BÀI 4:
PHONG TRÀO CÔNG NHÂN VÀ
SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA MÁC
(2 tiết)
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC :
1. Kiến thức :
– Buổi đầu của phong trào công nhân: đập phá máy, bãi công
trong buổi đầu thế kỷ XIX.
– C. Mác và Anghen và sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.
– Phong trào công nhân vào những năm 1848 – 1870.
2. Tư tưởng :
– Lòng biết ơn các nhà sáng lập ra chủ nghĩa xã hội khoa học.
– Giáo dục tinh thần quốc tế chân chính, tinh thần đồn kết đấu
tranh của giai cấp cơng nhân.
3. Kỹ năng :
– Biết phân tích, nhận định về q trình phát triển của phong trào
công nhân vào thế kỷ XIX.
– Bước đầu rèn luyện làm quen với văn kiện lịch sử – Tuyên
ngôn của Đảng Cộng sản.
II. CHUẨN BỊ BÀI GIẢNG :
– Tìm hiểu tranh ảnh trong sách giáo khoa.
– Ảnh chân dung C. Mác và Anghen.
– Bản tuyên ngôn của Đảng Cộng sản.
– Tài liệu tham khảo.
o Sách giáo viên Sử 8 + SGK Sử.
o Đại cương lịch sử thế giới.
o Lịch sử thế giới cận đại.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC :
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ: Bài 3 – tiết 2 :
Câu hỏi: Vì sao các nước tư bản phát triển đẩy mạnh việc xâm
chiếm thuộc địa? Kết quả?
Giáo viên nhận xét
3. Giảng bài mới :
Vào bài: Cách mạng Công nghiệp Anh bắt đầu từ nửa sau thế
kỷ XVIII đã gây nên những chuyển biến căn bản trong việc phát triển
của sức sản xuất và quan hệ sản xuất. Trong xã hội, mâu thuẫn giữa
tư sản và vô sản ngày càng nặng nề, vì vậy đã đưa tới những cuộc
đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản, giải phóng
người lao động khỏi ách áp bức, bóc lột. Giai cấp công nhân lãnh đạo
cuộc đấu tranh, trong phong trào đấu tranh của công nhân, CNXHKH
ra đời đã đưa phong trào công nhân là một bước mới. Hôm nay
chúng ta hãy cùng tìm hiểu “Phong trào cơng nhân và sự ra đời của
chủ nghĩa Mác”.
Các hoạt động của thầy – trị
Tiết 7:
I. PHONG TRÀO CƠNG NHÂN NỬA ĐẦU THẾ KỶ XIX
Hoạt động 1: Nội dung
– Nguyên nhân dẫn đến phong trào
đấu tranh của cơng nhân.
– Các hình thức đấu tranh.
– Kết quả.
Giáo viên: Cùng với sự phát triển của
cơng nghiệp, giai cấp cơng nhân hình
thành ở Anh và ngày một tăng nhanh ở
một số nước khác.
Phỏng vấn: Vì sao ngay lúc mới ra đời
giai cấp công nhân đã đấu tranh chống
lại chủ nghĩa tư bản?
(Bị bóc lột nặng nề, phải làm việc từ
14 16h mỗi ngày. Trong điều kiện lao
động vất vả, tiền lương thấp, điều kiện
ăn ở tồi tàn,…)
Giáo viên: Cuộc cách mạng công nghiệp
làm cho số công nhân ngày một đông
1. Phong trào đập phá
máy móc và bãi cơng
Ngun nhân
Lịng tham lợi nhuận
sự bóc lột càng tăng
đời sống công nhân khổ
cực.
đảo và tập trung nhưng không cải thiện
đời sống cho họ. Tình cảnh họ tồi tệ và
sa sút. Ngày lao động của công nhân kéo
dài từ 14 16h và chỉ được lãnh đồng
lương chết đói. Lao động trẻ em và phụ
nữ được sử dụng rộng rãi trong những
điều kiện khắc nghiệt: nơi sản xuất rất
nóng vào mùa hè và lạnh vào mùa đơng.
