Giáo trình hướng dẫn kiểm toán doanh thu nhanh chóng và hiệu quả phần 2 docx

§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
11












II. Cơ sở lý luận về kiểm toỏn khoản mục doanh thu
1.Vai trũ , ý nghĩa của việc kiểm toỏn doanh thu
Trong BCTC của doanh nghiệp ,doanh thu là khoản mục cú tớnh trọng
yếu , ảnh hưởng trực tiếp tới cỏc chỉ tiờu , khoản mục trờn BCTC .Doanh thu
cũng là chỉ tiờu cơ bản mà những người quan tâm đến tỡnh hỡnh tài chớnh
của doanh nghiệp dựng để phân tích khả năng thanh toán , tiềm năng hay hiệu
năng kinh doanh , triển vọng phát triển cũng như rủi ro tiềm tàng trong tương
lai .Vỡ thế việc khoản mục này chứa đựng nhiều khả năng gian lận là khó
tránh khỏi .Do đó , kiểm toán khoản mục doanh thu là một trong những nội
dung rất quan trọng ,bắt buộc trong quy trỡnh kiểm toỏn BCTC doanh nghiệp
.
2.Mục tiờu kiểm toỏn doanh thu trong kiểm toỏn BCTC
Chuẩn mực kiểm toỏn Việt nam số 200 “Mục tiờu và nguyờn tắc cơ
bản chi phối kiểm toán BCTC” , đoạn 11 xác định :” Mục tiêu của kiểm toán
BCTC là giúp cho KTV và công ty kiểm toán đưa ra ý kiến xác nhận rằng
BCTC có được lập trờn cơ sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành (hoặc

được chấp nhận ) ,cú tuõn thủ phỏp luật liờn quan và cú phản ỏnh trung thực
và hợp lý trờn cỏc khớa cạnh trọng yếu hay khụng ?”
Mục tiờu kiểm toỏn tài chớnh cũn giỳp cho đơn vị kiểm toán thấy được
những tồn tại , sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lượng thụng tin của
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
12

đơn vị . Đối với khoản mục doanh thu trên BCTC ,mục tiêu kiểm toán thường
được hướng tới được thể hiện qua bảng dưới đây:
Bảng 1:Cỏc mục tiờu kiểm toỏn doanh thu
Mục tiờu kiểm toỏn
chung
Mục tiờu kiểm toỏn doanh thu
Mục tiờu hợp lý chung
Doanh thu bán hàng đó ghi sổ là cú căn cứ hợp

lý
Tớnh hiện hữu Doanh thu được ghi nhận thực tế đó phỏt sinh
Tớnh trọn vẹn Doanh thu bán hàng được ghi sổ đầy đủ
Quyền và nghĩa vụ Hàng hóa tiêu thụ thuộc quyền sở hữu của đơn
vị
Chớnh xỏc số học
Các nghiệp vụ bán hàng được ghi vào sổ tổng
hợp chi tiết thớch hợp, tớnh túan và cộng dồn
chớnh xỏc.
Phõn loại và trỡnh bày Doanh thu bán hàng được phân loại đúng đắn
Định giá Doanh thu bán hàng được định giá đúng đắn
Kịp thời Doanh thu bỏn hàng được ghi sổ đúng kỳ
Mục tiờu hợp lý chung bao hàm việc xem xột , đánh giá tổng số tỡờn
ghi trờn khoản mục doanh thu trờn cơ sở cam kết chung về trỏch nhiệm của
nhà quản lý và thụng tin thu được qua khảo sỏt thực tế ở khỏch thể kiểm toỏn
trong quan hệ với việc lựa chọn cỏc mục tiờu chung khỏc . Nếu KTV khụng
nhận thấy mục tiờu hợp lý chung đó đạt được thỡ tất yếu phải dựng đến các
mục tiêu chung khác bao gồm :
Mục tiờu hiện hữu : Doanh thu được ghi nhận là thực sự đó phỏt sinh và
đó hoàn thành tương ứng với số tiền mà khách hàng thanh toán hoặc chấp
nhận thanh toán .Hàng hóa được chấp nhận vận chuyển bỏn cho khỏch hàng
là cú thật , khụng tồn tại cỏc khoản doanh thu ghi nhận mà khỏch hàng khụng
tồn tại hoặc cú tồn tại nhưng chưa chấp nhận mua hàng
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C

