Giáo án Vật lý 7 (soạn riêng cho chương trình phổ cập vùng sâu vùng xa) - 3 pps

Yêu cầu học sinh quan sát xem có
nhìn thấy ảnh của mình trong các
vật ấy không và có giống ảnh nhìn
thấy trong gương phẳng không?
Ta cùng nghiên cứu ảnh của một vật
tạo bởi gương cầu, trước hết là
gương cầu lồi.
HĐ2: Quan sát ảnh của một vật tạo
bởi gương cầu lồi.
HĐ3: Làm thí nghiệm kiểm tra theo
nhóm
Chú ý đặt vật cách gương phẳng và
gương cầu với cùng một khoảng
cách ( điểm nhô cao nhất trong
gương cầu ngang với mặt gương
phẳng ).
C1: Hãy so sánh độ lớn ảnh của hai
cây nến tạo bởi hai gương.
Cho học sinh nêu kết luận.
HĐ4: Nêu vấn đề xác định vùng
nhìn thấy ( thị trường ) của gương
cầu lồi, so sánh với vùng nhìn thấy
của gương phẳng. Hướng dẫn học
sinh bố trí thí nghiệm.


C2: So sánh bề rộng vùng nhìn thấy
của hai gương.

HĐ5: Trả lời các câu hỏi C3, C4
Yêu cầu một số học sinh trả lời

trước rồi cả lớp nhận xét.
C3: Trên ôtô, xe máy người ta
thường lắp một gương cầu lồi ở phía
trước người lái để quan sát ở phía
sau mà không lắp một gương phẳng.
Làm như thế có lợi gì ?


C4: Ở những chỗ đường gấp khúc
có vật cản che khuất, người ta
thường đặt một gương cầu lồi lớn.
Gương đó giúp ích gì cho người lái

Tùy câu trả lời của học
sinh.

Học sinh làm thí nghiệm
theo nhóm. Dự đoán.


Học sinh làm thí nghiệm
kiểm tra theo nhóm.



C1:
1.Là ảnh ảo không hứng
được trên màn chắn.
2.Anh quan sát được nhỏ
hơn vật.

Học sinh thảo luận theo
nhóm. Thảo luận kết quả
chung ở nhóm.
Học sinh làm việc theo
nhóm.
C2: Nhìn vào gương cầu
lồi ta quan sát được một
vùng rộng hơn so với khi
nhìn vào gương phẳng có
cùng bề rộng.
Học sinh làm việc cá
nhân.

C3: Vùng nhìn thấy của
gương cầu lồi rộng hơn
vùng nhìn thấy của gương
phẳng ( có cùng kích
thước), vì vậy giúp cho
người lái xe nhìn được
khoảng rộng hơn ở đằng
sau.
C4: Người lái xe nhìn
thấy trong gương cầu lồi
xe cộ và người bị các vật
cản ở bên đường che
gương cầu lồi.
Ảnh ảo tạo bởi
gương cầu lồi
nhỏ hơn vật.

II.Vùng nhìn
thấy của
gương cầu lồi.
Vùng nhìn
thấy của
gương cầu lồi
lớn hơn vùng
nhìn thấy của

gương phẳng.

S

C
F H
S’
H’
O
Tu
ầ
n: 8
Tiết: 8
Ngày dạy :

xe ?






khuất, tránh được tai nạn.
4.Củng cố: Cho học sinh đọc nội dung ghi nhớ.
5.Dặn dò: Học thuộc long nội dung ghi nhớ, làm các bài tập: 7.1, 7.2, 7.4
trang 8 sách bài tập VL7. Nghiên cứu trước nội dung bài học kế.

BÀI 8 : GƯƠNG CẦU LÕM
I.MỤC TIÊU:
1.Nhận biết được ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm.
2.Nêu được những tính chất của ảnh ảo tạo bởi gương cầu lõm.
3.Biết cách bố trí thí nghiệm để quan sát ảnh ảo của một vật tạo bởi gương
cầu lõm.
4.Giải thích được ứng dụng của gương cầu lồi.
II.CHUẨN BỊ:
Đối với mỗi nhóm học sinh: Một gương cầu lõm có giá đỡ thẳng đứng, 1 gương
phẳng tròn có cùng kích thước với gương cầu lõm, 1 viên phấn, 1 màn chắn sáng,
1 đèn pin để tạo chùm tia sáng song song và phân kì.
III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1.Ổn định lớp( 1’): Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
2.Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng nội dung ghi nhớ. Sửa bài tập 7.1 (A);
7.2(C).
3.Giảng bài mới:
Giáo viên tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh Ghi bảng
HĐ1: Nghiên cứu ảnh ảo của mộ
t vật tạo bởi gương cầu lõm. (3’)
Cho học sinh quan sát một

