Chất độc học

-1-
T S V CHUNG
1.1. Khái nim v c cht hc
i bt lc bit là nhng yu t
mang tính t c, không khí, h thc vng vt. Tình trng
i và b ô nhim theo ching xn ra trên phm vi mi qu
trên phm vi toàn cu. S ô nhii tính cht cng, vi
phm tiêu chui trc tip hoc gián tip tc tính vt lý, hóa
hc, sinh hc... ca bt kì thành phng. Cht gây ô nhim chính là nhân t
ng tr c hi hoc có tin hn sc khe ci
và sinh v  c c th gii quan tâm nht v môi
ng:
- 
- 
- 
- 
-  
- 
- óa
- 
- 
- .
Vì th, hin ti                
 



Tác nhân gây ô nhim là nhng cht, nhng nguyên t hóa hng
ng t trong sch tr c hi. Nhng tác c gi khái
quát là "cht ô nhim". Cht ô nhim có th là cht rn (rác, ph thi rn...), cht lng (các dung

dch hóa cht, cht thi ca công nghip dt nhum, ch bin thc phm...), cht khí (SO
2
t
núi la, CO
2
, NO
2
trong khói thi cp, lò gch...), các kim loi nng
  Các chng thng vào cây trng vt, làm suy gim s
phát trin ca mi sinh vt, m làm ch ng va b bt,
b
2
, NO
2
trong khói xe, mùi hôi thi cng rãnh bc lên, cng vi ting n, t
ng quá mc cho phép, gây tn hi sc khe coi, thm chí gây chi.
y, 





-2-
khai thác quá m






 nghiên cu tt c i vi i, cá th sinh vt và các qun
xã sinh vt trong h sinh thái, chúng ta s tip cn mt môn khoa hc mĐộc học
môi trường (environmental toxicology) hay còn gi là Độc học sinh thái (ecotoxicology). Nó là
mt b môn ca ngành Độc chất học (toxicologyi nm trong ngành Môi trường học
(environmental sciences).
1.1.1. c hc
Độc học 

1.
1.1.2.1. Môi trường l{ gì?
Môi trường  





.
* Chức năng của môi trường:
- 
tri
              
nhiên, 


- 
                   
Chất ô nhiễm,
Chất độc
Cơ thể
Sinh vật
Chuyển hóa
Tác động

-3-
nguy



, 

.
1.1.2.2. Độc học môi trường
độc học môi trường và độc học sinh th|i 
  
 
          
 .
 
 
 Độc chất y
học hay Hóa độc học 
 
 
 








 nhân 
  
 





* Mục đích của độc học môi trường:
- 

- 
  


-4-
-               
và 
- 


- 
Trong tr 




1.1.3.1. Kh|i niệm
Độc chất  



- Độc chất hóa học: 
Có

- Độc chất sinh học: 

- Độc chất vật lý:  

1.1.3.2. Ph}n loại độc chất

* Dựa v{o bản chất g}y độc của độc chất môi trường
+ Độc chất môi trường sơ cấp: 

+ Độc chất môi trường thứ cấp: 


50



LD
50
(mg/kg)

 
   
 <5 <20 <10 <40
 5 -:- 50 20 - :- 200 10 -:- 100 40 -:- 400
 50 -:- 500 200 -:- 2000 100 -:- 1000 400 -:- 4000
 >500 >2000 >1000 >4000
* Dựa v{o cơ quan bị t|c động v{ cơ chế g}y độc của độc chất có thể ph}n loại th{nh:

-5-
, 


2
, SO
2






* Dựa v{o thời gian tồn lưu của độc chất trong môi trường:
 1-:- .
 n-:- 18 tháng.
-:- 

* Dựa v{o c|c chứng cứ về khả năng g}y ung thư của độc chất, 
Internc cht hóa hc
có kh 
+ Nhóm 1: bao gm nhng tác nhân mà kh  ng c


+ Nhóm 2: là nh bng chng v  i,
 hoc g bng chng v  ng vt.
+ Nhóm 3: bao gm các tác nhân không có bng chng rõ ràng v kh 
  bng chng ng vt thí nghi
ch  ng vt thí nghim không gi  i.
+ Nhóm 4: là nhng tác nhân không có bng chng v kh i
ng vt thí nghim.
c
1.1.4.1. Khái niệm tính độc
Tính c là mt khái nim v ling, hc  mt vài n nht
nh,  n thc, n cao thì tr c. Khong bing gia hai
gii hn có nhng ng nhnh. Tuy nhiên, nu thi gian tip xúc
lâu dài thì mt ch tr nên rc. Vinyl chlroride là mt ví d. Là mt cht có
kh  n cao hoc n thng trong mt
thi gian dài và hc  n rt thy, tính độc của một chất cho ta
biết được mức độ ảnh hưởng của chất đó đối với cơ thể sống.
1.1.4.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tính độc
S ng tính c rt phc tp. Tính c có th cp thi, có th lâu dài và bing t 
ng theo la tui, di truyn, gii tính, tình trng sc khe
ca sinh vn nht ca mt chc biu din qua giá tr LD
50
. Tuy

-6-
nhiên, giá tr LD
50
ph thuc rt nhiu vào các thông s khác nhau cng ví d 
nhi,  m, áp su pH...
* Dạng tồn tại của chất độc: c ca mt cht ph thuc vào trng thái tn ti ca chúng.

Ví d: thy ngân  trt nhiu so vi dng lng.
* Đường hấp thụ: c ca mt cht ph thung hp th, xâm nhp ca ch
 sng. Ví d: mt s hp cht cp th ng hô hp và
da so vi hp th c chuyn hóa gic khi hp th qua
ng tiêu hóa. c li, mui cyhi hp th ng tiêu hóa so vi hp
th qua da do kh p th qua da nh t nhiu so vi hp th ng tiêu hóa.
* C|c t|c nh}n môi trường: Các tác nhân nhi  
c ca chi vng  sng.
* Các yếu tố sinh học:
+ Tuổi tác: ng tr  tr ng nhy cm vi cht
 n 10 ln so v ng thành. Tr em d dàng hp th c cht và kh
t chi ln. Ví d: tr em có kh p th chì gp 4 -:- 5 ln,
cadimi 20 ln so v ng thành.
y rng tác dng cc chi vi tng thi kì ca thai
nhi. Th ph ca thai nhi là thi kì mn cm nhi
vc cht cng.
+ Trạng thái sức khỏe và chế độ dinh dưỡng: Trng thái sc khe và ch  ng
ng ln kh c c. Nh b suy yng thn
n khe mnh.
Qua nghiên ci ta thy r thiu mt s axit béo và axitamin cn thit s
làm cho hot tính ca enzim chuyn hóa chc gim d b nhic. T l khi
 cao khi ch  ng giàu lipit. Thiu vitamin C, E làm gim hot tính ca
enzim chuyc cht, thi nhy cm ca các ng hô hi
vi các ch
+ Yếu tố di truyền:
Ph thum ca tng loài: c tính ca mt chi vi
mi loài. Nguyên nhân là do kh n hóa sinh hc, hp th, phân bi cc
chi vi tng loài khác nhau là khác nhau. Ví d: thuc dii vi
vng vt có vú. 2  ng to khi u
 bo khi u   chut.

