Những cơ hội và thách thức của hàng hoá Việt Nam khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). ppt

1
L
ỜI

MỞ

ĐẦU

Ngày nay, xu th
ế
toàn c
ầ
u hóa đang bao trùm c
ả
th
ế
gi
ớ
i, Khi toàn c
ầ
u
hóa v
ề
n
ề
n kinh t
ế
đang tr
ở

thành m
ộ
t xu h
ướ
ng khách quan th
ì
yêu c
ầ
u h
ộ
i
nh
ậ
p n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c t
ế
càng tr
ở
nên c
ấ
p bách.Toàn c
ầ
u hóa
đò
i h

ỏ
i m
ỗ
i
n
ướ
c ph
ả
i liên k
ế
t v
ớ
i các qu
ố
c gia khác
để
cùng phát tri
ể
n.Và Vi
ệ
t Nam c
ũ
ng
không n
ằ
m ngoài xu th
ế
chung c
ủ
a th

ế
gi
ớ
i
Quá tr
ì
nh toàn c
ầ
u hóa n
ề
n kinh t
ế
và h
ộ
i nh
ậ
p kinh t
ế
th
ế
gi
ớ
i,
đò
i h
ỏ
i
m
ỗ
i qu

ố
c gia, m
ỗ
i dân t
ộ
c ph
ả
i có s
ự
c
ạ
nh tranh,Vi
ệ
t Nam c
ủ
a chúng ta c
ũ
ng
v
ậ
y. Là m
ộ
t n
ướ
c đang phát tri
ể
n, vi
ệ
c tham gia vào quá tr
ì

nh h
ộ
i nh
ậ
p và
toàn c
ầ
u hóa th
ế
gi
ớ
i
đã
và đang
đặ
t ra cho chúng ta nhi
ề
u cơ h
ộ
i, c
ũ
ng như
nhi
ề
u thách th
ứ
c. S
ứ
c c
ạ

nh tranh là m
ộ
t y
ế
u t
ố
c
ầ
n thi
ế
t, c
ấ
p bách và không
th
ể
thi
ế
u
đố
i v
ớ
i b
ấ
t k
ỳ
qu
ố
c gia, hay b
ấ
t k

ỳ
dân t
ộ
c nào.
Kinh t
ế
th
ế
gi
ớ
i phát tri
ể
n, qu
ố
c t
ế
hóa thương m
ạ
i
đò
i h
ỏ
i các n
ướ
c
ph
ả
i xóa b
ỏ
rào c

ả
n,ch
ấ
p nh
ậ
n t
ự
do buôn bán,v
ì
th
ế
m
ỗ
i n
ướ
c ph
ả
i m
ở
c
ử
a
th
ị
tr
ườ
ng trong n
ướ
c, đi
ề

u đó c
ũ
ng
đồ
ng ngh
ĩ
a v
ớ
i vi
ệ
c nâng cao s
ứ
c c
ạ
nh
tranh c
ủ
a n
ướ
c đó phù h
ợ
p v
ớ
i s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a th

ế
gi
ớ
i. Do đó, chúng ta ph
ả
i
làm th
ế
nào
để
nâng cao s
ứ
c c
ạ
nh tranh c
ủ
a hàng hoá Vi
ệ
t Nam (v
ề
ch
ấ
t
l
ượ
ng và giá c
ả
) .Nhưng làm sao và làm th
ế
nào

để
nâng cao s
ứ
c c
ạ
nh tranh
c
ủ
a hàng hoá n
ướ
c ta hi
ệ
n nay đang là v
ấ
n
đề
h
ế
t s
ứ
c nan gi
ả
i và có th
ể
nói là
đầ
y khó khăn, đang
đượ
c nhi
ề

u ng
ườ
i quan tâm.
V
ớ
i tr
ì
nh
độ
và kh
ả
năng hi
ể
u bi
ế
t c
ủ
a m
ì
nh c
ò
n h
ạ
n ch
ế
, em xin tr
ì
nh
bày
đề

tài: “Nh
ữ
ng cơ h
ộ
i và thách th
ứ
c c
ủ
a hàng hoá Vi
ệ
t Nam khi gia nh
ậ
p
T
ổ
ch
ứ
c Thương m
ạ
i th
ế
gi
ớ
i (WTO). Gi
ả
i pháp
để
v
ượ
t qua nh

ữ
ng thách
th
ứ
c" .