gương cầu lồi và một gương cầu
lõm. Yêu cầu học sinh nhận xét
sự giống và khác nhau của hai
gương.
Nêu câu hỏi: Ảnh của một vật
tạo bởi gương cầu lõm có giống
với ảnh của một vật tạo bởi
gương cầu lồi không ?
HĐ2: Học sinh quan sát ảnh của
một vật đặt gần sát mặt phản xạ
của một gương cầu lõm, dự đoán
những tính chất của ảnh này. Trả
lời câu hỏi C1 và C2. (18’)
C1: Ảnh của cây nến quan sát
được trong gương cầu lõm ở thí
nghiệm trên là ảnh gì ? So với
cây nến thì lớn hơn hay nhỏ hơn
?
C2: Hãy bố trí một thí nghiệm để
so sánh ảnh ảo của một vật tạo
bởi gương cầu lõm với ảnh của
cùng vật đó tạo bởi gương
phẳng. Mô tả cách bố trí thí
nghiệm. Nêu kết quả so sánh.
HĐ3: Tìm từ thích hợp điền vào
chỗ trống trong lời kết luận. (3’)
HĐ4: Nghiên cứu sự phản xạ của
một số chùm tia tới trên gương
cầu lõm. Chùm tia tới song song;
chùm tia tới phân kì.(15’)

C3: Đối với chùm tia tới song
song, quan sát chùm tia phản xạ
xem nó có đặc điểm gì ?





Hình 8.2
C4: Hình 8.3 là một thiết bị dùng




Học sinh nhận xét và
trả lời.





Học sinh làm thí
nghiệm kiểm tra dự
đoán trên.

C1: Ảnh ảo, lớn hơn
cây nến.


C2: Tự học sinh thảo

luận và trả lời.
Sau khi thảo luận xong
thì học sinh phát biểu
và các nhóm bổ sung
để thống nhất ý kiến,
hoàn thành phần kết
luận.
Làm thí nghiệm, rút ra
nhận xét, viết đầy đủ
câu kết luận, sau đó
vận dụng kết luận để
trả lời câu hỏi C3, C4.
C3: Kết luận: Chiếu
một chùm tia tới song
song lên một gương
cầu lõm, ta thu được
một chùm tia phản xạ
hội tụ tại một điểm
trước gương.



C4: Mặt trời ở rất xa ta
Bài 8:Gương cầu
lõm.
I.Ảnh tạo bởi gương
cầu lõm.
1.Thí nghiệm:
2.Kết luận:
Đặt một vật gần sát

gương cầu lõm, nhìn
vào gương thấy một
ảnh ảo không hứng
được trên màn chắn
và lớn hơn vật.













II.Sự phản xạ ánh
sáng trên gương cầu
lõm:
1.Đối với chùm tia
tới song song.
a.Thí nghiệm:
b:Kết luận:
Chiếu một chùm tia
tới song song lên
một gương cầu lõm,
ta thu được một
chùm tia phản xạ

hội tụ tại một điểm
trước gương.
2.Đối với chùm tia
tới phân kì:
a.Thí nghiệm:
b.Kết luận:
gương cầu lõm hứng ánh sáng
Mặt Trời để nung nóng vật. Hãy
giải thích vì sao vật đó lại nóng
lên ?

C5: Bằng cách di chuyển đèn
pin, hãy tìm vị trí của S để thu
được chùm phản xạ là một chùm
sáng song song ?






Hình 8.4
Học sinh vận dụng để trả lời câu
C6, C7.
C6: Tìm vị trí thích hợp để thu
được chùm phản xạ song song từ
pha đèn chiếu ra ?
C7: Muốn thu được chùm sáng
hội tụ từ đèn ra thì phải xoay pha
đèn để cho bóng đèn ra xa hay

lại gần gương ?
Cho học sinh chép phần ghi nhớ
vào tập.
nên chùm sáng từ Mặt
Trời tới gương coi như
chùm tia tới song song,
cho chùm tia tới phản
xạ hội tụ tại một điểm ở
phía trước gương. Ánh
sáng Mặt Trời có nhiệt
độ cao cho nên vật để
ở chỗ ánh sáng hội tụ
sẽ nóng lên.
C5: Kết luận: Một
nguồn sáng nhỏ S đặt
trước gương cầu lõm ở
một vị trí thích hợp, có
thể cho một chùm tia
phản xạ song song.

