Lạm dụng thuốc an thần gây ngủ: Hệ lụy từ những giấc ngủ "cưỡng ép" ppt

Lạm dụng thuốc an thần gây ngủ:
Hệ lụy từ những giấc ngủ "cưỡng ép"
Xã hội càng phát triển đồng nghĩa với việc nhu cầu
của con người ngày càng tăng. Để đáp ứng những nhu
cầu đó, mỗi người phải tăng cường độ làm việc, tăng
cường "xoay sở" về mọi mặt. Những áp lực về công
việc, các quan hệ xã hội, những vấn đề về gia đình, con
cái…gây nhiều căng thẳng liên tục trong khi cơ hội để
tạo một không gian, thời gian thư giãn ngày một ít đi.
Từ đó, những vấn đề về thần kinh - tâm thần xuất
hiện ngày một nhiều đặc biệt là những rối loạn về giấc
ngủ.
Việc mất ngủ kéo dài sẽ gây suy sụp nhanh chóng về thể
chất, tinh thần cho nên việc nhanh chóng khôi phục lại
giấc ngủ là cần thiết. Việc dùng các thuốc an thần gây ngủ
(ATGN) thường cho hiệu quả rõ rệt, giúp nhanh chóng có
được giấc ngủ sâu. Tuy nhiên, việc lạm dụng hay dùng
kéo dài nhóm thuốc này thường gây nhiều hậu quả không
mong muốn, ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng.
Nguy hiểm đối với người có bệnh lý
Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng thuốc ngủ có thể vô
cùng nguy hiểm đối với những người mắc các chứng bệnh
tâm thần, hô hấp hay tim mạch. Ngay cả với những người
khỏe mạnh, thuốc cũng có thể trở nên nguy hiểm.
Trước hết, thuốc ATGN tuy tạo được giấc ngủ sâu nhưng
đây là giấc ngủ "cưỡng ép" nên thường ngủ mê mệt, sau
ngủ dậy đầu óc nặng nề và kèm các triệu chứng khác như
đau đầu, mỏi rã rời toàn cơ thể (VD sau dùng thuốc nhóm
benzodiazepine). Thuốc ATGN có thể ức chế trung tâm
hô hấp gây chậm nhịp thở. Điều này rất nguy hiểm ở
những người có bệnh phổi mạn tính hoặc người béo phì

(đã có tình trạng giảm thông khí do béo phì). Một số
người bị trạng thái mộng du sau dùng thuốc ATGN. Ở
trạng thái này rất dễ bị tai nạn khi lao động hoặc tham gia
giao thông. Các thuốc ATGN đều được chuyển hóa và
đào thải qua gan, thận nên nếu dùng kéo dài có thể ảnh
hưởng đến chức năng hai cơ quan này nhất là khi đã có
bệnh gan thận trước đó. Ở người già và người chức năng
gan thận bị suy yếu thì việc chuyển hóa và đào thải thuốc
chậm dẫn đến việc tăng tác dụng của thuốc. Các thuốc
ATGN cũng có thể gây nhược cơ nhẹ nên ảnh hưởng đến
việc vận động và lao động chân tay.

Gây nghiện và trầm cảm
Đối với người khỏe mạnh khi dùng lâu, một số thuốc
ATGN có thể gây quen, nhờn thuốc làm cho BN phải
tăng liều liên tục (nhóm barbiturate, benzodiazepine). Các
thuốc này cũng có thể gây nghiện khiến BN phụ thuộc
vào thuốc, khi thiếu thuốc thì không ngủ lại được (nhóm
benzodiazepine). Theo một nghiên cứu mới đây, người ta
có thể trở nên "nghiện" thuốc ngủ chỉ sau 2 tuần sử dụng
hoặc cơ thể sẽ nhanh chóng "quen" với thuốc.

Sử dụng thuốc an thần gây ngủ
thường ngủ sâu, mê mệt.
Khi sử dụng thuốc ATGN với rượu làm tăng độc tính của
thuốc. Các thuốc này cũng làm tăng tác dụng của một số
thuốc khác như thuốc chữa động kinh, thuốc điều trị hưng
cảm. Khi dùng thuốc ATGN 2 - 3 tháng thường gây tình
trạng BN tuy ngủ được giấc ngắn nhưng sau đó lại thức
trắng đêm. Các thuốc ATGN thường tích trong mô mỡ

nên phóng thích lại vào máu dẫn đến tình trạng BN suốt
ngày ngủ gà, buồn ngủ, mất tập trung khi lao động sản
xuất (nhóm barbiturate). Dùng thuốc ATGN quá lâu có
thể gây hội chứng trầm cảm, hoang tưởng tự sát. Những
người hay uống thuốc ngủ có nguy cơ tự tử cao hơn. Sở dĩ
như vậy là vì họ bị căng thẳng quá mức và stress có thể
dẫn đến mất ngủ. Lý do thứ hai là tình trạng lạm dụng
thuốc. Thuốc ATGN (cả nhóm barbiturat,
benzodiazepine) gây hại thai , một số gây dị dạng, quái
thai không nên dùng cho người có thai trừ trường hợp đặc
biệt. Các thuốc ATGN cũng có thể gây sốc phản vệ hoặc
các triệu chứng dị ứng khác. Một số thuốc ATGN tuy có
nguồn gốc thảo dược nhưng hoạt chất có thể gây các rối
loạn nhịp tim như Rotunda (hoạt chất
tetrahydropalmatine) và dùng liều cao vẫn rất nguy hiểm
chứ không hề "vô hại" như mọi người vẫn nghĩ!
Làm thế nào để hạn chế tác dụng phụ của thuốc?
Như vậy, để tránh các tác dụng phụ của thuốc ATGN,
nhất là khi dùng kéo dài, chúng ta cần tuân thủ một số
điểm sau đây: Thứ nhất, phải tìm và loại bỏ nguyên nhân
gây mất ngủ (do điều kiện xã hội, công việc hay mất
ngủ do bệnh lý). Tránh các yếu tố gây mất ngủ như chè,
cà phê, thuốc lá. Trước khi dùng thuốc ATGN, nên bắt
đầu bằng các biện pháp ATGN khác có tính chất sinh lý
hơn như tập Yoga, dưỡng sinh, tăng cường hoạt động thể
chất. Nên tìm loại thuốc ngủ ít gây tác dụng phụ nhất và
thích hợp nhất cho mỗi người. Việc dung nạp thuốc thì
không ai giống ai. Trước khi dùng thuốc, nên đi khám
chuyên khoa để các thầy thuốc có hướng chỉ định đúng
loại thuốc cần dùng. Tuyệt đối tránh việc dùng thuốc theo

kiểu rỉ tai, truyền khẩu "một đơn thuốc cả nhà, cả xóm
cùng dùng". Và cuối cùng, khi thấy thuốc không có hoặc
giảm tác dụng hay xuất hiện các biểu hiện lạ phải thông
báo ngay cho thầy thuốc. Không nên tự ý tăng liều hoặc
bỏ thuốc.