2
P
HẦN
I
N
HỮNG

VẤN

ĐỀ

LÝ

LUẬN

VỀ

CẠNH
TRANH

1. S

ự
c
ạ
nh tranh trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là m
ộ
t t
ấ
t y
ế
u khách quan
Th
ị
tr
ườ
ng là nơi di
ễ
n ra các ho
ạ
t
độ
ng mua bán, trao
đổ

i hàng hoá bao
g
ồ
m các y
ế
u t
ố

đầ
u vào và các y
ế
u t
ố

đầ
u ra c
ủ
a quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t. Trên th
ị

tr
ườ
ng các nhà s
ả

n xu
ấ
t, ng
ườ
i tiêu dùng, nh
ữ
ng ng
ườ
i ho
ạ
t
độ
ng buôn bán
kinh doanh, quan h
ệ
v
ớ
i nhau thông qua ho
ạ
t
độ
ng mua bán trao
đổ
i hàng
hoá. Như v
ậ
y th
ự
c ch
ấ

t th
ị
tr
ườ
ng là ch
ỉ
các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế

đượ
c ph
ả
n ánh
thông qua trao
đổ
i, lưu thông hàng hoá và m
ố
i quan h
ệ
v
ề
kinh t
ế
gi
ữ
a ng

ườ
i
v
ớ
i ng
ườ
i.
H
ì
nh th
ứ
c
đầ
u tiên c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là kinh t
ế
hàng hoá. Kinh
t
ế
h là m
ộ

t ki
ể
u t
ổ
ch
ứ
c kinh t
ế
x
ã
h
ộ
i mà trong đó s
ả
n ph
ẩ
m s
ả
n xu
ấ
t ra
để

trao
đổ
i và buôn bán trên th
ị
tr
ườ
ng. N

ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là h
ì
nh th
ứ
uc phát
tri
ể
n cao c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá, mà
ở
đó m
ọ
i y
ế
u t
ố

đầ

u vào và
đầ
u ra c
ủ
a
quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t
đề
u
đượ
c qui
đị
nh b
ở
i th
ị
tr
ườ
ng.
Trong ho
ạ
t
độ
ng s
ả

n xu
ấ
t kinh doanh các doanh nghi
ệ
p luôn mu
ố
n có
đượ
c nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ
n l
ợ
i trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t như: thuê
đượ
c lao
độ
ng r
ẻ

mà có k
ĩ
thu
ậ
t, mua
đượ
c nguyên nhiên v
ậ
t li
ệ
u r
ẻ
, có th
ị
tr
ườ
ng các
y
ế
u t
ố

đầ
u ra t
ố
t. Đi
ề
u đó d
ẫ
n

đế
n s
ự
c
ạ
nh tranh gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p d
ể

chi
ế
m l
ấ
y, n
ắ
m gi
ữ
l
ấ
y nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n thu
ậ

n l
ợ
i. S
ự
c
ạ
nh tranh này ch
ỉ
k
ế
t
thúc khi nó
đượ
c đánh d
ấ
u b
ở
i m
ộ
t bên chi
ế
n th
ắ
ng và m
ộ
t bên th
ấ
t b
ạ
i. Tuy

v
ậ
y c
ạ
nh tranh không bao gi
ờ
m
ấ
t đi trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng. C
ạ
nh tranh
là s
ự
s
ố
ng c
ò
n c
ủ
a các doanh nghi
ệ
p. Mu

ố
n t
ồ
n t
ạ
i
đượ
c bu
ộ
c các doanh
nghi
ệ
p ph
ả
i nâng cao s
ứ
c c
ạ
nh tranh c
ủ
a doanh nghi
ệ
p m
ì
nh b
ằ
ng cách: nâng
cao năng l
ự
c s

ả
n xu
ấ
t c
ủ
a doanh nghi
ệ
p, gi
ả
m chi phí s
ả
n xu
ấ
t
để
c
ạ
nh tranh
v
ề
giá c
ả
, c
ả
i ti
ế
n khoa h
ọ
c k
ĩ

thu
ậ
t… Đi
ề
u này s
ẽ
thúc
đẩ
y n
ề
n kinh t
ế
phát
tri
ể
n,
đồ
ng th
ờ
i c
ũ
ng làm cho x
ã
h
ộ
i phát tri
ể
n nh
ờ
kinh t

ế
phát tri
ể
n, khoa


3
h
ọ
c - k
ĩ
thu
ậ
t phát tri
ể
n do
đò
i h
ỏ
i ph
ả
i nâng cao năng su
ấ
t lao
độ
ng c
ủ
a
doanh nghi
ệ

p, c
ả
i ti
ế
n khoa h
ọ
c - k
ĩ
thu
ậ
t.
Trong quá tr
ì
nh c
ạ
nh tranh các ngu
ồ
n l
ự
c c
ủ
a x
ã
h
ộ
i s
ẽ

đượ
c chuy

ể
n t
ừ

nơi s
ả
n xu
ấ
t kém hi
ệ
u qu
ả

đế
n nơi s
ả
n xu
ấ
t có hi
ệ
u qu
ả
hơn. T
ạ
o ra l
ợ
i ích x
ã

h

ộ
i cao hơn, m
ọ
i ng
ườ
i s
ẽ
s
ử
d
ụ
ng nh
ữ
ng s
ả
n ph
ẩ
m t
ố
t hơn. C
ạ
nh tranh đem
l
ạ
i s
ự
đa d
ạ
ng c
ủ

a s
ả
n ph
ẩ
m và d
ị
ch v
ụ
. Do đó t
ạ
o ra nhi
ề
u l
ự
a ch
ọ
n hơn cho
khách hàng, cho ngư
ờ
i tiêu dùng.
Như v
ậ
y c
ạ
nh tranh là m
ộ
t
đặ
c trưng cơ b
ả

n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng.
C
ạ
nh tranh giúp cho s
ự
phân b
ổ
ngu
ồ
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i có hi
ệ
u qu
ả
, đem l

