Dạy thì sức khỏe sinh sản- tình dục

Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
2
1
iu tra Quc gia v V thành niên và anh niên Vit Nam ln th 2
BÁO CÁO CHUYÊN 
DY THÌ  SC KHE TÌNH DC 
SC KHE SINH SN  THANH
THIU NIÊN VIT NAM
BS. ào Xuân Dng
Chuyên gia c lp
Hà Ni 2010

Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
3
Li nói u
S phát trin ca v thành niên và thanh niên luôn là vn  ưc quan
tâm hàng u  Vit Nam cng như nhiu quc gia trên th gii. ây là th h
quyt nh n tương lai và vn mnh ca t nưc.  Vit Nam, v thành niên
và thanh niên tui t 14 – 25 là nhóm dân cư ông nht, chim gn mt phn
tư dân s c nưc (khong trên 20 triu ngưi – Tng cc ng kê, iu tra
dân s và nhà  nm 2009). Vic nm bt ưc nhng c im cơ bn liên
quan n i sng xã hi, thái , nguyn vng, nhng thách thc trong s
phát trin ca nhóm dân s này là iu ht sc quan trng.
Trong khuôn kh D án phòng chng HIV/AIDS cho anh niên, Tng
cc Dân s - K hoch hóa gia ình (TCDS-KHHG) và Tng cc ng kê
ã thc hin cuc iu tra quc gia v V thành niên và anh niên Vit Nam
(Survey Assessment of Vietnamese Youth- gi tt là SAVY) ln th 2.
iu tra Quc gia v V thành niên và anh niên (ln 1 và 2) là cuc
iu tra ln và toàn din nht v thanh thiu niên Vit Nam. Cuc iu tra ln
2 có s phi hp gia nhiu cơ quan, t chc trong nưc và quc t, t trung

ương n a phương, vi s tham gia ca 10.044 thanh thiu niên t 14 - 25
tui ti 63 tnh/thành ph, t ô th ti nông thôn và min núi xa xôi ho
lánh. Kt qu SAVY 2 mang li mt bc tranh khá toàn din v gii tr Vit
Nam hin nay cng như nhng thay i ca h so vi nhng ngưi cùng la 5
nm trưc ây. SAVY2 giúp chúng ta thy ưc các vn  liên quan n s
phát trin ca v thành niên và thanh niên như giáo dc, vic làm, tình trng
sc kho - sc kho sinh sn, HIV/AIDS, s dng các cht kích thích, tai nn
thương tích, bo lc. Bên cnh nhng mt tích cc, SAVY2 cng cho thy
thanh thiu niên hin ang phi i mt vi nhng thách thc nhm thích ng
vi môi trưng kinh t xã hi ang ngày càng bin chuyn sâu rng. Nhóm
thanh thiu niên các dân tc thiu s, vùng sâu, vùng xa còn phi ương u
vi nhng khó khn v iu kin vt cht, hc tp và vic làm. Cuc iu tra
giúp chúng ta hiu sâu sc thêm suy ngh, thái , mong ưc và hoài bão ca
gii tr Vit Nam trong cuc sng hin ti và hưng n tương lai. Kt qu
chung ca SAVY2 ưc công b vào tháng 6/2010.
Trên cơ s d liu ca cuc iu tra, ưc s h tr v tài chính ca Ngân
hàng phát trin châu Á và h tr k thut ca Qu Dân s Liên hp quc
(UNFPA), Tng cc DS-KHHG ã phi hp vi các nghiên cu viên trong
nưc biên son 9 báo cáo phân tích sâu theo ch  và 9 tài liu tóm tt chính
sách. Các ch  bao gm:
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
4
1.Giáo dc
2.Vic làm ca thanh thiu niên Vit Nam
3.Dy thì-Sc khe tình dc và sc khe sinh sn  thanh thiu niên
Vit Nam
4. Sc khe tâm thn ca v thành niên và thanh niên Vit Nam
5.anh thiu niên Vit Nam vi vic tip cn và s dng các phương
tin truyn thông i chúng
6. ái  ca thanh thiu niên Vit Nam v mt s vn  xã hi