Khơng khí lao động nặng nề, mơi trường
bị ô nhiễm người lao động mắc một
số bệnh: đau xương sống, chân đi vòng
kiềng, vẹo xương, nhiều bệnh hiểm
nghèo khác, người lao động khơng thọ
q 40 tuổi. Họ cịn bị nạn thất nghiệp đe
dọa do những cuộc khủng hoảng kinh tế
gây nên sẵn sàng hất họ ra hè phố
Trước tình cảnh trên mâu thuẫn giữa giai
cấp vơ sản và tư sản là điều không thể
tránh khỏi và ngày càng trở nên gay gắt.
Vì sao cơng nhân lại đập phá máy móc?
Hành động này thể hiện sự nhận thức
như thế nào của công nhân?
Giáo viên: Mâu thuẫn giữa tư sản và vơ
sản càng gay gắt thì cơng nhân càng
đứng dậy đấu tranh giành chính quyền
lợi cho mình. Hình thức phản kháng sơ
khai của người công nhân là những cuộc
bạo động tự phát chống lại việc áp dụng
máy móc, họ cho rằng nguồn gốc của nỗi
khổ đau chính là máy móc. Vì vậy,
phong trào phá máy móc, đập phá, đốt
xưởng lan tràn rất nhanh trong các trung
tâm công nghiệp. Nhưng dần họ thấy
rằng máy móc khơng phải là kẻ thù thực
sự và hậu quả của những cuộc phá máy
Hình thức đấu tranh
là sự trấn áp của giai cấp nắm chính
quyền. Họ tiến lên một bước cao hơn là
đấu tranh bãi công và xây dựng cơng
đồn.
Trong những năm 20 – 30 của thế kỷ
XIX các ngành lao động ở Anh đều tổ
chức cơng đồn với chủ trương là bảo vệ
nhân cơng, chống những hoạt động bạo
ngược của giai cấp tư sản.
Phỏng vấn:
Phong trào đấu tranh của cơng nhân
với những hình thức đấu tranh như
thế nào? (đập phá máy móc, đốt
phân xưởng, bãi cơng).
Mục đích của các cơng đồn là gì?
(địi tăng lương, giảm giờ làm,
cải thiện điều kiện làm việc).
Việc đấu tranh đập phá máy có đưa
đến thành cơng trong cuộc đấu tranh
chống tư sản hay không?
(đều bị thất bại, bị đàn áp của giai cấp
tư sản thành lập các cơng đồn)
Hoạt động 2: Nội dung
– Nhận thức của giai cấp công nhân
phát triển dẫn đến những cuộc đấu
tranh mới.
– Kết quả các cuộc đấu tranh.
Trình bày Giáo viên: Qua q trình đấu
tranh, giai cấp cơng nhân dần dần có ý
thức và tổ chức hơn, họ tiến hành những
cuộc đấu tranh với quy mô lớn hơn
chống lại không riêng một chủ xưởng mà
với toàn bộ giai cấp tư sản, địi hỏi
khơng riêng quyền lợi kinh tế mà cịn có
– Đập phá máy móc.
– Đốt cơng xưởng.
– Bãi cơng.
Kết quả
– Thất bại
– Thành lập cơng đồn
2. Phong trào cơng nhân
trong những năm 1830 –
1840.
Nguyên nhân
Giai cấp công nhân
phát triển ý thức đấu
tranh càng cao.
Phong trào đấu tranh
– 1831 công nhân dệt
thành
phố
Lion
(Pháp) khởi nghĩa.
– 1844 công nhân dệt
vùng Sơ lê din
(Đức).
– 1836 – 1847 Phong
trào Hiến chương ở
Anh.
yêu cầu chính trị rõ rệt.
Phỏng vấn: Từ những năm 30 của thế kỷ
XIX giai cấp công nhân như thế nào?
(Trở thành một lực lượng xã hội độc
lập) trực tiếp chống lại giai cấp tư
sản.
Trình bày Giáo viên: Một số công nhân
dệt thành phố Lion Pháp – trung tâm
công nghiệp lớn sau Paris với 30.300
công nhân dệt sống rất khổ cực, họ đã
địi tăng lương nhưng khơng được chủ
chấp nhận nên đứng lên đấu tranh làm
chủ thành phố trong 4 ngày.