ạ
i ích l
ợ
i
l
ớ
n hơn cho x
ã
h
ộ
i. C
ạ
nh tranh có th
ể

đượ
c xem như là quá tr
ì
nh tích lu
ỹ
v
ề

l
ượ
ng
để
t
ừ
đó th

ự
c hi
ệ
n các b
ướ
c nh
ả
u thay
đổ
i v
ề
ch
ấ
t. M
ỗ
i b
ướ
c nh
ả
y thay
đổ
i v
ề
ch
ấ
t là m
ỗ
i n
ấ
c thang c

ủ
a x
ã
h
ộ
i, nó làm cho x
ã
h
ộ
i phát tri
ể
n di lên,
t
ố
t
đẹ
p hơn. V
ậ
y s
ự
t
ồ
n t
ạ
i c
ủ
a c
ạ
nh tranh trong n
ề

n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng là m
ộ
t
t
ấ
t y
ế
u khách quan.
2. Vai tr
ò
c
ủ
a c
ạ
nh tranh trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
C

ạ
nh tranh xu
ấ
t hi
ệ
n cùng v
ớ
i s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a n
ề
n kinh t
ế
hàng hoá.
C
ạ
nh tranh là s
ự
ganh đua, s
ự

đấ
u tranh gay g
ắ
t gi
ữ

a nh
ữ
ng ng
ườ
i s
ả
n xu
ấ
t
kinh doanh v
ớ
i nhau
để
giành gi
ậ
t l
ấ
y nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n có l
ợ
i v
ề
s
ả
n xu

ấ
t và
tiêu th
ụ
hàng hoá, nh
ằ
m t
ố
i đa hoá l
ợ
i nhu
ậ
n c
ủ
a m
ì
nh. Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị

tr
ườ
ng c
ạ
nh tranh v
ừ
a là môi tr

ườ
ng, v
ừ
a là
độ
ng l
ự
c cho s
ự
phát tri
ể
n kinh
t
ế
. Do đó mà c
ạ
nh tranh đóng vai tr
ò
quan tr
ọ
ng trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng
th

ể
hi
ệ
n qua m
ộ
t s
ố
ch
ứ
c năng sau:
Th
ứ
1: C
ạ
nh tranh trong n
ề
n kinh t
ế
có 2 lo
ạ
i c
ạ
nh tranh: c
ạ
nh tranh
trong n
ộ
i b
ộ
ngành và c

ạ
nh tranh gi
ữ
a các ngành v
ớ
i nhau.
Vi
ệ
c c
ạ
nh tranh gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p trong cùng m
ộ
t ngành là s
ự
c
ạ
nh
tranh nh
ằ
m giành gi
ậ
t l
ấ
y nh
ữ
ng đi

ề
u ki
ệ
n có l
ợ
i cho s
ả
n xu
ấ
t và tiêu th
ụ

hàng hoá
để
thu
đượ
c l
ợ
i nhu
ậ
n siêu ng
ạ
ch. Các doanh nghi
ệ
p c
ạ
nh tranh v
ớ
i
nhau v

ề
s
ả
n ph
ẩ
m. Do đó k
ế
t qu
ả
c
ủ
a s
ự
c
ạ
nh tranh này là h
ì
nh thành nên giá
tr
ị
th
ị
tr
ườ
ng c
ủ
a t
ừ
ng lo
ạ

i m
ặ
t hàng. Đó là giá tr
ị
c
ủ
a hàng hoá
đượ
c tính d
ự
a


4
vào đi
ề
u ki
ệ
n s
ả
n xu
ấ
t trung b
ì
nh c
ủ
a toàn x
ã
h
ộ

i. N
ế
u như doanh nghi
ệ
p nào
có đi
ề
u ki
ệ
n s
ả
n xu
ấ
t d
ướ
i m
ứ
c trung b
ì
nh s
ẽ
b
ị
thi
ệ
t h
ạ
i hay b
ị
l

ỗ
v
ố
n. C
ò
n
nh
ữ
ng doanh nghi
ệ
p có đi
ề
u ki
ệ
n s
ả
n xu
ấ
t trên m
ứ
c trung b
ì
nh c
ủ
a x
ã
h
ộ
i s
ẽ

thu
đượ
c l
ợ
i nhu
ậ
n thông qua s
ự
chênh l
ệ
ch v
ề
đi
ề
u ki
ệ
n s
ả
n xu
ấ
t.
Ngoài c
ạ
nh tranh trong n
ộ
i b
ộ
ngành c
ò

n có c
ạ
nh tranh gi
ữ
a các ngành
v
ớ
i nhau. Là c
ạ
nh tranh gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t nh
ữ
ng m
ặ
t hàng khác
nhau. M
ụ
c đích c
ủ
a c
ạ
nh tranh này là t
ì

