Phân tích động cơ của Toyota khi tiến hành đầu tư trực tiếp vào Trung Quốc.DOC

Mục lục
Trang
Lời nói đầu

3

Phần I :Tại sao Toyota lại tiến hành đầu t trực tiếp vào Trung Quốc?4
I. Tìm hiểu chung về công ty Toyota

4

II. Hoạt đồng đầu t trực tiếp của Toyota vào Trung Quốc

4

III. Động cơ của Toyota khi đầu t trực tiếp vào Trung Quốc

7

Phần II: Phân tích động cơ của Toyota khi tiến hành đầu t
trực tiếp vào Trung Quốc

11

I. Mục tiêu của Toyota

11

II. Tình hình thị trờng ô tô Trung Quốc

12

1. Sơ lợc về môi trờng đầu t tại Trung Quốc

12

2. Tình hình sản xuất ô tô tại Trung Quốc

13

3. Chính sách ô tô Trung Quốc

13

4. Hoạt động của các hÃng ô tô khác tại Trung Quốc

14

III. Các yếu tố khác

16

Phần III: Bài học kinh nghiệm

18

Kết luận

21

Danh mục tài liệu tham khảo

22

1


Lời nói đầu
Trong nhiều năm nay, Trung Quốc luôn là địa chỉ đầu t nổi bật ở Châu
á. Nhiều nứơc trong khu vực và trên thế giới hiện đang rất lo ngại trớc sự cạnh
tranh thành công của Trung Quốc. Các lĩnh vực nh kĩ thuật thông tin, sản xuất
sản phẩm kĩ thuật mới công nghệ cao, bán lẻ, dich vụ chuyên ngành, ngân
hàng, chứng kxhoán, là những ngành các công ty đầu t xuyên quốc gia có u tế
cạnh tranh, đều dần đợc mở cửa và thu hút đợc rất nhiều các nhà đầu t nớc
ngoài tiến hành đầu t tại đây.
Theo xu hớng đó, năm 2000 công ty Toyota đà đợc chính phủ Trung Quốc
cho phép thành lập một liên doanh sản xuất ô tô nhÃn hiệu Toyota ở quốc gia
này. Đây là một hoạt động đợc coi là một mốc quan trọng của công ty Toyota
trong quá trình mở rộng thị trờng.
Vậy động cơ nào đà dẫn tới quyết định đầu t vào TrungQuốc của Toyota?
Cách thức Toyota thực hiện dầu t là gì? Việc phân tích động đầu t của Toyota
sẽ giúp chúng ta có đợc những đánh giá về môi trờng đầu t trong lĩnh vực ô tô
của Trung Quốc và cách thức mà một tập đoàn lớn nh Toyota áp dụng để thâm
nhập thị trờng này là gì? Từ đó sẽ rút ra đợc bài học kinh nghiệm cần thiết khi
muốn tiến hành đầu t trực tiếp vào sản xuất ô tô tại Trung Quốc.
Trong quá trình làm đề án em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô
trong khoa Kinh tế và Kinh doanh Quốc tế, đặc biệt là PGS.TS Nguyễn Thị
Hờng ngêi ®· trùc tiÕp híng dÉn em thùc hiƯn ®Ị án này.
Mặc dù đà cố gắng hết khả năng của mình nhng do trình độ kiến thức và kinh
nghiệm còn hạn chế nên không tránh khỏi có những sơ sót. Em rất mong nhận
đợc sự nhận xét, đánh giá, đóng góp ý kiến của các thầy cô trong khoa để đề án

này của em đợc hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên: Bùi Thị Thu Hơng

2


Phần I
Tại sao Toyota lại tiến hành đầu t trực tiếp
vào Trung Quốc
I.Tìm hiểu chung về công ty Toyota

Toyota (Toyota Motor Coperation hay TMC) là một trong những công
ty đợc nói đến nhiều nhất trên thế giới từ trớc tới nay, là nhà sản xuất xe hơi
thống trị tại Nhật, và là nhÃn hiệu xe hơi lớn trên thế giới. Doanh thu năm
2002 của Toyota ớc tính đạt 108 tỷ USD và lợi nhuận hoạt động là 4,2 tỷ
USD
Năm 2003, Toyota đà vơn lên đứng vị trí thứ hai về sản lợng ô
tô trên thế giới với 6,78 triệu xe tăng 10% so với năm 2002 và đến năm 2004
Toyota sẽ quyết tâm nâng doanh số toàn cầu lên 7,8 triệu xe.
Về mặt lợi nhuận, Toyota bỏ xa tất cả các đối thủ của họ. Rất nhiều
công ty muốn giải mà gen của Toyota để copy nhng không thành công vì
đội ngũ nhà quản trị của Toyota có những nguyên tắc riêng để có thể đạt đợc
những thành tích đó.
Đến nay, Toyota đà có mặt ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, hÃng
đà có 51 nhà máy sản xuất ngoài Nhật Bản tại 26 quốc gia và vùng lÃnh thổ
trên thế giới. Đây là một thành tích đáng kể trong hoạt động đầu t của
Toyota.
II. Hoạt động đầu t trực tiếp của Toyota vào
Trung Quốc

Toyota bắt đầu thâm nhập vào thị trờng Trung Quốc vào năm 1964
thông qua việc xuất khẩu xe ô tô Crown. Kể từ đó Toyota liên tục tăng cờng
hoạt động của mình vào Trung Quốc bằng việc thúc đẩy các hoạt động xuất
khẩu các sản phẩm vào các thị trờng địa phơng với giá cả và dịch vụ cạnh
tranh. Đến nay tập đoàn Toyota và các nhà cung cấp Nhật Bản đà có 63 c«ng