m ca t  s  m sinh hc c   không
ging nhau nên kh c cng khác nhau. Mt s i rt mn cm vi mt s tác
i, mt s loi thc phm so vi khác. Qua nhiu nghiên cu nguy
  thuc vào yu t di truyn.
+ Giới tính: Trong mt s ng hc bit  chut thì ni ta thy rng chut cái và
chuc có phn i vi mt s chc. Phn ng khác nhau này ch xy ra
i vi nh ng thành. Ví d: chuc nhy cm vn

-7-
10 ln. Mt s hp cht ha photpho i vi chut nht cái và chut cái to
mi chuc.
* Liều lượng và thời gian tiếp yếu: Tác dng cc cht càng ln khi ling càng cao và
thi gian tip xúc càng dài. Tùy theo ling và thi gian tip xúc mà xut hin nhng triu
chng bnh ý và tác hi khác nhau. Tác hi gây ra khi tip xúc trong thi gian ngn thì có th
phc hp xúc trong thi gian dài thì không th phc hc.
1.1.4.3. C|c đặc trưng của tính độc
* c ca mt chng l khác nhau thì khác nhau.
Ví d: CO tip xúc vc cho h hô hp.
* c ca các ch  ng lên cùng m c m là khác
nhau.
Ví d: CO
2
gây ngng vi là ngung cacbon ca thc
vt. c cho h to máu.
* ng có tn ti nhic c s c khui lên hoc tiêu
gim.
Ví dng axit s  p th kim loi nng vào c thc
vt.
* Luôn tn ti mi vi mng lên
.

Ví dng gây nga c ca SO
2
là 0.3mg/m
3
.
* c có th biu hin qua nhic cp tính hay nhic mãn tính.
+ Nhiễm độc cấp tính: ng ca mt ch sng xut hin sm sau khi tip
xúc vi chc trong thi gian ngn hoc rt ngn.
Ví d: Biu hin ngt th do hít phi khí CO hoc b ng  sn cha nhiu HCN.
Đặc điểm của nhiễm độc cấp tính:
N và ling khi ting ln so vi n ph bin.
Thi gian tip xúc ngn.
- Thi gian có biu hin nhic rt ngn.
- Có tính cc b ng lên mt s ít cá th.
+ Nhiễm độc mãn tính: ng cc ch sng xut hin sau mt thi gian
dài tip xúc vc và xut hin các biu hin suy gim sc khe do b nhic.
Ví d: Bi do khói thuc lá.
Đặc điểm của nhiễm độc mãn tính:
- Nhic mãn tính th hin s tích ly ch sng.
- N và ling ting thp hoc rt thp.
- Thi gian tip xúc dài.

-8-
- Thi gian biu hin bnh dài. Thng không có triu chng rõ ràng
hoc nh nh phát trin và nng trong thi gian sau.
- Ch xut hin nhic mãn tính khi có biu hin gim sút v sc khe.
- Bnh do nhing khó khôi phc.
- ng xi vi s  mang tính cng.
c có tính thun nghch hay không thun nghch.
+ Tính thun nghch: là tính cht ca ch sc hp th 

th li di ch.
Ví d: tác dng cng có tính thun ngh tác
dng vi hemoglobin cn tr s vn chuyn oxi b ng c hít
th  s hi phc lng.
+ Tính không thun nghch: là tính cht ca ch s  li di chng.
Ví d: các tác dng có tính không thun nghch c gây t bin
gen, hoi t
1.1.4.4. Các dạng hoạt độc
Bao gm s xem xét chn c bào và phân t dn s nhic:
hp thu, phân phng hóa, dng hong và bài ti hoc s
dng rm mô t hàng lot các quá trình bu t s n vic
gây cht sinh vt.
- Độc học hóa sinh và phân tử (biochemical and molecular toxicology) xem xét các quá trình 
mc hóa sinh và phân t, bao gm: các enzyme tng hp các ngoc t sinh hc, s sinh ra
các hot cht trung gian, phn ng ca ngoc t sinh hc hoc sn phm ca chúng vi các
hp cht cao phân t.
- Độc học hành vi (Behavioral toxicologyn ng ca các chi vi
hành vi cng vi. Là mt quá trình biu hin cha thn kinh. Nó
n c h thng thn kinh ngoi biên và thng
n tit.
- Độc học dinh dưỡng (Nutritional toxicology cn ng ca khu phn s
bin hi ca các ng này.
- Qu| trình ung thư (Carcinogenesis) bao gm các hong hóa hc, sinh hóa và phân t dn
n s  bào mt cách bn bnh u
- Đột biến (Mutagenesisn ng cc cht lên vt liu di truyn và s di
truyn nhng ng này.
- Độc tính cơ quan (Organ toxicity) xem xét các ng  m ch
c tính thc tính th
1.1.4.5. Đo lường độc chất v{ độc tính
Các công c quan trc s dt cht sinh hc và toán ng dng

c s d cung cn nhm tr li các câu hi quan trng trong quá
trình nghiên cc cht. Chc hay không? Nó thuc loi hóa cht nào? N