C6: Nhờ có gương cầu
lõm trong pha đèn pin
nên khi xoay pha đèn
đến vị trí thích hợp ta
sẽ thu được một chùm
sáng phản xạ song
song, ánh sáng sẽ
truyền đi xa được,
không bị phân tán mà
vẫn sáng rõ.

C7: Điều chỉnh đèn ra
xa gương.

Một nguồn sáng nhỏ
S đặt trước gương
cầu lõm ở một vị trí
thích hợp, có thể cho
một chùm tia phản
xạ song song.




III.Vận dụng.
IV:Ghi nhớ:
Ảnh ảo tạo bởi
gương cầu lõm lớn
hơn vật.
Gương cầu lõm có
tác dụng biến đổi
một chùm tia tới
song song thành một
chùm tia phản xạ hội
tụ vào một điểm và
ngược lại, biến đổi
một chùm tia tới
phân kì thích hợp
thành một chùm tia
phản xạ song song.

4.Củng cố: Cho học sinh đọc nội dung ghi nhớ.
5.Dặn dò: Học thuộc long nội dung ghi nhớ, làm các bài tập: 8.1, 8.2 sách
bài tập VL7. Ôn lại các bài đã học để tiết sau tiến hành tổng kết chương.










S

Tu
ầ
n: 9
Tiết: 9
Ngày dạy :

BÀI 9 : TỔNG KẾT CHƯƠNG I: QUANG HỌC

I.MỤC TIÊU:
1.Nhắc lại những kiến thức cơ bản có liên quan đến sự nhìn thấy vật sáng, sự
truyền ánh sáng, sự phản xạ ánh sáng, tính chất của ảnh của một vật tạo bởi
gương phẳng, gương cầu lồi và gương cầu lõm, cách vẽ ảnh của một vật tạo
bởi gương phẳng, xác định vùng nhìn thấy trong gương phẳng. So sánh với
vùng nhìn thấy trong gương cầu lồi.
2.Luyện tập thêm về cách vẽ tia phản xạ trên gương phẳng và ảnh tạo bởi
gương phẳng.
II.CHUẨN BỊ:
III.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:

1.Ổn định lớp( 1’): Lớp trưởng báo cáo sĩ số.
2.Kiểm tra bài cũ:
3.Giảng bài mới:
Giáo viên tổ chức các hoạt động Hoạt động của học sinh
HĐ1: Ôn lại kiến thức cơ bản.
Yêu cầu học sinh lần lượt trả lời những câu
hỏi ở phần tự kiểm tra và thảo luận khi thấy
có những chỗ cần điều chỉnh.
C1: Chọn câu trả lời đúng cho câu hỏi:
“Khi nào ta nhìn thấy một vật ?”
A. Khi vật được chiếu sáng.
B. Khi vật phát ra ánh sáng.
C. Khi có ánh sáng từ vật truyền vào
mắt ta.
D. Khi có ánh sáng từ mắt ta chiếu sáng
vật.
C2: Chọn câu phát biểu đúng trong các câu
dưới đây nói về ảnh của một vật tạo bởi
gương phẳng.
A. Ảnh ảo bé hơn vật và ở gần gương
hơn vật.
B. Ảnh ảo bằng vật và cách gương một
khoảng bằng khoảng cách từ vật đến
gương.
C. Ảnh hứng được trên màn và lớn
bằng vật.
D. Ảnh không hứng được trên màn và
bé hơn vật.
C3: Định luật truyền thẳng của ánh sáng:
Trong môi trường………và………, ánh

sáng truyền đi theo……………


C4: Tia sáng khi gặp gương phẳng thì bị
phản xạ lại theo định luật phản xạ ánh sáng:
a. Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng
với………và đường…………
b. Góc phản xạ bằng……………….


C5: Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng
là ảnh gì ? Độ lớn của ảnh và khoảng cách
từ ảnh đến gương thế nào so với độ lớn của
vật và khoảng cách từ vật đến gương ?
C6: Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi
có những tính chất gì giống và khác với ảnh




C1: Câu C.





C2: Câu B.

C3: Định luật truyền thẳng của ánh
sáng:
Trong môi trường trong suốt và
đồng tính, ánh sáng truyền đi theo
đường thẳng.
C4: Tia sáng khi gặp gương phẳng
thì bị phản xạ lại theo định luật
phản xạ ánh sáng:
a. Tia phản xạ nằm trong cùng mặt
phẳng với tia tới và đường pháp
tuyến.
b. Góc phản xạ bằng góc tới.
C5: Ảnh ảo, có độ lớn bằng vật,
cách gương một khoảng bằng
khoảng cách từ vật đến gương.