h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
13

Mục tiờu trọn vẹn : Mọi nghiệp vụ bán hàng và ghi nhận doanh thu đều
đó được ghi sổ , doanh nghiệp không bỏ ngoài sổ bất kỳ một khoản doanh thu
nào khi nó đó thỏa món cỏc tiờu chuẩn để ghi nhận doanh thu .
Mục tiờu quyền và nghĩa vụ : Hàng hóa đó bỏn thuộc quyền sở hữu của
doanh nghiệp khụng phải là hàng húa ký gửi đại lý , tài sản nhận hộ , giữ hộ .
Đồng thời doanh thu ghi nhận cũng phải thuộc sở hữu của doanh nghiệp
tương ứng với trỏch nhiệm vật chất mà doanh nghiệp phải thực hiện với
khỏch hàng .
Mục tiờu chớnh xỏc số học: Các nghiệp ghi vào sổ tổng hợp , chi tiết
thích hợp và khớp đúng số tổng hợp .Doanh thu, giảm giá, chiết khấu thương
mại, hàng bán bị trả lại đều được tớnh toỏn chớnh xỏc dựa trờn số lượng và
đơn giỏ cụ thể của từng nghiệp vụ bỏn hàng .
Mục tiờu phõn loại và trỡnh bày : Các nghiệp vụ bán hàng được phân
loại thích hợp, sử dụng các TK chi tiết để hạch toán doanh thu, phân loại
đúng doanh thu tiêu thụ ra bên ngoài và doanh thu nội bộ ,giữa giảm giá và
chiết khấu thương mại
Các mục tiêu trong kiểm toán khoản mục doanh thu phải được cụ thể
húa theo cụng việc tương ứng với mỗi mục tiờu của kiểm toỏn nội bộ núi
riờng và hệ thống kiểm soỏt nội bộ núi chung .

3.Yờu cầu của việc kiểm toỏn doanh thu
Việc kiểm toỏn doanh thu phải đạt được những yờu cầu sau:
 Thu nhập bằng chứng chứng minh việc hoạch toán doanh thu và hệ
thống kiểm soát nội bộ của doanh nghiệp đó đảm bảo cho việc hạch
toán doanh thu là trung thực, hợp lý và đúng quy định của Nhà nước .
 Thu thập đủ bằng chứng chứng minh mọi nghiệp vụ phát sinh về
doanh thu đó hạch toỏn phản ỏnh đầy đủ trong sổ kế toán
 Thu thập đủ bằng chứng chứng minh mọi nghiệp vụ phát sinh về
doanh thu đó hạch toỏn và được phân loại chính xác , đó được tính toán
đúng đắn và có thực .
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
14

4. Những rủi ro thường gặp trong việc kiểm toỏn doanh thu
Trong quỏ trỡnh kiểm toỏn doanh thu, KTV thường gặp những rủi ro