7. Chn thương và bo lc  thanh thiu niên Vit Nam
8. S dng rưu bia và thuc lá trong thanh thiu niên Vit Nam.
9. Kin thc và thái  ca thanh thiu niên Vit Nam v HIV/AIDS và
nhng ngưi có HIV/AIDS.
Chúng tôi hi vng rng nhng phát hin v cuc sng xã hi, thái , hoài
bão ca v thành niên và thanh niên Vit Nam và nhng khuyn ngh v chính
sách trong 9 báo cáo này s góp phn hu ích trong vic hoch nh và thc
thi các chính sách và chương trình nâng cao sc khe và phát trin toàn din
ca thanh thiu niên nưc nhà.
Tng cc DS-KHHG trân trng cm ơn Ngân hàng phát trin châu Á
ã tài tr cho cuuc iu tra. Chúng tôi xin trân trng cám ơn Qu Dân s
Liên hp quc (UNFPA) ã h tr k thut cho vic xây dng các báo cáo
chuyên  và tóm tt chính sách SAVY2; cm ơn giáo sư Robert Blum, i
hc Johns Hopkins (M) và các chuyên gia Vit Nam ã h tr k thut và
óng góp nhiu ý kin quý báu trong quá trình phân tích s liu và hoàn thin
các báo cáo.
Chúng tôi ánh giá cao s tn tâm và say mê ca các tác gi ca 9 báo cáo
là Ts.V Mnh Li (Vin Xã hi hc); Ts.Nguyn Hu Minh, s.Trn 
Hng (Vin Gia ình và Gii); Ts.Nguyn anh Hương, Ts.Lê C Linh (i
hc Y t Công cng); Ts.Bùi Phương Nga (Chuyên gia c lp); s. Nguyn
 Mai Hương (Trung tâm Nghiên cu phát trin Y t cng ng), s.
Nguyn ình Anh (V Truyn thông và giáo dc- Tng cc Dân s-
KHHG), s. Ngô Qunh An (i hc Kinh t quc dân), s.Nguyn
anh Liêm, s. Nguyn Hnh Nguyên, s.V Công Nguyên (Vin Xã hi
hc), Bs. ào Xuân Dng (Chuyên gia c lp).
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
5
Dù ã có nhiu c gng song các báo cáo phân tích sâu theo ch  này
không tránh khi nhng thiu sót. Tng cc DS-KHHG rt mong nhn ưc
ý kin óng góp quý báu ca các cá nhân, các t chc trong và ngoài nưc quan

tâm n th h tr Vit Nam  các báo cáo ưc hoàn thin hơn.
Chúng tôi hân hnh gii thiu các báo cáo phân tích sâu theo ch  và
khuyn ngh chính sách ti tt c các nhà qun lý, các nhà khoa hc, các t
chc trong nưc và quc t quan tâm n s nghip chm sóc sc khe và phát
trin toàn din ca v thành niên và thanh niên Vit Nam.
Ts. Dương Quc Trng
Tng cc trưng
Tng cc Dân s- K hoch hóa gia ình
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
6
DANH SÁCH BAN IU HÀNH IU TRA QUC GIA
V V THÀNH NIÊN VÀ THANH NIÊN VIT NAM
LN TH 2
Ts.Nguyn Bá Thu, Th trưng B Y t, Trưng ban
Ts.Dương Quc Trng, Tng Cc trưng Tng cc Dân s - K hoch hoá
gia ình, Phó trưng ban
Ông Ngô Khang Cưng, Nguyên V trưng V Truyn thông và Giáo dc,
Tng cc Dân s- K hoch hoá gia ình, Phó trưng ban
Bà Trn Th Thanh Mai, V trưng V Truyn thông và Giáo dc, Tng
cc Dân s- K hoch hoá gia ình
Ông Nguyn Duy Khê, V trưng V bo v Bà m Tr em, B Y t.
Bà Nguyn Th Hoà Bình, U viên oàn Ch tch, Giám c Trung tâm
h tr ph n phòng chng HIV/AIDS và chm sóc sc kho sinh sn -
Hi Liên hip ph n Vit Nam
Ông Phùng Khánh Tài, U viên Thưng v Trung ương oàn Thanh niên
Cng sn H Chí Minh
Ông Nguyn Vn Kính, Nguyên Phó Cc trưng Cc Phòng chng
HIV/AIDS, Vin trưng Vin Y hc lâm sàng các bnh nhit i, B Y t
Bà Lê Th Hà, Phó Cc trưng Cc phòng chng t nn xã hi - B Lao
ng - Thương binh và Xã hi