Em hiểu câu khẩu hiệu “Sống trong lao
động, chết trong chiến đấu” là như thế
nào?
Giáo viên: Câu khẩu hiệu có ý nghĩa
quyền được lao động khơng bị bóc lột và
quyết tâm chiến đấu để bảo vệ quyền lao
động của mình.
Năm 1844 sự kiện gì xảy ra?
( cơng nhân dệt vùng Sơ-đê-lin Đức
khởi nghĩa).
Phỏng vấn:
Từ 1836 – 1847?
(Phong trào hiến chương ở Anh)
Kết quả phong trào đấu tranh của các
nước Châu Âu trong nửa đầu thế kỷ
XIX? (đều bị thất bại).
Giáo viên: Cuộc khởi nghĩa Lion ở Pháp
1831, phong trào Hiến chương ở Anh
1836 – 1847 và cuộc khởi nghĩa Sơ-lêdin ở Đức 1844 đánh dấu thời kỳ đấu
tranh có tính chất độc lập của giai cấp
Kết quả
– Đều thất bại
Ý nghĩa
– Sự trưởng thành của
phong trào công
nhân quốc tế.
– Tạo tiền đề cho sự ra
đời lý luận cách
mạng
cơng nhân.
Vì sao những cuộc đấu tranh của cơng
nhân mạnh mẽ mà khơng đi đến thắng
lợi? Ngun nhân?
Trình bày Giáo viên: Những cuộc đấu
tranh bị thất bại vì nó bộc lộ những hạn
chế chưa có một đường lối đấu tranh
khoa học chính xác, chưa có một tổ chức
lãnh đạo sáng suốt của giai cấp công
nhân.
Sự ra đời của CNCSKH mà người sáng
lập vĩ đại là C. Mác và Anghen đã đặt cơ
sở lý luận cho việc giải quyết những yêu
cầu của cơng nhân.
Các cuộc đấu tranh của cơng nhân có ý
nghĩa lịch sử như thế nào?
(đánh dấu bước trưởng thành về tư
tưởng nhận thức của phong trào công
nhân; tạo tiền đề cho sự ra đời của lý
luận cách mạng).
4. Củng cố
Cho học sinh làm bài tập:
Câu hỏi:
Phong trào công nhân ở các nước Châu Á trong những năm 1830
– 1840 có những điểm gì khác phong trào cơng nhân nhận thức
trước đó?
Nêu các sự kiện chủ yếu về phong trào cơng nhân trong những
năm 1830 – 1840?
5. Dặn dị
– Xem lại bài + học thuộc bài.
– Trả lời câu hỏi bài tập.
– Đọc trước phần II và trả lời câu hỏi.
– Làm bài tập câu hỏi trang 36.
Tiết 8
II. SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA MÁC
Chuẩn bị bài giảng
o Tranh ảnh C. Mác và Anghen (SGK).
o Tài liệu về Tuyên ngôn Đảng Cộng sản.
o Sách giáo viên Sử và SGK Sử 8.
Các hoạt động dạy – học
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Bài 4 – Tiết 1
Câu hỏi:
– Trình bày phong trào đấu tranh của cơng nhân trong những năm
1830 – 1840?
– Kết quả – ý nghĩa của phong trào công nhân thế kỷ XIX?
Giáo viên nhận xét.
3. Giảng bài mới
Vào bài: Phong trào đấu tranh công nhân ngày càng phát triển
không chỉ về số lượng mà cịn về chất lượng. Vì vậy sự ra đời của
chủ nghĩa xã hội khoa học sẽ đưa phong trào của công nhân lên một
bước, giải quyết những yêu cầu của giai cấp công nhân. Tiết hôm nay
chúng ta sẽ cùng tìm hiểu phần II.
a. Các hoạt động giảng dạy
Hoạt động 1: Nội dung
1. Mác Và Enghen
– Sự ra đời của chủ nghĩa Mác.
Tiểu Sử (SGK Trang
– Nội dung Tuyên ngôn Đảng Cộng
32, 33)
sản.
– Mác (1818 – 1883)
– Sự ra đời của Quốc tế I
– Enghen (1820 –
– Tiểu sử Mác và Anghen.
