ĐÔI MẮT ( Nam Cao) docx

Ngày soạn: 26 / 10/ 2005
Tiết PPCT: 28 -29_Giảng văn. Bài

ĐÔI MẮT
( Nam Cao)
I- Mục đích, yêu cầu: Giúp học sinh:
1. Hiểu ý nghĩa quan trọng của vấn đề tư tưởng lập trường, quan điểm của giới
trí thức văn nghệ sĩ những năm đầu cuộc kháng chiến chống Pháp -> đánh giá đúng
tư tưởng tiến bộ của Nam Cao.
2. Cảm nhận nét đặc sắc trong nghệ thuật.
3. Rèn kĩ năng phân tích tác phẩm tự sự.
II- Chuẩn bị:
1. Giáo viên: - Giáo án, SGK, tài liệu tham khảo.
- PP: Giảng+ Gợi mở bằng câu hỏi.
2. Học sinh: Đọc và trả lời câu hỏi Sgk.
Chuẩn bị theo yêu cầu của GV.
III- Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định:
2. Bài cũ: Phân tích 10 dòng đầu trong bài Bên kia sông Đuống
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài: Đôi mắt -> tuyên ngôn nghệ thuật -> tư tưởng tiến bộ của
Nam Cao.
Hoạt động của GV và HS TG

Ghi bảng
GV nói qua về hoàn cảnh sáng tác: Những
ngày sau CM và những ngày đầu kháng chiến
đã tác động lớn đến tư tưởng, lập trường thái
độ của nhiều văn nghệ sĩ. Nhiều câu hỏi được
đặt ra, một số văn nghệ sĩ xa hoài nghi, do
dự.

H: Tóm tắt và nêu ý nghĩa nhan đề?
GV quan điểm … -> chủ đề này đã được
Nam Cao đề cập đến trong Lão Hạc, Chí
Phèo. Trước CM: bản chất lương thiện. Sau
CM: bản chất CM của người nông dân.
Người ta chỉ xấu xa, hư hỏng trước đôi
mắt ráo hoảnh cuảa phường ích kỉ (Nước
mắt).
T1









I- Hoàn cảnh sáng tác:
Sự dao động trong tư
tưởng của một số văn nghệ sĩ
trước thời cuộc -> Đôi mắt ra
đời -> định hướng.
II- Tóm tắt:
III- Phân tích:
* Ý nghĩa nhan đề: Đôi mắt
là:
- Cách nhìn.
- Quan điểm.
H: Nam Cao đã đặt ra và giải quyết vấn đề

cuảa thiên truyện bằng cách nào? (Xây dựng
2 nhân vật có “đôi mắt” khác nhau).
GV chia bảng thành 2 phần theo tuyến nhân
vật.
H: Nam Cao xây dựng nhân vật Hoàng bằng
những chi tiết nào? (Ngoại hình? Cung cách
sinh hoạt? Đối thoại với Độ)
- Chi tiết ấn tượng nhất về hình dung, diện
mạo của Hoàng?
- Cung cách sinh hoạt của vợ chồng Hoàng?
Có đáng phê phán không? Phải đánh giá như
thế nào cho đúng?
GV đặt vào:
- Không khí kháng chiến sôi nổi.
- Môi trường của người dân quê lam lũ, vất
vả đên ngày lo phá đường ngăn giặc.
H: Trong bối cảnh đó, lối sống của vợ chồng
Hoàng thể hiện thái độ gì? (bàng quan, ngoài
cuộc)
Trong quá khứ (qua hồi tưởng của Độ

-

L
ập tr
ư
ờng.






1. Văn sĩ Hoàng:
- Nhà văn đàn anh sốn gở thủ
đô.
- Ngoại hình (dược miêu tả
sinh động chỉ qua vài câu
văn): khôi hài, đầy ứ sự no nê
múp míp.
- Cung cách sinh hoạt:
+ Đời sống tiện nghi.
+ Aên mía ướp hương bưởi.
+ Sở thích nuôi chó becgiê,
giải trí bằng tiểu thuyết cổ

điển…
)trước khi tản cư, Hoàng là người như thế
nào?(đố kị tài năng, chợ đen, hay đá bạn)
H: Cuộc trò chuyện của Hoàng và Độ xoay
quanh vấn đề gì? (nhận xét về người nông
dân và kháng chiến).
H: Người nông dân hiện lên như thế nào
trong mắt Hoàng? (ngố, nhặng xị…)
- Lời nói? ( thằng, ông, bố, bà)
- Thái độ, cử chỉ khi nói về người nông dân?
- Giọng điệu? (tức tối, mỉa mai -> giễu cợt).
H: Những nhận xét của Hòang về người nông
dân có đúng không? Điều đáng phê phán
trong cách nhìn đó? (thiên lệch, một phía ->
chán nản).
GV Hoàng khinh bỉ người nông dân nhưng
lại giao du với đám cặn bã thượng lưu, thích
chơi tổ tôm hơn làm cách mạng.
H: Cái tài của Nam Cao khi xây dựng nhân
vật văn sĩ Hoàng? (cá tính hóa bằng những
nét sắc bén).






