độ huyết sắc tố trung bình từ 32 - 38g/dl
Gọi la thiếu máu khi có ít nhất 2 trong 3 điều kiện sau:
Thể tích hồng cầu giảm dới mức bình thờng
Nồng độ huyết sắc tố giảm dới mức bình thờng
Số lợng hồng cầu/mm3 giảm dới mức bình thờng
1.3. Phân loại thiếu máu
Nguyên liệu để tạo ra hồng cầu chủ yếu la protein va nguyên tố sắt.
Để
phát triển hồng cầu cần đến các chất phụ trợ với những liều lợng
thích hợp
nh vitamin B12, acid folic. Ngoai ra sự tạo ra hồng cầu cũng cần
đến vitamin
B6, B2, C, E va các nguyên tố vi lợng nh đồng, mangan, cobalt,
kẽm

Nh vậy nếu thiếu các yếu tố trên trực tiếp hoặc gián tiếp sẽ sinh
ra
thiếu máu.
Khuynh hớng chung khi phân loại các trạng thái thiếu máu
thờng căn
cứ vao:
301
Copyright@Ministry Of Health
Nồng độ huyết sắc tố trong hồng cầu: để xác định la u sắc,
đẳng sắc hay
nhợc sắc.
Thể tích của hồng cầu: để xác định loại hồng cầu la to, nhỏ hay
trung bình.
Có nhiều cách phân loại thiếu máu nhng ngời ta thờng phân
theo 2
cách dựa vao hình thái, mau sắc va dựa vao sinh lý bệnh của thiếu
máu.
1.3.1. Dựa vao hình thái va mau sắc của hồng cầu
Loại nay chủ yếu căn cứ vao thể tích trung bình của hồng cầu
(MCV) va
nồng độ huyết cầu tố trung bình của hồng cầu (MCHC), thờng có
3 loại thiếu
máu:
Thiếu máu nhợc sắc, hồng cầu nhỏ: thông thờng la do thiếu
yếu tố sắt
nên có biểu hiện lợng huyết cầu tố giảm rõ rệt lam cho kích
thớc hồng
cầu nhỏ (MVC < 80fl; MCHC <32%).
Thiếu máu đẳng sắc, hồng cầu bình thờng: MCV bình thờng
từ 80 -

100Fl, MCHC đa số ở mức bình thờng tức 32 - 36%, MCH ở mức
bình
thờng (huyết sắc tố giảm song song với hồng cầu, giá trị hồng cầu
lúc
nao cũng =1, không có thay đổi thể tích hồng cầu, nồng độ huyết
sắc
tố trung bình trong hồng cầu bình thờng). Loại thiếu máu nay
thờng
gặp trong:
+ Xuất huyết cấp.
+ Tán huyết cấp.
+ Viêm nhiễm kinh niên.
+ Suy tủy.
Thiếu máu u sắc, hồng cầu to: huyết sắc tố giảm ít hơn so với
hồng cầu,
giá trị hồng cầu > 1.
MCV>100fl, MCHC>36%. Loại thiếu máu nay chủ yếu do thiếu
vitamin
B12 hoặc acid folic.
Trong máu thấy hồng cầu khổng lồ, hồng cầu to, một vai hồng cầu
có
nhân, thể tích hồng cầu trung bình > 120am3.
1.3.2. Dựa vao sinh lý bệnh
Loại nay ngời ta phân ra 3 loại nhỏ:
Thiếu máu do tăng phá hủy hồng cầu: còn gọi la thiếu máu tán
huyết do
bẩm sinh va những nguyên nhân khác, hồng cầu có hình dạng khác
thờng, MCV bình thờng, MCHC bình thờng hoặc hơi tăng.
+ Nguyên nhân do bản thân hồng cầu: có thể do dị tật của bản thân
hồng cầu nh: hồng cầu hình cầu di truyền, hồng cầu hình bầu dục

có
tính gia đình, hồng cầu hình gai bẩm sinh hoặc mắc phải,
302
Copyright@Ministry Of Health
phospholipid của mang hồng cầu không bình thờng, bệnh do
thiếu