Xạ trị - Cải thiện sức khỏe tổng quát doc

Xạ trị - Cải thiện sức khỏe tổng quát

CẢI THIỆN SỨC KHỎE TỔNG QUÁT
Nhiều bệnh nhân muốn biết cách cải thiện sức khỏe chung của họ để giúp hệ miễn dịch tự
nhiên của cơ thể đủ sức chiến đấu chống lại ung thư. Họ cũng muốn tăng tốc quá trình
hồi phục của mình sau những tác dụng phụ của xạ trị.
Hút thuốc
Đối với những bệnh nhân vẫn còn hút thuốc, không bao giờ quá trễ để bỏ thuốc. Các
nghiên cứu cho thấy những bệnh nhân bị một số loại ung thư nếu vẫn tiếp tục hút thuốc
trong khi và sau khi đều trị sẽ bị gia tăng nguy cơ ung thư tái phát hoặc xuất hiện những
ung thư mới. Hút thuốc có thể làm nhiều tác dụng phụ nặng nề hơn. Chúng cũng làm
giảm khẩu vị vào thời điểm cơ thể cần phải được bồi bổ.
Chế độ ăn
Một chế độ ăn cân bằng rất quan trọng. Bạn có thể cần tránh một số loại thức ăn do quá
trình điều trị, nhưng quan trọng là bạn nên ăn những loại thức ăn giàu calori để cung cấp
đủ năng lượng cho cơ thể bình phục. Nếu bạn gặp vấn đề trong việc thu nhận đầy đủ chất
dinh dưỡng hoặc lo lắng về những loại thức ăn mình nên ăn, hãy hỏi bác sĩ hoặc các
chuyên gia dinh dưỡng.
Bệnh nhân nên hỏi lại ý kiến bác sĩ trước khi uống bất kỳ loại vitamin nào trong khi đang
xạ trị. Một số loại vitamin như A, E và C có tác dụng tương tự như thuốc chống oxy hóa.
Chúng ngăn sự tạo tành các ion làm tổn thương DNA trong tế bào. Sự tổn thương này
được cho là có vai trò quan trọng trong nguyên nhân gây ung thư. Có một số bằng chứng
cho rằng nếu uống đủ những vitamin này có thể làm giảm nguy cơ bị một số loại ung thư.
Nhưng ngược lại, xạ trị tấn công các tế bào ung thư bằng các tạo ra các ion để làm tổn hại
nặng nề các DNA của những tế bào ung thư. Một số nhà khoa học tin rằng uống những
loại vitamin chống oxy hóa liều cao này có thể làm cho quá trình xạ trị kém hiệu quả đi
do chúng làm giảm những tổn thương của các tế bào ung thư. Cho đến giờ, vẫn chưa có
nghiên cứu nào kiểm chứng đầy đủ giả thuyết này. Ngay cả như vậy, nhiều bác sĩ chuyên
khoa xạ trị vẫn lưu ý bệnh nhân những điều sau:
 Nếu toa bác sĩ kê cho bạn không có vitamin dùng cho một lý do đặc biệt nào đó,
tốt nhất là bạn không nên tự uống một mình.

 Một viên đa vitamin mỗi ngày có thể tốt đối với những bệnh nhân muốn cung cấp
thêm vitamin, nhưng hãy tham khảo ý kiến bác sĩ của bạn trước.
 Cách an toàn nhất là tránh dùng những vitamin chống oxy hóa liều cao trong quá
trình xạ trị. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ xem thời điểm nào là an toàn để bắt đầu sử dụng
những loại vitamin này sau khi kết thúc điều trị.
CÓ GÌ MỚI TRONG XẠ TRỊ?
Những cách mới để đưa các chất phóng xạ vào khối u giúp cho việc xạ trị trở nên an toàn
hơn và hiệu quả hơn. Một số cách đã được sử dụng, trong khi một số cách khác có thể
cần nghiên cứu thêm trước khi được áp dụng để sử dụng rộng rãi.
 Xạ trị không gian 3 chiều (3D - CRT : Three-dimensional conformal
radiation therapy) là cách dùng hình ảnh CT kết hợp với vi tính để xác định
chính xác vị trí của ung thư trong không gian 3 chiều. Bệnh nhân được mang một
dụng cụ đỡ bằng nhựa để giữ cơ thể đứng yên. Luồng tia xạ phù hợp với hình
dạng khối u được đưa đến khối u từ nhiều hướng khác nhau. Cách xạ trị này giúp
làm giảm lượng phóng xạ đi qua những mô bình thường của cơ thể. Bằng cách
nhắm mục tiêu của chùm tia chính xác hơn có thể làm giảm sự tổn thương do
phóng xạ đối với các mô lành và tiêu diệt các tế bào ung thư tốt hơn bằng cách
tăng liều phóng xạ đến khối u.
 Xạ trị ung thư chuẩn hóa (IMRT - Intensity modulated radiation therapy) là
một dạng cải tiến hơn nữa của cách xạ trị từ bên ngoài dùng photon. Như đối với
3D-CRT, chương trình vi tính được sử dụng để xác định chính xác khối u trong
không gian 3 chiều. Nhưng cùng với việc phóng các tia photon từ nhiều hướng
khác nhau, cường độ của tia cũng có thể được điều chỉnh. Điều này cho phép
kiểm soát nhiều hơn nữa bằng cách giảm lượng phóng xạ tiếp xúc với mô lành
trong khi đưa lượng phóng xạ cao hơn đến khối u. Do độ chính xác của nó, bệnh
nhân cần phải nằm đúng vị trị và hoàn toàn không được cử động trong khi điều
trị. Thường cần phải dùng một dụng cụ đỡ hoặc khung được làm trước khi điều trị
để giữ cơ thể.
 Một kỹ thuật liên quan là xạ trị bằng tia proton thích hợp (conformal proton
beam radiation therapy) là cách dùng tia proton thay vì dùng tia X. Proton là

