Đề tài: " MẤY VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC NGƯỜI CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN TRONG VĂN KIỆN ĐẠI HỘI X CỦA ĐẢNG " pps

Nghiên cứu triết học

Đề tài: " MẤY VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC NGƯỜI
CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN TRONG VĂN KIỆN
ĐẠI HỘI X CỦA ĐẢNG "



MẤY VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC NGƯỜI CÁN BỘ, ĐẢNG VIÊN TRONG VĂN
KIỆN ĐẠI HỘI X CỦA ĐẢNG

TRẦN SĨ PHÁN (*)
Trong cấu trúc nhân cách nói chung, nhân cách người cán bộ, đảng viên nói
riêng, đạo đức luôn giữ vị trí nền tảng. Không có đạo đức cách mạng thì dù tài
giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân. Chính vì vậy, Đảng ta rất quan
tâm đến việc giáo dục lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị và đạo đức cách
mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên của mình. Hơn nữa, trong giai đoạn hiện
nay – như Văn kiện Đại hội X của Đảng chỉ rõ - “tình trạng suy thoái về chính

trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên gắn với tệ
quan liêu, tham nhũng, lãng phí là nghiêm trọng” thì vấn đề giáo dục đạo đức
càng trở nên cần thiết.

Chủ đề Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng Cộng sản Việt Nam là
“Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh
toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, sớm đưa nước ta ra khỏi
tình trạng kém phát triển”(1). Chủ đề này một lần nữa khẳng định tầm quan trọng
và vai trò lãnh đạo không thể thay thế của Đảng trong tiến trình cách mạng Việt
Nam.
Sau hơn 20 năm tiến hành đổi mới toàn diện đất nước, "nền kinh tế đã vượt qua
thời kỳ suy giảm, đạt tốc độ tăng trưởng khá cao, năm sau cao hơn năm trước
Văn hoá và xã hội có tiến bộ trên nhiều mặt; việc gắn phát triển kinh tế với việc
giải quyết các vấn đề xã hội có chuyển biến tốt, nhất là trong công cuộc xoá đói
giảm nghèo; đời sống các tầng lớp nhân dân được cải thiện. Chính trị - xã hội ổn
định, quốc phòng và an ninh được tăng cường; quan hệ đối ngoại có bước phát
triển mới. Việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có tiến bộ trên
cả ba lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp. Sức mạnh khối đại đoàn kết toàn
dân tộc được phát huy. Công tác xây dựng Đảng đạt một số kết quả tích cực"(2).
Bên cạnh những thành tựu to lớn trên đây, chúng ta cũng còn không ít khuyết
điểm, yếu kém cần khắc phục không chỉ trong lĩnh vực kinh tế, trong cơ chế,
chính sách về văn hoá - xã hội, trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh cũng như
trong tổ chức và hoạt động của Nhà nước, mà cả trong công tác xây dựng, chỉnh
đốn Đảng, đặc biệt là sự yếu kém về phẩm chất, năng lực và tinh thần trách
nhiệm, tính tiên phong, gương mẫu của một bộ phận cán bộ, đảng viên.
Đánh giá thực trạng đạo đức cán bộ, đảng viên trong thời gian qua, Đại hội X
khẳng định: "Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, bệnh
cơ hội, chủ nghĩa cá nhân và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí trong một bộ
phận cán bộ, công chức diễn ra nghiêm trọng”(3).
Đứng trước thực trạng đó, việc khắc phục sự suy thoái, xuống cấp về mặt đạo

đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên nói riêng, trong một bộ phận
dân cư nói chung càng trở nên cấp bách. Tính cấp bách đó xuất phát từ vị trí, vai
trò của người cán bộ, đảng viên đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng.
Thực tiễn chứng tỏ rằng, mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi thời kỳ cách mạng luôn cần
có đội ngũ cán bộ thích ứng, đủ khả năng đảm đương những nhiệm vụ cách
mạng đặt ra. Đó là đòi hỏi, là yêu cầu khách quan của cuộc sống. Chủ tịch Hồ
Chí Minh đã từng nói: "Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt
hay kém. Vì vậy, Đảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng
những cây cối quý báu. Phải trọng nhân tài, trọng cán bộ, trọng mỗi một người
có ích cho công việc chung của chúng ta"(4).
Kế thừa tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ, trong suốt quá trình lãnh đạo
cách mạng Việt Nam, Đảng ta đã đặc biệt quan tâm đến công tác cán bộ, coi cán
bộ là "cái gốc" của mọi công việc. Nghị quyết Hội nghị lần thứ ba Ban Chấp
hành Trung ương khoá VIII "Về chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước" đã khẳng định: "Cán bộ là nhân tố quyết định
sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và
chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng"(5). Quan điểm này
hoàn toàn phù hợp với tư tưởng của V.I.Lênin cho rằng, "trong lịch sử, chưa hề
có một giai cấp nào giành được quyền thống trị, nếu nó không đào tạo ra được
trong hàng ngũ của mình những lãnh tụ chính trị, những đại biểu tiền phong có
đủ khả năng tổ chức và lãnh đạo phong trào"(6).
Để hoàn thành vai trò “nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng”, Đảng ta
luôn chú trọng việc giáo dục lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị và đạo đức
cách mạng cho đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng. V.I.Lênin từng căn dặn
chúng ta rằng, cần phải “nghiên cứu con người, tìm những cán bộ có bản lĩnh.
Hiện nay đó là then chốt; nếu không thế thì tất cả mọi mệnh lệnh và quyết định
sẽ chỉ là mớ giấy lộn”(7).
Trong cấu trúc nhân cách nói chung, nhân cách người cán bộ, đảng viên nói
riêng, đạo đức luôn đóng vai trò nền tảng. Tài năng chỉ thực sự phát huy tác
dụng khi nó được hình thành và phát triển trên một nền tảng đạo đức vững chắc,

hướng thiện. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói, đối với người cách mạng, cần
phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, không có đạo đức cách mạng thì dù tài
giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân.
Trung thành với những chỉ dẫn đó của Hồ Chí Minh, Đảng ta đã đề ra một hệ
tiêu chuẩn của người cán bộ trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước: có tinh thần yêu nước sâu sắc, tận tụy phục vụ nhân dân, kiên định
mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; cần kiệm liêm chính, chí công vô
tư, không tham nhũng và kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng; có ý thức tổ
chức kỷ luật, trung thực, không cơ hội, gắn bó mật thiết với nhân dân; có trình
độ hiểu biết về lý luận chính trị, quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách và
pháp luật của Nhà nước; có trình độ văn hóa, chuyên môn, đủ năng lực và sức
khỏe để làm việc có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao v.v Đảng
còn chỉ rõ mối "quan hệ mật thiết" giữa các tiêu chuẩn đó và khẳng định phải
luôn "coi trọng cả đức và tài, đức là gốc"(chúng tôi nhấn mạnh – T.S.P.)(8).
Quan niệm "đức là gốc", một lần nữa, đã được Đảng ta khẳng định trong Báo
cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX tại Đại hội X:
"Nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên gắn với việc nâng cao chất lượng tổ
chức cơ sở đảng Chú trọng trẻ hoá và nâng cao trình độ của đảng viên; lấy
đạo đức làm gốc, đồng thời bồi dưỡng về kiến thức, trí tuệ, năng lực để làm
tròn nhiệm vụ người lãnh đạo, người đi tiên phong trong các lĩnh vực công tác
được giao" (chúng tôi nhấn mạnh – T.S.P.)(9).
Để góp phần nâng cao chất lượng đảng viên, xây dựng đội ngũ cán bộ thật sự
trong sạch, gương mẫu, có phẩm chất đạo đức cách mạng tốt, có ý thức tổ chức
kỷ luật cao, có đủ năng lực hoàn thành nhiệm vụ được giao, trong thời gian tới,
chúng ta phải thực hiện tốt một số nhiệm vụ cơ bản mà Đại hội X đã đề ra:
Thứ nhất, "tạo chuyển biến mạnh trong việc xây dựng văn hoá, đạo đức và lối
sống"(10). Có thể nói, đây là cuộc cách mạng trong lĩnh vực tư tưởng - văn hóa,
một trận địa vô cùng gay go, phức tạp mà chúng ta đang phải tiến hành. Nhiều
năm qua, chúng ta đã có những cố gắng rất lớn trong lĩnh vực này, cả về chủ
trương lẫn biện pháp thực hiện. Tuy nhiên, hiệu suất và hiệu quả đạt được chưa