-9-
bao nhiêu? Làm th nào chúng ta có th c tính và n ti thiu là
 c và có th phát hiây là mt s ngành có liên quan .
- Độc chất học phân tích là mt ngành cn vinh d
giá các hóa chc và hp cht ca chúng trong các vt liu sinh hng.
- Kiểm nghiệm độc tính n vic s d s nh hng ca
c t. Nó bao gm các kim nghim nhanh v  thut nuôi cy t  s
dng các mô cho nhiu kim nghim khác nhau t c tính c  c tính lâu dài. Nó
c s d mô t các kim nghi sng.
- Bệnh học nhiễm độc là mt ngành ca bnh hn ng ca các tác nhân gây
 i hình thái ca bào quan, t bào, mô ho
- Toán sinh học và thống kê n nhic cc cht hc. Chúng bao gm
phân tích s li tin cng.
- Phát nhiễm quan trng trong mi liên quan gia s  m hóa cht và nhim bnh
trong c
1.1.4.6. Mối tương quan giữa độc chất học với các ngành khoa học khác
c cht hc là mt ngành khoa hc có tính bing cao, nghiên cc tính ca các sn
phm t nhiên hay hong ca con ngi to ra. Ngành này giúp m rng các ngành khoa
hc khác. Các ngành khoa hu phng pháp và nhiu khái nim khoa hc
 phc v cho nhu cu cc cht hc trong nghiên c trong ng dng
c cht hc cho phc v con ngc cht ht nhiu cho các ngành
khoa hc khác.
u tiên phi k n là hóa hc, hóa sinh, bnh hc, lý sinh, y t d phòng, min dch hc,
sinh thái hc và toán sinh hc t t quan trng, trong khi sinh hc phân t mi phát
trin trong hai hoc ba thp niên gt phn quan trc cht hc.
c cht hk cho các ngành khoa hc nh y hc hc lâm sàng, dc
và dc hc, sc khe cng và v sinh công nghic cht ht hng

quan trng cho thú y, cho các khía cnh khác nông nghip nh phát trin và s dng an toàn
các hóa cht nông nghic cht hc trong nghiên cu môi trng tr nên
quan trng hn trong nhn 
T   c cht hc là mt ngành khoa hc ng dng nh  cng cht
lng cuc sng, bo v môi trng và hn th na. S xáo trn thng xuyên ca các quá
trình sng bi hóa chc hi làm cho chúng ta có th hc nhiu v các quá trình
sc cht hc m rng nhanh chóng trong các thp niên g v s lng
c cht hc và kin thc tích ly. Vic m rn s i t
mt ngành khoa hc mô t lúc ban n vic con ngi s dng rng rãi các phng pháp
 nghiên cu các c ch c cht.
1.1.4.7. Ảnh hưởng của độc chất đến con người v{ môi trường sinh thái
* Ảnh hưởng của độc chất đến con người
c chng lên con ngi theo nhiu phng thc khác nhau và gây ra nhiu hu qu
nghiêm trng nh bnh tt, thic bit là s bin i v cu trúc ca mt s

-10-
gen trong c th và s i này tr nên nghiêm trng hc di truyn cho các th
h sau. nh hng chi tit ca tng loc cht s  cn trong các chng sau.
* Vai trò của hệ thống sinh thái
Nhiu cha h thng sinh thái rt cn thit cho cht lng cuc sng ca con ngi
bao gm: s cung cp th phân hy cht thi, cung cp nc ung và làm sch môi
tra các h sinh thái trc tip cho con ngi là rt ln,
nhng nguy c cc t do con ngi hoc thiên nhiên to ra ngày càng ln h
là mc cht không nhng gây nh hn môi tra phng
n h thng sinh thái toàn cu. Trong phn này mô t nh hng cc chn
các ch cn thit ca h sinh thái.
Dưới đây là một vài chức năng cơ bản của hệ sinh thái:
- Hng mt tri, to sinh khi, cung cp thn to vt cht, cung cp
ng t sinh khi.
- Phân hy cht thi

- Tái sinh cht dinh dng (Vd: c nh nitrogen)
- ch và phân phi nc
- To ra và bo dt nông nghip
- Kim soát côn trùng
- Mt th vin gen cho phát trin các sn phm mi (thc phm và các hóa cht
có li) bng nhân ging và k thut sinh hc.
-  th
- Kim soát khí hu
- Có kh m và phc hi t các thiên tai nh t, cháy rng và thiên
dch
- Th phn cây nông nghip
- To ra s hài hòa trong v p thiên nhiên
* Các kiểm nghiệm độc tính và hệ sinh thái
Các kim nghic tính phc thc hin tr  ca h thng
sinh thái. Các phng pháp phát trin nh kim nghic tính ca h c
thc hin  nh hng này lên s sn xut sinh khi liên quan
n nông nghip, lâm nghip và thy sn.
Các kim nghic s d nh mi tng quan gia u kin
sinh thái và n cc cht. Nhiu h thng t c quan sát và mi tng
quan giu kin sinh thái và hóa hnh.
S tích hp các thông tin v nh hng cc t lên h thng sinh thái cung cp c
s d liu cho via ra các quynh v môi trng. S  ca h i vi
con ngi không ch dng li  vic bo v mà còn là công c hiu qu trong vic thông tin các
rn công chúng. Trong khi các kim nghic cht vi h thng sinh thái liên quan

-11-
n nông nghip, lâm nghip và thy sn là ph bin, thì vic kim nghim này vn phát trin
phát trin yu.
1.2. Quan h gia ling
1.2.1. Ling

Ling là m phân b ng ch ca ling:
- mg/kg, g/kg, ml/kg là khng, hoc th tích chc trên m kh
th.
- mg/m
2
, g/m
2
, ml/m
2
là khng hoc th tích chc trên m din tích b
m.
- mg/l, mg/m
3
là khng chc trong 1 lít dung dch hoc trong 1 m
3
không khí, hay
c gi là n.
ng
ng là phn ng ca mt hoc mt vài b phn hay toàn b  ca sinh vt i vi
cht gây kích thích. Phn ng có th xy ra lp tc hoc mun, phc hi hoc không phc hi,
là phn ng có li hoc có hi.
1.2.3. Quan h gia ling
Mi quan h gia ling có th biu dii dng hàm sng là hàm
ca ling. ng cong biu din mi quan h gia li c gi là
ng.

Nhn xét: - ng ph thuc vào ling
-  mc ling thc ch     th tn ti mt
ng (Thresholdim bu xut hin phn ng.
- c ca mt cht càng nh và h s gc a/b cng cong càng

lc ca ch
1.2.4.  c cp tính
Độ độc cấp tính  nh bng n ca mt hóa cht, mt tác
ng lên mt nhóm sinh vt th nghim trong thi gian ng c ngn, trong
u kin có kim soát.
1.2.4.1. Đại lượng dùng để đ|nh gi| độ độc cấp tính

-12-
 thí
                 

                

                  C 





- 
- 
- 
- 
- .