3


ty liên doanh ở Trung Quốc. Các dự án của Toyota đầu t vào Trung Quốc trớc
năm 2000 đều là các dự án liên doanh cố vấn kĩ thuật để phát triển sản phẩm,
liên doanh lắp ráp các chi tiết máy, cung cấp dịch vụ hỗ trợ về quảng cáo,
bán hàng, đào tạo tại Trung Quốc.
Nhng phải đến tháng 5 năm 2000 Toyota mới đợc chính phủ Trung
Quốc bật đèn xanh cho phép thành lập liên doanh với số vốn lên tới 100 triệu
USD theo công thức 50/50.
Bớc đầu, liên doanh này sẽ sản xuất ô tô nhÃn hiệu Toyota xuất xởng
năm 2002 với công suất ban đầu là 30.000 xe/năm. Mặc dù chiếc xe sử dụng
kiểu dáng và mẫu mà của xe Vitz, nhng tất cả kết cấu và tính năng của xe
đều đợc đánh giá sẽ thoả mÃn đợc yêu cầu của thị trờng Trung Quốc. Chiếc
xe này có độ kháng nhiệt tốt, và có khả năng thích ứng với mọi loại địa hình
khác nhau. Đồng thời Toyota phải chuyển giao công nghệ cho đối tác Trung
quốc. Từ năm 2001, Toyota phải giúp đối tác Trung Quốc nâng cấp chủng
loại xe ô tô mà đối tác này đang cung cấp cho thị trờng nội địa từ thập kỉ 70.
Nh vËy sau Honda vµ Suzuki, Toyota lµ h·ng lín thứ ba của Nhật Bản đợc
Trung Quốc cấp giấy phép đầu t trong liên doanh sản xuất ô tô xe máy ở
Trung Quốc.
Có thể nói sơ qua về liên doanh này nh sau:
Công ty liên doanh Tainjin Toyota Motor Co,ltd(TTMC)

Thành lập : 12 tháng 6 năm 2000
Số vốn

: 100 triệu USD

Cổ đông : Toyota (50%), Công ty Tianjin Automotive Xiali (50%)
Số công nhân : 1.050 ngời
Sản phẩm : Ô tô nhÃn hiệu Corollar, Vios
Bắt đầu xuất xởng : Mùa thu năm 2002.(4)

4


Việc đầu t này là một hoạt động chính thức của Toyota trong việc coi
Trung Quốc là thị trờng mục tiêu để thực hiện chiến lợc toàn cầu của Toyota
và thực hiện mục tiêu nâng sản lợng xe ô tô tại Trung Quốc lên gấp ba lần
vào năm 2010. Đây cũng là hoạt động để thâm nhập chính thức vào thị trờng
có sức cạnh tranh lớn này khi Trung Quốc gian nhập WTO.
Liên doanh này đợc thành lập mở đầu cho hàng loạt các hoạt động
khác của
Toyota để tăng cờng đầu t sản xuất vào Trung Quốc. Có thể kể ra đây các
hoạt động chính sau:
+ Vào ngày 29 tháng 8 năm 2002 , một thoả thuận đà đợc kí kết giữa
tập đoàn Toyota và tập đoàn ô tô lớn nhất Trung Quốc ( FAW) theo đó hai
công ty đà thoả thuận một chiến lợc hợp tác lâu dài với mong muốn là sẽ đáp
ứng đợc nhu cầu thị trờng Trung Quốc và phát triển ngành ô tô Trung Quốc.
Tại lễ kí thoả thuận với chủ tịch tập đoàn FAW Zhu Yan Fen, ông
Fujio Cho chủ tịch tập đoàn Toyota nhấn mạnh rằng hai công ty sẽ cùng nhau
hợp tác dựa trên mối quan hệ thân thiện đà đợc xây dựng và phát triển thông
qua các cuộc gặp gỡ tiếp xúc giữa Nhật Bản và Trung Quốc kể từ khi hai nớc

thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1972.
FAW và TMC dự định tăng sản lợng từ 300.000 đến 400.000 xe một
năm vào 2010.
Với thoả thuận đà kí, hÃng Toyota đà có những chơng trình và kế
hoạch đầu t mới nhằm dành thị phần tại Trung Quốc. (4)
+ Vào tháng 4/2003, hÃng Toyota công bố sẽ đầu t khoảng 360 triệu
USD cho liên doanh tại Trung Quốc (JVS) để sản xuÊt 4 mÉu xe Crown,
Land Cruiser, Corolla, vµ Land Cruiser Prado. Land Cruiser sẽ đợc tung ra thj
trờng vào cuối năm 2003 còn Corolla và Crown sẽ lần lợt đợc ra mắt vào năm
2004 và 2005. (Nguồn 2)

5


+ Vào năm 2004, Toyota liên kết với tập đoàn xe hơi Quảng Châu để
sản xuất kiểu dáng xe Camry tại thành phố Quảng Châu, Trung Quốc. Liên
doanh trị giá 461 triệu sẽ bắt đầu đi vào hoạt động vào 2006 víi tû lƯ vèn gãp
50-50.(Ngn 3)
+ Vµo 15/9/2004 trong một thông báo Toyota đà tuyên bố Để tăng cờng sự hiểu biết về xe hybrid (xe lai) và để những chiếc xe này có thể xuất
hiện tại Trung Quốc trong thời gian sớm nhất, FAW và nhà máy của Toyota
tại đây sẽ bắt đầu lắp ráp chiếc xe ô tô Prius vào cuối năm 2005.Prius là loại
xe đợc biết nhiều tại các thị trờng ô tô lớn.Tại Châu Âu và châu Mỹ ngời mua
phải đợi 6 tháng mới có xe. Còn tại Nhật Bản ngời mua phải đợi ít nhất là 2
tháng( 4).
Tất cả những sự kiện trên đây ®Òu chøng tá mét ®iÒu r»ng Toyota ®·
coi Trung Quèc là thị trờng quan trọng hàng đầu trong những năm tới.
III. Động cơ của Toyota khi đầu t vào thị trờng Trung
Quốc

