nghiên cứu tình trạng khí máu động mạch ở bệnh nhân xơ gan

Nghiên cứu tình trạng
khí máu động mạch (O
2
, CO
2
)
ở bệnh nhân xơ gan
Vũ Thị Thu Trà
Ng ời h ớng dẫn: TS.Nguyễn Thị Vân Hồng

Đặt vấn đề
Xơ gan là bệnh th ờng gặp
Xơ gan ảnh h ởng đến rất nhiều các hệ cơ quan nh
thận, não, tim, phổi
HCGP: bệnh gan + giảm oxy máu + giãn mạch
máu trong
Giãn mạch máu trong phổi: khó xác định
Thay đổi khí máu ĐM: dễ phát hiện

Môc tiªu
NhËn xÐt t×nh tr¹ng khÝ m¸u ®éng m¹ch (O
2
, CO
2
) ë
bÖnh nh©n x¬ gan

Tổng quan
1. Những vấn đề chung về xơ gan:
Tiến triển của xơ gan: tổn th ơng không hồi phục

Tỷ lệ TV do xơ gan cao: 10-20/100.000 dân
ảnh h ởng đến nhiều hệ cơ quan
Tiên l ợng của xơ gan: Nặng hơn khi có các b/c nh
XHTH, HC gan thận, HC não gan,
Nghiên cứu HCGP còn ít ở Việt nam.

Tổng quan
2. Hội chứng gan phổi
HCGP là một tập hợp gồm ba nhóm triệu chứng: bệnh gan
mạn tính, giảm oxy máu, giãn mạch máu trong phổi
HCGP hay gặp hơn cả ở bệnh nhân xơ gan
Tỷ lệ HCGP: 4 29%

Tổng quan
Đặc điểm lâm sàng HCGP
- Triệu chứng của bệnh gan: cổ tr ớng, sao mạch, bàn
tay son, lách to, xuất huyết tiêu hoá, giãn TMTQ,
-
Triệu chứng bệnh phổi:
+ Khó thở
+ Xanh tím trung tâm và ngoại vi
+ Ngón tay dùi trống
+ Platypnea
+ Orthodeoxia

Tổng quan
Giảm oxy máu
- Là chỉ điểm của HCGP
-
Giảm oxy máu càng nặng càng khẳng định HCGP

-
Xác định giảm oxy máu động mạch thông qua PaO
2
và
AaDO
2
(Là chênh áp oxy phế nang mao mạch, đ ợc
cho là nhạy hơn PaO
2
trong việc xác định có giảm oxy
máu)
-
Đánh giá mức độ HCGP dựa trên mức độ giảm PaO
2

60 PaO
2
< 80mmHg : HCGP nhẹ và vừa
50 PaO
2
< 60mmHg: HCGP nặng
PaO
2
< 50mmHg : HCGP rất nặng

Tổng quan
-
Cơ chế giảm oxy máu: Giả định gồm
Shunt động-tĩnh mạch
V/Q mismatch (Không phù hợp thông khí và thông

máu phổi)
Hạn chế khuyếch tán oxy phế nang - mao mạch
Sự thay đổi ái tính của oxy với Hemoglobin

Tổng quan
Giãn mạch máu trong phổi
Thể hiện d ới 2 type:
-
Giãn tr ớc mao mạch và mao mạch
-
Shunt ĐM - TM
Cơ chế: Mất cân bằng giữa các chất co mạch và giãn
mạch
Các chất giãn mạch: NO, Prostaglandin, calcitonin,
glucagon, yếu tố hoạt hoá tiểu cầu và NO đ ợc cho
là nguyên nhân chính
Các chất co mạch: Tyrosine, serotonin,

Tæng quan
ChÈn ®o¸n HCGP:

BÖnh lý gan m¹n tÝnh

Gi¶m oxy m¸u

Gi·n m¹ch m¸u trong phæi
C¸c xÐt nghiÖm chÈn ®o¸n
-
X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng gi¶m oxy m¸u
KhÝ m¸u §M.

-
X¸c ®Þnh t×nh tr¹ng gi·n m¹ch phæi hay Shunt
trong phæi b»ng:
Siªu ©m tim c¶n ©m
Ghi h×nh phæi b»ng Tech 99m g¾n Albumin
CT Scanner
XQ tim phæi Chôp §M phæi

Đối t ợng và ph ơng pháp NC
1. Đối t ợng NC:

Tiêu chuẩn chọn BN:
Các BNNC đ ợc CĐ xác định xơ gan với các tiêu chuẩn LS và
CLS:
HC suy tế bào gan: LS v CLS
HC t ng áp lực TMC: LS v n i soi, sieu am
Nếu cả triệu chứng LS và CLS không đầy đủ cần soi ổ bụng
hoặc sinh thiết gan

