Giáo án Tin Học lớp 10: THÔNG TIN VÀ DỮ LIỆU docx

THÔNG TIN VÀ DỮ LIỆU
I. Mục đích, yêu cầu
1. Mục đích
 Khái niệm thông tin, đơn vị đo thông tin
 Các dạng thông tin, biểu diễn thông tin trong máy tính
2. Yêu cầu
 Nắm được khái niệm thông tin, đơn vị đo thông tin.
 Mã hóa dữ liệu
II. Phương pháp, phương tiện
Sử dụng bảng, sách giáo khoa.
III. Hoạt động dạy - học
1. Ổn định tổ chức
Kiểm tra sĩ số, sơ đồ lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Em hãy nêu các đặc điểm cơ bản của MTĐT? Vì sao tin học được hình thành và
phát triển thành một ngành khoa học?
3. Bài mới
N
ội dung cầ
n đ
ạt


Ho
ạt động của thầy v
à trò




1. Khái niệm thông tin và dữ liệu

KN: Thông tin là sự hiểu biết của con người về
thế giới xung quanh.





Thông tin về một đối tượng là tập hợp các thuộc
tính về đối tượng đó, được dùng để xác định đối
tượng, phân biệt đối tượng này với đối tượng














Các em biết được những gì qua
sách, báo,
HS trả lời: thông tin
Vậy thông tin là gì?
HS ghi khái niệm
Vd: Các thông tin về an toàn giao

thông, thi tốt nghiệp THPT
Vậy làm thế nào để phân biệt giữa
các sự vật hiện tượng?
HS trả lời: Thuộc tính của đối
tượng.

HS ghi bài

N
ội dung cầ
n đ
ạt


Ho
ạt động của thầy v
à trò

khác.
Dữ liệu là thông tin đã được mã hóa và đưa vào
máy tính.




2. Đơn vị đo lượng thông tin
Đơn vị đo thông tin là bit. Bit là phần nhỏ nhất
của bộ nhớ máy tính lưu trữ một trong hai kí
hiệu 0 hoặc 1.
Các đơn vị đo thông tin

1 byte = 8 bit
1KB = 1024 byte
1MB = 1024 KB
1GB = 1024 MB
1TB = 1024 GB
1PB = 1024 TB
3. Các dạng thông tin
a. Dạng văn bản: sách, báo, bảng tin
b. Dạng hình ảnh: biển báo, biển quảng cáo
c. Dạng âm thanh: tiếng nói của con người, tiếng
sóng được lưu trữ trong băng từ, đĩa từ

4. Mã hóa thông tin trong máy tính
Để máy tính có thể xử lý được, thông tin cần
phải được biến đổi thành dãy bit. Cách biến đổi
như vậy gọi là mã hóa thông tin.

Để mã hóa thông tin dạng văn bản ta chỉ cần mã
hóa ký tự. Bộ mã ASCII sử dụng 8 bit để mã hóa
> mã hóa được 2
8
= 256 kí tự.

Như chúng ta đã biết để xác định
khối lượng một vật người ta sử
dụng đơn vị: g, kg, tạ và tương tự
như vậy để xác định độ lớn của một
lượng thông tin người ta cũng sử

dụng đơn vị đo.






HS ghi bài







Vậy thông tin được đưa vào máy
tính như thế nào?
HS trả lời: Mã hóa
HS ghi bài

Vd: Thông tin gốc: ABC
Thông tin mã hóa:
01000001 01000010 01000011

HS ghi bài.

N
ội dung cầ
n đ
ạt

Ho
ạt động của thầy v
à trò

Bộ mã ASCII không mã hóa đủ được các bảng
chữ cái của các ngôn ngữ trên thế giới. Vì vậy
người ta xây dựng bộ mã Unicode sử dụng 2
byte để mã hóa 2
16
=65536 ký tự






Nhắc học sinh xem bộ mã ASCII
cơ sở

4. Củng cố và dặn dò
Khái niệm thông tin và dữ liệu, đơn vị đo thông tin.
Đọc trước phần Biểu diễn thông tin trong máy tính của bài Thông tin và dữ
liệu
5. Câu hỏi và bài tập
Bài tập: 1 đĩa mềm có dung lượng là 1,44 MB lưu trữ được 150 trang sách. Hỏi 1
đĩa DVD có dung lượng 4 GB lưu trữ được bao nhiêu trang sách?

Tiết 3: THÔNG TIN VÀ DỮ LIỆU (tiết 2)

I. Mục đích, yêu cầu
1. Mục đích
 Cách biểu diễn thông tin trong máy tính: số và phi số.
 Hệ đếm dùng trong máy tính.
 Cách chuyển đổi giữa các hệ cơ số.
2. Yêu cầu
 Nắm được hệ đếm được dùng trong máy tính.
 Biết cách chuyển đổi giữa các hệ cơ số.
II. Phương pháp, phương tiện
Sử dụng bảng, sách giáo khoa.
III. Hoạt động dạy - học
1. Ổn định tổ chức
Kiểm tra sĩ số, nội vụ lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Nêu khái niệm thông tin, đơn vị đo thông tin?
Giải bài tập về nhà
3. Bài mới