tương xứng với sự mong mỏi của Đảng và nhân dân.
Trong khi nền kinh tế nước ta liên tục tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước
(năm 2001 đạt 6,9%, năm 2002 đạt 7,08%, năm 2003 đạt 7,34%, năm 2004 đạt
7,8%, năm 2005 đạt 8,43%, năm 2006 đạt 8,2% và năm 2007 đạt 8,5%), đời
sống của nhân dân ngày càng được cải thiện một cách đáng kể… thì mặt đạo đức
lại có biểu hiện xuống cấp. Mặt trái của kinh tế thị trường bộc lộ ngày càng
mạnh mẽ và trở nên trầm trọng, nhất là chủ nghĩa cá nhân, tệ quan liêu, tham
nhũng, lãng phí trong một bộ phận cán bộ, công chức có xu hướng gia tăng.
Nguy hại hơn là những tệ nạn này diễn ra một cách khá phổ biến ở nhiều cấp,
nhiều ngành, nhiều địa phương. Từ Đề án 112 (Đề án tin học hóa quản lý hành
chính nhà nước giai đoạn 2001-2005 - PMU 112) đến vụ việc ở Bộ Giao thông
vận tải (PMU 18); từ việc chuyển nhượng, mua bán quota hàng dệt may ở Bộ
Thương mại cho đến những sai phạm trong công tác đấu thầu một số dự án ở
Tổng Công ty dầu khí Việt Nam. Từ những tiêu cực đất đai ở Đồ Sơn (Hải
Phòng) đến vụ hàng trăm tỷ đồng của nhà nước rơi vào túi tư nhân qua việc
“biếu không” 700 ha đất công trồng cao su cho tư nhân ở Bình Dương…. Trong
khi đó, hàng năm, tổng các khoản đóng góp của người dân thông qua các loại phí
chiếm khoảng 10% thu nhập bình quân của các hộ nghèo và khoảng 5% thu
nhập của toàn thể các hộ dân trong cả nước(11).
Thứ hai, phải "tiến hành đồng bộ công tác tư tưởng, công tác lý luận, gắn với
công tác tổ chức - cán bộ và phát triển kinh tế; chống sự suy thoái về tư tưởng,
chính trị, đạo đức, lối sống"; đồng thời, "tăng cường giáo dục, rèn luyện đạo đức,
lối sống, nâng cao tính tiên phong gương mẫu, phẩm chất và năng lực đội ngũ
cán bộ, đảng viên"(12). Đây là một trong những nhiệm vụ nặng nề và cấp bách
hiện nay của Đảng ta.
Khi mà "tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của một bộ
phận cán bộ đảng viên… là nghiêm trọng" đang trở thành tấm gương phản diện,
cản trở công cuộc đổi mới đất nước, làm cho niềm tin vào chủ nghĩa xã hội bị
thách thức, thì công tác giáo dục tư tưởng chính trị, rèn luyện đạo đức cách
mạng càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Theo đánh giá của Đại hội X, công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối
sống của chúng ta hiện vẫn còn chung chung, kém hiệu quả. Để khắc phục tình
trạng này, Đảng phải chăm lo xây dựng, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên có
đủ bản lĩnh chính trị, phẩm chất, trí tuệ và năng lực hoạt động thực tiễn để hoàn
thành nhiệm vụ. Đây là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và sự nghiệp
cách mạng của nhân dân ta. Chính vì vậy, Đảng ta coi nhiệm vụ then chốt là xây
dựng, chỉnh đốn Đảng và nhiệm vụ trung tâm là phát triển kinh tế.
Thứ ba, "tích cực phòng ngừa và kiên quyết chống tham nhũng, lãng phí"(13) với
một quyết tâm chính trị cao. Dưới góc độ đạo đức, "tham nhũng, lãng phí" là mặt
trái, đối lập với những giá trị đạo đức cách mạng: cần, kiệm, liêm, chính, chí công
vô tư - những giá trị đạo đức mới được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta hết sức
coi trọng.
Những số liệu gần đây cho thấy, tham nhũng - một “quốc nạn” của chúng ta -
vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để. Theo báo "Lao động" (ngày 13-10-
2006), riêng tiền biếu của 663 đơn vị đã lên đến 4.000 tỷ đồng. Thử hỏi, ở nước
ta có mấy nghìn đơn vị và số tiền gây lãng phí này sẽ là bao nhiêu? Theo kết
luận của Uỷ ban tư pháp của Quốc hội giám sát về công tác phòng, chống tham
nhũng tại phiên họp của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội ngày 18 –10 - 2007, “tình
hình tham nhũng vẫn diễn ra nghiêm trọng, phức tạp, xẩy ra ở nhiều ngành,
nhiều cấp, nhiều địa phương, nhưng số vụ việc được phát hiện và xử lý chưa
tương xứng với đánh giá về tình trạng này…”(14).
Để khắc phục tình trạng trên, chúng ta phải khẩn trương và nghiêm chỉnh thực
hiện Luật phòng chống tham nhũng, Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí;
đồng thời, bổ sung, hoàn thiện Luật khiếu nại và tố cáo như Đại hội X của Đảng
đã đề ra.
Thứ tư, đẩy mạnh phong trào "học tập, quán triệt, làm theo tư tưởng và tấm
gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh "(15). Cuộc đời và sự nghiệp của
Chủ tịch Hồ Chí Minh là tấm gương đạo đức vô cùng trong sáng để chúng ta học
tập, noi theo. Những tư tưởng đạo đức của Người mãi mãi là hành trang, là "cẩm
nang thần kỳ" để mỗi cán bộ, đảng viên chúng ta mang theo trong quá trình hoạt