Lí do mà Toyota đầu t vào Trung Quốc đợc thể hiện thông qua lời phát

biểu của ông Aikio Toyoda, tổng giám đốc điều hành của Toyota ông nói
rằng : Thái Lan và Trung Quốc sẽ là hai thị trờng quan trọng hàng đầu trong
chiến lợc mở rộng thị phần xe hơi toàn cầu từ 10% hiện nay lên 15% vào
năm 2010 của hÃng. Ông cũng nói thêm rằng cả Thái Lan và Trung Quốc
đều sẽ đóng vai trò cùc k× quan träng trong viƯc më réng hƯ thèng phân phối
toàn cầu của Toyota do thị trờng xe hơi tại hai nớc này tăng trởng cực nhanh.
(5)
Theo lời ông Akio Toyoda, cựu giám đốc điều hành của
Toyota:Chúng tôi tin tởng rằng Trung Quốc là một thị trờng tiềm năng về ô
tô cao cấp. Vì vậy chúng tôi đang cố gắng tiếp tục đầu t vào Trung Quốc
bằng việc sản xuất ra những sản phẩm tốt nhất, cử ra những đại lý và dịch vụ
bảo hành tốt nhất tại thị trêng nµy.”(4)

6


Các nhà sản xuất Toyota cho biết hiện hÃng vẫn còn khó khăn trong
khâu sản xuất.Đặc biệt là do trong thời gian gần đây chính phủ Bắc Kinh xiết
chặt các khoản cho vay tín dụng với hy vọng hạ nhiệt tốc độ tăng trởng kinh
tế phát triển vợt trội trong thời gian qua. Sau ba tháng sụt giảm liên tiếp,
trong tháng 7/2004 doanh số bán xe hơi tại thị trờng này chỉ tăng nhẹ so với
hồi tháng 6. Tuy nhiên theo dự đoán của Toyota doanh số trong lĩnh vực này
sẽ tăng 20% trong năm nay vì lí do Trung Quốc vẫn là thị trờng tiêu thụ xe
hơi lớn thứ t thế giới. Theo các chuyyen gia thị trờng ô tô Trung Quốc sẽ tăng
lên 36% trong 3-5 năm tới trớc khi hạ xuống 10-15% mỗi năm và tỷ lện này
vẫn lớn hơn nhiều bất kì khu vực có đà phát triển nào khác trên thế giới.
Vậy động cơ chủ yếu mà Toyota tiến hành đầu t vào sản xuất xe ô tô
thay vì xuất khẩu nh trớc đây là muốn tăng thị phần xe hơi của Toyota trên
toàn cầu mà Trung Quốc là một trong những thị trờng chiến lợc để đạt đợc
mục tiêu này vì qui mô thị trờng tiêu thụ tại Trung Quốc là rất lớn. Cũng nh

các hÃng xe ô tô khác nh Volkswagen, General Motor và PSA Peugeot
Citroen hiện đà có mặt tại thị trờng Trung Quốc, Toyota đà nhìn thấy đợc
sức tiêu thụ xe hơi tại thị trờng này. Đây là một thị trờng mà hiện tại đợc coi
là thị trờng mới nổi nhng cũng có sự cạnh tranh rất mạnh mẽ của hầu hết các
hÃng ô tô lớn trên thế giới.

7


Các công ty sản xuất ô tô của Toyota tại một số nớc Châu á
Quốc gia

Tên công ty

số

đầu hoạt phần

công

2003

động
Faw

Ngày bắt Cổ

nhân

1000đơn

vị

Toyota 2005

Changchun
Guangqi
Toyota engine

50%

150

Động cơ

70%

700

Coaster,

3,2

Land

2004

Quốc

sản lợng

4,9

(Dự kiến)

Trung

Sản phẩm

(dự kiến)

Cruiser
Shichuan

12/2000

40%

800

Động cơ

6/1998

50%

260

Máy nén

50%

190

Phần mềm

30

410

Thiết bị lái,

Toyota
Tianjin Toyota

Tianjin Toyota 10/2002
Resin
Tianjin Jinfen

10/1997

vô lăng
Tianjin Toyota 1998

100

90

Forgin
Tianjin

loại

nén
Faw 10/2002

50

1050

Toyota
Toyota Faw
dies
Toyota

Kim

Corolla,

49,5

Vios
10/04

90

4/2002

64

Khuân đúc

Autor part

8

Qualis,

37,7

Corollar

Kiloskar

2330

(37,7)


Ên §é

Toyota

12/1999

99%

430

Phơ tïng

95%

4390

Phơ tïng

61,75

1722

Phơ tïng

1820

Camry,

Kiloskar Motor

Indonesia PT

Toyota 5/1970

Motor
Indonesia
PT

Astra 1/1992

Daihashu

%

Motor
Malaisia

Asembly

12/1996

100%

service sdn

40

Corollar,
Hiace,
Vios, TUV

Toyota

Auto 12/1992

95%

720

Phụ tùng

221,6

1/1989

96%

1270

động cơ

269.4

Auto 5/1979

49%

90

Động cơ

86,4%

4100

Camry,

Part
Thái Lan

Siam Toyta
Toyota

Body Thái Lan
Toyota

Motor 12/1964

Thái Lan

Corollar,
Hiace,
Vios, TUV

( Số liệu thống kê 5/2004 của Toyota)(4)