m nơi
đầ
u tư có l
ợ
i hơn. Các doanh
nghi
ệ
p t
ự
do di chuy
ể
n TB c
ủ
a m
ì
nh t
ừ
ngành này sang ngành khác. C
ạ
nh
tranh này d
ẫ
n
đế
n h
ì
nh thành nên t
ỉ
su
ấ

t l
ợ
i nhu
ậ
n b
ì
nh quân, và giá tr
ị
hàng
hoá chuy
ể
n thành giá c
ả
s
ả
n xu
ấ
t.
Vi
ệ
c h
ì
nh thành nên giá th
ị
tr
ườ
ng c
ủ
a hàng hoá và t
ỉ

su
ấ
t l
ợ
i nhu
ậ
n
b
ì
nh quân là đi
ề
u quan tr
ọ
ng trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng. V
ớ
i giá tr
ị
th
ị

tr
ườ

ng c
ủ
a hàng hoá cho bi
ế
t doanh nghi
ệ
p nào làm ăn có l
ã
i ho
ặ
c không có
hi
ệ
u qu
ả
. T
ừ
đó s
ẽ
có nh
ữ
ng thay
đổ
i trong s
ả
n xu
ấ
t
để
nâng cao năng su

ấ
t lao
độ
ng. V
ớ
i t
ỉ
su
ấ
t l
ợ
i nhu
ậ
n b
ì
nh quân cho bi
ế
t l
ợ
i nhu
ậ
n c
ủ
a các nhà tư b
ả
n s
ẽ

là như nhau cho dù
đầ

u tư vào nh
ữ
ng ngành khác nhau v
ớ
i l
ượ
ng TB như
nhau.
Th
ứ
hai: C
ạ
nh tranh giúp phân b
ổ
l
ạ
i ngu
ồ
n l
ự
c c
ủ
a x
ã
h
ộ
i m
ộ
t cách
hi

ệ
u qu
ả
nh
ấ
t. Các doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t cùng m
ộ
t lo
ạ
i hay m
ộ
t s
ố
lo
ạ
i hàng
hoá c
ạ
nh tranh nhau v
ề
giá bán, h
ì
nh th
ứ

c s
ả
n ph
ẩ
m, ch
ấ
t l
ượ
ng s
ả
n ph
ẩ
m
trong quá tr
ì
nh c
ạ
nh tranh đó doanh nghi
ệ
p nào có đi
ề
u ki
ệ
n s
ả
n xu
ấ
t t
ố
t, có

năng su
ấ
t lao
độ
ng cao hơn th
ì
doanh nghi
ệ
p đó s
ẽ
có l
ã
i. Đi
ề
u đó giúp cho
vi
ệ
c s
ử
d
ụ
ng các ngu
ồ
n nguyên v
ậ
t li
ệ
u c
ủ
a x

ã
h
ộ
i có hi
ệ
u qu
ả
hơn, đem l
ạ
i
l
ợ
i ích cho x
ã
h
ộ
i cao hơn. N
ế
u c
ứ

để
cho các doanh nghi
ệ
p kém hi
ệ
u qu
ả
s
ử

d
ụ
ng các lo
ạ
i ngu
ồ
n l
ự
c th
ì
s
ẽ
l
ã
ng phí ngu
ồ
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i trong khi hi
ệ
u qu
ả
x
ã

h
ộ
i đem l
ạ
i không cao, chi phí cho s
ả
n xu
ấ
t tăng cao, giá tr
ị
hàng hoá tăng lên
không c
ầ
n thi
ế
t.
Th
ứ
ba: C
ạ
nh tranh đi
ề
u ti
ế
t cung, c
ầ
u hàng hoá trên th
ị
tr
ườ

ng, kích
thích thúc
đẩ
y vi
ệ
c
ứ
ng d
ụ
ng khoa h
ọ
c công ngh
ệ
tiên ti
ế
n vào s
ả
n xu
ấ
t và


5
tăng v
ố
n
đầ
u tư vào s
ả
n xu

ấ
t trên th
ị
tr
ườ
ng, khi cung m
ộ
t hàng nào đó l
ớ
n
hơn c
ầ
u hàng hoá th
ì
làm cho giá c
ả
c
ủ
a hàng hoá gi
ả
m xu
ố
ng, làm cho l
ợ
i
nhu
ậ
n thu
đượ
c c