sau :
4.1 Doanh thu phản ỏnh trờn sổ sỏch ,bỏo cỏo kế toỏn cao hơn doanh
thu thực tế
Trường hợp này được biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp đó hạch toỏn
vào doanh thu những khoản thu chưa đủ các yếu tố xác định là doanh thu như
quy định hoặc số doanh thu đó phản ỏnh trờn sổ sỏch bỏo cỏo kế toỏn cao
hơn so với doanh thu trờn cỏc chứng từ kế toỏn .Chẳng hạn
 Người mua đó ứng trước nhưng doanh nghiệp chưa xuất hàng hoặc cung
cấp dịch vụ cho người mua .
 Người mua đó ứng tiền, doanh nghiệp đó xuất hàng hoặc cung cấp dịch vụ
nhưng cỏc thủ tục mua bỏn, cung cấp dịch vụ nhưng chưa hoàn thành và
người mua chưa chấp nhận thanh toỏn .
 Số liệu đó tớnh toỏn và ghi sổ sai làm tăng doanh thu so với số liệu phản
ánh trên chứng từ kế toán
4.2 Doanh thu phản ỏnh trờn sổ sỏch kế toỏn , bỏo cỏo kế toỏn thấp
hơn so với doanh thu thực tế
Trường hợp này được biểu hiện cụ thể là doanh nghiệp chưa hạch toán
vào doanh thu hết các khoản thu đó đủ điều kiện để xác định là doanh thu như
quy định hoặc số doanh thu đó phản ỏnh trờn sổ sỏch , bỏo cỏo kế toỏn thấp
hơn so với doanh thu trờn cỏc chứng từ kế toỏn, chẳng han:
 Doanh nghiệp đó làm thủ tục bỏn hàng và cung cấp dịch vụ cho khách
hàng , khách hàng đó trả tiền hoặc đó thực hiện cỏc thủ tục chấp nhận
thanh toỏn nhưng đơn vị chưa hạch toán hoặc đó hạch toỏn nhầm vào
cỏc tài khoản khỏc
 Các khoản thu hoạt động tài chính đó thu được nhưng đơn vị chưa hạch
toán hoặc đó hạch toỏn nhầm vào cỏc tài khoản khỏc .
Click to buy NOW!
P
D
F

-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.

c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u

-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
15

 Số liệu đó tớnh toỏn và ghi sổ sai làm giảm doanh thu so với số liệu
phản ỏnh trờn chứng từ kế toỏn .

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c

u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r

w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
16

Phần II QUY TRèNH KIỂM TOÁN DOANH THU
TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO T ÀI CHÍNH

Sau khi đó xỏc định được mục tiờu cũng như căn cứ để tiến hành kiểm
toỏn, cụng việc tiếp theo của KTV là thu nhập cỏc bằng chứng kiểm toỏn. Để
đảm bảo cho cụng việc diễn ra theo đỳng tiến độ, khoa học và hiệu qủa, việc
thu thập và đỏnh giỏ bằng chứng kiểm toỏn phải thực hiện theo quy trỡnh
kiểm toỏn.

Quy trỡnh kiểm toỏn quy định trỡnh tự cỏc bước kiểm toỏn nhằm giỳp
KTV tập hợp đầy đủ bằng chứng kiểm toỏn cần thiết. Để đạt điều này, kiểm
toỏn khoản mục doanh thu cũng khụng nằm ngoài quy trỡnh chung của một
cuộc kiểm toỏn BCTC. Quy trỡnh chuẩn của một cuộc kiểm toỏn BCTC như
sạu:
Sơ đồ 1: Quy trỡnh kiểm toỏn khoản mục doanh thu







I/ Lập kế hoạch kiểm toỏn khoản mục doanh thu trong kiểm toỏn
BCTC .
Lập kế hoạch kiểm toỏn là giai đoạn đầu và cú vị trớ quan trọng trong
kiểm toỏn khoản mục doanh thu. Mục đớch của bước này là lập được kế
hoạch và thiết kế phương phỏp kiểm toỏn phự hợp, khoa học, hiệu quả . Theo
quy định của chuẩn mực kiểm toỏn quốc tế cũng như của Việt Nam số 300, “
KTV cần phải lập kế hoạch kiểm toỏn để cú thể đảm bảo cụng việc kiểm toỏn
sẽ được tiến hành một cỏch hiệu quả và đỳng vớI thời hạn dự kiến ”. Đồng
Giai đoạn 1
Giai đo
ạn 2