9

207,5


Phần II
Phân tích động cơ thúc đẩy Toyota tiến
hành đầu t trực tiếp vào Trung Quốc
Việc tiến hành đầu t vào Trung Quốc của Toyota do nhiều nhân tố
thúc đẩy. Những nhân tố này có thể xuất phát từ nội bộ công ty Toyota, và
cũng có thể từ môi trờng bên ngoài. Xuất phát từ tình huống trên có thể rút ra
một số động cơ thúc đẩy Toyota đầu t vào Trung Quốc nh sau:
I.Mục tiêu của Toyota

Mục tiêu lớn nhất của Toyota là trở thành một công ty hàng đầu trong
ngành sản xuất ô tô, tăng thị phần trên toàn thế giới. Do đó Toyota cần tìm

kiếm những thị trờng tiềm năng mới để tăng sản lợng của mình.
Trong những năm qua, Toyota đà dành đợc những thành công rất lớn
trên các thị trờng Mỹ, Tây Âu trên các thị trờng này Toyota đà chứng tỏ
đợc khả năng mở rộng thị trờng của mình. Thực vậy, trên các thị trờng Mỹ và
Tây Âu Toyota đà dần dần chiếm lĩnh vị trí của Ford trở thành nhà cung cấp
đứng vị trí thứ hai. Tuy nhiên, những năm gần đây sức tiêu thụ tại các thị trờng này có xu hớng giảm nhẹ do nhu cầu đà bÃo hoà. Do đó Toyota cần
chuyển sang các thị trờng mới ở khu vực Châu á, Châu Phi và Châu Mỹ
Latinh.
Ngay từ năm 1994, Toyota đà tuyên bố rằng Trung Quốc là thị trờng
mục tiêu của Toyota. Đồng thời, việc Trung Quốc gia nhập WTO có thuận
lợi rất nhiều cho việc đầu t vì các chính sách mới về thuế và luật đầu t sẽ trở
nên thông thoáng hơn rất nhiều.
Kinh nghiệm thâm nhập vào Trung Quốc từ những năm 1996 cho thấy
rằng: Nếu Toyota không tiến hành đầu t trực tiếp mà chỉ tiến hành xuất khẩu
thì số lợng sản phẩm tiêu thụ sẽ không thể cao so với tiềm năng của thị trờng
cũng nh so với các đối thủ cạnh tranh khác đà rất sớm đầu t vào thị trờng này,
10


việc Toyota bỏ quên thị trờng Trung Quốc để các đối thủ khác dành đợc một
số lợng lớn thị phần là một sai sót cần đợc sửa chữa.
II.Tình hình thị trờng ô tô Trung Quốc

1. Môi trờng đầu t tại Trung Quốc
Trong nhiều năm nay Trung Quốc vẫn là địa chỉ đầu t nổi bật ở Châu
á Tính từ năm 1993, một nửa số vốn đầu t nớc ngoài vào Châu á tìm đến
Trung Quốc. Đất nớc này có một thị trờng mênh mông, nguồn nhân lực dồi
dào. Cùng thời gian ấy nhiều quốc gia thành viên của ASEAN có trình độ
phát triển cao hơn lại đang trong giai đoạn kinh tế bùng nổ mọi giá cả đều
đắt đỏ. Chính vì vậy, các quốc gia đầu t nớc ngoài chuyển đà mối quan tâm

sang thị trờng Trung Quốc.
Đồng thời, môi trờng chính trị ổn định cũng là một nhân tố thu hút các
nhà đầu t, chính trị Trung Quốc ổn định, ít có biến động hơn rất nhiều so với
các nớc t bản phơng Tây và so với cả rất nhiều nớc trong khu vực Châu á
Hiện nay, có khoảng 180 quốc gia và vùng lÃnh thổ đầu t vào Trung
Quốc. Trong đó 10 quốc gia và lÃnh thổ đầu t nhiều nhất là Hồng Kông, Mỹ,
Nhật Bản, ĐàI Loan, Singapore, Anh , Đức, Hàn quốc, Ma Cao.
Ngành công nhiệp ô tô cũng là một ngành hấp dẫn đối với các nhà đầu
t. Chính phủ Trung Quốc đà ban hành nhiều chính sách mới để quản lí việc
đầu t của ngµnh nµy.

11


2. Tình hình sản xuất ô tô tại Trung Quốc
Trung Quốc hiện có khoảng 100 nhà máy sản xuất ô tô trong nớc, một
vài nơi mỗi năm chỉ sản xuất đợc khoảng 500 xe. Chính phủ Trung Quốc
đang có chủ trơng giảm các nhà máy này. Ngoài ra, thuế nhập khÈu « t« vÉn
ë møc cao khiÕn søc mua cđa ngời dân bị hạn chế. Do đó, đầu t trực tiếp vẫn
là cách tốt nhất để cạnh tranh với các hÃng ô tô khác của Trung Quốc ở trong
nớc đồng thời tránh đợc các khoản thuế quá cao.
Lĩnh vực ô tô luôn đợc u tiên bởi vì một đất nớc với 1,3 tỷ dân mà mới
chỉ có 16 triệu ô tô lu thông trên đờng phố. Do đó, cần một hệ thống các nhà
cung cấp sản xuất ô tô để đáp ứng đợc nhu cầu tiêu thụ xe hơi ngày một tăng
của ngời dân Trung Quốc.(2)
Những thông tin trên đà chứng tỏ Trung Quốc là một thị trờng tiêu thụ
tiềm năng và trong tơng lai Trung Quốc sẽ là một thị trờng xe hơi lớn nhất
thế giới. Đây là một cơ hội lớn mà Toyota không thể bỏ qua.
Ngành công nghiệp ô tô đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế
Trung Quốc. Thị trờng ô tô tại quốc gia lớn nhất thế giới này sẽ tăng 15%