ủ
a các doanh nghi
ệ
p s
ẽ
gi
ả
m xu
ố
ng. N
ế
u như giá c
ả
gi
ả
m
xu
ố
ng d
ướ
i m
ứ
c ho
ặ
c b
ằ
ng chi phí s
ả
n xu
ấ

t th
ì
doanh nghi
ệ
p đó làm ăn
không có hi
ệ
u qu
ả
và b
ị
phá s
ả
n. Ch
ỉ
có nh
ữ
ng doanh nghi
ệ
p nào có chi phí
s
ả
n xu
ấ
t giá c
ả
thanh toán c
ủ
a hàng hoá th
ì

doanh nghi
ệ
p đó m
ớ
i thu
đượ
c.
Đi
ề
u đó bu
ộ
c các doanh nghi
ệ
p mu
ố
n t
ồ
n t
ạ
i
đượ
c th
ì
ph
ả
i gi
ả
m chi phí s
ả
n

xu
ấ
t hàng hoá, nâng cao năng su
ấ
t lao
độ
ng b
ằ
ng cách tích c
ự
c
ứ
ng d
ụ
ng đưa
khoa h
ọ
c công ngh
ệ
tiên ti
ế
n vào trong quá tr
ì
nh s
ả
n xu
ấ
t.
Ng
ượ

c l
ạ
i khi cung m
ộ
t lo
ạ
i hàng hoá nào đó nh
ỏ
hơn c
ầ
u hàng hoá c
ủ
a
th
ị
tr
ườ
ng đi
ề
u đó d
ẫ
n
đế
n s
ự
khan hi
ế
m v
ề
hàng hoá đi

ề
u này d
ẫ
n t
ớ
i giá c
ả

c
ủ
a hàng hoá tăng cao d
ẫ
n
đế
n l
ợ
i nhu
ậ
n c
ủ
a các doanh nghi
ệ
p tăng lên, đi
ề
u
này kích thích các doanh nghi
ệ
p s
ẽ
nâng cao năng su

ấ
t lao
độ
ng b
ằ
ng cách
ứ
ng d
ụ
ng khoa h
ọ
c - công ngh
ệ
tiên ti
ế
n ho
ặ
c m
ở
r
ộ
ng qui mô s
ả
n xu
ấ
t
để
có
đượ
c l

ượ
ng hàng hoá tung ra th
ị
tr
ườ
ng. Đi
ề
u này làm tăng thêm v
ố
n
đầ
u tư
cho s
ả
n xu
ấ
t, kinh doanh, nâng cao năng l
ự
c s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a toàn x
ã
h
ộ
i. Đi
ề

u
này quan tr
ọ
ng là
độ
ng l
ự
c này hoàn toàn t
ự
nhiên không theo và không c
ầ
n
b
ấ
t k
ỳ
m
ộ
t m
ệ
nh l
ệ
nh hành chính nào c
ủ
a cơ quan qu
ả
n l
ý
nhà n
ướ

c.
Th
ứ
tư: C
ạ
nh tranh trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng không ch
ỉ
có c
ạ
nh tranh
gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t v
ớ
i nhau mà c
ò

n có s
ự
c
ạ
nh tranh gi
ữ
a nh
ữ
ng
ng
ườ
i lao
độ
ng v
ớ
i nhau,
để
có
đượ
c m
ộ
t nơi làm vi
ệ
c t
ố
t, công vi
ệ
c phù h
ợ
p.

Đi
ề
u đó khi
ế
n cho m
ọ
i ng
ườ
i trong x
ã
h
ộ
i luôn luôn ph
ả
i nâng cao tr
ì
nh
độ

tay ngh
ề
c
ủ
a m
ì
nh. V
ớ
i
ý
ngh

ĩ
a đó c
ạ
nh tranh làm cho con ng
ườ
i ta hoàn
thi
ệ
n hơn, c
ạ
nh tranh đóng góp m
ộ
t ph
ầ
n trong vi
ệ
c h
ì
nh thành nên con ng
ườ
i
m
ớ
i trong x
ã
h
ộ
i m
ớ
i thông minh, năng

độ
ng và sáng t
ạ
o.
C
ạ
nh tranh gi
ữ
a các doanh nghi
ệ
p v
ớ
i nhau t
ấ
t y
ế
u s
ẽ
d
ẫ
n đ
ế
n có k
ẻ

th
ắ
ng và ng
ườ
i thua. K

ẻ
m
ạ
nh càng ngày càng m
ạ
nh lên nh
ờ
làm ăn hi
ệ
u qu
ả
.
K
ẻ
y
ế
u th
ì
b
ị
phá s
ả
n. S
ự
phá s
ả
n c
ủ
a các doanh nghi
ệ

p không hoàn toàn
mang
ý
ngh
ĩ
a tiêu c
ự
c. B
ở
i v
ì
có như v
ậ
y th
ì
các ngu
ồ
n l
ự
c c
ủ
a x
ã
h
ộ
i m
ớ
i

6
đượ
c chuy
ể
n sang cho nh
ữ
ng nơi làm ăn hi
ệ
u qu
ả
. Vi
ệ
c nâng cao các doanh
nghi
ệ
p kém hi
ệ
u qu
ả
s
ẽ
d
ẫ
n
đế
n s
ự
l
ã
ng phí các ngu