1855).
Giáo viên: Đọc SGK.
Trình bày:
C. Mác 5/5/1818 ở thành phố Tơriơ
sinh trưởng trong một gia đình trí
thức gốc Do Thái 1841 ơng trình
bày luận án tiến sĩ với đề tài “Sự
khác nhau giữa triết học tự nhiên
Đêmôcrit với triết học tự nhiên
Êpiquga”. Tháng 4/1842 làm cộng
tác viêiệt nam với báo Sông Ranh.
Tháng 1/1848 Mác sang Paris, ở đây
ông thường xuyên tiếp xúc với nhiều
nhà hoạt động cách mạng của phong
trào công nhân đồng thời nghiên cứu
cách mạng Pháp và các tác phẩm
duy vật Pháp và một số cuốn sách
của Phuariê, Xanh Ximông,… đặc
biệt là tác phẩm của nhà triết học
Đức Lurich Phơbách. Tháng 2/1844
ơng xuất bản tạp chí Pháp Đức niên
giám và tiếp tục tham gia phong trào
cách mạng ở Pháp.
Anghen 28/11/1820 ở thành phố
Bácmen thuộc trung tâm công
nghiệp lớn ở Đức. Tháng 11/1842
sang Anh, ơng tìm đọc tài liệu, báo
cáo, thống kê, nhận định của người
trước về giai cấp công nhân Anh,
xây dựng tác phẩm “Tình cảnh giai
cấp lao động ở Anh”. Tháng 8/1844
Enghen sang Paris gặp Mác, cả 2
ông cùng nghiên cứu tạo ra những
tiền đề lý luận cho chủ nghĩa xã hội
khoa học.
Những điểm giống nhau nổi bật trong tư
tưởng của Mác và Enghen?
(Xây dựng học thuyết CNCSKH, chỉ
ra sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân, sự phát triển của cuộc đấu tranh
giai cấp xóa bỏ chủ nghĩa tư bản, chỉ
rõ bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư
bản).
Hoạt động 2: Nội dung
2. Đồng Minh Những
Người Cộng Sản và
Tuyên ngôn Đảng Cộng
Sản.
– Sự ra đời Tuyên ngôn Đảng Cộng
sản.
– Nội dung Tun ngơn.
– Ý nghĩa lịch sử.
Trình bày Giáo viên: Q trình cơng tác
cỉa 2 ơng trong việc nghiên cứu đã tạo ra
những tiền đề lý luận cho chủ nghĩa xã
hội khoa học. Trong khi xây dựng nền
tảng đầu tiên cho học thuyết Mác và
Enghen rất chú ý đến công tác tuyên
truyền và xây dựng tổ chức phong trào
công nhân. Trong thời gian ở Anh, Mác
và Enghen đã liên hệ một tổ chức bí mật
của cơng nhân Châu Âu, tổ chức “Đồng
minh những người chính nghĩa” được
thành lập ở Paris 1836. Để tạo điều kiện
tuyên truyền chủ nghĩa Cộng sản và
phong trào công nhân và đặt sợi dây liên
lạc giữa những người hoạt động xã hội
chủ nghĩa, Mác và Enghen đã thành lập
Ủy ban thông tấn cộng sản.
Đầu tháng 6/1847, Đồng minh tiến
hành đại hộ ở Luân Đôn và đổi tên là
“Đồng minh những người Cộng sản”
đây chính là chính đảng độc lập đầu tiên
của vô sản quốc tế.
Đại hội thứ nhất của Đồng minh
những người Cộng sản đành dấu một
bước thắng lợi lớn về mặt tư tưởng và tổ
chức. Chứng tỏ giai cấp công nhân đã
bước đầu tiếp thu học thuyết chủ nghĩa
Mácxít, thốt khỏi ảnh hưởng của chủ
nghĩa xã hội tiểu tư sản xây dựng nên
một tổ chức độc lập của mình.
Mác và Enghen được ủy nhiệm soạn
– 2/1848 cương lĩnh
của Đồng minh được
công bố Tuyên
ngôn Đảng Cộng sản
Nội dung (SGK)
Ý Nghĩa
– Là văn kiện quan
trọng của chủ nghĩa
xã hội khoa học.
thảo cương lĩnh của Đồng minh. Tháng
2/1848 bản tuyên ngôn Đảng Cộng sản
lần đầu tiên được tuyên bố tại Luân Đơn.