hàng năm đến năm 2020. Năm 2003 Trung Quốc đà tiêu thụ đợc 4,39 triệu
xe ô tô, trong đó có gần hai triệu xe ô tô du lịch. Hằng năm Trung Quốc đầu
t khoảng 13 tỷ USD cho ngành công nghiệp của mình. Trung Quốc hiện là nớc sản xuất ô tô đứng thứ t thế giới. Với sự phát triển và gia tăng nhanh
chóng của nghành công nghiệp ô tô Trung Quốc sẽ tạo điều kiện thuận lợi
cho Toyota và các hÃng ô tô khác đẩy mạnh các hoạt động sản xuất sản phẩm
tại quốc gia này.
3. Chính sách ô tô của Trung Quốc
Chính sách phát triển công nghiệp ô tô của Trung Quốc là xây dựng
các xí nghiệp liên doanh với sự tham gia của các nhà sản xuất ô tô hàng đầu
thế giới. Sự phát triển của ngành này tại Trung Quèc mang tÝnh c¹nh tranh rÊt

12


mạnh. Luật pháp Trung Quốc không cho phép bất cứ một công ty nớc ngoài
nào có khả năng kiểm soát hoàn toàn thị trờng ô tô Trung Quốc.
Rõ ràng là với chính sách trên việc đầu t vào các liên doanh ô tô là
việc rất đợc khuyến khích tại Trung quốc. Do đó cũng nh các công ty ô tô
khác Toyota đà nhìn thấy khả năng dễ dàng đợc chính phủ Trung Quốc cho
phép thành lập công ty liên doanh sản xuất ô tô.
Mặt khác, cho dù sau khi Trung Quốc gia nhập WTO vào tháng 12
năm 2001, thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm của ngành công nghiệp ô tô
đà hạ, sang năm 2006 thuế nhập khẩu đối với ô tô chỉ còn 25%.Do đó việc
xuất khẩu sang thị trờng này sẽ dễ dàng hơn, nhng việc thực hiện các thủ tục
cần thiết rất tốn thời gian và rất phức tạp. Đồng thời để tiêu thụ đợc sản
phẩm, tiếp cận đến ngời tiêu dùng ở quốc gia này, khai thác đợc những thế
mạnh của quốc gia này một cách có hiệu quả nhất thì việc lựa chọn phơng
thức đầu t trực tiếp của Toyota là hoàn toàn hợp lí.
Theo đánh giá của các chuyên gia phơng tây, Trung Quốc hiện là thị
trờng tiêu thụ các sản phẩm của nghành công nhiệp ô tô có triển vọng hơn cả.

Theo thống kê năm 2003, tỷ lệ ô tô con tính trên 1000 dân của thế giới là 86,
trong khi đó tỷ lệ này tại Đức là 495. tại Mỹ 485 , Pháp 469, Nhật Bản
356, Anh 350, Malaixia 170, Hàn Quốc 167, Singapore
98,Thái Lan 5, và Trung Quốc 4.(2)
4.Hoạt động của các hÃng ô tô tại Trung Quốc
Theo thống kê năm 2003, lợng ô tô nhập khẩu tiêu thụ của Trung
Quốc là 171 chiếc, tchiếm 3,9% lợng tiêu thụ ô tô trên toàn quốc, còn lại là ô
tô sản xuất do các liên doanh hoặc doanh nghịêp trong nớc(3). Với số lợng
nhập khẩu ô tô nh trên, không thể đe doạ các hÃng sản xuất ô tô tại Trung
Quốc.
Volkswagen hiện là hÃng xe của Đức lớn nhất tại Trung Quốc hiện
nay. Năm 2003 hÃng này bán đợc gần 700 nghìn xe « t« t¹i Trung Qc.HiƯn

13


Volswagen đang chiếm khoảng 3% thị phần Trung Quốc(2). Volkswagen
cũng thông báo sẽ xây dựng thêm ba nhà máy nữa tại Trung Quốc nằm trong
kế hoạch đầy tham vọng là bảo vệ sự thống lĩnh tại đây.
Đứng vị trí thứ hai là liên doanh General Motor với dới 10% thị phần
của Trung Quốc. General Motor tuyên bố sẽ đầu t 3 tỷ USD vào các đối tác
Trung Quốc trong 3 năm tới nhằm tăng gấp đôi sản lợng hàng năm lên 1,3
triệu xe. General Motor cho biết lợi nhuận của quí II năm 2003 tăng 49%
một phần lớn là do mở rộng thị phần tại Trung Quốc.
Tiếp đến là hÃng Ford, với mục tiêu là đầu t vào thị trờng ô tô con
đang phát triển tại Trung Quốc số vốn là trên 1 tỷ USD.
Cả Ford và General motor đều rất chậm chạp tại Mỹ và hiện cả hai
hÃng đều bắt đầu cuộc chiến giành Trung Quốc. Ford đà tung ra thị trờng
Trung Quốc các kiểu xe Maverics và Mondeo trong năm 2002 và đang có kế
hoạch sẽ bán tất cả các kiểu xe con tại nớc này. Hiện Ford đà có hai nhà máy