ồ
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i. Do đó
mu
ố
n có hi
ệ
u qu
ả
s
ả
n xu
ấ
t c
ủ
a x
ã
h
ộ
i cao bu
ộ
c chúng ta ph
ả
i ch
ấ

p nh
ậ
n s
ự

phá s
ả
n c
ủ
a nh
ữ
ng doanh nghi
ệ
p y
ế
u kém. S
ự
phá s
ả
n này không ph
ả
i là s
ự

hu
ỷ
di
ệ
t hoàn toàn mà đó là s
ự

hu
ỷ
di
ệ
t sáng t
ạ
o.
3. Nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n t
ạ
o nên c
ạ
nh tranh trong kinh doanh
Các doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t hàng hoá luôn mu
ố
n t
ự
m
ì

nh quy
ế
t
đị
nh
đế
n
vi
ệ
c s
ả
n xu
ấ
t và tiêu th
ụ
hàng hoá - d
ị
ch v
ụ
c
ủ
a m
ì
nh. Nhưng c
ạ
nh tranh trên
th
ị
tr
ườ

ng
đã
không cho phép h
ọ
làm như v
ậ
y. Do đó các doanh nghi
ệ
p luôn
mu
ố
n xoá b
ỏ
c
ạ
nh tranh
đã
ra
đờ
i
để
đáp
ứ
ng yêu c
ầ
u c
ủ
a h
ọ
.

Độ
c quy
ề
n
trong kinh doanh là vi
ệ
c m
ộ
t hay nhi
ề
u t
ậ
p đoàn kinh t
ế
v
ớ
i nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n
kinh t
ế
chính tr
ị
, x
ã
h

ộ
i nh
ấ
t
đị
nh kh
ố
ng ch
ế
th
ị
tr
ườ
ng s
ả
n xu
ấ
t và tiêu th
ụ

s
ả
n ph
ẩ
m hàng hoá d
ị
ch v
ụ
.
Độ

c quy
ề
n th
ườ
ng d
ẫ
n
đế
n xu h
ướ
ng c
ử
a quy
ề
n,
b
ạ
o l
ự
c và trong m
ộ
t s
ố
tr
ườ
ng h
ợ
p nó c
ả
n tr

ở
s
ự
phát tri
ể
n c
ủ
a khoa h
ọ
c k
ĩ

thu
ậ
t, làm ch
ậ
m thâm chí l
ã
ng phí các ngu
ồ
n l
ự
c x
ã
h
ộ
i. B
ở
i l
ẽ

v
ớ
i th
ế

độ
c
quy
ề
n các doanh nghi
ệ
p s
ả
n xu
ấ
t không c
ầ
n quan tâm
đế
n vi
ệ
c c
ả
i ti
ế
n máy
móc k
ĩ
thu
ậ

t, không c
ầ
n t
ì
m cách nâng cao năng su
ấ
t lao
độ
ng mà v
ẫ
n thu
đượ
c l
ợ
i nhu
ậ
n cao nh
ờ
vào
độ
c quy
ề
n mua và
độ
c quy
ề
n bán.
Độ
c quy
ề

n là
s
ự
th
ố
ng tr
ị
tuy
ệ
t
đố
i trong lưu thông và s
ả
n xu
ấ
t nên d
ễ
n
ả
y sinh giá c
ả

độ
c
quy
ề
n, giá c
ả
l
ũ

ng đo
ạ
n cao, Do v
ậ
y, s
ự
ph
ụ
c v
ụ
c
ủ
a ng
ườ
i tiêu dùng nói
riêng và cho x
ã
h
ộ
i nói chung là kém hi
ệ
u qu
ả
hơn so v
ớ
i c
ạ
nh tranh t
ự
do.

Trong nhi
ề
u tr
ườ
ng h
ợ
p
độ
c quy
ề
n áp
đặ
t s
ự
tiêu dùng làm cho x
ã
h
ộ
i. Chính
do cung cách
ấ
y mà
độ
c quy
ề
n th
ườ
ng làm cho x
ã
h

ộ
i luôn luôn
ở
t
ì
nh tr
ạ
ng
khan hi
ế
m hàng hoá, s
ả
n xu
ấ
t không đáp
ứ
ng
đượ
c nhu c
ầ
u
ả
nh h
ưở
ng
đế
n
nh
ị
p

độ
tăng tr
ưở
ng kinh t
ế
.
Độ
c quy
ề
n h
ì
nh thành bi
ể
u hi
ệ
n s
ự
th
ấ
t b
ạ
i c
ủ
a th
ị
tr
ườ
ng.
Để
có s

ự

c
ạ
nh tranh hoàn h
ả
o, nhi
ề
u qu
ố
c gia
đã
coi ch
ố
ng
độ
c quy
ề
n và t
ạ
o nên c
ạ
nh
tranh hoàn h
ả
o là nhi
ệ
m v
ụ
quan tr

ọ
ng hàng
đầ
u c
ủ
a nhà n
ướ
c.
Để
t
ạ
o nên


7
c
ạ
nh tranh lành m
ạ
nh và ch
ố
ng
độ
c quy
ề
n trong kinh doanh th
ì
c
ầ
n ph

ả
i có
nh
ữ
ng đi
ề
u ki
ệ
n nh
ấ
t
đị
nh.
a) Đi
ề
u ki
ệ
n v
ề
các y
ế
u t
ố
pháp l
ý
- th
ể
ch
ế