T2
-
> phong lưu >< đ

ặt trong bối
cảnh kháng chiến => lối sống
kiểu cách, lạc lõng, xa lạ ->
thái độ: bàng quan, dửng
dưng của người ngoài cuộc.
- Lời nói (qua cuộc trò
chuyện với Độ) -> nhận xét:
+ Người nông dân: ngu độn,
lỗ mãng, ích kỉ, tham lam bần
tiện; vừa ngố vừa nhặng xị…
-> giọng giễu cợt, khinh bỉ,
hằn học, bất bình.
+ Cuộc kháng chiến: bi quan
>< sùng bái cá nhân lãnh tụ.
=> Cái nhìn phiến diện, hời
hợt, lệch lạc, méo mó.
(do chỗ đứng + thiếu thiện
cảm)

2. Nhà văn Độ:
- Nhà văn đàn em, sống chủ
GV khái quát
-
> ghi b
ảng
-
> chuy
ển ý.

H: Độ có “Đôi măt” khác Hoàng như thế

nào?
- Người nông dân trong mắt Độ?
- Cuộc kháng chiến với Độ?
- Em có nhận xét gì về “đôi mắt” đó? ( tiến
bộ, toàn diện, cảm thông)
GV: Độ nhận ra cái nheo nhếch, dốt nát của
người nông dân nhưng cũng nhận ra tinh thần
kháng chiến, bản chất cách mạng của họ.
H: Sự khác nhau giữa hai cách nhì đó là do
đâu? (Lập trường: cơ sở, chỗ đứng về tư
tưởng, chính trị).
GV lập trường hồi đó là gì? (lập trường CM,
kháng chiến).
H: Nhà văn phải xác định cho mình lập
trường như thế nào? Ý nghĩa tuyên ngôn của
tác phẩm?
GV Đôi mắt -> bước tiến mới trong tư tưởng
nghệ thuật của NC: Từ chỗ coi nghệ thuật là
tiếng đau khổ kia…, là sự đón nhận tất cả
y
ếu ở nông thôn.

- Cuộc sống gần gũi với
người nông dân - > nhận ra
vẻ đẹp, tinh thần CM.
- Xem cuộc kháng chiến là
của mình -> làm anh tuyên
truyền nhãi nhép.
=> Độ có Đôi mắt tiến bộ &
thiện cảm.

3. Ý nghĩa tuyên ngôn của tác
phẩm:
- Xác dịnh cách nhìn đúng
đắn + thiện chí.
- Xác định lập trường kháng
chiến.
-> hướng ngòi bút vào luồng
gió mới của thời đại -> cảm
hứng mới, sinh khí mới cho
văn nghệ.
những vang động của đời lầm than (Trăng
Sáng, Đời thừa) -> coi nghệ thuật là vũ khí
đấu tranh CM (bản chất CM của người nông
dân).
H: Những thành công về nghệ thuật của tác
phẩm?
(Điều ấn tượng nhất với em khi đọc TP?)
GV Hoàng kiểu nhân vật tư tưởng >< dược
khắc họa sinh động.
HS khái quát lại chủ đề của tác phẩm.
GV tổng kết bài học.


4. Đặc sắc nghệ thuật:
- Khắc họa nhân vật sinh
động.
- Kể chuyện theo quan điểm
nhân vật linh hoạt, tự nhiên
nhưng chặt chẽ.

- Ngôn ngữ giàu hình ảnh,
đậm ý vị mỉa mai.
Tổng kết:
- Đôi mắt -> lập trường sống
tích cực: phục vụ kháng
chiến.
- Nét riêng trong phong cách
nghệ thuật của Nam Cao.
4. Củng cố: Vấn đề “đôi mắt” nên hiểu như thế nào?
Hướng dẫn: Chuẩn bị bài viết số 3. Nghị luận xã hội.
Soạn Đất nước của Nguyễn Đình Thị. Chú ý:
 Đọc kĩ Sgk và trả lời câu hỏi hướng dẫn học bài?
 Tìm bố cục và phân tích sự vận động của cảnh sắc mùa thu và cái Tôi
trữ tình trong bài thơ.