N
ội dung cần đạt


Ho
ạt động của thầy v
à trò

5. Bi
ểu diễn thông tin trong máy tính

a. Thông tin loại số

* Hệ đếm
Cuộc sống thường nhật: thập phân 0, 1, , 9
Trong tin học:
Nhị phân: 0, 1
Hexa: 0, 1, 2, , 9, A, B, C, D, E, F
Biểu diễn số trong các hệ đếm
Hệ thập phân: Mọi số N có thể được biểu diễn
dưới dạng:
N = a
n
10
n
+ a
n-1
10
n-1
+ + a
1
10
1
+a
0
10
0
+
+ a
-1
10
-1
+ +a

-m
10
-m
, 0

a
i

9.
Hệ nhị phân: tương tự như hệ thập phân, mọi số


Con người thường dùng hệ đếm
nào?
HS trả lời: hệ thập phân
Trong tin học dùng hệ đếm nào?
HS trả lời: Hệ nhị phân, hexa
Cách biểu diễn số trong các hệ
đếm?
Vd: 125 có thể biểu diễn:
125 = 1x10
2
+ 2x10
1
+ 5x10
0

HS ghi bài

Vd:

N
ội dung cần đạt


Ho
ạt động của thầy v
à trò

N có thể được biểu diễn dưới dạng:
N = a
n
2
n
+ a
n-1
2
n-1
+ + a
1
2
1
+a
0
2
0
+
+ a
-1
2
-1

+ +a
-m
2
-m
, a
i
= 0, 1.
Hệ hexa: tương tự
N = a
n
16
n
+ a
n-1
16
n-1
+ + a
1
16
1
+a
0
16
0
+
+ a
-1
16
-1
+ +a

-m
16
-m
, 0

a
i

15.
Với quy ước: A = 10; B = 11; C = 12;
D = 13; E = 14; F = 15
Biểu diễn số trong máy tính
Biểu diễn số nguyên: Ta có thể chọn 1 byte, 2
byte, 3 byte, 4 byte để biểu diễn số nguyên có
dấu hoặc không dấu. Các bit của 1 byte được
đánh dấu từ phải sang bắt đầu từ 0.
bit
7
bit
6
bit
5
bit
4
bit
3
bit
2
bit
1

bit
0

Một byte biểu diễn được các số từ - 127 đến
127.
Bit 7 là bit dấu trong đó: 0 là dấu dương
1 là dấu âm
Bit thấp nhất là: 0 hoặc 1.
Biểu diễn số thực: Mọi số thực đều có thể được
biểu diễn dưới dạng

Mx10

K
0.1

M<1 (dấu
phẩy động)
Trong đó: M là phần định trị
K là phần bậc
Trong máy tính dùng 4 byte để biểu diễn số
thực. Máy tính sẽ lưu: dấu của số, phần định trị,
dấu phần bậc và giá trị phần bậc.



125 = 1x2
6
+1x2
5

+1x2
4
+1x2
3
+
1x2
2
+ 0x2
1
+1x2
0
= 1111101
2

HS ghi bài
Vd:
125 = 7x16
1
+13x16
0
= 7D
16

HS ghi bài





HS ghi bài

Vd: -127 = 11111111
2
127 = 1111111
2



HS ghi bài
Vd: 1234.56 = 0.123456x10
4




HS ghi bài
Vd: 0.007 = 0.7x10
-2

0

1

0

0

0

0

1

0

0

.

.

0

1

1

1


Trong đó: - 0 là dấu phần định trị
- 1 là dấu phần bậc
- 000010 là giá trị phần

bậc.
N
ội dung cần đạt

Ho
ạt động của thầy v
à trò




Chuyển đổi giữa các hệ đếm
Chuyển đổi từ hệ 10 sang hệ 2, 16
Lấy số cần đổi chia cho 2 hoặc 16 lấy phần dư ra
rồi viết kết quả là phần dư theo chiều ngược lại.
Các số dư phải viết trong hệ cơ số đó.





Đổi hệ 2 sang 16 và ngược lại: - Vì 16 là lũy
thừa của 2 (16=2
4
) vì vậy để chuyển đổi từ hệ 2
sang 16 thì ta gộp từng nhóm 4 chữ số từ phải
sang trái đối với phần nguyên và từ trái sang
phải đối với phần thập phân (nếu thiếu thì thêm
số 0). Thay mỗi nhóm 4 số nhị phân bởi một ký
hiệu tương ứng ở hệ hexa.
- Để chuyển từ hệ hexa sang hệ nhị phân ta chỉ
cần thay từng ký hiệu ở hệ hexa bằng nhóm bốn
chữ ở hệ nhị phân.

b. Thông tin loại phi số
Dạng văn bản: Mã hóa ký tự và thường sử dụng
bộ mã ASCII hoặc Unicode.
Các dạng khác: âm thanh, hình ảnh cũng phải
mã hóa thành các dãy bit.
Nguyên lý mã hóa nhị phân SGK 13
- phần còn lại là phần
định trị
Vd: đổi 45 hệ 10 sang hệ 2 và 16
sang hệ nhị phân
45 22 11 5 2 1 0
1 0 1 1 0 1
45
10
= 101101
2
Sang hệ hexa
45 2 0
13 2
45
10
= 2D
16



Vd: 111111
2
ta sẽ chuyển thành
0011 1111

2
= 3F
16
vì:
0011 = 3; 1111 = F





Vd: 4D
16
= 0100 1101
2






HS ghi bài

4. Củng cố
Các hệ đếm dùng trong máy tính
Cách chuyển đổi từ hệ 10 sang hệ 2, 16 và ngược lại.
5. Câu hỏi và bài tập
Trả lời câu hỏi và bài tập của bài Bài tập và thực hành 1 trang 16