đố
i v
ớ
i ho
ạ
t
độ
ng kinh
doanh
Để
có s
ự
c
ạ
nh tranh trong n
ề
n kinh t
ế
th
ì
c
ầ
n ph
ả
i ho
ạ
t
độ
ng s
ả

n xu
ấ
t
kinh doanh. Ngày nay trong quá tr
ì
nh h
ộ
i nh
ậ
p ngày càng cao th
ì
các th
ể
ch
ế

pháp l
ý
không ch
ỉ
do nhà n
ướ
c ban hành mà nó c
ò
n
đượ
c ban hành b
ở
i các t
ổ

ch
ứ
c qu
ố
c t
ế
ho
ặ
c do m
ộ
t khu v
ự
c kinh t
ế
g
ồ
m nhi
ề
u qu
ố
c gia ban hành. Y
ế
u
t
ố
pháp l
ý
th
ể

ch
ế
nhân t
ố
quan tr
ọ
ng trong h
ì
nh thành nên môi tr
ườ
ng kinh
doanh - là
đấ
t s
ố
ng c
ủ
a ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. M
õ
i y
ế
u t

ố
pháp lí -
th
ể
ch
ế

đề
u tác
độ
ng vào m
ộ
t l
ĩ
nh v
ự
c nh
ấ
t
đị
nh trong ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t
kinh doanh, nó

đượ
c dùng
để
đi
ề
u ch
ỉ
nh các hành vi ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t và
tiêu th
ụ
s
ả
n ph
ẩ
m. Các ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
mu
ố

n tham gia vào ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t
kinh doanh trong l
ĩ
nh v
ự
c nào
đề
u ph
ả
i d
ự
a vào các th
ể
ch
ế
- pháp lí
đã

đượ
c
ban hành
đố

i v
ớ
i l
ĩ
nh v
ự
c nào đó
để
tham gia ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
. Như v
ậ
y s
ẽ

h
ì
nh thành nên m
ộ
t môi tr
ườ
ng kinh doanh
ổ
n
đị
nh khoa h

ọ
c.
b) Đi
ề
u ki
ệ
n trong ch
ỉ

đạ
o, đi
ề
u hành n
ề
n kinh t
ế
qu
ố
c dân
Các t
ổ
ch
ứ
c qu
ố
c t
ế
, các hi
ệ
p h

ộ
i c
ũ
ng như nhà n
ướ
c khi ra các qui
đị
nh
pháp lí - th
ể
ch
ế

đề
u ph
ả
i d
ự
a vào đi
ề
u ki
ệ
n và t
ì
nh h
ì
nh th
ự
c t
ế

, đi
ề
u này
đả
m
b
ả
o tính sát th
ự
c c
ủ
a các qui
đị
nh. Nhà n
ướ
c d
ự
a vào các qui
đị
nh
để
đi
ề
u
hành qu
ả
n l
ý
n
ề

n kinh t
ế
trong m
ọ
i ho
ạ
t
độ
ng s
ả
n xu
ấ
t kinh doanh. Vai tr
ò

c
ủ
a qu
ả
n l
ý
, ch
ỉ

đạ
o giám sát th
ự
c hi
ệ
n các qui

đị
nh pháp lí là h
ế
t s
ứ
c quan
tr
ọ
ng, nó
đả
m b
ả
o cho vi
ệ
c các qui
đị
nh pháp lí - th
ể
ch
ế

đượ
c th
ự
c hi
ệ
n. Do
vai tr
ò
h

ế
t s
ứ
c quan tr
ọ
ng đó mà vi
ệ
c qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
c
ủ
a nhà n
ướ
c
đò
i h
ỏ
i b
ộ

máy qu
ả
n l
ý
nhà n
ướ

c ph
ả
i có
đủ
tr
ì
nh
độ
chuyên môn, năng l
ự
c trong qu
ả
n
l
ý
kinh t
ế
. Trong n
ề
n kinh t
ế
th
ị
tr
ườ
ng v
ớ
i môi tr
ườ
ng c

ạ
nh tranh gay g
ắ
t.
Vi
ệ
c các công ty ho
ặ
c các t
ổ
ch
ứ
c
độ
c quy
ề
n h
ì
nh thành là đi
ề
u d
ễ
dàng. Do
v
ậ
y
để
ch
ố
ng

độ
c quy
ề
n và t
ạ
o nên s
ự
c
ạ
nh tranh th
ì
v
ớ
i b
ộ
máy qu
ả
n l
ý
kinh
t
ế
non kém th
ì
nhà n
ướ
c s
ẽ
không th
ể

qu
ả
n lí
đượ
c n
ề
n kinh t
ế
, các b
ả
n qui


8
đị
nh không th
ể
đưa vào áp d
ụ
ng trong th
ự
c t
ế
, ho
ặ
c n
ế
u có đưa vào áp d
ụ
ng