§èi t îng vµ ph ¬ng ph¸p NC
BN lo¹i khái §TNC:
-
Cã c¸c bÖnh lý vÒ h« hÊp (VPQ, Viªm phæi, HPQ,
COPD….)
-
Cã c¸c bÖnh lý vÒ tim m¹ch
-
BÖnh nh©n x¬ gan cã TDMP
-
BN tõ chèi NC

-
BN kh«ng hîp t¸c ® îc trong qu¸ tr×nh NC

Đối t ợng và ph ơng pháp NC
Đánh giá mức độ xơ gan: Theo Child-Pugh
Tiêu chuẩn
ĐG
01 điểm 02 điểm 03 điểm
Albumin > 35 28 35 < 28
Bilirubin < 35 35 50 > 50
Cổ tr ớng Không có ít hoặc
vừa
Nhiều
Tinh thần Tỉnh Lơ mơ Hôn mê
Prothrombin > 54 45 54 < 45
C-P A: 5-6 C-P B : 7 9 CP C: 10

§èi t îng vµ ph ¬ng ph¸p NC

Nguyªn nh©n x¬ gan:
-
Do viªm gan virus:
Do VGVR B khi HBsAg(+)
Do VGVR C khi Anti-HCV (+)
-
Do r îu: khai th¸c tiÒn sö vµ bÖnh sö
-
C¸c nguyªn nh©n kh¸c

Đối t ợng và ph ơng pháp NC

Tiêu chuẩn đánh giá:
-
Khí máu: Kết quả so sánh với giá trị bình th ờng
pH: 7,35 7,45. pH < 7,35: Toan, pH > 7,45: Kiềm
PaO
2
: 80 100mmHg.
Giảm oxy máu: PaO
2
<80mmHg
PaCO
2
: 35 45mmHg
HCO
3
-
: 22 28mEq/l
SaO
2
: 95%
AaDO
2
: 15 1mmHg

Đối t ợng và ph ơng pháp NC
2. Ph ơng pháp NC:

Thiết kế NC: Mô tả cắt ngang, tiến cứu

Cỡ mẫu NC: 60 BN

Thu thập số liệu: Hỏi, thăm khám, làm khí máu
ĐM và chức năng hô hấp
3. Xử lý số liệu:
Sử dụng máy vi tính theo ch ơng trình EPI-INFO 6.04

KÕt qu¶ vµ bµn luËn

Ph©n bè theo tuæi
Tuæi TB: 50,4 12,7±
Ph¹m ThÞ Ph ¬ng H¹nh: 53,8 11,3±
Hakan Gunen: 50,8 15,1±
§é tuæi n %
< 30 3 7,5
30 – 39 8 13,3
40 – 49 13 21,7
50 – 59 19 31,7
60 – 69 15 25,0
≥ 70
2 3,3
Tæng 60 100

Ph©n bè theo giíi
Tû lÖ nam/n÷: 3,6/1
Chu ThÞ Kim H¹nh: 3,5/1
Ph¹m ThÞ Ph ¬ng H¹nh: 3,4/1

Ph©n bè theo Child-Pugh
Child-Pugh A: 10BN (16,7%), CP B:15BN (25%),
CP C: 35BN (58,3%)

Chu ThÞ Kim H¹nh: CP A: 22,2%, CP B:39,5%, CP C:38,5%

16.7
25
58.3
0
10
20
30
40
50
60
%
Child A Child B Child C

Ph©n bè theo nguyªn nh©n
-
Nguyªn nh©n g©y x¬ gan cã liªn quan ®Õn r îu vµ VR chiÕm
90%
-
Chu ThÞ Kim H¹nh: 78%

PaO
2
vµ tuæi
Tuæi TB cña nhãm cã gi¶m oxy m¸u: 48,1 14,4±
Tuæi TB cña nhãm kh«ng gi¶m oxy m¸u: 52,9 10,2±
P > 0,05
Hakan Gunen: 49,8 19,7 vµ 53,2 10,9 (p > 0,05)± ±

PaO
2
vµ giíi
PaO
2
≥ 80mmHg: 22BN nam (46,8%), 9BN n÷ (69,2%)
PaO
2
< 80mmHg: 25BN nam (53,2%), 4BN n÷ (30,8%)
p > 0,05
T ¬ng tù Hakan Gunen

Tû lÖ BN ë c¸c møc gi¶m oxy m¸u
BN cã gi¶m oxy m¸u chiÕm 48,3%
P Schenk: 43,9%
Hakan Gunen: 43%
S Moller: 22%

PaO
2
vµ møc ®é x¬ gan
Phï hîp víi Culafic DJ vµ Krowka MJ
Ng îc Schenk P
PaO
2
CP A
81,7 8,7±
CP B
82,2 11,7±
CP C

78,7 10,2±
n % n % n %
PaO
2
≥ 80
6 60 8 53,3 17 48,6
70≤ PaO
2
< 80
2 20 4 26,7 12 34,3
PaO
2
< 70 2 20 3 20 6 17,1
Tæng 10 100 15 100 35 100
p > 0,05