Ông Nguyn ình Chung, Phó V trưng V Thng kê Xã hi và Môi
trưng, Tng cc Thng kê, B K hoch - u tư
Ông Lã Quý ôn, Phó V trưng V Công tác hc sinh - sinh viên, B
Giáo dc và ào to
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
7
NHÓM TÁC GI VIT BÁO CÁO CHUYÊN  VÀ TÓM
TT CHÍNH SÁCH IU T QUC GIA V V THÀNH
NIÊN VÀ THANH NIÊN VIT NAM
Ths. Ngô Qunh An, i hc Kinh t Quc dân
Ths. Nguyn ình Anh, Phó V trưng V Truyn thông và Giáo dc,
Tng cc Dân s- K hoch hoá gia ình
Bs. ào Xuân Dng, Chuyên gia c lp
Ths. Trn Th Hng, Vin Gia ình và Gii
Ts. Nguyn Thanh Hương, i hc Y t Công cng
Ths. Nguyn Mai Hương, Giám c Trung tâm Nghiên cu Phát trin Y
t cng ng (CCRD)
PGs.Ts. V Mnh Li, Trưng phòng Xã hi hc Gia ình, Vin Xã hi
hc, Vin Khoa hc Xã hi Vit Nam
PGs. Ts.Lê C Linh, i hc Y t công cng
Ths. Nguyn Thanh Liêm, Vin Dân s, Sc khe và Phát trin
Ts. Nguyn Hu Minh, Vin trưng Vin Gia ình và Gii
Ts. Bùi Phương Nga, Chuyên gia c lp
Ths. Nguyn Hnh Nguyên, Vin Dân s, Sc khe và Phát trin
Ths. V Công Nguyên, Vin Dân s, Sc khe và Phát trin
Chuyên gia quc t:
Giáo sư Robert Blum, chuyên gia h tr k thut, i hc Johns Hopkins
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
8
MC LC

1. GII THIU CHUNG .....................................................................................9
2. DY THÌ .............................................................................................9
2.1. Có kinh /Xut tinh ln u không phi là bt u tui dy thì ........9
2.2 Ngun và s chia s thông tin................................................................11
3. HÀNH VI VÀ THÁI  VI TÌNH DC ......................................12
3.1 Tui quan h tình dc ln u...............................................................12
3.2 Nơi quan h tình dc ln u................................................................14
3.3 Quan h tình dc trưc hôn nhân........................................................15
3.4 ay i  quan h tình dc trưc hôn nhân t SAVY1- 2.............18
3.5 Bn tình .....................................................................................................19
3.6 Sng th, nên hay không nên ?.............................................................20
3.7 Mi dâm.....................................................................................................21
3.8 Tình dc ng gii và ri lon bn sc gii.........................................23
3.9 Bo hành tình dc ....................................................................................24
4. SC KHE SINH SN ...................................................................25
4.1 Hiu bit v bnh lây truyn theo ưng tình dc ...........................25
4.2 Hiu bit và thái  i vi các bin pháp tránh thai.......................27
4.3 Hiu bit và thái  i vi s dng bao cao su ................................28
4.4 Nhn thc v sinh lý th thai ................................................................32
4.5 No phá thai .............................................................................................35
4.6 Tip cn dch v chm sóc SKSS .........................................................35
TÀI LIU THAM KHO...................................................................................37
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
9
1. Gii thiu chung
iu tra quc gia v V thành niên và anh
niên Vit Nam (tên vit tt ting Anh là SAVY) là
cuc iu tra ln nht và toàn din nht v thanh
thiu niên Vit Nam. SAVY 1 ã ưc tin hành
vào nm 2003 và SAVY2 ưc thc hin nm