C6:Giống nhau: Ảnh ảo.
Khác nhau: Ảnh tạo bởi gương
cầu lồi nhỏ hơn ảnh tạo bởi gương
phẳng.
C7: Khi một vật ở gần sát gương.
Ảnh này lớn hơn vật.
C8:
Ảnh ảo tạo bởi gương cầu
lõm không hứng được trên
của một vật tạo bởi gương phẳng ?

C7: Khi vật ở khoảng nào thì gương cầu
lõm cho ảnh ảo ? Ảnh này lớn hơn hay nhỏ
hơn vật ?
C8: Viết ba câu có nghĩa, trong mỗi câu có
bốn cụm từ chọn trong bốn cột dưới đây:



C9:Cho một gương phẳng và một gương
cầu lồi cùng kích thước. So sánh vùng nhìn
thấy của chúng.
Sang phần vận dụng
C1: Có hai điểm sáng S
1
, S
2
đặt trước
gương phẳng như hình 9.1
a. Hãy vẽ ảnh của mỗi điểm tạo bởi
gương .
b. Vẽ hai chùm tia tới lớn nhất xuất
phát từ S
1
, S
2
và hai chùm tia phản
xạ tương ứng trên gương.
c. Để mắt trong vùng nào thì sẽ nhìn
thấy đồng thời ảnh của cả hai điểm
sáng trong gương ? Gạch chéo vùng

đó.



C2: Một người đứng trước ba cái gương
(gương phẳng, gương cầu lồi, gương cầu
lõm), cách các gương một khoảng bằng
nhau. Quan sát ảnh ảo của mình trong ba
gương sẽ thấy chúng có tính chất gì giống
nhau, khác nhau ?
C3: Có bốn học sinh đứng ở bốn vị trí
quanh một cái tủ đứng như trong hình 9.2.
Hãy chỉ ra những cặp học sinh có thể nhìn
thấy nhau. Đánh dấu vào bảng sau đây
những cặp đó.




màn chắn và lớn hơn vật.
Ảnh ảo tạo bởi gương cầu
lồi không hứng được trên
màn chắn và bé hơn vật.
Ảnh ảo tạo bởi gương phẳng
không hứng được trên màn
chắn và bằng vật.
C9:Vùng nhìn thấy của gương cầu
lồi lớn hơn vùng nhìn thấy của
gương phẳng có cùng kích thước.
C10:

C2: Ảnh quan sát được trong 3
gương đều là ảnh ảo: ảnh nhìn thấy
trong gương cầu lồi nhỏ hơn trong
gương phẳng, ảnh trong gương
phẳng lại nhỏ hơn ảnh trong gương
cầu lõm.
C3:








An Thanh

Hải

Hà
An x x
Thanh

x x
Hải x x x
g
ươ
ng c
ầ
u
lõm
gương phẳng
g
ươ
ng c
ầ
u l
ồ
i

h
ứ
ng đ
ư
ợ
c trên màn ch
ắ
n

không hứng được trên màn
ch
ắ
n

bé h
ơ
n v
ậ
t

bằng vật
lớn hơn vật
ảnh ảo
ảnh
th
ậ
t


T
ủ

đ
ứ
ng

An
Than

h

H
ả
i

Hà

S
1

S
2

S
1
’

S
1
’

S
2
’
S
2
’
S
1

’, S
2
’


Tu
ầ
n: 10
Tiết: 10
Ngày dạy :








Sang phần trò chơi ô chữ:
Theo hàng ngang:
1. Vật hắt lại ánh sáng từ vật khác
chiếu vào nó.
2. Vật tự nó phát ra ánh sáng.
3. Cái mà ta nhìn thấy trong gương
phẳng.
4. Các chấm sáng mà ta nhìn thấy trên
trời ban đêm khi không có mây.
5. Đường thẳng vuông góc với mặt
gương.
6. Chỗ không nhận được ánh sáng trên

màn chắn.
7. Dụng cụ để soi ảnh của mình hàng
ngày.
Từ hàng dọc là gì ?









1. Vật sáng.
2. Nguồn sáng.
3. Ảnh ảo.
4. Ngôi sao.
5. Pháp tuyến.
6. Bóng đen.
7. Gương phẳng.
Từ hàng dọc là: Ánh sáng.
Hà x
4.Dặn dò: Về ôn bài chuẩn bị tiết tới kiểm tra một tiết.