tại Trung Quốc và đang dự định xây dựng thêm một nhà máy thứ ba nữa tại
nớc này.
Rõ ràng rằng hầu hết các hÃng xe hơi lớn nhất thế giới đà có mặt tại
Trung Quốc từ trớc Toyota và luôn nỗ lực tăng cờng đẩy mạnh hoạt động đầu
t của mình. Đây sẽ là những rào cản rất lớn khi Toyota tiến hành đầu t tại
Trung Quốc. Nhng đây cũng chính là động lực buộc Toyota phải nhanh
chóng thúc đẩy hoạt động đầu t của mình tại thị trờng này nhằm khẳng định
uy tín và sức mạnh thống trị của mình trên toàn thế giới. Chỉ có bằng đầu t
trực tiếp vào đây Toyota mới thấy rõ đợc đối thủ của mình đang ở đâu và
đang có những hoạt động sản xuất ra sao để có kế hoạch đối phó kịp thời
nhằm dành lại thị phần từ đối thủ.
Là công ty có hoạt động đầu t vào Trung Quốc muộn nhất so với các
đối thủ cạnh tranh khác, Toyota không có cái lợi thế của ngời đi đầu vì vậy
Toyota cần cố gắng tạo ra những nét riêng trong sản phẩm và tạo ấn tợng
mạnh với khách hàng. Do đó Toyota đà tăng cờng và liên tơc ®ỉi míi trong
14


việc sản xuất sản phẩm bằng việc đầu t mới các cơ sở sản xuất hoặc sản xuất
ra những sản phẩm phù hợp với thị hiếu của ngời tiêu dùng Trung Quốc ngay
tại đất nớc của chính họ. Điều này sẽ mang lại thành công nhanh chóng hơn
là việc chỉ xuất khẩu sản phẩm sang bán tại thị trờng này. Do đó Toyota đà đa ra quyết định phải tiến hành đầu t trực tiếp vào Trung Quốc là hoàn toàn
hợp lí và phù hợp với mục tiêu của công ty và với tình hình thị trờng ô tô của
Trung Quốc.
III.Các yếu tố khác

Ngoài những động cơ kể trên thúc đẩy hoạt động đầu t của Toyota vào
Trung Quốc hì còn có một số động cơ khác thúc đẩy Toyota quyết định đầu
t trực tiếp vào Trung Quốc.
Trớc hết phải kể đến môi trờng đầu t thông thoáng của Trung Quốc với

những chính sách đầu t phù hợp với từng giai đoạn phát triển đà kích thích
các nhà đầu t nói chung cũng nh với công ty Toyota nói riêng. Chính phủ đÃ
ban hành các chính sách qui định về việc đầu t sản xuất ô tô tại Trung Quốc.
Chính sách ô tô mới của Trung Quốc có những qui định rất phù hợp
với tình hình phát triển của đất nớc này
Chẳng hạn nh chính sách qui định:
+ Các nhà đầu t nớc ngoài đợc phép kiểm soát trên 50% trong các liên
doanh ô tô và mô tô với các đối tác Trung Quốc nếu nh các liên doanh đợc
xây dựng tại khu chế xuất của đối tác Trung Quốc và hớng tới thị trờng nớc
ngoài.
+ Chính sách mới cho phép các nhà đầu t nớc ngoài đợc thiết lập nhiều
hơn 2 nhà máy liên doanh tại Trung Quốc để sản xuất cùng một kiểu xe ô tô
nếu liên doanh của các nhà đầu t với đối tác Trung Quốc sát nhập với các
công ty khác tại Trung Quốc.
+ Các nhà sản xuất ô tô lớn của Trung Quốc đợc khuyến khích liên
doanh với các đối tác nớc ngoài để sát nhập giữa các nhà sản xuất ô tô trong
15


nớc với các nhà sản xuất nớc ngoài để mở rộng phạm vi kinh doanh phù hợp
với tiến trình toàn cầu hoá ngành ôtô Trung Quốc.(1)
Nh vậy, với những chính sách nh trên các công ty nớc ngoài đầu t sản
xuất ô tô vào Trung Quốc nói chung cũng nh công ty Toyota nói riêng hoàn
toàn yên tâm khi đầu t vào đất nớc này mà không sợ có những rủi ro về chính
trị và luật pháp.
Thứ hai, phải kể đến một lựi thế so sánh của Trung Quốc là nguồn lao
động dồi dào có kĩ năng cao. Với số dân là hơn 1,2 tỷ ngời Trung Quốc có
thừa khả năng cung cấp cho các nhà máy sản xuất ô tô những công nhân
lành nghề với giá thuê nhân công thấp hơn rất nhiều so với một số nớc khác
trong khu vực cũng nh trên thế giới. Các nhà đầu t đà đánh giá đội ngũ công

nhân của Trung Quốc có đầy đủ kĩ năng và kỉ luật cần thiết để tham gia vào
các hoạt động sản xuất hiện đại công nghệ cao.
Thứ ba, thị trờng Châu Âu sau một giai đoạn tăng trởng nhanh giờ đÃ
giảm dần sức tăng trởng và ngày càng khó tính hơn. Do đó, Toyota cần có
tìm một thị trờng mới thì mới có thể tăng đựoc lợi nhuận để đạt đợc mục tiêu
toàn cầu hoá của mình.
Thứ t, phải kể đến việc các nhà ®Çu t cđa Toyota rÊt cã kinh nghiƯm
nhanh chãng më rộng thị trờng ô tô của nớc này trong thời gian 5 năm trớc
khi diễn ra thế vận hội mùa đông năm 1964, và thực tế số ngời mua xe ô tô
của Nhật Bản đà tăng lên 424%. Nếu lợng ô tô của Trung Quốc cũng tăng lên
với số lợng nh trên, thị trờng ô tô của Trung Quốc sẽ lớn hơn thị trờng ô tô
của Nhật Bản rất nhiều khi diƠn ra thÕ vËn héi B¾c Kinh 2008, víi số lợng xe
bán ra khoảng 7 triệu chiếc/năm, trong khi số lợng ô tô tiêu thụ tại Nhật Bản
chỉ là 6 triệu chiếc/năm. Con số trên quả là hấp dẫn đối với các công ty ô tô
lớn đang có mặt tại Trung Quốc. Do đó các công ty này đang cố gắng chạy
đua việt dà để thâm nhập đợc vào thị trờng này. Và đứng đầu cuộc đua này
hiện vẫn là Volswagen, tiếp theo là General Motor, đứng thứ ba là Ford, còn
Toyota hiịen đang ở tốp cuối. Nhng đây mới là chặng xuất phát của Toyota.
Do đó Toyota cần tận dụng mọi cơ hội cũng nh năng lực để vơn lên giành thị
trơng Trung Quốc và chỉ bằng con đờng đầu t trực tiếp vào đây thì Toyota
mới phát huy đợc lợi thế của mình và nhanh chóng đáp ứng đợc những nhu
cầu và thị hiếu của thị trờng.

