Đề tài triết học " Trách nhiệm môi trường – một phương diện của trách nhiệm xã hội " ppsx

TRIÏËT HỔC, SƯË 8 (219), THẤNG 8 - 2009
gây nay, khi con ngûúâi àang trong
tiïën trònh toân cêìu hốa mẩnh mệ,
vúái sûå phất triïín ngây câng lúán
mẩnh ca cấc cưng ty àa vâ xun qëc
gia, vúái sûå ph thåc chùåt chệ ca cấc
qëc gia, khu vûåc vâo mưåt nïìn kinh tïë
toân cêìu, mưåt nïìn kinh tïë, vïì cú bẫn, lâ
kinh tïë thõ trûúâng tûå do thò nhûäng mêu
thỵn, giû
äa con ngûúâi vúái con ngûúâi vâ con
ngûúâi vúái thiïn nhiïn ngây câng hiïín hiïån
rêët rộ râng. Nhûäng mêu thỵn nây ngây
câng cùng thùèng àïën mûác têët cẫ cấc bïn
tham dûå vâo quấ trònh sẫn xët vêåt chêët
cho xậ hưåi, vâo nïìn kinh tïë toân cêìu, àïìu
cẫm nhêån rùçng nïëu hổ khưng ngưìi lẩi,
tha
ão lån, bân bẩc vâ nhêët trđ vúái nhau vïì
nhûäng vêën àïì cú bẫn thò cố nguy cú têët cẫ
àïìu bõ hy diït. Vò thïë, trấch nhiïåm xậ hưåi
lâ mưåt trong nhûäng cm tûâ ngây nay
chng ta àûúåc chûáng kiïën nhiïìu nhêët, cẫ
trïn cấc phûúng tiïån thưng tin àẩi chng
lêỵn trong cấc hưåi thẫo mang tđnh hổc
thåt úã phẩm vi qëc gia hay që
c tïë. Mêu
thỵn ngây câng tùng giûäa tùng trûúãng
kinh tïë vâ bẫo vïå, giûä gòn mưi trûúâng sưëng
àậ båc chng ta phẫi nhòn nhêån vêën àïì
trấch nhiïåm ca con ngûúâi vúái chđnh bẫn

thên mònh vâ vúái tûå nhiïn vúái mưåt thấi àưå
nghiïm tc hún vâ khoa hổc hún. Xët
phất tûâ nhûäng l do àố, bâi viïët nây gốp
phêìn tòm hiï
íu mưåt trong nhûäng vêën àïì
cêëp bấch hiïån nay, àố lâ trấch nhiïåm ca
con ngûúâi àưëi vúái mưi trûúâng sưëng ca
mònh tûâ gốc nhòn trấch nhiïåm xậ hưåi.
Trấch nhiïåm mưi trûúâng lâ thåt ngûä
tûúng àưëi múái trong hïå cấc thåt ngûä bân
vïì trấch nhiïåm, nhû trấch nhiïåm cấ nhên,
trấch nhiïåm doanh nghiïåp, trấch nhiï
åm
nhâ nûúác, hay trấch nhiïåm chđnh trõ,
trấch nhiïåm phấp l,… ÚÃ àêy, chng tưi
sệ têåp trung xem xết mưëi quan hïå giûäa
trấch nhiïåm mưi trûúâng vúái trấch nhiïåm,
trấch nhiïåm xậ hưåi cng nhû mưåt sưë quan
niïåm vïì trấch nhiïåm mưi trûúâng trïn cú
súã ca àẩo àûác hổc mưi trûúâng.
Trấch nhiïåm vâ trấch nhiïåm xậ hưåi
Kïí tûâ khi con ngûúâi bûúác vâo giai
àoẩn lõch sûã thânh vùn, tûác lâ tưìn tẩi vúái
tû cấch mưåt cưång àưìng, mưåt xậ hưåi thò
cng lâ lc con ngûúâi bùỉt àêìu hònh thânh
thûác vâ hânh vi trấch nhiïåm.
Thåt ngûä trấch nhiïåm xët hiïån khấ
mån. Theo mưåt sưë hổc giẫ, trong vùn hốa
phûúng Têy, thåt ngû
ä trấch nhiïåm “lâ

sẫn phêím ca thúâi hiïån àẩi”, tûác lâ thúâi
àẩi cấch mẩng cưng nghiïåp thïë k XVII –
XVIII. Tuy nhiïn, nhûäng nưåi dung ca
thåt ngûä nây àậ xët hiïån tûâ rêët lêu
trûúác àố dûúái dẩng cấc phẩm tr, nhû
nghơa v, bưín phêån Ngây nay, trấch
nhiïåm àûúåc hiïíu khưng chó lâ khẫ nùng
nhê
ån thûác vïì bưín phêån, nghơa v vâ hêåu
32
(*) Tiïën sơ, Viïån Triïët hổc, Viïån Khoa hổc xậ hưåi
Viïåt Nam.
Trong bâi viïët nây, tấc giẫ têåp trung lâm rộ trấch nhiïåm mưi trûúâng vúái tđnh cấch mưåt phûúng
diïån ca trấch nhiïåm xậ hưåi. Trấch nhiïåm mưi trûúâng lâ khấi niïåm tûúng àưëi múái, lâ nưåi dung cùn
bẫn ca àẩo àûác mưi trûúâng. Theo tấc giẫ, trấch nhiïåm mưi trûúâng ca con ngûúâi ngây câng quan
trổng khưng kếm so vúái trấch nhiïå
m ca con ngûúâi àưëi vúái con ngûúâi; nố khưng àún thìn lâ trấch
nhiïåm vúái giúái tûå nhiïn, mâ quan trổng hún, con ngûúâi phẫi hânh àưång khưn ngoan àïí khưng lâm tưín
hẩi àïën mưi trûúâng vò lúåi đch ca chđnh con ngûúâi vâ cấc sinh thïí khấc.
TRẤCH NHIÏÅM MƯI TRÛÚÂNG -
MƯÅT PHÛÚNG DIÏÅN CA TRẤCH NHIÏÅM XẬ HƯÅI
NGUỴN THÕ LAN HÛÚNGâ(*)
quẫ do nhûäng hânh àưång ca mònh àûa
lẩi, mâ côn àûúåc hiïíu rưång hún, trấch
nhiïåm - àố lâ thấi àưå ca cấ nhên àưëi vúái
cưång àưìng. Thấi àưå nây biïíu thõ úã viïåc thûåc
thi nghơa v àẩo àûác vâ tn th cấc tiïu
chín ca låt phấp, tûác lâ tn th cấc
quy chín àẩo àûác va
â sau nây lâ låt

phấp, mâ cấc cấ nhên trong cưång àưìng àậ
thỗa thån(1). Cng vúái sûå phất triïín
mẩnh mệ ca xậ hưåi hiïån àẩi, nưåi dung
ca trấch nhiïåm ngây câng àûúåc múã rưång,
lâm giâu vâ dêỵn àïën kïët quẫ lâ sûå xët
hiïån phẩm tr trấch nhiïåm xậ hưåi. Hiïån
tẩ
i, trong lơnh vûåc nghiïn cûáu hổc thåt
ngûúâi ta àang khưng ngûâng xêy dûång nïn
nhûäng hổc thuët vïì trấch nhiïåm xậ hưåi
trïn cú súã nhûäng quan àiïím triïët hổc, àẩo
àûác hổc vâ thêåm chđ cẫ nhûäng quan àiïím
kinh tïë vâ låt phấp hïët sûác khấc nhau.
Thưng thûúâng, nối àïën trấch nhiïåm lâ
nối àïën mưëi quan hïå giûäa cấ nhên vú
ái cưång
àưìng. Thûåc thi trấch nhiïåm lâ cấch thûác
àïí con ngûúâi àiïìu chónh hânh vi ca mònh
sao cho lúåi đch ca cấ nhên ph húåp vúái lúåi
đch ca cưång àưìng, hóåc đt nhêët cng
khưng lâm phûúng hẩi àïën lúåi đch ca cấc
cấ nhên khấc hay toân cưång àưìng. Nhû
vêåy, cố thïí thêëy, ngûúâi ta chó cố thïí thûác
vâ thûåc hiïån àûúåc trấch nhiïåm khi ngûúâi
ta tưìn tẩi trong mưåt cưång àưìng nhêët àõnh.
Àiïìu àố cố nghơa trấch nhiïåm lâ trấch
nhiïåm àưëi vúái xậ hưåi hay trấch nhiïåm xậ
hưåi. Vïì thûåc chêët, trấch nhiïåm lâ phûúng
tiïån àïí con ngûúâi kđch thđch hay kiïìm chïë
hânh àưång ca mònh theo hûúáng sao cho

àẩt àûúåc sûå thưë
ng nhêët giûäa lúåi đch ca cấ
nhên vúái lúåi đch ca cưång àưìng. Búãi vêåy,
trấch nhiïåm khưng chó lâ nùng lûåc, thûác
vïì hêåu quẫ ca hânh vi, mâ côn lâ bẫn
thên viïåc thûåc hiïån hânh vi àố ca ch thïí
àưëi vúái àưëi tûúång.
Bïn cẩnh àố, nối àïën trấch nhiïåm lâ
nối àïën mư
ëi quan hïå c thïí, xấc àõnh. Nố
trẫ lúâi cho cêu hỗi: ch thïí chõu trấch
nhiïåm lâ ai vâ chõu trấch nhiïåm trûúác ai,
trûúác cấi gò (àưëi tûúång mâ nố tấc àưång)?
Vúái cêu hỗi thûá nhêët, ta cố thïí thêëy ngay
cêu trẫ lúâi rùçng ch thïí chõu trấch nhiïåm
lâ con ngûúâi cố thûác (con vêåt thò khưng
phẫi chõu trấ
ch nhiïåm vïì hânh vi ca nố,
vò nố hoân toân khưng cố thûác). Con
ngûúâi úã àêy cố thïí lâ cấ nhên, doanh
nghiïåp, tưí chûác, nhâ nûúác, chđnh ph,
thêåm chđ lâ cẫ cấc nhốm hânh àưång xậ hưåi
hay cấc cưång àưìng àõa phûúng… Tốm lẩi,
àố lâ con ngûúâi vúái têët cẫ cấc kiïíu tưí chûác
hay thïí chïë ca nố. Vúái cêu hỗi thûá hai,
cêu trẫ lúâi rưång nhêët sệ lâ: con ngûúâi phẫi
chõu trấch nhiïåm trûúác bẫn thên mònh vâ
trûúác mưi trûúâng tûå nhiïn mâ nhúâ àố nố cố
thïí tưìn tẩi àûúåc. C thïí, àố lâ trấch nhiïåm
ca con ngûúâi trûúác con ngûúâi (bao gưìm cẫ

thïë hïå hiïån tẩi vâ
cấc thïë hïå tûúng lai),
trûúác tûå nhiïn (gưìm cấc ngìn tâi ngun,
nhû rûâng, àêët, nûúác, khưng khđ, thûåc vêåt,
àưång vêåt…), tûác lâ toân bưå mưi trûúâng tûå
nhiïn xung quanh con ngûúâi trong chûâng
mûåc con ngûúâi cố thïí tấc àưång trûåc tiïëp
hóåc giấn tiïëp àïën nố.
Trấch nhiïåm xậ hưåi lâ bùỉt båc, song
cao hún àố lâ sûå
tûå nguån. Nố vûúåt qua
nhûäng gò àûúåc coi lâ vò vâ bùçng låt phấp
(trấch nhiïåm phấp l), àưìng thúâi kếo theo
tû tûúãng cho rùçng hậy hânh àưång trûúác
khi xẫy ra nhûäng tònh hëng cố vêën àïì
hún lâ phẫn ûáng lẩi nhûäng tònh hëng àố.
Trấch nhiïåm xậ hưåi nghơa lâ loẩi bỗ nhûäng
hânh vi vư trấch nhiï
åm vâ phi àẩo àûác -
nhûäng thûá mang lẩi sûå thiïåt hẩi cho cưång
àưìng, cho chđnh bẫn thên vâ mưi trûúâng.
Trong thúâi àẩi ngây nay, khi nïìn kinh
tïë thõ trûúâng phất triïín úã quy mư toân
cêìu, ài kêm vúái nố lâ sûå tiïu tưën mưåt lûúång
khưíng lưì tâi ngun thiïn nhiïn vâ sûå liïn
kïët chùåt chệ giûäa cấc cấ nhên khưng phên
biïåt vïì
mùåt àõa l, thò ngûúâi ta ngây câng
àïì cêåp nhiïìu hún àïën trấch nhiïåm xậ hưåi.
Àiïìu nây cho thêëy phẩm vi ca trấch

nhiïåm xậ hưåi àang àûúåc múã rưång. Nố
khưng chó giúái hẩn trong phẩm vi mưåt
cưång àưìng, khu vûåc nhỗ hểp, mâ lâ trấch
33
TRẤCH NHIÏÅM MƯI TRÛÚÂNG - MƯÅT PHÛÚNG DIÏÅN CA
(1) Xem: M.M.Rozentan. Tûâ àiïín Triïët hổc. Nxb
Tiïën bưå, Mấátxcúva,1986, tr.55.
nhiïåm àưëi vúái toân bưå xậ hưåi loâi ngûúâi.
Ngûúâi ta cng khưng chó bân àïën trấch
nhiïåm àưëi vúái con ngûúâi, mâ côn bân àïën
trấch nhiïåm àưëi vúái tûå nhiïn hay trấch
nhiïåm mưi trûúâng – mưåt vêën àïì cêëp bấch
àưëi vúái têët cẫ mổi ngûúâi mën tưìn tẩi trïn
hânh tinh ca chng ta. Vò thï
ë, khi àïì cêåp
àïën nưåi dung ca trấch nhiïåm xậ hưåi,
ngûúâi ta cng thûúâng bân àïën hai phûúng
diïån ca nố, àố lâ trấch nhiïåm con ngûúâi
vâ trấch nhiïåm mưi trûúâng(2).
Trấch nhiïåm con ngûúâi (human
responsibility) lâ mưåt phûúng diïån ca
trấch nhiïåm xậ hưåi. Nố cố nghơa lâ ch thïí
ca hânh vi phẫi chõu trấ
ch nhiïåm trûúác
con ngûúâi, chõu trấch nhiïåm vïì cấc hoẩt
àưång ẫnh hûúãng àïën con ngûúâi. Trấch
nhiïåm con ngûúâi biïíu hiïån trong mổi lơnh
vûåc ca àúâi sưëng, nhû trấch nhiïåm kinh
tïë, trấch nhiïåm chđnh trõ, trấch nhiïåm vùn
hốa. Trấch nhiïåm con ngûúâi cng lâ

phûúng diïån àûúåc àïì cêåp àïën nhiïìu nhêët
vâ àưi khi, cng àûúåc hiïí
u lâ nưåi dung duy
nhêët ca trấch nhiïåm xậ hưåi.
Trấch nhiïåm con ngûúâi, trïn thûåc tïë,
nhêën mẩnh nhiïìu hún àïën hêåu quẫ trûåc
tiïëp ca nhûäng hânh vi mâ mưåt thûåc thïí
gêy ra cho con ngûúâi xung quanh. Chùèng
hẩn, trong lơnh vûåc kinh tïë, trấch nhiïåm
ca mưåt doanh nghiïåp trûúác hïët lâ phẫi
tòm kiïëm, tưëi àa hốa lúåi nhå
n cho cấc cưí
àưng, àưìng thúâi phẫi cố trấch nhiïåm àưëi vúái
cưång àưìng xung quanh. Àố cố thïí lâ nhûäng
ngûúâi lâm viïåc cho doanh nghiïåp, nhûäng
khấch hâng, àưëi tấc, hay dên cû núi doanh
nghiïåp àố àang hoẩt àưång. Viïåc àưëi xûã vúái
khấch hâng, ngûúâi lâm cưng vâ àưëi tấc mưåt
cấch cố trấch nhiïåm khưng phẫi la
â vêën àïì
múái. Àiïím múái úã àêy lâ doanh nghiïåp
khưng chó quan têm àïën viïåc thu àûúåc lúåi
nhån tûâ khấch hâng; hún thïë, côn phẫi
thûåc sûå quan têm àïën hổ. Khi xẫy ra hânh
vi thiïëu trấch nhiïåm thò doanh nghiïåp
phẫi biïët nhêån lưỵi vâ tđch cûåc khùỉc phc
nhûäng hêåu quẫ ca nố thay vò bao biïån,
che àêåy hay trưën trấnh tra
ách nhiïåm.
ÚÃ nhiïìu nûúác trïn thïë giúái, låt phấp

quy àõnh trấch nhiïåm ca mưåt cưng ty lâ
kiïëm àûúåc câng nhiïìu tiïìn cho cấc cưí àưng
câng tưët (àố lâ trấch nhiïåm kinh tïë), àưìng
thúâi phẫi tn theo låt phấp (trấch
nhiïåm phấp l). Trấch nhiïåm xậ hưåi båc
cấc cưng ty vâ cấc tưí chûác phẫ
i cố trấch
nhiïåm vúái nhûäng ngûúâi mâ hổ cố ẫnh
hûúãng àïën, kïí cẫ ẫnh hûúãng giấn tiïëp.
Trấch nhiïåm xậ hưåi cng giûä cho mưåt cưng
ty phẫi nùng àưång, quët àoấn trong hoẩt
àưång kinh tïë àïí cố à sûác mẩnh gip àúä
mổi ngûúâi, hóåc đt nhêët cng khưng lâm
phûúng hẩi àïën ho
å. Àố cng chđnh lâ trấch
nhiïåm àẩo àûác ca mưåt doanh nghiïåp.
Phûúng diïån thûá hai ca trấch nhiïåm
xậ hưåi lâ trấch nhiïåm mưi trûúâng
(environmental responsibility). Trấch
nhiïåm mưi trûúâng lâ mưåt khấi niïåm tûúng
àưëi múái, nố xët hiïån cng vúái àẩo àûác mưi
trûúâng vâ lâ nưåi dung cùn bẫn ca àẩo àûác
mưi trûúâ
ng. Vïì mùåt thúâi gian, trấch nhiïåm
mưi trûúâng xët hiïån khi con ngûúâi bùỉt
àêìu thûác àûúåc rùçng nhûäng hânh vi, hoẩt
àưång ca mònh àang tấc àưång hy hoẩi
àïën mưi trûúâng, àe dổa sûå sưëng ca hổ.
Mùåc d vêåy, nhûäng nghiïn cûáu vïì trấch
nhiïåm mưi trûúâng múái chó thûåc sûå àûúåc

nhòn nhêån àng mûá
c trong khoẫng vâi
thêåp niïn gêìn àêy, khi nhûäng hoẩt àưång
ca con ngûúâi ẫnh hûúãng àïën thiïn nhiïn
ngây câng trêìm trổng. Nhûäng tấc àưång
hy hoẩi mưi trûúâng khiïën con ngûúâi dêìn
nhêån thûác àûúåc rùçng, nïëu khưng quan
têm àïën mưi trûúâng sưëng tûå nhiïn ca
mònh thò súám mån, con ngûúâi cng bõ tûå
nhiïn trẫ th, bõ hy diïåt. Trấch nhiïåm
mưi trûú
âng cho rùçng, con ngûúâi khưng
nhûäng phẫi chõu trấch nhiïåm vïì hânh vi
ca mònh àưëi vúái cấc cấ nhên khấc vâ àưëi
vúái xậ hưåi, mâ côn phẫi chõu trấch nhiïåm
vïì cấc hânh vi ca mònh trûúác tûå nhiïn –
mưi trûúâng sưëng ca con ngûúâi.
Vïì mùåt hổc thåt, trấch nhiïåm mưi
trûúâng vúái tû cấch nưåi dung cưët lội cu
ãa àẩo
àûác mưi trûúâng – mưåt nhấnh nghiïn cûáu
NGUỴN THÕ LAN HÛÚNG
34
(2) Xem: />Responsibility.
triïët hổc ûáng dng cấc truìn thưëng àẩo
àûác khấc nhau nhùçm l giẫi vâ giẫi quët
cấc vêën àïì mưi trûúâng – cố cú súã l lån tûâ
cấc hổc thuët triïët hổc àẩo àûác. Àẩo àûác
mưi trûúâng lâ nhấnh nghiïn cûáu hiïån
àang rêët phất triïín tẩi phûúng Têy. Hai

vêën àïì cú bẫn trong nhûäng quan têm c
a
nố lâ: thûá nhêët, mưëi quan hïå àẩo àûác ph
húåp giûäa con ngûúâi vâ mưi trûúâng tûå
nhiïn lâ gò; vâ thûá hai, cú súã triïët hổc ca
mưëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúái mưi
trûúâng tûå nhiïn lâ gò? Khi ài tòm cú súã l
lån àïí trẫ lúâi cấc cêu hỗi trïn, mưåt sưë nhâ
triïët hổc àậ vêån dng cấ
c l lån vïì chín
mûåc àẩo àûác trong lõch sûã, nhû thuët võ
lúåi, thuët hêåu quẫ, hay bưín phêån lån àïí
giẫi quët vêën àïì nây. Tuy nhiïn, cêu trẫ
lúâi thûåc sûå côn khấ mú hưì. Bïn cẩnh àố,
viïåc vêån dng cấc quan àiïím mang tđnh
tưn giấo àïí giẫi quët mưëi quan hïå giûäa
con ngûúâi vúái tûå nhiïn, trong nhiïìu
trûú
âng húåp, dûúâng nhû lẩi thc àêíy viïåc
hy hoẩi vâ lâm thoấi hốa mưi trûúâng hún
lâ gòn giûä vâ bẫo vïå nố. Triïët hổc phûúng
Têy truìn thưëng ph nhêån bêët cûá mưëi
quan hïå àẩo àûác trûåc tiïëp nâo tưìn tẩi giûäa
con ngûúâi vâ mưi trûúâng tûå nhiïn. Nhûäng
l thuët mang tđnh àẩo àûác chí
n mûåc
nhêët trong phẩm vi ca truìn thưëng nây
cho rùçng, chó cố con ngûúâi múái cố võ trđ àẩo
àûác; têët cẫ nhûäng sûå vêåt khấc, nïëu cố giấ
trõ àẩo àûác, thò cng chó trong chûâng mûåc

chng phc v cho nhûäng lúåi đch ca con
ngûúâi. Vò thïë, khi cên nhùỉc mưåt quët
àõnh mưi trûúâng nhêët àõnh, mưåt ch thïí
àẩo àûác chó cêìn ho
ãi quët àõnh nây sệ ẫnh
hûúãng àïën con ngûúâi nhû thïë nâo? Nhû
vêåy, trong chûâng mûåc nây, ta thêëy cú súã
l lån ca “àẩo àûác mưi trûúâng” dûåa
trïn thuët võ lúåi vâ thuët hêåu quẫ
(consequentialist ethics). Theo àố, sûå tưët
xêëu vïì mùåt mưi trûúâng ph thåc vâo hêåu
quẫ ca hânh vi àố àưëi vúái con ngûúâi. Mùåc
d con ngûú
âi phẫi cố trấch nhiïåm vïì
(regarding) giúái tûå nhiïn, song con ngûúâi
khưng phẫi chõu trấch nhiïåm trûåc tiïëp àưëi
vúái (to) giúái tûå nhiïn(3).
Bïn cẩnh quan àiïím vïì trấch nhiïåm
mưi trûúâng dûåa trïn thuët võ lúåi vâ
thuët hêåu quẫ, quan àiïím dûåa trïn bưín
phêån lån cho rùçng con ngûúâi phẫi cố
trấch nhiïåm trûåc tiïëp àưëi vúái giúái tûå nhiïn.
Trấch nhiïåm àố khưng ph thåc vâo viïåc
nố cố gêy ra hêåu quẫ cho con ngûúâi hay
khưng. Búãi vò, bêët k sûå tấc àưång nâo ca
con ngûúâi àïën mưi trûúâng d mën, d
khưng cng gêy ẫnh hûúãng àïën cấc loâi
khấc vâ dêỵn àïën nhûäng hêåu quẫ khưng
lûúâng trûúác àûúåc. Sûå thay àưíi vïì mùåt quan
niïåm na

ây àấnh dêëu mưåt sûå thay àưíi tûâ
nhûäng l thuët àẩo àûác lêëy con ngûúâi
lâm trung têm sang cấc l thuët àẩo àûác
lêëy phi con ngûúâi lâm trung têm(4).
Tònh hònh trïn cho thêëy, mưåt mùåt, con
ngûúâi àang thûåc sûå quan têm àïën vêën àïì
mưi trûúâng vâ cưë gùỉng l giẫi trấch nhiïåm
ca mònh àưëi vúái mưi trûúâng trïn phûúng
diïån l lå
n; mùåt khấc, nố cng chó ra
rùçng viïåc giẫi quët vêën àïì nây thûåc sûå
khưng àún giẫn, vâ hiïån vêỵn côn rêët nhiïìu
tranh cậi xung quanh viïåc tòm kiïëm mưåt
cú súã l lån thuët phc cho viïåc xấc àõnh
nưåi dung, phẩm vi trấch nhiïåm ca con
ngûúâi àưëi vúái mưi trûúâng.
Khi nhòn nhêån hai phûúng diïån ca
trấch nhiïåm xậ hưå
i nhû trïn, theo chng
tưi, cố thïí thêëy sûå khấc biïåt giûäa chng
nhû sau:
Trấch nhiïåm con ngûúâi cố thïí àûúåc
hiïíu lâ thûác vïì nghơa v vâ hânh vi sao
cho nhûäng hânh vi àố khưng lâm phûúng
hẩi àïën nhûäng cấ nhên hay cưång àưìng
ngûúâi cố quan hïå trûåc tiïëp vúái nhau. Rộ
râng, trấch nhiïåm con ngûúâi nhêën mẩnh
va
âo hêåu quẫ trûåc tiïëp mâ nhûäng thûåc thïí
35

TRẤCH NHIÏÅM MƯI TRÛÚÂNG - MƯÅT PHÛÚNG DIÏÅN CA
(3) Xem: Environmental Ethics, An Introduction to
Environmental Philosophy, Second Edition, Joseph
R. Des Jardins-College of Saint Benedict, 1997 by
Wadsworth Publishing Company, Introduction of
Chapter 5, p.90-p.91.
(4) Xem: Environmental Ethics, An Introduction to
Environmental Philosophy, Second Edition, Joseph
R. Des Jardins-College of Saint Benedict, 1997 by
Wadsworth Publishing Company, Introduction of
Chapter 5, p.91.
xậ hưåi gêy ra cho con ngûúâi. Vò lệ àố, ngûúâi
ta dïỵ dâng nhêån ra trấch nhiïåm con ngûúâi
khi àấnh giấ, xem xết viïåc thûåc thi nghơa
v àẩo àûác vâ låt phấp ca mưåt thûåc thïí
nâo àố, nhû nhâ nûúác, doanh nghiïåp, tưí
chûác hay cấ nhên vâ thêåm chđ, cẫ cấc
nhốm hânh àưång hay cấc cưång àưìng àõa
phûúng. Tấc àưång àïë
n con ngûúâi bao giúâ
cng lâ tấc àưång àêìu tiïn vâ dïỵ nhêån thêëy
nhêët. Trong khi àố, trấch nhiïåm mưi
trûúâng thûúâng khố nhêån thêëy ngay, song
nố lẩi cố tấc àưång xa xưi, lêu dâi vâ lúán
hún rêët nhiïìu.
Bân àïën trấch nhiïåm con ngûúâi vâ
trấch nhiïåm mưi trûúâng, vïì thûåc chêët, lâ
bân àïën hai phûúng diïån ca trấ
ch nhiïåm
xậ hưåi. Nïëu trấch nhiïåm con ngûúâi lâ sûå

nhêën mẩnh, ch trổng nhiïìu hún àïën cấc
mưëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúái con ngûúâi,
thò trấch nhiïåm mưi trûúâng nhêën mẩnh
vâo mưëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúái tûå
nhiïn. Hai phûúng diïån nây gùỉn bố chùåt
chệ vâ khưng thïí tấch rúâi nhau. Trấch
nhiïåm con ngûúâi chó àê
ìy à khi nố àûúåc
àùåt trong mưëi quan hïå vúái trấch nhiïåm mưi
trûúâng, côn trấch nhiïåm mưi trûúâng khưng
phẫi lâ thûá trấch nhiïåm trûâu tûúång xa rúâi
thûåc tïë hóåc khưng gùỉn vúái cấc lúåi đch ca
con ngûúâi. Thûåc tïë cho thêëy, trong xậ hưåi
hiïån àẩi, trấch nhiïåm mưi trûúâng ca con
ngûúâi ngây câng quan trổng khưng ke
ám so
vúái trấch nhiïåm ca con ngûúâi vúái con
ngûúâi. Cấc mêu thỵn vïì lúåi đch giûäa cấc
têåp àoân, cấc nhốm ngûúâi, thêåm chđ lâ cẫ
cấc cấ nhên giúâ àêy khưng chó bố hểp trong
phẩm vi lúåi đch kinh tïë, mâ côn àûúåc múã
rưång vïì phûúng diïån mưi trûúâng.
Trấch nhiïåm mưi trûúâng khưng àún
thìn lâ trấch nhiïåm vúái giúái tûå
nhiïn.
Hún thïë, con ngûúâi phẫi hânh àưång mưåt
cấch khưn ngoan àïí khưng lâm phûúng
hẩi àïën mưi trûúâng vúái tû cấch toân bưå hïå
thưëng sinh tưìn ca con ngûúâi vâ cấc sinh
thïí khấc vò lúåi đch ca chđnh con ngûúâi vâ

cấc sinh thïí àố. Chng ta bẫo vïå mưi
trûúâng cng chđnh lâ tûå bẫo vïå lúåi đch ca
mònh vâ lúåi đch ca cấc thï
ë hïå tûúng lai.
thûác àûúåc vêën àïì nây, trong mêëy
chc nùm qua, cấc hưåi nghõ thûúång àónh vïì
mưi trûúâng úã cêëp àưå toân cêìu àậ diïỵn ra
thûúâng xun vâ têåp trung bân àïën nhûäng
vêën àïì mưi trûúâng cêëp bấch nhêët. Mùåc d
côn nhûäng àiïím bêët àưìng hay chûa nhêët trđ
tuåt àưëi, song nưỵ lûåc trïn àậ cho thêëy sû
å
cưë gùỉng rêët lúán ca nhên loẩi àưëi vúái cấc
vêën àïì mưi trûúâng toân cêìu. Àùåc biïåt, trấch
nhiïåm mưi trûúâng ca cưång àưìng thïë giúái
ngây câng àûúåc quan têm, thẫo lån vâ
nhêët trđ giûäa cấc qëc gia vïì cấc vêën àïì rêët
c thïí. Mưåt trong nhûäng cưåt mưëc quan
trổng ghi dêëu cho quan têm na
ây lâ Tun
bưë Xúun vïì àẩo àûác mưi trûúâng vúái 4
ngun tùỉc cú bẫn, trong àố cố ngun tùỉc
chia sễ trấch nhiïåm. Nưåi dung ca ngun
tùỉc nây lâ “mổi thânh viïn ca xậ hưåi loâi
ngûúâi àïìu cố trấch nhiïåm duy trò sûå toân
vển ca mưi trûúâng toân cêìu nhû mưåt hïå
thưëng – sûå sưëng tưíng thïí. Ch
ng ta cêìn
phẫi nhêån thêëy trấch nhiïåm nây lâ sûå thïí
hiïån quët têm thûåc thi nghơa v vâ sûå

kiïn àõnh trong bẫo vïå tđnh toân vển ca
mưi trûúâng toân cêìu trong cåc sưëng hâng
ngây. Cấc nưỵ lûåc àưåc lêåp àố cêìn àûúåc tùng
cûúâng hưỵ trúå bùçng viïåc xêy dûång cấc mẩng
lûúái liïn kïët vâ cấ
c nhốm trong qìn chng
xậ hưåi vâ chđnh ph, giúái cưng nghiïåp vâ
doanh nghiïåp, cng nhû cấc tưí chûác phi
chđnh ph (NGOs). Nhúâ sûå tham gia vâ
phưëi húåp húåp tấc nhû vêåy, nhûäng chđnh
sấch thđch húåp sệ cố thïí àûúåc xêy dûång vâ
thûåc hiïån mưåt cấch cố hiïåu quẫ”(5).
Tốm lẩi, viïåc nghiïn cûáu sêu cú súã l
lån cng nhû cú sú
ã thûåc tiïỵn cho viïåc xấc
àõnh trấch nhiïåm mưi trûúâng thûåc sûå lâ
vêën àïì cêëp bấch. Trong phẩm vi vêën àïì
nây, mưåt sûå phưëi húåp nghiïn cûáu vâ hânh
àưång giûäa l lån vâ thûåc tiïỵn, giûäa triïët
hổc vâ cấc khoa hổc nghiïn cûáu mưi trûúâng
thûåc sûå lâ con àûúâng tưëi ûu àïí àûa ra
nhûäng phûúng a
án khẫ thi nhùçm giẫi quët
hiïåu quẫ nhûäng vêën àïì mưi trûúâng toân
cêìu mâ nhên loẩi àang phẫi àưëi mùåt.

NGUỴN THÕ LAN HÛÚNG
36
(5) Tun bưë Xúun vïì àẩo àûác mưi trûúâng, cam kïët
ca qìn chng, 1997.