Phỏng vấn:
Hồn cảnh ra đời của tun ngơn Đảng
Cộng sản?
(ra đời trong điều kiện: sự phát triển
của nền sản xuất và trong xã hội phân
chia thành các giai cấp đối kháng, đấu
tranh giai cấp là động lực phát triển xã
hội).
Nội dung chủ yếu của Tuyên ngôn Đảng
Cộng sản?
SGK trang 34
Em nào cho biết ý nghĩa của câu kết thúc
Tun ngơn là gì? (nêu cao tinh thần
đồn kết vô sản quốc tế vô sản).
Tuyên ngôn Đảng Cộng sản có ý nghĩa
như thế nào?
(Là văn kiện quan trọng của chủ
nghĩa xã hội khoa học, gồm những luận
điểm cơ bản về sự phát triển xã hội và
cách mạng xã hội chủ nghĩa, phản ánh
quyền lợi của giai cấp công nhân và là
vũ khí lý luận trong cuộc đấu tranh
chống giai cấp tư sản).
Giáo viên: CNXHKH và Tuyên ngôn
Đảng Cộng sản ra đời có ý nghĩa to lớn
nhằm giác ngộ giai cấp công nhân và
nhân dân lao động đứng lên đấu tranh
chống áp bức, bóc lột và bất cơng, do
vậy đã góp phần thúc đẩy lịch sử phát
triển nhanh chóng.
Hoạt động 3: Nội dung
3. Phong trào công nhân
từ những năm 1848 đến
1870: Quốc tế thứ nhất.
Hồn cảnh
– Phong trào cơng
nhân phát triển.
– Đòi hỏi thành lập
một tổ chức của giai
cấp vô sản.
Thành lập
Ngày 28/9/1864 ở
Luân Đôn – “Hội liên
hiệp quốc tế của những
người lao động” Quốc
tế 1.
Hoạt động
– Chống tư tưởng lệch
lạc phi vô sản.
– Thúc đẩy phong trào
công nhân quốc tế.
Vai trò của Mác
Soạn thảo các văn kiện,
hoạt động của Quốc tế I.
– Hồn cảnh ra đời Quốc tế 1.
– Vai trị của Mác trong Quốc tế 1.
Giáo viên: Cùng với sự phát triển của
nền sản xuất công nghiệp, giai cấp công
nhân hình thành ở nước Anh và tăng
nhanh ở các nước khác. Mâu thuẫn giữa
tư sản và vô sản ngày càng gay gắt thì
cơng nhân càng đứng dậy đấu tranh
giành quyền lợi cho mình. Hàng loạt các
cuộc đấu tranh của cơng nhân nổ ra
chống lại giai cấp tư sản như: cuộc khởi
nghĩa của công nhân dệt thành phố Lion
(Pháp) 1831, phong trào Hiến chương ở
Anh (1836 – 1847), và cuộc khởi nghĩa
của công nhân dệt vùng Sơ-lê-đin (Đức)
1844 đánh dấu thời kỳ đấu tranh có tính
chất độc lập của giai cấp công nhân. Các
cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân nổ
ra mạnh mẽ với hình thức: đập phá máy
móc, đốt cơng xưởng, bãi cơng,… tuy
nhiên đều bị thất bại, nó bộc lộ những
nhược điểm: chưa có đường lối đấu tranh
khoa học chính xác, chưa có một tổ chức
lãnh đạo sáng suốt của giai cấp công
nhân. Sự ra đời của chủ nghĩa xã hội
khoa học của Mác và Enghen đặt cơ sở
lý luận cho việc giải quyết những yêu
cầu của công nhân, trang bị cho giai cấp
vơ sản vũ khí tư tưởng trong cuộc đấu
tranh chống giai cấp tư sản, giải phóng
con người lao động thốt khỏi ách bóc
lột, áp bức, giương cao ngọn cờ xã hội
chủ nghĩa và chủ nghĩa Cộng sản.