đượ
c th
ì
khó l
ò
ng mà giám sát, ch
ỉ

đạ
o vi
ệ
c th
ự
c hi
ệ
n. Đi
ề
u này s
ẽ
gây ra vi
ệ
c
làm th
ấ
t thoát, l
ã
ng phí tài s
ả
n qu
ố

c gia, t
ì
nh h
ì
nh kinh doanh b
ấ
t
ổ
n
đị
nh, t
ạ
o
đi
ề
u ki
ệ
n cho các t
ổ
ch
ứ
c
độ
c quy
ề
n h
ì
nh thành. Th
ự
c t

ế

ở
Vi
ệ
t Nam cho
th
ấ
y: trong xây d
ự
ng cơ b
ả
n vi
ệ
c
đầ
u tư dàn tr
ả
i không có tr
ọ
ng đi
ể
m gây
l
ã
ng phí v
ố
n
đầ
u tư. Trong các d

ự
án, công tr
ì
nh xây d
ự
ng vi
ệ
c th
ấ
t thoát v
ố
n
là r
ấ
t l
ớ
n do vi
ệ
c câu k
ế
t thông
đồ
ng, ăn dơ v
ớ
i nhau gi
ữ
a các ch
ủ

đầ

u tư và
xây d
ự
ng. T
ấ
t c
ả
các đi
ề
u trên ph
ầ
n l
ớ
n là do b
ộ
máy qu
ả
n l
ý
c
ò
n non kém.
Chưa đưa ra
đượ
c nh
ữ
ng qui
đị
nh pháp lí - th
ể

ch
ế

để
đi
ề
u ch
ỉ
nh các ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
. Vi
ệ
c các nhà kinh doanh xu
ấ
t nh
ậ
p kh
ẩ
u thu
ố
c
đầ
u cơ, thông
đồ
ng v
ớ

i nhau t
ạ
o ra s
ự
khan hi
ế
m gi
ả
t
ạ
o
để

đẩ
y giá thu
ố
c lên cao. Đi
ề
u này
c
ũ
ng tương t
ự

đố
i v
ớ
i th
ị
tr

ườ
ng b
ấ
t
độ
ng s
ả
n.
Ngày nay quá tr
ì
nh h
ộ
i nh
ậ
p kinh t
ế
đang di
ễ
n ra m
ạ
nh m
ẽ
trên th
ế
gi
ớ
i
nên vi
ệ
c nâng cao năng l

ự
c qu
ả
n l
ý
kinh t
ế
là đi
ề
u ki
ệ
n h
ế
t s
ứ
c quan tr
ọ
ng
để

t
ạ
o nên c
ạ
nh tranh .
c) Đi
ề
u ki
ệ
n v

ề
tr
ì
nh
độ
văn hoá,
đạ
o
đứ
c x
ã
h
ộ
i c
ủ
a nhân dân và các
ch
ủ
th
ể
kinh doanh
Các ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
là
đố
i t

ượ
ng tác
độ
ng c
ủ
a các văn b
ả
n pháp lí - th
ể

ch
ế
. Nhà n
ướ
c ban hành và giám sát, ch
ỉ

đạ
o các ch
ủ
th
ể
kinh t
ế
thi hanh các
qui
đị
nh c
ủ
a văn b

ả
n pháp lí - th
ể
ch
ế
.
Để
các qui
đị
nh
đượ
c th
ự
c hi
ệ
n t
ố
t th
ì

ngoài vai tr
ò
qu
ả
n lí t
ố
t c
ủ
a Nhà n
ướ

c c
ò
n có hành vi th
ự
c hi
ệ
n c
ủ
a các ch
ủ

kinh doanh và nhân dân.
Ý
th
ứ
c th
ự
c hi
ệ
n các qui
đị
nh văn b
ả
n c
ủ
a các ch
ủ

th
ể

khi tham gia ho
ạ
t
độ
ng kinh t
ế
là đi
ề
u ki
ệ
n
đủ

để
t
ạ
o nên c
ạ
nh tranh trong
kinh doanh. Năng l
ự
c c
ủ
a các cơ quan qu
ả
n lí là có h
ạ
n cho nên trong quá
tr
ì

nh qu
ả
n l
ý
không th
ể
khong m
ắ
c nh
ữ
ng sai l
ầ
m, thi
ế
u sót. Khi đó s
ẽ
là đi
ề
u
ki
ệ
n t
ố
t cho nh
ữ
ng t
ì
nh tr
ạ
ng c

ạ
nh tranh không lành m
ạ
nh,
độ
c quy
ề
n l
ợ
i
d
ụ
ng sai sót c
ủ
a cơ quan qu
ả
n l
ý

để
ho
ạ
t
độ
ng. Trong nh
ữ
ng t
ì
nh hu
ố

ng như
v
ậ
y
để
t
ạ
o nên c
ạ
nh tranh lành m
ạ
nh và ch
ố
ng
độ
c quy
ề
n r
ấ
t c
ầ
n có tinh th
ầ
n,
ý
th
ứ
c c
ủ
a các ch

ủ
th
ể
kinh doanh c
ũ
ng như c
ủ
a nhân dân. Tinh th
ầ
n trách