Giai đo
ạn 3

Kết thỳc kiểm
to

ỏn

Thực hiện kiểm
to
ỏn

Lập kế hoạch kiểm
to
ỏn

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w

w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
17

thờI cũng theo chuẩn mực kiểm toỏn Việt Nam số 300 ”kế hoạch kiểm toỏn
phải được lập một cỏch thớch hợp nhằm đảm bảo phỏt hiện những vấn đề

tiềm ẩn và cuộc kiểm toỏn được tiến hành đỳng đắn ”. Theo đú việc lập kế
hoạch kiểm toỏn thường được triển khai qua cỏc bước được thể hiện trờn sơ
đồ sau:
















Sơ đồ 2: Trỡnh tự lập kế hoạch kiểm toỏn và thiết kế phương phỏp kiểm toỏn.
Cỏc bước lập kế hoach kiểm toỏn sẽ được cụ thể húa thành cỏc cụng
việc như sau:
Thứ nhất: Chuẩn bị cho kế hoạch kiểm toỏn
Quy trỡnh kiểm toỏn được bắt đầu khi KTV và cụng ty kiểm toỏn
chuẩn bị xỏc lập hợp đồng kiểm toỏn với khỏch hàng. Đú là một quy trỡnh
gồm hai bước: trước tiờn phải cú sự liờn lạc giữa KTV vớI khỏch hàng tiềm
năng mà khỏch hàng này yờu cầu được kiểm toỏn và khi cú yờu cầu kiểm
Chuẩn bị cho kế hoạch kiểm
to
ỏn

Thu thập thụng tin cơ sở
Thu thập thụng tin về nghĩa vụ phỏp lý của khỏch hàng và
th
ực hiện cỏc thủ tục ph
õn t
ớch

Đỏnh giỏ tớnh trọng yếu, rủi
ro ki
ểm toỏn

Lập kế hoạch kiểm toỏn toàn diện và
chương tr
ỡnh kiểm toỏn

Tỡm hiểu hệ thống kiểm soỏt nội bộ và đỏnh
gi
ỏ rủi ro kiểm toỏn

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n

g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D

F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k

.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
18

toỏn kiểm toỏn phải đỏnh giỏ liệu cú chấp nhận được yờu cầu đú hay khụng.
Cũn đối với khỏch hàng hiện tại, KTV phải liệu cú tiếp tục kiểm toỏn hay
khụng? Trờn cơ sở đó xỏc định được đối tượng khỏch hàng cú thể phục vụ
được, cụng ty kiểm toỏn sẽ tiến hành cỏc cụng việc cần thiết để chuẩn bị kế
hoạch kiểm toỏn bao gồm:
 Đỏnh giỏ khả năng chấp nhận kiểm toỏn: KTV phải đỏnh giỏ xem
việc chấp nhận một khỏch hàng mới hay tiếp tục kiểm toỏn cho một
khỏch hàng cũ cú làm tăng rủi ro hoạt động của KTV hay làm hại đến
uy tớn của cụng ty kiểm toỏn hay khụng ? Khụng làm được điều đú
KTV phải tiến hành cỏc cụng việc xem xột tớnh liờm chớnh của Ban
quản trị và độ vững mạnh của hệ thống kiểm soỏt nội bộ, xem xột hệ
thống thụng tin và hệ thống kế toỏn, liờn lạc với KTV tiền nhiệm.
 Nhận diện cỏc lý do kiểm toỏn của cụng ty khỏch hàng: Thực chất của
việc nhận diện cỏc lý do kiểm toỏn của cụng ty khỏch hàng là việc xỏc
định người sử dụng BCTC và mục đớch của họ. Để biết được điều đú
KTV phải cú thể phỏng vấn trực tiếp Ban giỏm đốc khỏch hàng (đối
với khỏch hàng mới ) hoặc dựa vào kinh nghiệm của cuộc kiểm tra
trước đú (đối với khỏch hàng cũ ). Trong suốt quỏ trỡnh thực hiện
kiểm toỏn sau này, KTV sẽ thu thập thờm thụng tin để hiểu biết thờm
lớ do kiểm toỏn của cụng ty khỏch hàng qua cỏc kờnh thụng tin khỏc
như yờu cầu của luật phỏp, cỏc phương tiện thụng tin đại chỳng.
 Lựa chọn đội ngũ nhõn viờn thực hiện kiểm toỏn: Lựa chọn đội ngũ