Trước tình hình phong trào giai cấp
cơng nhân ngày một trưởng thành và
phát triển. Ngày 23/6/1848 công nhân và
nhân dân lao động Paris lại tiến hành
một cuộc khởi nghĩa.
* Tường thuật: Từ sáng sớm ngày 23/6
công nhân bắt đầu xây dựng những ụ
chiến đấu, trên ụ chiến đấu những lá cờ
đỏ tung bay với khẩu hiệu “Sống trong
lao động, chết trong chiến đấu”, “Nền
cộng hịa dân chủ và xã hội chủ nghĩa
mn năm”. Trong 2 ngày đầu 23 và
24/06 quân khởi nghĩa tấn cơng vào Tồ
Thị chính. Đến chiều, qn chính phủ
tăng viện. Ngày 25/06 cuộc chiến diễn ra
ác liệt trên từng ụ chiến và trên từng
đường phố. Ngày 26/06 quân khởi nghĩa
rút khỏi thành phố, giai cấp tư sản điên
cuồng khủng bố, giết hết những nghĩa
quân bị thương, bắt giam 25.000 người,
nhiều người bị kết án tử hình. Cuộc khởi
nghĩa bị đàn áp đẫm máu.
Phỏng vấn:
Vì sao giai cấp cơng nhân ngày càng
nhận thức rõ tầm quan trọng của sự đoàn
kết quốc tế?
( Có chung một kẻ thù, đồn kết tọa
ra sức mạnh chống lại sự áp bức bóc lột
của giai cấp tư sản).
Giáo viên: 1848 ở Pháp, Đức, Anh diễn
ra phong trào đấu tranh rầm rộ của giai
cấp công nhân địi quyền lợi cho mình,
giai cấp tư sản tiến hành khủng bố, đàn
áp giai cấp vô sản. Tuy nhiên phong trào
đấu tranh vẫn tiếp tục phát triển. Tổ chức
Quốc tế thứ nhất của giai cấp công nhân
ra đời khi phong trào công nhân diễn ra
rầm rộ, mâu thuẫn giai cấp gay gắt.
Ngày 28/9/1864 tại Luân Đôn, Hội Liên
hiệp quốc tế những người lao động –
Quốc tế I được thành lập, Mác là người
đứng đầu.
Quốc tế thứ nhất ra đời trong hoàn cảnh
nào?
(phong trào công nhân diễn ra rầm rộ,
quyết liệt, mậu thuẫn giai cấp ngày càng
gay gắt nhu cầu đòi hỏi cần có một tổ
chức để lãnh đạo phong trào cơng nhân
chiến đấu Quốc tế I ra đời đáp ứng
những yêu cầu trên).
Mác có vai trị như thế nào trong Quốc tế
I?
(là người đứng đầu lãnh đạo, chuẩn bị
về tổ chức, soạn thảo văn kiện và các
hoạt động lãnh đạo Đại hội thành lập
Quốc tế I).
Vai trò của Quốc tế I đối với phong trào
công nhân quốc tế như thế nào?
(đấu tranh chống tư tưởng sai lệch và
tổ chức, thúc đẩy phong trào công nhân
phát triển).
TỔNG KẾT BÀI
– Giai cấp vô sản ra đời cùng giai cấp tư sản hình thành xã hội tư
bản chủ nghĩa. Ngay từ đầu hai giai cấp này đối lập với nhau,
mâu thuẫn gay gắt. Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống
lại sự áp bức, bóc lột của giai cấp tư sản với các hình thức phát
triển dần lên cao.
– Trong Phong trào cơng nhân, chủ nghĩa xã hội khoa học được
hình thành đánh dấu bằng việc ra đời Tuyên ngôn của Đảng
Cộng sản, nêu lên sứ mạng lịch sử và sự đoàn kết quốc tế của
giai cấp vô sản để đánh đổ chế độ tư bản, xác lập xã hội xã hội
chủ nghĩa.
4. Củng cố
Làm bài tập câu 01/03 trang 36
Giáo viên nhận xét
5. Dặn dò:
– Xem lại bài + học bài
– Làm bài tập
– Đọc và trả lời các câu hỏi bài 5: “Công xã Paris 1871”.