Vật lí lớp 12 - Tiết 12: SÓNG CƠ VÀ SỰ TRUYỀN SÓNG CƠ (1). pptx

Vật lí lớp 12 - Tiết 12: SÓNG CƠ VÀ SỰ
TRUYỀN SÓNG CƠ (1).
1. Mục tiêu:
a) Về kiến thức:
- Phát biểu được định nghĩa của sóng cơ.
- Phát biểu được định nghĩa các khái niệm
liên quan với sóng: sóng dọc, sóng ngang, tốc độ
truyền sóng, tần số, chu kì, bước sóng, pha.
b) Về kỹ năng:
- Tự làm được thí nghiệm về sự truyền sóng
trên một sợi dây.
c) Về thái độ:
- Có thái độ nghiêm túc học tập.
2. Chuẩn bị của GV và HS:
a) Chuẩn bị của GV:
- Các thí nghiệm mô tả về sóng ngang, sóng
dọc và sự truyền của sóng
b) Chuẩn bị của HS:
- Ôn lại các bài về dao động điều hoà.

3. Tiến trình bài dạy:
* Ổn định lớp: (1 phút)
a) Kiểm tra bài cũ:
- Kiểm tra trong khi giảng.
* Đặt vấn đề (1 phút).
- Sóng nước rất quen thuộc với mọi người.
Vậy sóng được hình thành như thế nào, có đặc điểm
gì?
b) Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động 1 (18 phút): Tìm hiểu về sóng cơ
Hoạt động của

GV
Hoạt động
của HS
Kiến thức cơ
bản
- Mô tả thí - HS quan sát
I. Sóng cơ
nghiệm và tiến
hành thí nghiệm.


- Khi O dao động
ta trông thấy gì
trên mặt nước?
 Điều đó chứng
tỏ gì?
(Dao động lan
truyền qua nước
gọi là sóng, nước
là môi trường
truyền sóng).
- Khi có sóng
trên mặt nước, O,
M dao động như
kết quả thí
nghiệm.

- Những gợn
sóng tròn
đồng tâm phát
đi từ O.
 Sóng
truyền theo
các phương
khác nhau với
1. Thí nghiệm

a. Mũi S cao hơn
mặt nước, cho
cần rung dao
động  M vẫn
bất động.
b. S vừa chạm
vào mặt nước tại
O, cho cần rung
dao động  M
dao động.
Vậy, dao động từ
O đã truyền qua
nước tới M.
2. Định nghĩa
M
S
O

thế nào?
- Sóng truyền từ
O đến M theo
phương nào?
 Sóng ngang.
- Tương tự như
thế nào là sóng
dọc?
(Sóng truyền
trong nước
không phải là
sóng ngang. Lí
thuyết cho thấy
rằng các môi
trường lỏng và
khí chỉ có thể
truyền được sóng
dọc, chỉ môi
cùng một tốc
độ v.
- Dao động lên
xuống theo
phương thẳng
đứng.
- Theo phương
nằm ngang.


- Tương tự,
HS suy luận

để trả lời.

- Sóng cơ là sự
lan truyền của
dao động trong
một môi trường.
3. Sóng ngang
- Là sóng cơ
trong đó phương
dao động (của
chất điểm ta
đang xét)  với
phương truyền
sóng.
4. Sóng dọc
- Là sóng cơ
trong đó phương
dao động // (hoặc
trùng) với
phương truyền
trường rắn mới
truyền được cả
sóng dọc và sóng
ngang. Sóng
nước là một
trường hợp đặc
biệt, do có sức
căng mặt ngoài
lớn, nên mặt
nước tác dụng

như một màng
cao su, và do đó
cũng truyền được
sóng ngang).
sóng.
Hoạt động 2 (20 phút): Tìm hiểu về sự truyền
sóng cơ.
Hoạt động của Hoạt động của Kiến thức cơ
GV HS bản
- Làm thí nghiệm
kết hợp với hình vẽ
7.2 về sự truyền
của một biến dạng.
 Có nhận xét gì
thông qua thí
nghiệm và hình vẽ?

 Tốc độ truyền
biến dạng được xác
định như thế nào?
(Biến dạng của
dây, gọi là một
xung sóng, truyền
tương đối chậm vì
dây mềm và lực
căng dây nhỏ).
- Biến dạng
truyền nguyên
vẹn theo sợi
dây.

- HS suy nghĩ
và vận dụng
kiến thức để trả
lời.



- Là sóng
ngang.
II. Sự truyền
sóng cơ
1. Sự truyền
của một sóng
hình sin
a. Sự truyền
của một biến
dạng
- Gọi x và t
là quãng
đường và thời
gian truyền
biến dạng, tốc
độ truyền của
biến dạng:
x
v
t




 Biến dạng
truyền trên dây
thuộc loại sóng gì
đã biết?
- Y/c HS hoàn
thành C2.
- Trong thí nghiệm
7.2 nếu cho đầu A
dao động điều hoà
 hình dạng sợi
dây ở cá thời điểm
như hình vẽ 7.3 
có nhận xét gì về
sóng truyền trên
dây?
- Sau thời gian T,
điểm A
1
bắt đầu
dao động giống

- HS làm thí
nghiệm theo
C2.
- HS quan sát
hình vẽ 7.3.
Dây có dạng
đường hình sin,

mà các đỉnh
không cố định
nhưng dịch
chuyển theo
phương truyền
sóng.





b. Sự truyền
của một sóng
hình sin
- Sau thời
gian t = T,
sóng truyền
được một
đoạn:
 = AA
1
= v.t

- Sóng truyền
với tốc độ v,
bằng tốc độ
truyền của
biến dạng.
- Hai đỉnh liên
như A, dao động từ

A
1
tiếp trục truyền
xa hơn.
- Xét hai điểm cách
nhau một khoảng
, ta có nhận xét gì
về hai điểm này?
 Cùng pha.
- Không đổi,
chuyển động
cùng chiều,
cùng v.
tiếp cách nhau
một khoảng 
không đổi, 
gọi là bước
sóng.
- Hai điểm
cách nhau
một khoảng 
thì dao động
cùng pha.
c) Củng cố, luyện tập: (3 phút)
- Thế nào là sóng cơ, sóng dọc, sóng ngang?
d) Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà: (2 phút)
- Ôn kiến thức theo câu hỏi 1-3 SGK.
- BTVN 6-7 SGK.
* RÚT KINH NGHIỆM