2008. Mu iu tra ca SAVY 2 bao ph 63 tnh,
vi 10.044 thanh thiu niên tham gia cuc iu tra.
Các câu hi iu tra trong SAVY2 ưc thit k 
m bo kh nng so sánh gia SAVY2 vi SAVY
1, bao gm nhiu ch  khác nhau, trong ó có
Dy thì - Sc kho tình dc - Sc khe sinh sn.
Nhng d liu thu thp ưc t 2 cuc kho sát ln chưa tng có  nưc ta là SAVY 1 và 2 v
Dy thì, Sc kho tình dc (SKTD) và Sc kho sinh sn (SKSS) s là ngun thông tin rt có ích
 ánh giá mt giai on phát trin quan trng ca i ngưi là tui v thành niên và thanh niên
- ngun nhân lc tim nng ca t nưc. Khong cách gia 2 cuc iu tra là 5 nm (2003 và
2008) rt thích hp  có th so sánh nhng d liu, nhn nh nhng tin b cng như phát hin
nhng vn  còn tn ti, nht là khi xã hi ta cng ang din ra nhng bin i ln  thp k th
2 ca công cuc i Mi.
Mc du b câu hi ca SAVY 1 và 2 ã ưc thit k  thu thp mt lưng ln thông tin liên
quan n Dy thì – Sc kho tình dc – Sc kho sinh sn nhưng vn nm trong khung cnh mt
cuc iu tra toàn din ch không phi chuyên , vì vy có nhng vn  chưa th khai thác sâu
(tui bt u dy thì, bn sc gii…).
Da trên kt qu kho sát ca SAVY 2, báo cáo này trình bày nhiu vn  v SKSS và SKTD
mà thanh thiu niên Vit Nam ang i din. Tui dy thì và s trưng thành th cht ch ưc 
cp n mt cách ngn gn, trng tâm ca báo cáo tp trung ánh giá s hiu bit, thái  và hành
vi liên quan n SKSS, SKTD nhm  xut ưc nhng chính sách và chương trình can thip. Vì
th, báo cao tuân th nhng hưng dn sau:
1) Tôn trng nhng thông tin quan trng da trên kt qu ca 2 cuc kho sát em li.
2) So sánh kt qu kho sát ca SAVY1 và 2 khi có th.
3) Ngưi vit báo cáo ưa ra nhng nhn xét/ bình lun vi các ch  nêu ra.
2. Dy thì
2.1. Chứng minh tuổi có kinh lần đầu/Xuất tinh lần đầu không phải là bắt đầu tuổi
dậy thì.
Tui dy thì là thi im ánh du nhng thay i v th cht và tâm lý  nam và n. Du hiu
quan trng ca tui dy thì là thi im có kinh nguyt ln u  n, và mng tinh hay xut tinh

ln u  nam nhưng có th cn c vào ó  xác nh thi im bt u dy thì không ?
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
10
2 du hiu này ch chng t nam n ã có kh nng sinh sn hơn là thi im bt u dy thì
vì có nhiu du hiu khác còn xut hin trưc c 2 du hiu nói trên mà vn ưc coi là nhng du
hiu c trưng ca giai on dy thì . eo y vn, tui dy thì (thưng kéo dài vài nm) din ra theo
5 giai on (phân loi Tanner) và thưng bt u khong tui 8 – 13 cho n và 9 – 14 cho nam, ví
d vi n ln phng, cu hình cơ th thay i, mông ùi ã n nang và vì th vóc dáng ã có ưng
cong. Vú hình chm cau ri to dn, nhy cm au nhn thy sm hơn nhiu so vi s ra kinh ln
u - du hiu xut hin mun ca c giai on dy thì.
eo phân loi ca Tanner, t l (incidence) có kinh ln u  các giai on dy thì như sau:
Giai on I : 0%
Giai on II : 0%
Giai on III: 25%
Giai on IV: 65%
Giai on V : 10%
(Kulig JW. Adolescent menstrual disorders. In: Strasburger VC, ed. Adolescent
Gynecology: an oce guide. Baltimore: Urban & Schwarzenberg; 1990).
Vi nam gii cng vy, mng tinh/xut tinh ln u cng din ra mun  giai on dy thì.
Xác nh các giai on dy thì ca thiu niên Vit Nam xng áng  có mt nghiên cu toàn din
và sâu hơn: Nhng biu hin tui dy thì  thanh thiu niên nưc ta bt u t tui nào ? Du hiu
nào xut hin sm nht  t ó có nhng khuyn cáo v nhng gì bt thưng.
Phù hp vi vn liu trên th gii, các em gái sng  thành th bt u hành kinh sm hơn các
em gái  nông thôn, nht là các em gái dân tc thiu s, phn ln s này cng sng  khu vc nông
thôn. Trên thc t, các em gái sng  thành th hành kinh ln u sm hơn gn 1 nm so vi các em
gái ngưi dân tc thiu s.
Trung bình SAVY2 Trung bình SAVY1
Nam 15.52 15.61
Nông thôn 15.58 15.67
ành th 15.31 15.45