động thực tiễn. Sống, làm việc và học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
mãi mãi là khẩu hiệu hành động của chúng ta. Có như vậy, mỗi cán bộ, đảng
viên mới thực sự là tấm gương sáng về phẩm chất, đạo đức, lối sống, hết lòng vì
nhân dân, vì sự nghiệp cách mạng, xứng đáng là “công bộc của nhân dân”.
Hồ Chí Minh thường căn dặn, nhắc nhở chúng ta rằng, “Một dân tộc, một đảng
và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định
hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ
không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”(16). Chính vì vậy, mỗi cán
bộ, đảng viên phải thường xuyên học tập, rèn luyện, chăm lo tu dưỡng đạo đức
cách mạng như việc rửa mặt hàng ngày.
Thứ năm, cần "xử lý hài hoà các lợi ích, đặt lợi ích của Đảng, của Tổ quốc lên
trên hết… Không quan liêu, tham nhũng, lãng phí và kiên quyết đấu tranh
phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí và các tiêu cực khác"(17). Các
nhà duy vật Pháp quan niệm rằng, nếu như lợi ích đúng đắn là nguyên tắc của
toàn bộ đạo đức thì do đó, cần ra sức làm cho lợi ích riêng của con người cá biệt
phù hợp với lợi ích của toàn thể loài người. Điều này không chỉ có ý nghĩa quan
trọng về mặt lý luận, mà còn có ý nghĩa chính trị - thực tiễn vô cùng to lớn.
Trong 5 bài học được Đảng ta rút ra từ thực tiễn 20 năm đổi mới đất nước, bài
học thứ 3 là đổi mới phải vì lợi ích của nhân dân, dựa vào nhân dân, phát huy
vai trò chủ động sáng tạo của nhân dân…
Để giải quyết tốt mối quan hệ lợi ích này, đòi hỏi chủ thể đạo đức (trước hết là đội
ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng) phải kiên quyết khắc phục chủ nghĩa cá nhân,
phát huy tinh thần tập thể, coi chủ nghĩa tập thể là một trong những nguyên tắc
đạo đức cơ bản của con người mới xã hội chủ nghĩa.
Thứ sáu, tổ chức Đảng phải tăng cường chủ động giám sát, kiểm tra về phẩm
chất đạo đức của cán bộ, đảng viên; sớm phát hiện và khắc phục được những
khuyết điểm và thiếu sót khi mới manh nha. Sự kiểm tra và giám sát đội ngũ cán
bộ, đảng viên là trách nhiệm không chỉ của các tổ chức đảng, mà cả của quần
chúng nhân dân. Thực tế cho thấy, chúng ta phải phát huy quyền làm chủ của
nhân dân, dựa vào nhân dân để xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững

mạnh hơn.
Trong số các vụ việc tiêu cực vừa qua, rất nhiều trường hợp được phát hiện do
quần chúng nhân dân chứ không phải do tổ chức cơ sở đảng. Điều này cho thấy,
việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân đối với công tác xây dựng Đảng là hết
sức cần thiết.
Có thể nói, đạo đức là một trong những bộ phận quan trọng nhất hợp thành nhân
cách của một con người. Đối với người cán bộ, đảng viên, đạo đức cách mạng
luôn là cái "gốc" giúp họ hoàn thành nhiệm vụ vẻ vang của mình; do đó, việc
đấu tranh “chống sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống” và “xây
dựng đội ngũ đảng viên thật sự tiên phong, gương mẫu, có phẩm chất đạo đức
cách mạng, có ý thức tổ chức kỷ luật và năng lực hoàn thành nhiệm vụ; kiên
định lập trường giai cấp công nhân, phấn đấu cho mục tiêu lý tưởng của
Đảng”(18) đã và đang là vấn đề cấp bách trong giai đoạn hiện nay./.

(*) Phó giáo sư, tiến sĩ, Viện Triết học, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc
gia Hồ Chí Minh.
([i]) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X.
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006, tr. 12.
(2) Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd., tr.14.
(3) Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd., tr.65.
(4) Hồ Chí Minh. Toàn tập, t.5. Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1995, tr. 273.
(5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị Trung ương ba khoá VIII. Nxb
Chính trị Quốc gia 1997, Hà Nội, tr. 66.
(6) V.I.Lênin, Toàn tập, t.4. Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, 1978, tr. 473.
(7) V.I.Lênin. Sđd., t. 44, tr. 449.
(8) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Hội nghị Trung ương ba khoá VIII. Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1997, tr. 80.
(9) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X.
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006, tr.133.
(10) Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd., tr.187.

(11) Xem: Báo Nông thôn ngày nay, số ra ngày 26-10-2007.
(12) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X.
Sđd., tr.131 – 132, 280.
(13) Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd., tr.128.
(14) Báo Lao động, ngày 19-10-2007, tr.1.
(15) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ.X
Sđd., tr.286.
(16) Hồ Chí Minh. Toàn tập. Sđd., t.12, tr .557.
(17) Đảng Cộng sản Việt Nam. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X.
Sđd., tr. 300 –301.
(18) Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd., tr.132.