Thông c ghi kèm theo các thông s: thi gian thí nghim,
sinh vc s dng trong thí nghim, ph
- Thc cht là 24h, 48h, 96h.
-  sc s dng trong thí nghim: cá, chu

- Phng có th ly  các m, c mc 50%
c dùng ph bin nht.
Ví d: LD
50
24h
(chuột)
là ling gây cht 50% s chut thí nghim và thm
c cht là 24h.
1.2.4.2. X|c định độc tính cấp tính của một số chất

-13-
  c cng hoc n gây cht
ca mt chc hoc mc trên sinh vt thí nghim, trong mt khong thi gian
nhnh.
* C|c đường tiếp xúc:
- Qua da: bôi mng chc nhnh lên phc co si
ph kín.
- ng.
- ng hô hp: cho tip xúc vi chp xúc toàn thân.
* Liều lượng tiếp xúc
ng chc cho  các mc gim d: 2000, 300, 50, 5mg/kg th trng i
vi trng hp tip xúc qua ming và qua da. Liu lng tip xúc cao nht là 5mg/l sau
ó cho gim dn i vi trng hp c cht tip xúc qua ng hô hp.
* Các bước tiến
h
à
nh

- Lu c th sinh vt thí nghim trong môi trng cha cht c  các liu lng khác
nhau. (Thi gian u thng là 24 gi, 48 gi, 96 gi, tùy thuc vào i ng sinh vt

em thí nghim.)
- Ly ng vt thí nghim ra khi môi trng có c cht, tin hành quan sát trong
vng 14 ngày, thng xuyên  nhng ch tiêu sau: cân nng, mc  tiêu th thc phm, s
lng cá th cht, 
- Lp ng cong áp ng, xác nh các giá tr LD50, ED50,
 c mãn tính
Mt công c quan tr hi c ca hóa chi vi sinh vt
   c mãn tính có th cho thy các n ca
hóa cht có th n quá trình phát tring và kh n ca mt
cá th sinh vt. Nói chung, n gây ra ng ng th ng c
c c mãn tính cung cp nhiu s liu nhy c c cp tính.
1.2.5.1. Đại lượng dùng để đánh gi| độ độc
m
ã
n

t
í
nh

c tính mãn tính ca mt cht c ánh giá bng i lng - MATC. MATC là nng  gây
c cc i có th chp nhn c, nng  MATC nm trong khong:
NOEC(NOEL)<MATC<LOEC(LOEL).
- LOEL (Low o
b
se
r
ve
d
effect level): liu lng thp nht ca c cht trong môi trng

 có th quan sát thy biu hin nhim c.
-
LOEC
(Low o
b
se
r
ve
d
effect
concentration):

nng  thp nht ca c cht trong môi
trng  có th quan sát thy biu hin nhim c.
- NOEL (No o
b
se
r
ve
d
effect level): liu lng cao nht ca c cht mà ti nng  
không quan sát thy nh hng nhim c n c th sinh vt thc nghim.
- NOEC (No o
b
se
r
ve
d
effect
concentration):

nng  cao nht ca c cht mà ti nng
  không quan sát thy nh hng nhim c n c th sinh vt thc nghim.

-14-
* Chú ý: NOEL và LOEL dùng cho tt c các áp ng k c áp ng có hi và các tác ng
nói chung khác. NOAEL (No o
b
se
r
ve
d

adverse
effect level), LOAEL (Low ose
r
ve
d

adverse
effec
t
level) ch s dng cho áp ng có hi ca c cht.
1.2.5.2. Phương pháp xác định độc tính mãn tính của một c
h
ấ
t

c
tính mãn tính ca mt cht c xác nh bng cách thông qua các thí nghim trng

din. Qua các thí nghim này có th xác nh c:
- Nng  gây nh hng và mc  nh hng ca c cht n quá trình phát trin
bình thng ca c th sinh vt.
- N gây nh hng và mc  nh hng n kh nng sinh sn ca c th sinh vt.
- Nguy c gây ung th ca c cht i vi c th sinh vt
Mt s thí nghim dùng  ánh giá c tính mãn
t
í
nh:

Các nghiên cứu
trường
diễn: Các nghiên cu thng tin hành  liu lng di mc
t vong. Thi gian nghiên cu thng kéo dài t 6 n 24 tháng hoc nghiên cu trong
sut vòng i ca ng vt mang i thí nghim.
Qua các nghiên cu trng din thu c các kt qu sau:
- Hình dung c tác hi mãn tính ca c cht
- Thit lp mi quan h liu lng phn ng
- Xác nh c quan ni tng nào chu tác ng và cch gây c
- Cung cp s liu v tác ng tích ly.
- ánh giá v kh nng phc hi ca c th
Thí nghiệm nghiên cứu khả năng gây đột biến gen, mục đích nhằm để xác định khả năng
gây đột biến gen của độc chất. Bao gồm các thí nghiệm sau:
- Các thí nghim xác nh kh nng gây t bin gen ca c cht c tin hành trên vi
sinh vt, thc vt, côn trùng, t bào limpho, Các thí nghim này thng ít tn kém và cho
kt qu nhanh.
- Các thí nghim xác nh s sai lch nhim sc th trong ty x t bào vi nhân ca
lympho và s phá hy tinh trùng tin hành trên c th ng vt.
Thí nghiệm nghiên cứu khả năng gây ung thư, thường kết hợp với nghiên cứu trường diễn
nhằm tiết kiệm thời gian và kinh phí. Tiến hành xem xét sự xuất hiện các khối u trên những

động vật chịu liều cao trong nghiên cứu trường diễn.
Nghiên cứu về ảnh hưởng khả năng sinh sản
trên
cơ thể đực và cái, mục đích nhằm để
xác định tác động xấu của độc chất đến:
- Tác ng xu n sc khe sinh sn ca b và m bao gm s khó th tinh, s vô sinh,
nhng tác ng lên tinh trùng và trng
- Tác ng lên s phát trin ca bào thai bao gm kh nng cht ca phôi, sy thai, s cht
trc khi sinh, quái thai.
- S ri lon v chc nng sinh lý, bt thng trong hành vi nhn thc.
1.2.6. Yu t áp dng A
F

-15-
Trong vic thit lp mi quan h gi c c c mãn tính, mt thông s 
c  dyếu tố áp dụng (AF), là mt thông s không th nguyên, thun túy
hóa hc tính bng n ng c c mãn tính chia cho n c cp
tính.
AF = MATC/LC
50