16


Phần III
Bài học kinh nghiệm
Việc Toyota tiến hành đầu t trực tiếp vào đất nớc Trung Quốc đà bớc
đầu mang lại kết quả đáng kể cho doanh thu của Toyota tại thị trờng này.

Mặc dù đây là thị trờng mà Toyota mới bắt đầu đầu t trực tiếp nhng vào năm
2003 Toyota đà tiêu thụ đợc hơn 5.6 triệu xe ô tô tại đây và dự đoán doanh số
bán ra của Toyota vào năm 2010 sẽ tăng lên trên 10 triệu chiếc. Thành quả
này có đợc là nhờ những chủ trơng, đờng lối đúng đắn mà Toyota đà áp dụng
khi tiến hành đầu t trực tiếp vào đất nớc này để khai thác thị trờng cũng nh
phát huy đợc những thế mạnh của Toyota tại thị trờng Trung Quốc.
Việc phân tích những động cơ thúc đẩy Toyota đầu t trực tiếp vào
Trung Quốc trên đây sẽ làm cơ sở cho cho các doanh nghiệp sản xuất ô tô
khác rút ra đợc những kinh nghiệm, những bài học cần thiết khi tiến hành đi
đầu t vào đất nớc này để có những chiến lợc, sách lợc đúng đắn nhằm thu đợc
những thành công lớn nhất. Sự thành công của Toyota tại Trung Quốc có thể
đợc tổng kết thành một số bài học kinh nghiệm sau đây có ý nghĩa đối với
Việt Nam:
1. Biết tận dụng qui mô thị trờng Trung Quốc để tiến hành đầu t
Nhận biết đợc sức tiêu thụ rất lớn của ngời dân Trung Quốc đối với
những sản phẩm ô tô, Toyota đà nhanh chóng tiến hành chính thức đầu t vào
thị trờng này. Hiện Trung Quốc là nớc đông dân nhất thế giới với 1,3 tỷ dân
mà mới chỉ có 16triệu ô tô lu thông trên đờng phố. Các nhà sản xuất ô tô
Trung Quốc cho biết sản lợng ô tô của các hÃng tại Trung Quốc đà tăng lên
rất nhanh để cố gắng thoả mÃn nhu cầu rất lớn của ngời tiêu dùng Trung
Quốc đối với xe con. Chính vì vậy Toyota đà liên tục tăng cờng các hoạt
động đầu t của mình tại quốc gia này. Hiện tại Trung Quốc và Mỹ là hai địa
17


điểm đầu t lớn nhất của Toyota. Mặc dù khi gia nhập WTO Trung Quốc sẽ
tiến hành giảm thuế nhập khẩu đối với các sản phẩm ô tô nhng Toyota vẫn
xác định để tiếp cận đợc thị trờng này thì đầu t trực tiếp vẫn là cách làm hiệu
quả nhất để tận dụng tiềm năng thị trờng rất lớn này.
Trung Quốc là một thị trờng tiềm năng quá lớn, quá quan trọng và quá

nhiều lợi nhuận không thể bỏ qua. Để tận dụng đợc cơ hội lớn của thị trờng
này các nhà lÃnh đạo Toyota đà liên tục tăng cờng các hoạt động đầu t và coi
đây là một thị trờng chiến lợc để đặt đợc mục tiêu toàn cầu hoá của Toyota.
2.Tận dụng chính sách ô tô của Trung Quốc
Trong năm 2002 Trung Quốc có 20 nhà sản xuất ô tô, trong năm 2003
số lợng các nhà sản xuất đà tăng lên tới 32. Sự gia tăng của các hÃng sản xuất
ô tô tại Trung Quốc cũng có một phần là do Chính sách phát triển công
nghiệp ô tô của Trung Quốc. Trung Quốc có chính sách xây dựng các xí
nghiệp liên doanh với sự tham gia của các hÃng ô tô hàng đầu thế giới. Lụât
pháp Trung Quốc không cho phép bất cứ một công ty nớc ngoài nào có khả
năng kiểm soát hoàn toàn thị trờng ô tô Trung Quốc.(1) Quy định này đà tạo
thuận lợi cho quyết định đầu t vao thị trờng Trung Quốc của công ty Toyota.
Do đó việc Toyota quyết định đầu t vào thời điểm năm 2000 đà không gặp
trở ngại nào từ phía chính phủ Trung Quốc mà ngợc lại chính phủ còn
khuyến khích vì việc cho phép Toyota đầu t sẽ làm tăng thêm tính cạnh tranh
đối với các hÃng ô tô lớn hiện đang có mặt tại thị trờng Trung Quốc.
Trong năm 2004 này Chính phủ Trung Quốc đà đa ra một chính sách ô
tô mới, theo đó các hÃng muốn tiến hành đầu t vào sản xuất ô tô thì sẽ phải
có tổng số vốn đầu t tối thiểu là 240 triệu USD trở lên và những dự ¸n nh vËy
ph¶i nhÊt thiÕt bao gåm c¸c bé phËn nghiên cứu và phát triển với khoản đầu
t không thấp h¬n 60,4 triƯu USD. ChÝnh phđ hy väng sư dơng quy định này
để hạ nhiệt tình hình đầu t quá nóng và d thừa trong công suất ngành ô tô.
Nh vậy nếu thời điểm này Toytota mới quyết định đầu t thì sẽ gặp phải trở
ngại do quy định trên gây ra,vì sau 4 năm kể từ ngày Toytota chính thức có
quyết định đầu t tại Trung Quốc thì các hÃng ô tô lớn khác cũng luôn tìm
cách đầu t để tăng thị phần của mình tại thị trờng này do đó ngành công
nghịêp ô tô Trung Quốc đà d thừa công suất so với mấy năm trớc đây.
18

