Giáo án điện tử môn sinh học: Sinh học lớp 12- Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh ppsx

SVTT: Võ Thanh Luyên
Đơn vị: Trường THPT Thanh Bình 2
ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG VÀ
SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH
BÀI 29 - TIẾT 32.
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG
? Điện thế hoạt động gồm những giai đoạn nào? Điền
tên các giai đoạn vào chỗ dấu hỏi chấm.

I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG
1. Đồ thị điện thế hoạt động
?
?
?
Mất phân
cực
Đảo cực
Tái phân
cực
Dựa vào quá trình biến đổi điện thế em
hãy giải thích tại sao chia thành: mất
phân cực, đảo cực, tái phân cực?
Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn mất phân cực:
Điện thế giữa hai bên màng đang chênh lệch (-70 mV) trở nên
cân bằng (0 mV).
- Giai đoạn đảo cực:
Bên trong màng trở nên tích điện +, bên ngoài tích điện
- Giai đoạn tái phân cực:
Khôi phục lại sự chênh lệch điện thế (-70mV)
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :

1. Đồ thị điện thế hoạt động:
Điện thế hoạt động: là sự biến đổi điện thế nghỉ, từ phân cực
sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực.
Vậy điện thế hoạt động là gì?
? Ba giai đoạn của điện thế hoạt động diễn ra trong thời
gian bao lâu?
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :
1. Đồ thị điện thế hoạt động:
2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động:
a. Ở giai đoạn mất phân cực và đảo cực
Bên trong
tế bào
Bên ngoài
tế bào
Màng
tế bào
K
+
K
+
K
+
K
+
K
+
K
+
Cổng K
+

mở hé
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Cổng
Na
+
mở
K
+
K
+
K
+
Cơ chế gây mất phân cực và

đảo cực
Em hãy quan sát quá trình và giải
thích tại sao giữa hai bên màng bị
mất phân cực, bị đảo cực?
Vì sao khi cổng Na
+

mở Na
+
ồ ạt từ ngoài
vào trong tế bào
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :
1. Đồ thị điện thế hoạt động:
2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động:
a. Ở giai đoạn mất phân cực và đảo cực
b. Ở giai đoạn tái phân cực
Màng
tế bào
Bên ngoài
tế bào
Bên trong
tế bào
K
+
K
+
K
+
K
+

Na
+
Cổng K
+

mở rộng
Cổng
Na
+

đóng
K
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
Na
+
K
+
K

+
K
+
K
+
Cơ chế gây tái phân cực
Em hãy quan sát quá trình và
cho biết nguyên nhân gây ra tái
phân cực?
- - - - - - - - - - - - - - - - -
+ + + + + + + + + + + + + + + + + +
ATP
ADP
2K
+
BƠM Na-K
NGOÀI TB
TRONG TB
2K
+
MÀNG TB
2K
+
2K
+
2K
+
2K
+
2K

+
2K
+
3Na
+
Na
+
3Na
+
3Na
+
3Na
+
3Na
+
3Na
+
Sau ba giai đoạn: Na
+
bên trong nhiều, K
+
bên ngoài nhiều.
Vậy để lập lại trật tự như ban đầu thì phải nhờ quá trình nào?
Sau ba giai đoạn chênh lệch điện
tích đã trở lại – 70mV nhưng ion
trong và ngoài màng thay đổi như
thế nào so với trước?
Sau ba giai đoạn bơm Na-K vận chuyển Na
+
từ trong ra ngoài TB

và K
+
từ ngoài vào trong TB theo tỉ lệ 3 Na
+
: 2 K
+
để lập lại trật tự
như ban đầu, quá trình này tiêu tốn năng lượng.
Na
+
Na
+
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :
II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH
Sợi thần kinh không có bao miêlin
Sợi thần kinh có bao miêlin Bao miêlin
Eo Ranvie
Hai loại sợi thần kinh cấu tạo khác nhau ở điểm nào?
Có hai loại sợi thần kinh.
- Sợi không có bao miêlin: sợi không được bao bọc bởi
miêlin
- Sợi có bao miêlin: có các bao miêlin (bản chất là photpho
lipit cách điện) bao bọc không liên tục, ở giữa các bao
miêlin là eo Ranvie.
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :
II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH
 Nghiên cứu SGK và quan sát sơ đồ sau để hoàn
phiếu học tập sau. (thời gian 5 phút)
Trên sợi không có
bao miêlin

Trên sợi có bao
miêlin
Cách thức lan truyền
Cơ chế lan truyền
Tốc độ lan truyền
Tiêu tốn năng lượng
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG :
II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH:
Sự lan truyền xung trên sợi thần kinh
Xung thần kinh lan truyền trên sợi thần kinh không có bao miêlin (trên)và
sợi có miêlin (dưới)
A B C D E
A B C D E
Trên sợi không có bao
miêlin
Trên sợi có bao miêlin
Cách thức
lan truyền
Cơ chế lan
truyền
Tốc độ lan
truyền
Tiêu tốn
năng lượng
Liên tục từ vùng này
sang vùng khác kề
bên
Do m t phân c c, o ấ ự đả
c c và tái phân c c liên ự ự
ti p h t vùng này sang ế ế

vùng khác.
Lan truy n theo cách “nh y ề ả
cóc” t eo Ranvie này sang eo ừ
Ranvie khác.
Do m t phân c c, o ấ ự đả
c c và tái phân c c x y ự ự ả
ra t eo Ranvie này ừ
sang eo Ranvie khác.
Ch m (3 – 5 m/s) ậ Nhanh (100m/s)
T n nhi u n ng l ng ố ề ă ượ T n ít n ng l ngố ă ượ
I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG
II. SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH:
A B C D E F G
A B C D E F G
Khi xung thần kinh lan truyền từ A
sang B, xung ở B kích thích C tại sao
lại không kích thích trở lại A?
Kết luận:
- Xung thần kinh chỉ lan truyền một chiều, không quay trở lại.
- Nếu kích thích vào giữa sợi thần kinh thì xung lan truyền về
hai phía.
Xung sẽ lan truyền như thế
nào nếu có kích thích vào giữa
sợi thần kinh?
Kích thích
Chiều lan truyền xung thần kinh
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 1: Xung thần kinh là:
A. sự xuất hiện điện thế hoạt động
B. thời điểm sắp xuất hiện điện thế hoạt động

C. thời điểm chuyển giao giữa điện thế nghỉ sang điện thế hoạt
động
D. thời điểm sau khi xuất hiện điện thế hoạt động
Câu 2: Vì sao trong ĐTHĐ xảy ra giai đoạn mất phân cực?
A. Do Na
+
đi vào làm trung hoà điện tích dương trong màng TB.
B. Do Na
+
đi vào làm cân bằng điện tích trong và ngoài màng TB.
C. Do K
+
đi vào làm trung hoà điện tích âm trong màng TB.
D. Do K
+
đi vào làm trung hoà điện tích trong và ngoài màng TB.
CỦNG CỐ BÀI HỌC
Câu 3: Vì sao sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao
miêlin lại “nhảy cóc” ?
A. Vì giữa các eo Ranvie, sợi trục bị bao bằng bao miêlin cách
điện.
B. Vì tạo cho tốc độ truyền xung nhanh.
C. Vì không thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo
Ranvie.
D. Vì đảm bảo cho sự tiết kiệm năng lượng.
Bài tập:
 Xung th n kinh lan truy n theo các bó s i th n kinh ầ ề ợ ầ
có bao milêin t v não xu ng n các c ngón chân làm c ừ ỏ ố đế ơ ơ
ngón chân co l i. Hãy tính th i gian xung th n kinh lan ạ ờ ầ
truy n t võ não xu ng ngón chân (cho bi t chi u cao c a ề ừ ố ế ề ủ

ng i nào ó là 1,6m, t c lan truy n là 100m/s)ườ đ ố độ ề
Th i gian xung th n kinh lan truy n t võ não ờ ầ ề ừ
xu ng ngón chân là: ố
1,6 m : 100 m / s = 0,016 giây
Gi iả
Giai đoạn Nguyên nhân Kết quả
Mất phân
cực
Đảo cực
Tái phân
cực
Củng cố cơ chế hình thành điện thế hoạt động:
Khi có kích thích cổng Na
+

mở Na
+
và trong tế bào
Trung hoà điện tích âm
gây mất chênh lệch điện
thế
Na
+
vào trong màng quá
nhiều
Cổng Na
+
đóng, cổng K
+

mở K
+
từ trong đi ra ngoài
Bên ngoài lại mang điện
tích + bên trong lại
mang điện
Bên trong mang điện tích
+ bên ngoài mang điện
tích
Cá u iđ ố
i n phát ra là 60VĐ ệ
Cá chình
i n phát ra là 600VĐ ệ
Cá nheo
i n phát ra là 400VĐ ệ
BÀI TẬP VỀ NHÀ
- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.
- Đọc trước bài 30 “Truyền tin qua xinap”.