KIỂM TRA MỘT TIẾT



I.Chọn câu trả lời đúng cho các câu hỏi dưới đây: (5 điểm)
1) Khi nào mắt ta nhìn thấy một vật ?
A. Khi mắt ta hướng vào vật.
B. Khi mắt ta phát ra những tia sáng đến vật.
C. Khi có ánh sáng truyền từ vật đó đến mắt ta.
D. Khi giữa vật và mắt không có khoảng tối.
2) Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường
nào ?
A. Theo nhiều đường khác nhau.
B. Theo đường gấp khúc.
C. Theo đường thẳng.
D. Theo đường cong.
3) Tia phản xạ trên gương phẳng nằm trong cùng mặt phẳng với:
A. Tia tới và đường vuông góc với tia tới.
B. Tia tới và đường pháp tuyến với gương.
C. Đường pháp tuyến với gương và đường vuông góc với tia tới.
D. Tia tới và đường pháp tuyến với gương ở điểm tới.
4) Mối quan hệ giữa góc tới và góc phản xạ khi tia sáng gặp gương phẳng như
thế nào ?
A. Góc tới gấp đôi góc phản xạ.
B. Góc tới lớn hơn góc phản xạ.
C. Góc phản xạ bằng góc tới.
D. Góc phản xạ lớn hơn góc tới.
5) Ảnh của một vật tạo bởi gương phẳng:
A. Lớn hơn vật.

B. Bằng vật.
C. Nhỏ hơn vật.
D. Gấp đôi vật.
6) Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lồi:
A. Nhỏ hơn vật.
B. Lớn hơn vật.
C. Bằng vật.
D. Gấp đôi vật.
7) Ảnh của một vật tạo bởi gương cầu lõm:
A. Nhỏ hơn vật.
B. Bằng vật.
C. Lớn hơn vật.
D. Bằng nửa vật.
8) Vì sao người lái xe ô tô không dùng gương cầu lõm đặt phía trước để quan
sát ảnh của các vật ở trên đường, phía sau xe ?
A. Vì gương cầu lõm chỉ cho ảnh thật, phải hứng trên màn mới thấy
được.
B. Vì ảnh ảo quan sát được trong gương cầu lõm rất lớn nên chỉ nhìn
thấy một phần.
C. Vì trong gương cầu lõm ta chỉ nhìn thấy ảnh ảo của những vật để
gần gương ( không quan sát được các vật ở xa ).
D. Vì vùng nhìn thấy của gương cầu lõm quá bé.
9) Lần lượt đặt mắt trước một gương cầu lồi, gương phẳng (cùng chiều rộng),
cách hai gương một khoảng bằng nhau. So sánh vùng nhìn thấy của hai
gương:
A. Vùng nhìn thấy của gương phẳng lớn hơn vùng nhìn thấy của gương
cầu lồi.
B. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi lớn hơn vùnh nhìn thấy của gương
phẳng.
C. Vùng nhìn thấy của hai gương bằng nhau.

D. Không thể so sánh được.
10) Vì sao nhốc gương phản xạ, đèn pin lại có thể chiếu sáng đi xa ?
A. Vì gương hắt ánh sáng trở lại.
B. Vì gương cho ảnh ảo rõ hơn.
C. Vì gương cầu lõm cho chùm phản xạ song song.
D. Vì nhờ có gương ta nhìn thấy những vật ở xa.
II.Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống trong các câu sau đây: (4 điểm)
1. Trong nước nguyên chất, ánh sáng truyên đi theo
đường…………….
2. Khoảng cách từ một điểm trên vật đến gương
phẳng…………khoảng cách từ ảnh của điểm đó tới gương.
3. Ảnh……….tạo bởi gương cầu lõm không hứng được trên
màn chắn.
4. Vùng nhìn thấy của gương cầu lồi…………… vùng nhìn
thấy của gương phẳng có cùng kích thước.
5. Ảnh ảo của một vật quan sát được trong gương cầu
lõm………….ảnh ảo của cùng vật đó quan sát được trong
gương cầu lồi.
6. Định luật truyền thẳng của ánh sáng: Trong môi
trường…………….và………ánh sáng truyền đi theo đường
thẳng.
III.Giải thích vì sao có thể dùng gương cầu lõm để tập trung ánh sáng Mặt Trời. (1
điểm)

HẾT
Dặn dò: Về xem trước nội dung bài học kế.