Yu t áp di n. Chng hn, nu
0,5 < MATC < 1,0mg/l và LC
50
là 10 mg/l,
0,5/10 < AF = MATC/LC
50
< 1,0/10 --> 0,05 < AF < 0,1
Theo lý thuyt, AF khá nh cho mt hóa cht  sng khác nhau
AF ca mt hóa chnh cho mt loài thy sinh vt  áp

dng cho mt loài khác. Lý thuyp mc tính v n c mãn tính ca
mt hóa cht lên các loài không th tham gia các phép th u kic mãn tính do
 thông tin v các yêu cu cn thi i sng sinh vt. Ngoài ra, trong mt
s ng hc tính v n c mãn tính mà không cn tin hành
th nghim, mc dù loài sinh vt có th m chi phí và thi gian s
dng cho các th nghim. Các nhà nghiên cu có th nh AF ca mt hóa chi vi mt
sinh vng cho mt sinh vt khác. Chng hn, AF ca mt hóa chi vi cá là
t 0,05 - 0,1, AF này có th áp d nh MATC ca mhi bit
LC
50
ca nó là 1,0mg/l. MATC ca hóa chi vi tôm s là:
MATC = AF x LC
50
= 0,05  0,1 x 1,0 mg/l
--> 0,05mg/l < MATC < 0,1 mg/l
Cui cùng, mt s so sánh v các n hóa cht gây ra các ng có h
trong nghiên c  c mãn tính vi n  hóa cht có th   c
(EEC) cho phép mt s  các kh  c tim tàng mà hóa cht gây ra cho các
sinh vc.
Bên cnh hai khái ni c tính c i ta còn dùng khái
nic tính bán cp. Độc tính bán cấp: là tác dng gây h ng vt nu hng ngày hóa
ch trong khong thi 10% thi gian sng cng vt thí
nghim.
1.2.7. Tham s i
1.2.7.1. Lượng tiếp xúc chấp nhận được
trong
một ngày AD
I
Lng tip xúc chp nhc
trong

mt ngày ADI
(Acceptable
Daily
Intake):

là lng
c tính tip xúc ca ngi trong mt ngày mà không xy ra mt nguy c v sc khe nào
trong sut c i.
Giá tr ADI thng c dùng  quy nh cho các cht ph gia và  lng thuc tr sâu
có mt trong thc phm và nc ung.
Giá tr ADI c tính da trên các giá tr LOEL và NOEL trong các thí nghim trng
din tin hành trên ng vt thí nghim. ADI c tính bng công thc sau:
ADI=NOEL/UF

-16-
UF: là h s bt nh, h s này thng nm trong khong t 10 n 1000. Thông thng
giá tr UF là bi s ca 10. UF c xác nh da trên nguyên tc sau:
- Trong trng hp không xác nh c giá tr NOEL thì có th dùng giá tr LOEL ca c
cht, trong trng hp này h s bt nh c nhân thêm 10.
- Trong trng hp kt qu nghiên cu v nhim c mãn tính không y , h s bt
nh c nhân thêm 10.
- Trong trng hp dùng kt qu thí nghim trên ng vt  suy ra cho ngi, h s
bt nh c nhân thêm 10.
1.2.7.2. Liều lượng tiếp nhận hàng ngày có thể chịu đựng được
T
D
I

Liu lng tip nhn hàng ngày có th chu ng c TDI
(Tolerable

Daily
Intake):

là giá
tr nh lng v khi lng ca mt cht có trong thc phm và nc ung tác ng trên
mt n v th trng mà con ngi có th tiêu hóa hàng ngày trong sut mt i mà không
có nguy c xu cho sc khe.
Tng t nh ADI, TDI c tính theo công thc sau: TDI=NOAEL hoc LOAEL/UF
UF thng có giá tr t 10 n 10.000
Giá tr TDI thng dùng  tính cho nhng c cht môi trng mà con ngi không ch
ý a vào ngun thc phm hay nc ung.
* Chú ý: Nhng qui nh v lng tip xúc an toàn thng khác nhau  các quc gia khác
nhau.

-17-
N CC CHT
2.1. Nguyên tc chung trong nghiên cc hc
c cht hng là mt ngành khoa hc tr phát tric
cht hn vic nghiên cu ngun gng, s chuyn hóa và
ng ca các hóa cht nguy hi trong môi tng. Nghiên cu ng nguy hi m
rng bu t cá th và qun th sinh vn h thng sinh thái. Nghiên cu ng
c ca các cht gây ô nhing tht s bu t thp niên 60. Vào nhu
tiên ca ngành nghiên cc cht hng, các nhà khoa hn vic s
dng các hóa cht, hoc hn hp hóa cht có kh c bit là các hp cht có
ngun gc t arsen và thc áp dng arsen và thu
mang tính tích cc bi t ch gi quyt các v cá
nhân và chính tr.
Nhi nghiên cu v c chu tiên phi k n là các nhà vt lý và gi kim. Mt
nhà vi Th-c bit ni ting vi công thc tính mi
a n và phn ng bnh nhân nhic  nng
 thp thì thy nó có tác dng tích cc, trái li  n cao thì phát hin ra hing
nhic. Nhà vt lý tip theo là Orfila (1787-i mt công trình quan
trng v c tính ca các hp cht t  mng nhim
c ca bnh nhân và thành phn các hóa ch ci bnh (các mô).
u các hot tính ca kháng th và cho r i có th
c chu công trình nghiên cu v c chc thc hin trên
c v c cht ht ngành khoa hn
gia th k 19, khi có s phát trit bc ca hóa hc, cùng vi vic m rng quá trình tách
chit các hóa cht t nhiên và sn xut nhng hp cht nhân to mc chc
qua mn phát trin mc cht hc phát trin da vào 2
nn tng sau:
1. Kim nghim các loc phm mi

nh c tim n t các hp cht t nhiên và nhân to.
K  khu cc cht hc công nghip, liên quan
trc tin sc khc. Trong sut quá trình phát trin hóa hc,
n dic cht hng vt  Châu âu và Bc M do mng ln hóa
chc s d cht ca sinh vt hoang dã. S ô nhin
nhiu chính ph phi có nhng chính sách phù h m soát các cht gây ô
nhim tic thi công nghit cun sách
ca Carson v m lt s nhn din v c tính môi
c xut bn. Cun sách mô t  ng ca các hóa ch c h i sng
hoang dã, hay còn gi là s bin mt ca các loài chim ven các dòng sông.
Cui thp niên 60, Truhaut s dng tht ng c h mô t
ngành nghiên cu v c tc ht
nhánh cc cht hc mà nó tp trung vào c ca các hp cht t nhiên và
nhân t sng.

-18-
Truhaut chính thc phân bit gic hc truyn thc hc sinh thái và mô t c
c sau:
1. S thâm nhp, phân phi và s phn ca các cht gây ô nhing.
2. S thâm nhp và s phn ca các cht gây ô nhim trong sinh vt ca h sinh thái.
3. Các ng có hi ca hóa cht lên các cu thành ca h sinh thái (bao gm c con
i).
Mi mu phc tp bi s chuyn hóa hu sinh và vô sinh ca các hp cht
n gia thp niên 70 các nhà khoa hc bu nhn ra rng kic cht
ng phi t các ngui to ra, qua vic thu thp s liu v s ng
các hp chc.