3. Đầu t vào Trung Quốc để cạnh tranh vói các hÃng ô tô lớn khác.
Nh đà nói ở trên, Trung Quốc là một thị trờng đầy tiềm năng, hầu hết
các hÃng ô tô lớn đà sớm nhận thức đợc điều này và đà có nhiều hoạt động
tăng cờng đầu t vào đây. Toyota muốn khẳng định đợc vị trí của mình trên thị
trờng ô tô thì phải đầu t vào Trung Quốc. Và thực tế đà khẳng định quyết
định đầu t của Toytoa vào Trung Quốc hoàn toàn đúng đắn. Nếu không đầu t
trực tiếp thì Toyota sẽ để cả thị trờng tiềm năng nh Trung Quốc rơi vào tay
các đối thủ cạnh tranh. Nếu quyết định đầu t này đợc đa ra muộn thì rất có
thể Toyota đà không thể nào thành công tại thị trờng Trung Quốc nh hiện nay
vì tính đến thời điểm này, hầu hết tất cả các hÃng ô tô lớn có mặt tại Trung
Quốc trớc Toyota nh Volksagen, Ford, General Motor,đà liên tục tăng cờng các hoạt động đầu t vào Trung Quốc để sản xuất các loại ô tô mới nhất,
phù hợp nhất với thị trờng Trung Quốc. Khi họ đà tung ra các sản phẩm mới
này thì việc cạnh tranh của Toyota là rất khó khăn. Mặt khác, để đập tan
tham vọng của Volkswagen là thống trị toàn bộ thị trờng ô tô Trung Quốc
Toyota đà có những bớc đi vững chắc trong việc tăng cờng đầu t mới để tạo
ra sản phẩm cạnh tranh với các hÃng lớn khác.
HÃng đà có những thành công bớc đầu tại thị trờng Trung Quốc, đó là
việc hÃng đà chiếm đợc gần 2% thị phần tại đây, và con số này chắc chắn sẽ
tăng lên trong những năm tới đây.
Những bài học trên đây sẽ là những kinh nghiệp quý giá cho các doanh
nghiệp ô tô Việt Nam trong tơng lai muốn đầu t vµo Trung Qc. Chóng ta
cã qun hi väng ViƯt Nam sẽ có một ngành công nhiệp ô tô phát triển đủ
lớn để có thể tiến hành đầu t sang các nớc khác. Đến khi đó bài học từ tình
huống Toyota đầu t vào Trung Quốc sẽ đợc chúng ta nhắc đến nh một kinh
nghiệm giúp các doanh nghiệp tiến hành đầu t thành công vào các quốc gia
khác.

19

Kết luận
Những kinh nghiệm rút ra từ trờng hợp của Toyota đầu t trực tiếp vào
Trung Quốc sẽ là một kinh nghiệm rất quý giá cho các doanh nghiệp sản xuất
xe ô tô khác khi thâm nhập một thị trờng mới nh Trung Quốc.Và đây cũng là
bài học cho các nhà quản lí ở Việt Nam khi muốn tạo ra một môi trờng đầu t
thu hút các hÃng ô tô hàng đầu thế giới, nhận biết đợc động cơ và nhu cầu của
các nhà đầu t sẽ giúp cho các cơ quan quản lí có những chính sách họp lí để
quản lí cũng nh để tạo điều kiện tăng cờng hoạt động đầu t của các hÃng sản
xuất xe hơi nói riêng và các nhà đầu t nói chung vào Việt Nam.
Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn cô giáo PGS.TS Nguyễn Thị
Hờng đà giúp đỡ em hoàn thành đề án này, xin cảm ơn các thầy cô đà quan
tâm và mong các thầy cô đa ra những đánh giá nhận xét để bài làm của em đợc
hoàn thiƯn h¬n.

20


Danh mục tài liệu tham khảo
Báo, tạp chí
1. Báo công nghiệp và thơng mại, số 27/ 2004, số 34/2004.
Các bài :Chính sách ô tô mới của Trung Quốc- Số 27/2004
Tranh dành thị phần ô tô tại Trung Quốc- Số 43/2004
2. Báo chiến lợc chính sách công nghiệp, số 4/2004
Bài :Tình hình thị trờng ô tô Trung Quốc
3. Báo ngoại thơng, số 16 /2004
Bài Thị trờng ô tô Trung Quốc năm 2004
Trang Web
4. Web site của công ty Toyota:

Toyota in China: a decades-long relationship blooms

5. Báo điện tử tin tức Việt Nam:

Thái Lan và Trung Quốc là thị trờng hàng đầu của Toyota
Toyota quyết tâm nâng doanh số toàn cầu lên 7 triệu xe
6. Mạng Vietnamexpress tại :

Toyota sản xuất xe cao cấp ở Trung Quốc
Toyota lấy thêm thị phần
7. Masso group marketing tại:

Hệ thống sản xuất Toyota
8. Trang Web của bộ thơng mai:

Bài Trung Quốc thu hút vốn đầu t nớc ngoµi”

21