nhõn viờn kiểm toỏn thớch hợp cho cuộc kiểm toỏn khụng chỉ hướng
tới hiệu quả cuộc kiểm toỏn mà tuõn thủ cỏc chuẩn mực kiểm toỏn
chung được thừa nhận. Việc lựa chọn này được tiến hành trờn yờu cầu
về số người, trỡnh độ, khả năng và yờu cầu chuyờn mụn kỹ thuật,
thường do ban giỏm đốc cụng ty trực tiếp chỉ đạo.
 Xỏc lõp hợp đồng kiểm toỏn: Đõy là bước cuối cựng trong giai đoạn
chuẩn bị cho kế hoạch kiểm toỏn sau khi đó quyết định chấp nhận
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.

d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e

w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
§Ò ¸n m«n häc
S/v thùc hiÖn Hå thÞ Nguyªn – Líp KiÓm to¸n 43A
19

kiểm toỏn khỏch hàng và xem xột cỏc vấn đề nờu trờn. Chớnh là sự
thỏa thuận của cụng ty kiểm toỏn và cụng ty khỏch hàng về việc thực
hiện kiểm toỏn và cỏc dịch vụ liờn quan khỏc.
Thứ hai: Thu thập thụng tin cơ sở.
Mục đớch của bước này là đạt được sự hiểu biết về ngành nghề kinh

doanh của khỏch hàng từ đú cung cấp cỏc điều kiện cho việc thực hiện kiểm
toỏn đầy đủ, đặc biệt là đối với khỏch hàng mới. Theo USA 310: “Để thực
hiện kiểm toỏn BCTC, KTV phải cú hiểu biết cần thiết, đầy đủ về tỡnh hỡnh
kinh doanh nhằm đỏnh giỏ đầy đủ và phõn tớch được cỏc sự kiện, nghiệp vụ
và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm toỏn mà theo KTV cú ảnh hưởng
trọng yếu đến BCTC, đến việc kiểm tra của kiểm toỏn hoặc đến bỏo cỏo kiểm
toỏn ”. Việc này bao gồm cỏc cụng việc sau:
 Tỡm hiểu ngành nghề và hoạt động kinh doanh của khỏch hàng:
Mỗi ngành nghề sản xuất kinh doanh cú hệ thống kờ kế toỏn riờng
và ứng dụng những nguyờn tắc kế toỏn đặc thự. Do đú tỡm hiểu
ngành nghề và hoạt động sản xuất kinh doanh của cụng ty khỏch
hàng là hết sức cần thiết khi KTV thực hiện kiểm toỏn với tớnh
thận trọng nghề nghiệp đỳng mức. Thụng qua việc tỡm hiểu này
KTV sẽ biết được lĩnh vực kinh doanh, cơ cấu tổ chức, phương
phỏp đỏnh giỏ và cỏc đặc điểm riờng về cụng việc kinh doanh của
khỏch hàng. Từ việc phõn tớch, đỏnh giỏ một số chỉ tiờu cụ thể,
KTV cú thể đưa ra những nhận xột về tỡnh hỡnh hoạt động, khả
năng phỏt triển và tương lai hoạt động của doanh nghiệp.
 Xem xột lại kết qủa của cuộc kiểm toỏn và hồ sơ kiểm toỏn
chung: Việc xem xột này gúp phần quan trọng trong việc thu thập
thụng tin vỡ cỏc hồ sơ kiểm toỏn năm trước thường chứa đựng rất
nhiều thụng tin về khỏch hàng, về cụng việc kinh doanh, cơ cấu tổ
chức và cỏc đặc điểm hoạt động khỏc.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C

h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m

Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e

V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r

a
c
k
.
c
o
m