Độc chất có hai khả năng ảnh hưởng đến cơ thể sống như sau:
- c cht tác ng trc tip lên c th sng và gây hi n c th sng
- c cht tác ng gây hi gián tip lên c th sng.

T lâu cn ra rng cn phi bo v ng và to nên chun
m bo v  bm s t i gia các chính ph
nh v c áp dng cho các sn phm, k c các
hóa cht nguy hi. Tuy nhiên, trong nhn hi cho h thng hin tc
nh và kiu quan trng nht là:
- 100.106 các hp chn ti có th c s dng mà không qua kim nghim.
- Không có công c hu hi m bo vic s dng an toàn các ch
- Thing lc cho vic sáng chc bit là thay th hoc làm gim cht thi nguy hi.
Chính vì th, ngày càng có nhiu loi hóa chc s dng cho các mc khác nhau không
c kim nghiu có kh m tàng trong vii vi sinh vt và môi
c bit là các hóa chc s dng trong nông nghic dit c,
dit côn trùng, cht bo v thc v
2.1
* Hiệu ứng
trên
tử vo
n
g:
- Hiu ng trên t vong là liu lng ca c cht môi trng   cho c th sng ó
cht.
- Mc ích nghiên cu da trên hiu ng trên t vong: a ra các gii hn cn thit  
ra các tiêu chun môi trng.
* Hiệu ứng dưới tử vo
n
g:
- Hiu ng di t vong là liu lng ca c cht   phát hin nhng nh hng có
hi mà không làm cho c th sng  b cht.
- Mc ích ca nghiên cu da trên hiu ng di t vong: ánh giá c kh nng thích
nghi và sc  kháng ca c th sng i vi môi trng.


-19-

h
c môi trng không nghiên cu tác dng ca c cht mt cách c lp mà nghiên
cu t trong mi quan h tng tác gia các c cht.
- p lc th hin khi c th sng hp th hai hay nhiu cht c. Tác
dng tng ca các cht này ln hn tng tác dng ca các cht cng li. Ví d nh t tác
gia amiang và khói thuc là ng tác hp lc. Nguy c b ung th phi ca ngi làm
vic vi amng tng lên 5 ln, ngi hút thuc lá ng lên 11 ln nhng i vi ngi va hút
thuc lá va làm vic vi amiang thì tng lên n 55 ln so vi ngi bình thng.
- Tng tác tim

n
:
mt cht kh c  vào c th thì không gây phn ng cho c
th, nhng khi có mt cht khác trong c th thì tính c ca cht  ng lên. Ví d t tác
gia izopropanol và CCl
4

là t tác tim n. Izopropanol không c i vi chut, nhng
di tác dng ca CCl
4

thì tính c ca nó s tng lên rt nhiu.
- Tng tác i
kh
á
n
g

:

+
i
kháng hóa hc: Mt c cht s làm mt c tính ca cht khác qua phn ng
hóa hc vi cht  Ví d t tác gia EDTA và kim loi là tng tác hóa hc. EDTA
phn ng to phc vi kim loi, làm cho kim loi không có kh nng liên kt vi nhóm
SH ca protein gây bin tính protein.
+
i
kháng cnh
tranh:
phn ng i kháng cnh tranh là phn ng mà  ó cht
cnh tranh và cht i kháng tác ng lên cùng mt cht tip nhc cht i kháng
cnh tranh làm chuyn dch cht khác ra khi v trí nhim c. Ví d  tác gia
oxy và CO là tng tác i kháng cnh tranh. CO tác dng vi Hemoglobin (Hb) ngn
cn vn chuyn O
2

trong máu, nhng khi nng  O
2

cao thì O
2

s y c CO ra khi
Hb a v trng thái bình thng.
HbO
2

+ CO HbCO + O
2

HbCO + O
2

Hb.O
2

+ CO

O
2

có th y CO ra khi v trí nhim c nên ta gi tng tác này là tng tác i kháng không
cnh tranh.
i

kháng không cnh
tranh:
cht i kháng cn tr tác ng có hi ca c cht
nào  bng cách ni kt các thành phn có liên quan ti c cht A ch không liên
kt trc tip vi c cht A. Ví d t tác gia atropin và các cht c ch enzyme
acetylcholinesterase là ttác i kháng không cnh tranh. Atropin làm gim c
tính ca các cht c ch enzyme acetylcholin-esterase (enzyme phân gii
acetylcholin) bng cách không tác dng trc tip lên enzyme ó mà tác dng lên
receptor ca acetylcholin.
i

kháng chuyn vi kháng chuyn v là i kháng to nên khi có s chuyn

i dc ng hc ca c cht làm cho c cht có th tin ti dng c hn. Ví d
mt s cht sau khi qua chuyn hóa ca h enzyme có trong gan to thành cht c
 i vi c th.
p th ào th
2.2.1. Gii thiu chung
 ng bên ngoài bi 3 loi màng chính:

-20-
- Da.
- Biu mô ca h tiêu hóa.
- Biu mô ca h hô hp.
c cht hp th  ng da và
biu mô ca h hô h c ca các cht s b gim bng
ca dch tiêu hóa.
Phi có din tích tip xúc vi không khí là 90 m
2

2
là din tích tip xúc
ca ph nang. Mi mao mch ca phi có din tích ti 140 m
2
.
 xâm nhc cht phc khi tn công lên
mt khu v. S xâm nhp ca mc cht qua bt k mt màng sinh hc
c quynh bi các tính cht hóa lý c
- M ln hóa thp.
- H s phân b mc ca dng không ion hóa cao.
- Các bán kính nguyên t hoc phân t ca các cht có kh c.
Ngay khi mc cht qua các màng, nó nhp vào vòng tu
kh vi mt s dng khác nhau:

- Các phân t có kh ch tán t 
- Các phân t liên kt thun nghch vi các protein, chylomicron hoc các cu t khác
ca huyt thanh.
- Các phân t t do hoc liên kt nm trong hng cu và các yu t to thành khác.
Phn ng sinh hi vi mt hóa cht nguy hi ph thuc trc tip vào ling ca
hóa chp th i tng ca bt k mc chu ph
thuc ch yu vào n ca nó ti khu vng.
Tiếp xúc
S tip xúc cc cht v sng có th c hiu là s có mt ca mt xenobiotic (hóa
cht l i v sinh v ca s tic tính bng
 mt phn tri khng trên mt mét khi không khí, mc
hay mt kg thc phm. Ling tic tính bng n ca dung
dch tip xúc vi din tích b m.
H
ấ
p

t
hụ

Hp th là quá trình thm qua màng t bào xâm nhp vào máu ca các cht. Ngoài ra s vn
chuyn ca c cht t máu vào trong các mô cng c gi là s hp th.
Thng mt c cht  qua màng theo bn cách sau:
- Hấp thụ thụ
đ
ộ
n
g:
Hp th th ng là quá trình hp th xy ra do s chênh lch nng  ca c cht  phía
trong và phía ngoài màng sinh hc.


c cht  t ni có nng  cao n ni có nng  thp.
c cht có kh nng hp th th ng qua màng t bào bao gm c cht có khi lng
phân t nh tan trong nc và c cht tan tt trong mc cht có khi lng phân t nh

-21-
hp th qua màng t bào nh các kênh vn chuyn ion có trên màng. Ngc li, c cht tan tt
trong m hp th qua màng nh lp phospho lipid ca màng t bào. Các dng ion thng ít có
kh nng i qua màng t bào do  hòa tan ca chúng trong lipid thp.
Phn ln c cht  vào c th theo con ng hp th th ng. T l c cht hp th
vào c th ph thuc vào gradient nng  và tính a béo ca c cht ó.
- Hấp thụ chủ
đ
ộ
n
g:
Hp th ch ng là c ch vn chuyn các cht bng cách s dng nng ng ca t
bào. Chính vì vy mà có th vn chuyn c cht t  có nng  thn  có nng 
cao.
Cu trúc, hình th, kích thc và in tích là nhng yu t quan trng quyt nh ái lc
ca mt phân t i vi mt cht ti.
i
vi nhng cht có c tính t nhau thng
xy ra hin tng kìm hãm cnh tranh.
- Hấp thụ nhờ các chất
m
a
n
g:
Hp th nh các cht mang là c ch vn chuyn c cht vào trong t bào nh các cht

mang ca t bào. Các cht liên kt vi cht mang i vào trong t bào,  ây các cht c gii
phóng và cht mang tip tc vn chuyn phn t cht khá qua màng t bào.
- Nội thấm
b
à
o:
Bao gm kiu hp th các tiu phn dng rn theo c ch thc bào và hp th các tiu
phn  dng lng di dng ung bào. H thng vn chuyn này c dùng khi bài tit các
cht c có trong máu  các túi phi và mng li ni mô cng nh hp th mt s c cht
qua thành rut.
2.2.2. Màng t bào


-22-
 có th hic quá trình hp th hóa cht t b mt c vào máu và t máu
n các mô cn phi nghiên cu cu trúc và bn cht hóa hc ca màng t bào. Ht
c ng hc cht ph bào ti nhm nh có th
gây nên phn ng sinh hc.
 a mt màng t ng vt. Mt phn ca màng t bào này
i   biu din các phospholipid và protein cu to nên màng t bào.
Hình 3 các phân t c biu th bng nhng hình ô van sm màu vi hai
a màng t c biu din bng nhng xon


Hình 5 biu din mt phân t phospholipid, là thành phn chính to nên màng t bào.
Trong minh hc s ng làm ví d (trong thc t có
rt nhiu loi phân t  trong màng t bào) và tính phân cc
và tính không phân cc, phc trong m ca phân t.

Màng t t lp du mng (cht lipid lng lng

c). Các protein hình cu trong các phn lng ca màng t bào di chuyn t do trên nhng
phn bng phóng ca màng (hình 5). Mt s  bào, to
ra nhng rãnh lp màng lipid. Nhng phân t c
nh và các con có th thm thu qua nhng rãnh lng phân t tan
c. Trong m có th thm thu t do qua các thành phn phospholipid ca màng t bào. Các
phân t c ln không th ngay lp t bào tr khi
bng m vn chuyc bit.
Do thành phn ch yu cu to nên màng t bào là phospholipid, nên nhng hp cht tan
trong m   t    t nhiu so vi nhng hp ch c.

-23-
Nhng hp chc không th c màng t bào mt khi rãnh protein
c to thành. Do v cu trúc ca màng t bào có th tóm tt chung v quá
trình hp th 
Các hp cht tan trong m c hp th qua b m 
gp nhiu ln) so vi các hp chc, các hp chc ch có th 
c màng t bào bng m vn chuyc bit.
 c ch là thông qua da, qua phi
và thành rut.
Mt s xenobiotic có th ng trc tip t b mt bên ngoài ca màng dch bào, chúng
c gn vào nhc bip nhn) trên màng t bào. Phn ng mà các
p nhn trên màng t bào làm cho các hp cht sn có th chuyng t màng
dn nhng b phn khác ca t  bào) s n phn ng.
2.2.3. Hp th qua
d
a

Nhìn chung da có tính thm không cao, do ó to nên mt hàng rào ngn cn c cht ngoài
môi trng xâm nhp vào c th qua da. Tuy nhiên, mt s c cht có kh nng hp th qua
da.

- c cht dây dính trên da có th có các phn ng sau: phn ng vi b mt da gây viêm da
s phát, hp th qua da gây phn ng vi protein gây cm ng da, hoc hp th qua da i
vào máu.
- c cht hp th qua da phn ln là qua lp t bào biu bì da và mt phn qua các tuyn
bã nhn, tuyn m hôi, qua các túi nang ca lông.
+ Hp th c cht qua t bào biu bì
d
a
:

c cht c hp th qua biu bì da theo c ch khuch tán th ng. Cht c hp th
qua da qua lp t bào biu bì da qua 2 pha:
* Hấp thụ qua lớp sừng: lp bì có nhim v ngn chn s xâm nhp ca c cht vào c
th sng. Hp th qua lp này mang tính chn lc, ch cho phép nhng cht phân cc có
khi lng phân t nh khuch tán qua lp protein và cht không phân cc tan tt
trong m khuch tán qua lp lipid.
* Hấp thụ qua lớp chân bì: hp th qua lp chân bì không có tính chn lc, phn ln
các cht có kh nng qua lp sng u c hp th qua lp chân bì.
+ Hp th qua tuyn bã nhn, tuyn m hôi, qua các túi nang ca lô
n
g
:
kh nng hp
th c cht qua các tuyn bã nhn, tuyn m hôi và qua các túi nang ca lông thp do các
tuyn này ch chim khong 1% b mt c th. Ch yu cho các c cht phân cc có khi
lng phân t nh i qua.
- Yu t nh hng n kh nng hp th qua da ca c c
h
t
.