Kinh/Hoa 15.56 15.6
Dân tc thiu s 15.33 15.67
N 14.21 14.46
Nông thôn 14.35 14.63
ành th 13.81 13.97
Kinh/Hoa 14.15 14.4
Dân tc thiu s 14.57 14.86
BNG 1. Tuổi có kinh/xuất tinh lần đầu
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
11
S khác bit gia các em nam thành th và nông thôn cng tương t tuy nhiên không ln như
gia các em gái.
2.2 Nguồn và sự chia sẻ thông tin
Ngun thông tin liên quan n tui dy thì, tính chung c nưc, Tivi (TV) chim t l cao
nht (58,5%)  SAVY2 ; vi các em gái, m là ngun thông tin quan trng trong vic cung cp
thông tin v tui dy thì nhưng i vi các em nam thì c cha m u không phi là ngun tin chính.
TV và tip theo là thy cô giáo, sách báo là nhng ngun thông tin quan trng khác i vi các em
gái và là ngun thông tin có ý ngha nht i vi các em trai (bng 2).
Khi thanh thiu niên ưc hi có chia s vi ngưi khác v nhiu vn  ca tui dy thì không
(bng 3) thì 3/ 4 trong s h u tha nhn “có nói” vi c tình yêu và dy thì. Tuy nhiên, vi các
ch  khác như thai nghén, k hoch hoá gia ình (KHHG), các phương pháp tránh thai, tình
dc, hôn nhân thì d liu thu ưc li th hin s dè dt, kín áo (bng dưi ây).Và cán b y t
cng không phi là ngun tin cy ca h.Ti sao ? Có th lý gii rng nhng vn  thai nghén,
tránh thai (các phương pháp KHHG), hôn nhân ã tr thành riêng tư và s ông ã có th 
hiu bit  t tìm kim gii pháp/s la chn cho mình, không cn n s giúp /tư vn ca
ngưi khác. Ðiu này có cơ s vì nhng d liu v ngun thông tin mà thanh thiu niên tip cn
nhiu nht và ã nâng cao ưc hiu bit là TV, n phm (gm sách, báo, tp chí, sách nh), tip
theo mi là cha m hay bn bè.
TV Sách, báo, tp chí Bn bè Cha M y cô
Nam 66,7 12,3 34,3 4,5 3,2 21.9

N 50,05 5,4 36,6 3,2 60,8 22.9
Ðã tng nói
vi ai v
Dy thì/Kinh
ln u/ Xut
tinh ln u
ai
nghén/K
hoch hoá gia
ình
Tình dc Tình yêu Hôn nhân
Tr li có
Tr li không
70,6%
29,3%
41,8%
58,1%
41,5%
58,4%
74,02%
25,9%
45,9%
54,9%
1
Sách do chương trình cung cấp (SAVY2), Việt Nam, bảng 5.2.1
Cha m là nhng ngưi u tiên thanh thiu niên chia s, chim t l cao nht (45%), tip
theo là bn bè (12,8%), anh ch (4,39%). Nhng d liu này chng minh mi quan h gn gi và
tin cy gia cha m và con cái. T lâu, các chuyên gia v giáo dc gii tính (GDGT) ã coi gia ình
là môi trưng có nh hưng n s hình thành nhân cách theo k vng ca xã hi và cung cp
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam

12
nhng hiu bit v sinh lý sinh sn cho v thành niên. Không ai có th làm tt hơn ngưi m trong
vic giúp con gái hiu bit v s phát trin th cht, cơ ch kinh nguyt và c nhng vn  v vn
hoá ng x, giao tip. Và ngưi b cng có thun li hơn ngưi m khi con trai n tui dy thì và
gp nhng vn  v gii tính. Mi quan h b - con như “2 ngưi àn ông” ưc vun trng t nh
t nn móng thun li  n tui v thành niên (VTN), tr d dàng chp nhn chia s vi b
nhng vn  v tình bn, tình yêu hay la chn ngh nghip.
 SAVY2, t l chia s vi cha m v tui dy thì  các em gái cao hơn nhiu so vi các em
nam (80,4% và 6,47%)
2
nhưng t l nam chia s vi bn bè li cao hơn các em n ( 17,7% và 4,2%).
 3 nhóm tui, cha m vn là s h tr cho con cái khi các em gp khó khn  tui dy thì (43,4%
; 42,9% và 41,3%). iu tương t cng nhn thy  v thành niên dân tc Kinh/Hoa so vi các em
thuc dân tc khác, tương ng là 44,2% và 34,5%. T l các em v thành niên không chia s vi ai
tính trên c nưc là 1/3 (29,4%), iu này áng ưc các nhà giáo dc và các bc cha m lưu ý.
Nguyên nhân gì có th nh hưng n mi quan h gia cha m và con cái (ví d các gia ình bt
hòa hay cha m quá bn bu vì công vic làm n …).T l nam không chia s vi ai cao vưt tri so
vi n (tương ng là 54,5% và 3,4%) cho thy iu khác thưng, chính VTN nam li “kín áo” hơn
n khi i din vi nhng vn  ca la tui.
 SAVY1, n cng chia s vi cha m nhiu hơn hn so vi nam (80,6% so vi 14,9%). T l
n nói chuyn vi mt ngưi nào ó trong gia ình cng nhiu hơn so vi nam (91,1% so vi
24,2%). Có nhiu cách lý gii: N coi s ra kinh ln u là bt ng, áng lo và cn giúp  hơn
hoc mi quan h m - con gái gn gi hơn?
S liu nêu trên cho thy các ngun thông tin có ý ngha nht vi tui v thành niên. Nâng
cao hiu bit cho con gái v các vn  SKSS có vai trò áng k ca ngưi m và bn bè. y cô
giáo cng giúp nhiu cho c VTN nam và n (tương ng là 22,9% và 21,9%), iu này càng chng
t giáo dc gii tính có iu kin thun li  ưa vào nhà trưng.
3. Hành vi và thái  vi tình dc
3.1 Tuổi quan hệ tình dục lần đầu
Nhng d liu thu thp ưc t SAVY 2 cng c thêm nhn nh rng thanh thiu niên có xu

hưng hot ng tình dc sm.  SAVY 2, trong s nhng ngưi nói ã tng có quan h tình dc,
tui trung bình ca quan h tình dc ln u là 18,1 (18,2 vi nam và 18 vi n), gim 1,5 nm so
vi SAVY 1 (19,6 tui). S liu cho nam là 18,2 (gim 1,8 nm so vi SAVY 1) và n 18 (gim 1,4
nm so vi SAVY 1).
Tui quan h tình dc ln u ca thanh thiu niên nông thôn là 18,0 hơi sm hơn so vi
thanh thiu niên thành th (tui quan h tình dc ln u ca thanh thiu niên thành th là 18,4).
2
eo sách và dữ liệu do chương trình PMU cung cấp: SAVY2 Việt Nam, Bảng 3.1.2.1, 3.1.2.2 và 3.1.2.3
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
13
Tui có quan h tình dc ca ngưi tr dân tc thiu s còn sm hơn na so vi ngưi tr Kinh/Hoa
(tc là 17,9 so vi 18,1, ch là 0,2 nm).
Khi nói v hot ng tình dc, ta thưng ngh rng ó là quan h tình dc. Ngoài hành vi này,
thanh thiu niên còn có nhiu hành vi khác như hôn (khong 70%, n= 1880) hay s mó cơ quan
sinh dc ca nhau (30%). Nhng hành vi này không ưc è cp nhiu  c 2 cuc kho sát nhưng
s hiu bit nhiu hơn v các kiu hành vi tình dc ngoài giao hp có th giúp các nhà hot ng
y t tư vn hiu qu hơn cho thanh thiu niên v phòng tránh thai và các bnh lây truyn qua ưng
tình dc hoc nhng hành vi không ưc pháp lut và o c cho phép như có nhiu bn tình,
cưng ép tình dc…Trong s nhng ngưi có s mó khu vc kín ca bn tình và ã tng có quan
h tình dc (n=396) và nhng ngưi cho bit ã tng có quan h tình dc thì mt na (n=185) ã
nói rng h có dùng bao cao su  ln quan h tình dc u tiên. Bng sau ây mô t nhng hành vi
tình dc ã phát hin ưc  SAVY 2 và tn sut ca mi kiu hành vi  nhng ngưi tr chưa bao
gi kt hôn (Bng 4 dưi ây).
QHTD - Hành vi
Người chưa bao giờ QHTD - Đã kết hôn
Đã từng có
bạn trai/bạn gái
C
hưa bao giờ có
b

ạn trai/bạn gái
Chưa bao giờ hôn 30%
Đã hôn 68%
Chưa bao giờ sờ mó
vào bộ phận kín 58%
Chưa bao giờ sờ mó
vào bộ phận kín 98%
Đã sờ mó vào bộ
phận kín 42%
QHTD 49%
Có dùng BCS ở lần
QHTD lần đầu 48%
Không dùng BCS 46 %
Không biết 5 %
QHTD 3%
Chưa QHTD 51%
Chưa QHTD 97%
Đã sờ mó vào bộ
phận kín 2%
Không biết 2%
N = 8341
3
3% (2803)
66% (5532)
(851)
(1880)
(1076)
(17)
(832)
(803)

(396)
(406)
(190)
(185)
(25)
(21)
(1051)
(72)
Trong s nhng ngưi tr ã tng có quan h tình dc t ra cho toàn b s ngưi trong din
kho sát thì SAVY 2 cho t l cao hơn SAVY 1 nhưng không nhiu.  SAVY 1 vi nam là 9,4% và
vi n là 1,3%; trong khi  SAVY 2 con s tương ng là 10,3% và 1,4%.
Nhng ngưi chưa lp gia ình và ã có quan h tình dc ln u, t l  SAVY 1 là 71,9% vi
ngưi yêu, 10% vi bn và 9,1% vi gái mi dâm. Trong khi  SAVY 2: vi ngưi yêu là 24%, vi
bn là 3,7%, vi gái mi dâm là 0,8%. Nu t l quan h tình dc ln u vi gái mi dâm  thanh
niên chưa kt hôn ã gim i  SAVY 2 thì ó là du hiu thc s áng mng, chng t gii tr ã
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
14
có ý thc v tình dc an toàn. Càng áng tin hơn khi có n 87% s ngưi  SAVY 2 ã tr li ch
có 1 bn tình khi ưc hi ”ã có bao nhiêu bn tình trong 12 tháng va qua?” ( SAVY 1 là 85%).
Có 2 bn tình ch chim t l 3,2%.
Qua các s liu ã nêu, thy rõ t SAVY 1 n SAVY 2, t l quan h tình dc vi gái mi dâm
ã gim i và t l ch quan h tình dc vi 1 bn tình ã tng lên. Có th nhng n lc tng hp
ca xã hi trong nhng nm qua ã em n kt qu này và cn ưc phân tích k  có th phát
trin nhng gì hiu qu, b sung nhng gì còn khim khuyt.
SAVY 2 (N=8366) SAVY 1 (N=6389)
Nam N Nam N
ành th
Nông thôn
Kinh/Hoa
Dân tc thiu s

Nhóm tui 14 – 17
Nhóm tui 18 – 21
Nhóm tui 22 – 25
16.1%
8.8%
10.2%
13.0%
2.2%
14.8%
29.8%
3.0%
0.9%
1.6%
1.1%
0.5%
2.1%
6.1%
12.4%
6.8%
8.5%
5.8%
1.1%
9.9%
28.5%
1.4%
1.0%
0.9%
2.6%
0.2%
1.8%

3.4%
BNG 5. Tỷ lệ phần trăm những người đã từng có QHTD hiện chưa có vợ/chồng
Bng 5 nêu trên cho thy, sau 5 nm, t l phn trm nhng ngưi chưa kt hôn nhưng ã có
quan h tình dc  ô th và nông thôn ã tng lên rõ rt, nht là vi nam. T l phn trm quan
h tình dc theo nhóm tui cng thay i theo s tui.
3.2 Nơi quan hệ tình dục lần đầu
Vi nhóm chưa lp gia ình,  SAVY 1, quan h tình dc ln u  nhà h hoc nhà bn tình
chim t l 28%, trong khi  SAVY 2 là 76,1%. S chênh lch v t l phn trm khá ln, có th cho
rng sau 5 nm, mc sng nâng cao, thanh thiu niên phn ln ã có không gian riêng  hc và
tip ón bn, t ó có iu kin thun li hơn  dn n quan h tình dc. Quan h tình dc ln
u ti khách sn (k c nhà ngh) hay công viên  SAVY 1 chim t l tương ng là 39,4% và 8%
trong khi  SAVY 2 t l tương ng 17,5% và 0,8% - cng có th gii thích rng do ã có không gian
riêng nên thanh thiu niên không cn lui ti khách sn, càng không cn ra công viên.
Xét theo gii thì quan h tình dc ln u ti nhà ca mình và nhà bn tình cng chim t l
cao nht, tương ng là 42,1% và 15,8% cho nam và 33,4% và 59,2% cho n. Quan h tình dc ln
u  n xy ra  nhà bn tình có t l cao rõ rt, iu này có th là s nhc nh có ích cho các bc
Dy thì – Sc khe tình dc – Sc khe sinh sn  thanh thiu niên Vit Nam
15
cha m  t ra nhng gii hn cho con gái. (Hp thoi: Nm 1994  M ã có cuc phng vn
qua in thoi vi hc sinh lp 9 n 12 (503 ngưi) và ã bit rng có n 3/ 4 hc sinh nói có
quan h tình dc  nhà b m, nơi các em sng chung
3
).
Trong iu kin hin nay, hu ht các bc cha m không th kim soát cht ch con cái, li
vng nhà thưng xuyên (ít nht cng là 8 gi hành chính), ng thi cng tôn trng s riêng tư ca
con cho nên ngay c khi có nhà cng không t ng vào bung con cái mà không ánh ting trưc,
vì th nhà riêng li là nơi an toàn nht i vi thanh thiu niên, trong khi ra nhà ngh li không
tránh khi nhng con mt dòm ngó ca cng ng.
 SAVY 1, phn ln thanh thiu niên tip tc có quan h tình dc sau ln u tiên, t l là
70% (nhóm còn c thân),  SAVY 2 là 83%. Suy ra, s không tip tc có quan h tình dc  SAVY

1 là 30% và ch còn là 15,4%  SAVY 2 - s cách bit này cho thy hành vi tình dc ln u  thanh
thiu niên có xu hưng tr thành s m màn i sng tình dc ch không phi là hành vi ngu
hng. a nhn thc t này là cn c quan trng  có k hoch xây dng hành trang hiu bit v
SKSS cho thanh thiu niên tt hơn ngay t trưc tui 18. Mà mt trong nhng vic cn hoàn thành
sm là thit k chương trình giáo dc gii tính (bao gm c kin thc v SKSS) cho các bc cha
m và nhà trưng t cp 1.
3.3 Quan hệ tình dục trước hôn nhân
Cuc kho sát SAVY 2 khám phá nhng thái  tình dc  to cơ hi so sánh vi nhng khác
bit so vi SAVY 1 t 5 nm trưc. Khi u vi nhng thái  vi tình dc trưc hôn nhân, có 5
câu hi t ra  tìm hiu v s chp nhn vi quan h tình dc trưc hôn nhân. Các câu hi ch
yêu cu tr li ơn gin Có hay Không và da trên s ngưi tr li Có mà chia ra 2 thái : oáng
(nu tr li có  4 hay 5 câu hi) và Bo th (nu tr li không thoáng  3 câu hi tr xung). Bng
6 tóm tt kt qu tr li các câu hi.
3
Roper Starch Worldwise, Inc. Nói chuyện với vị thành niên về tình dục: Tình dục tuổi vị thành niên vào thập kỷ 90. New York:
SIECUS 1994.