một phần của nguyên tử ít gây tổn thương cho các mô nó đi qua nhưng lại có tính
phá hủy tế bào tốt ở cuối đường đi của nó. Điều này có nghĩa là xạ trị bằng tia
proton có thể đưa nhiều phóng xạ đến khối u hơn và giảm những tác dụng phụ
đến các mô bình thường gần đó hơn. Proton chỉ có thể được phóng ra bởi những
máy đặc biệt có tên là máy gia tốc (cyclotron hoặc synchrotron). Cài đặt loại máy
này có thể phải tốn hàng triệu USD và cần những chuyên gia thực hiện. Do đó,
cách điều trị này có thể rất đắt tiền và chỉ có một số ít trung tâm ở Mỹ mới làm
được. Cần có nhiều nghiên cứu hơn nữa để so sánh hiệu quả giữa cách điều trị
bằng proton với photon để có thể dùng cho những loại ung thư thích hợp cho kết
quả tốt nhất.
 Xạ phẫu (Stereotactic radiosurgery hoặc stereotactic radiation therapy): phát
ra một lượng phóng xạ lớn chính xác đến khu vực u nhỏ. Thuật ngữ "phẫu thuật"
có thể gây nhầm lẫn do không có vết cắt nào được thực hiện ở phương pháp này
cả. Một số khối u xuất phát từ não hoặc ở nơi khác lan đến não được điều trị bằng
kỹ thuật này. Một khung đội đầu có dạng hộp được gắn vào sọ để giữ yên và cho
phép tia xạ được định hướng chính xác. Khi vị trí chính xác của khối u đã được
xác định (bằng CT hoặc MRI), các tia xạ từ một loại máy có tên là Gamma Knife
sẽ nhắm đến khối u từ hàng trăm góc khác nhau trong một thời gian ngắn. Tiến
trình này có thể lập lại nếu cần thiết. Một cách khác gần giống với cách dùng này
là dùng máy gia tốc tuyến tính có thể di chuyển được và được kiểm soát bởi máy
vi tính. Thay vì phóng nhiều tia cùng một lúc, máy sẽ chạy xung quanh và phóng
tia đến khối u theo những góc khác nhau. Một số loại máy vận hành theo cách này
có tên là X-Knife, CyberKnife và Clinac. Kỹ thuật này được dùng nhiều nhất ở
các khối u trong não và tủy sống, các nhà nghiên cứu đang tìm cách sử dụng
chúng cho các dạng ung thư khác.
 Xạ trị trong phẫu thuật (Intraoperative radiation therapy - IORT) là cách
đưa phóng xạ đến khối u trong khi mổ. Chất phóng xạ có thể được đưa từ bên
trong hay bên ngoài, và nó thường đi kèm với một đợt xạ trị từ bên ngoài trước
hoặc sau khi mổ. IORT hữu ích đối với các ung thư vùng bụng hoặc khung chậu
(đặc biệt là những khối u phát triển gần những vị trí nguy hiểm) và những ung thư

có khả năng phát triển trở lại sau phẫu thuật. Những mô bình thường có thể được
dời đi và được bảo vệ trong khi phẫu thuật, do đó IORT làm giảm lượng mô bình
thường tiếp xúc với phóng xạ cho phép đưa một lượng lớn phóng xạ đến khối u
hơn. IORT được thực hiện trong phòng phẫu thuật đặc biệt có tường được phủ bởi
lớp bảo vệ chống phóng xạ.
 Liệu pháp nhiệt (hyperthermia) là cách dùng nhiệt để điều trị ung thư. Nhiệt
được phát hiện ra là có thể tiêu diệt các tế bào ung thư nhưng khi sử dụng đơn đột
chúng không tiêu diệt đủ để trị khỏi ung thư. Nhiệt tạo ra các vi sóng và siêu âm
đang được nghiên cứu kết hợp với phóng xạ và chứng tỏ có thể làm gia tăng hiệu
quả của phóng xạ.
 Chất nhạy phóng xạ là những chất làm các tế bào ung thư nhạy cảm với phóng
xạ hơn. Một số thuốc hóa trị đã được dùng cũng là chất nhạy cảm phóng xạ. Các
nhà nghiên cứu đang cố gắng tìm ra những chất mới có thể làm khối u nhạy cảm
với phóng xạ hơn mà không ảnh hưởng đến những mô bình thường.
 Chất bảo vệ phóng xạ là những chất bảo vệ các tế bào bình thường khỏi phóng
xạ. Những loại thuốc này rất có ích ở những khu vực mà các mô bình thường khó
tránh khỏi phải bị tiếp xúc với phóng xạ khi điều trị, chẳng hạn như vùng đầu và
cổ. Một số thuốc bảo vệ như amifostine (Ethyol
®
) đang được sử dụng trong khi
một số khác đang được nghiên cứu trong các thử nghiệm lâm sàng.