Có nhiu yu t nh hng n hp th c cht qua da nh: cu trúc hóa hc ca c
cht, yu t môi trng,  dày mng ca da, tc  dòng máu ca huyt thanh.
+ Kh nng hp th qua da ph thuc vào tính cht vt lý, hóa hc ca các cht. Các hp
cht hu c không phân cc tan tt trong m d dàng hp th qua dac cht tan tt trong
nc, ion thng khó hp th qua dac cht có tính n mòn s tác dng trc tip lên da

-24-
gây tn thng lp t bào biu bì da và to iu kin thun li cho c cht khác hp
th qua da.
+ Nhng vùng da khác nhau trong c th thng có khn nng hp th c cht khác
nhau. Vùng da lòng bàn tay, bàn chân là nhng khu vc khó hp th c cht so vi vùng da
khác.
+ Tc  di chuyn c cht t lp biu bì vào h tun hoàn máu ph thuc tc  dòng
máu. Tc  vn chuyn ca dòng máu càng cao thì kh nng hp th càng cao.
+ Thông thng thay i yu t môi trng cng thay i kh nng vn chuyn c cht
qua da. Ví d nhkh nng vn chuyn ca c cht tng khi  m ca da gim.
2.2.4. Hp th qua ng hô
h

p (hp th qua phi)

c
cht có trong không khí theo khí th vào mi, n ph qun, khí qun qua các ph nang
vào h tun hoàn máu. Ph nang phi có b mt tip xúc ln và có u ng máu cao nên
phn ln c cht c hp th ti ph nang.
i
vi các c cht khác nhau thì kh nng
hp th qua ng hô hp là khác nhau.
- Đối

với độc chất là các chất khí và
h
ơ
i
:

Các cht khí sau khi qua ng hô hp tích ng trong ng hô hp gây bng rát ng
hô hp hoc qua ph vào máu. Kh nng hp th qua ng hô hp vào máu ph thuc vào
kh nng hòa tan trong máu ca c cht. Khí càng d hòa tan trong máu thì hp th sy ra càng
nhanh. Khác vi hp th c cht qua da, các cht khí, h là cht phân cc tan tt trong nc d
dàng hp th qua ng hô hp i vào máu.
- Đối với độc chất là các
h
ạ
t:

Kh nng hp th c cht ph thuc vào kích thc ca các ht.
+ Các ht có kích thc ln  5µm, thng ch gây tác ng n ng hô hp trên.
+ Các ht có kích thc t 5µm n 1µm, có th n màng phi và các mao mch trên
phi.
+ Các ht nh hn 1µm, có th n c màng phi và thm qua màng i vào h tun
hoàn.
+ Các cht c qua ng hô hp c hp th vào máu ri phân b n các c quan
não, thn trc khi qua gan.
Yu t nh hng n quá
trình
hp
t
h
. Kh nng hp th c cht qua ng hô

hp không ch ph thuc vào tính cht ca c cht mà còn ph thuc vào các yu t khác
nh nng  cht c trong không khí th tích hô hp mi phút, t vn chuyn ca
dòng máuLng c cht hp th ln khi nng  c cht cao, th tích hô hp ln và tc
 vn chuyn ca dòng máu nhanh.
2.2.5. Hp th qua ng tiêu
h
o
á

 phn c cht qua ng tiêu hóa i vào c th ngi ch yu là thông qua các loi thc
phm và nc ung b nhim chc. Ngoài ra, các cht c dính  trên da a vào ming
hoc các cht c có trong không khí vào ming qua c ch thanh lc ca ng hô hp.
Các cht sau khi qua ming, c a n thc qun ri n d dày.  d dày, các cht

-25-
c chuyn hoá nh dch d dày và vn chuyn n rut.
Hp th c cht qua ng tiêu hóa vào máu c thc hin trên sut ng tiêu hóa,
nhng ch yu xy ra  rut non và d dày. Phn không c hp th c thi ra ngoài
theo ng phân.
c cht sau khi qua ng tiêu hóa thng c a vào gan trc khi n h tun
hoàn. Chính vì c chuyn hóa trong gan và d dày nên c tính ca c cht thng gim 
rt nhiu.
- Hp th c cht qua thành
rut
n
o
n
.
Phn ln c cht c a vào máu qua thành rut non. Hp th c cht qua thành
rut c thc hin bi nhiu c ch khác nhau tùy theo tính cht ca c cht.

+ c cht không phân cc d tan trong m d dàng hp th qua thành rut theo c
ch hp th th ng.
+ c cht phân cc, có kích thc phân t nh hp th th ng qua thành rut
t  các hp cht d tan trong m
+ c cht có cu trúc gn ging vi các cht dinh dng: qua h thng hp th
c bit i vào máu.

pH nh hng n kh nng ion hóa ca c cht, nên cng nh hng n kh nng
hp th c cht qua thành rut. Thông thng môi trng rut non là môi trng baz
yu, nên các baz yu khó b ion hóa trong môi tng rut non d hp th  so vi
các axit yu.
- Hp th c cht qua d
d
à
y
D dày là vùng hp th áng chú ý c bit là i vi các axit yu. c cht là các axit hu c
yu khó b ion hóa trong dch d dày (pH=2) nên d dàng c hp th qua thành d dày i
vào máu.
Ngoài ra, các c cht d tan trong m, c cht phân cc có kích thc nh hp th th
ng qua thành d dày.
2.2.6. Quá
trình
phân
b

Các cht sau khi hp th qua ba ng: hô hp, tiêu hoá và da, i vào h tun hoàn máu và
c vn chuyn trong vòng tun hoàn máu bng nhiu cách khác nhau:
- Hòa tan trong huyt t cht in gii, cht khí, hi tan tt trong nc.
- Hp th trên b mt hng cu hoc gn vi thành phn ca hng cu và các protein khác
trong huyt ng. Phn ln các c cht liên kt thun nghch vi albumin trong máu. Mt

s c cht liên kt vi hemoglobin và các protein khác trong máu gây hi cho h to máu.
- Các cht có khi lng phân t ln sau khi b thu phân to thành dng keo nm trong
máu.
Cht c phân b trong máu c phân b vào các mô ca các c quan khác nhau trong c
th, nh h tun hoàn. Lng c cht vn chuyn n các t bào ca các c quan ph thuc
vào vào lng máu u chuyn n và c im ca các c quan 
2.2.6.1. Phân bố độc chất
trong
gan và
t
h
ậ
n
: