PHÂN TÂM HỌC NHẬP MÔN - NHỮNG HÀNH VI SAI LẠC – 6 docx

Sigmund Freud 76

hưåi cố thïí chõu àûång àûúåc. Vò khưng thïí tiïëp tc khẫo sất sau hai
giúâ nối chuån nïn tưi khưng thïí nối rộ trong ba ëu tưë nối trïn,
ëu tưë nâo àậ giûä phêìn quan trổng quët àõnh, mưåt trong ba ëu tưë
àố, hay hai, hay cẫ ba cng mưåt lc.
Àố lâ nhûäng àiïìu mâ tưi chûa sûãa soẩn k câng cho cấc bẩn
hiïíu. Tưi chó cố so sấnh giûäa hai mưn thêìn kinh hổc vâ phên têm
hổc thưi. Cấc bẩn cố thêëy hai mưn nây phẫn àưëi nhau trong àiïím
nâo khưng? Thêìn kinh hổc khưng ấp dng phûúng phấp k thåt
ca phên têm hổc, khưng àïí àïën tûúãng cưë àõnh, chó cưët chûáng
minh rùçng di truìn chđnh lâ ngun nhên gê
ìn hay xa ca cùn
bïånh chûá khưng tòm nhûäng ngun nhên àùåc biïåt vâ gêìn hún.
Nhûng àố cố phẫi lâ àiïìu trấi ngûúåc khưng? Cấc bẩn khưng thêëy
rùçng hai mưn àố khưng hïì trấi ngûúåc nhau mâ côn bưí tc cho nhau
nûäa sao? Hai ëu tưë di truìn vâ biïën cưë tinh thêìn cng thïë, khưng
hïì xa nhau, trấi lẩi, lẩi cưång tấc vúái nhau chùåt chệ àïí àẩt cng mưåt
mc àđch. Thêìn kinh hổc khưng thïí àûa ra mưåt l lệ gò àïí phẫn àưëi
phên têm hổc hïët. Chđnh nhâ chun mưn vïì thêìn kinh hổc chûá
khưng phẫi mưn thêìn kinh hổc chưëng àưëi vúái mưn phên têm hổc.
Àưëi vúái thêìn kinh hổc, phên têm hổc úã vâo àõa võ ca mưn hổc àư
ëi
vúái giẫi phêỵu hổc: mưåt àùçng khẫo cûáu vïì hònh thïí bïn ngoâi ca cú
quan, mưåt àùçng khẫo cûáu mư vâ tïë bâo cêëu thânh cấc cú quan.
Khưng thïí cố mêu thỵn giûäa hai mưn nây àûúåc vò mưn nây tiïëp
tc cưng viïåc ca mưn kia. Hiïån nay giẫi phêỵu hổc lâ mưn cùn bẫn
ca khoa hổc y khoa nhûng cố mưåt thúâi ngûúâi ta àậ cêëm khưng cho
mưí xễ xấc chïët àïí khẫo cûáu vïì sûå cêëu thânh cấc cú quan bïn trong
cú thïí, cng nhû bêy giúâ ngûúâi ta àang kïët ấn nhûäng ngûúâi mën
khẫo cûáu vïì phên têm hổc àïí tòm hiïíu sûå hoẩt àưång ca tinh thêìn.

Nhûng mổi sûå àïìu cố
vễ hûúáng vïì mưåt tûúng lai gêìn àêy, trong àố
mën khẫo cûáu hûäu hiïåu vïì thêìn kinh hổc chng ta phẫi biïët rộ vïì
nhûäng sûå hoẩt àưång bïn trong vâ vư thûác ca àúâi sưëng tinh thêìn.
Mưn phên têm hổc thûúâng bõ chó trđch ghï gúám, cố thïí gêy
àûúåc cẫm tònh ca mưåt sưë cấc bẩn vui mûâng nhòn thêëy úã àố mưåt
phûúng phấp trõ bïånh. Nhûng phûúng tiïån hiïån thúâi ca mưn thêìn
kinh hổc khưng cố tấc dng gò àưëi vúái nhûäng cưë àõnh. Mưn phên
têm hổc cố thânh cưng hún vïì phûúng diïån nây khưng? Khưng,
phên têm hổc cng nhû mổi mưn trõ liïu khấc khưng cố tấc dng
àưëi vúái nhûäng
kiïën nây. Hay đt nhêët cng trong tònh trẩng hiïån
thúâi chng ta cố thïí dng phên têm hổc tòm hiïíu nhûäng sûå gò xẫy
ra úã ngûúâi bïånh, nhûng khưng cố tấc dng àưëi vúái nhûäng kiïën
Phên têm hổc nhêåp mưn 77

nây. Hay đt nhêët cng trong tònh trẩng hiïån thúâi, chng ta cố thïí
dng phên têm hổc tòm hiïíu nhûäng sûå gò xẫy ra úã ngûúâi bïånh,
nhûng khưng cố phûúng tiïån nâo lâm cho ngûúâi bïånh hiïíu àûúåc
chđnh mònh. Trong trûúâng húåp nối trïn tưi àậ khưng thïí ài quấ sêu
sau hai giúâ nối chuån. Cố phẫi lâ sûå phên tđch vò khưng àûa àïën
kïët quẫ gò c thïí nïn phẫi bỗ ài khưng? Tưi khưng nghơ thïë. Chng
ta cố quìn vâ cố bưín phêån tiïëp tc, cưng viïåc d chûa àẩt àûúåc
mc àđch gò hûäu đch ngay trûúác mùỉt. Sau cng chng ta khưng biïët
khi nâo vâ tẩi àêu nhûäng àiïìu hiïíu biïët rêët đt ỗi ca chng ta biïën
thâ
nh mưåt phûúng phấp àiïìu trõ. D mưn phên têm hổc bõ bố tay
trûúác nhûäng chûáng bïånh thêìn kinh khấc cng nhû trûúác nhûäng
kiïën cưë àõnh, mưn àố vêỵn tỗ ra khưng cố gò thay thïë àûúåc trong
cưng cåc khẫo cûáu khoa hổc. Chng ta chûa cố à àiïìu kiïån hoẩt

àưång. Ngay chđnh nhûäng ngûúâi chng ta àang tòm hiïíu, nhûäng
ngûúâi côn sưëng hùèn hoi vâ cố l do cêìn gip àúä, chng ta cng tûâ
chưëi khưng chõu cưång tấc. Vò thïë cho nïn tưi khưng mën chêëm dûát
nhûäng bâi hổc nây mâ khưng nối cho cấc bẩn biïët rùçng, cố nhiïìu
loẩi rưëi loẩn thêìn kinh mâ
chng ta cố thïí trõ àûúåc sau khi tòm
hiïíu rộ râng hún vâ mưn phên têm hổc, vúái mưåt vâi àiïìu kiïån cố
thïí thu lûúåm àûúåc nhûäng kïët quẫ khẫ quan chùèng kếm gò nhûäng
kïët quẫ thu lûúåm àûúåc trong cấc mưn khoa hổc khấc.
17. NGHƠA CẤC TRIÏÅU CHÛÁNG
Trong chûúng trïn tưi àậ chûáng tỗ rùçng mưn thêìn kinh hổc
khưng àïí àïën nưåi dung vâ cấch phất biïíu ra ngoâi ca cấc triïåu
chûáng; mưn phên têm hổc, trấi lẩi, ch trổng rêët nhiïìu àïën hai
àiïìu trïn vâ àậ tòm ra lâ mưỵi triïåu chûáng àïìu cố nghơa cố liïn
quan chùåt chệ àïën àúâi sưëng tinh thêìn ngûúâi bïånh. Chđnh F.Breuer
nưíi danh vò àậ tấi lêåp àûúåc mưåt trûúâng húåp nấo loẩn thêìn kinh
(1880-1882), lâ ngûúâi àêìu tiïn tòm ra nhûäng triïåu chûáng ca bïånh
thêìn kinh. P.Fanet cng àậ tòm ra nhûäng triïåu chûáng àố vâ côn
cưng bưë cưng trònh ca mònh trûúác cẫ Breuer nûäa vò ưng nây chó
cưng bư
ë mûúâi nùm sau àố thưi (1893-1895) thúâi k ưng cưång tấc vúái
tưi. Chng ta chẫ cêìn biïët ai lâ ngûúâi àêìu tiïn tòm ra vò mưåt cưng
trònh nâo cng àûúåc tòm ài tòm lẩi nhiïìu lêìn. Vđ d nhû chêu M lâ
do Colomb tòm ra nhûng àêu cố lêëy tïn Colomb. Trûúác Breuer vâ
Fanet, nhâ thêìn kinh hổc nưíi danh Leuret àậ cho biïët lâ nïëu biïët
diïỵn giẫi, ngûúâi ta cố thïí tòm thêëy nghơa ca nhûäng lúâi nối trong
lc mï man ca nhûäng ngûúâi àiïn. Tûâ lêu tưi sùén sâng cưng nhêån
Sigmund Freud 78

lâ P.Fanet àùåc biïåt àấng khen khi cùỉt nghơa àûúåc nhûäng triïåu

chûáng bïånh thêìn kinh bùçng cấch cho rùçng àố lâ cấch phất biïíu ca
nhûäng tûúãng vư thûác bïn trong ngûúâi bïånh. Nhûng sau àố
P.Fanet lẩi dê dùåt cho rùçng vư thûác àưëi vúái ưng ta chó lâ mưåt cấch
nối thưi chûá àưëi vúái ưng vư thûác chùèng tûúng ûáng vúái mưåt àiïìu gò cố
thûåc cẫ. Tûâ àố tưi chùèng hiïíu gò vïì kiïën ca ưng nûäa, tưi tiïëc lâ
àấng lệ ưng phẫi àûúåc tấn thûúãng hún thïë nûäa.
Vêåy nhûäng triïåu chûáng cng cố mưåt nghơa, y nhû hânh vi
sai la
åc vâ giêëc mú vâ cng liïn can àïën àúâi sưëng con ngûúâi. Tưi àún
cûã vâi thđ d gip cho cấc bẩn quen vúái vêën àïì. Tuy chûa chûáng
minh àûúåc, tưi chó cố thïí nối lâ bao giúâ, nhûäng triïåu chûáng nây
cng cố nghơa vâ cng liïn quan àïën àúâi sưëng con ngûúâi. Cấc bẩn
nâo sau nây lâm cấc cåc thđ nghiïåm cng vúái tưi cng sệ nghơ nhû
tưi. Nhûng vò vâi l do tưi sệ khưng lêëy thđ d trong sûå nấo loẩn
thêìn kinh mâ lêëy trong mưåt chûáng bïånh thêìn kinh khấc, rêët gêìn
sûå nấo loẩn, àố lâ sûå ấm ẫnh, mưå
t chûáng bïånh khưng àûúåc nhiïìu
ngûúâi biïët àïën nhû sûå nấo loẩn. Bïånh nây khưng êìm ơ lâm ai àố
khố chõu, cố vễ nhû lâ viïåc riïng ca ngûúâi bïånh, khưng biïíu lưå ra
ngoâi, khưng cố dêëu hiïåu gò trong cú thïí, cố vễ nhû hoân toân
thåc tinh thêìn. Sûå ấm ẫnh vâ sûå nấo loẩn lâ hai chûáng bïånh thêìn
kinh àûúåc dng lâm cùn bẫn àêìu tiïn cho mưn phên têm hổc khẫo
cûáu vâ mưn nây àậ thu lûúåm àûúåc nhûäng kïët quẫ rêët khẫ quan
trong viïåc trõ bïånh. Mưn phên têm hổc àậ lâm cho sûå ấm ẫnh trúã
tha
ânh rộ râng hún, quen thåc hún sûå nấo loẩn, phất hiïån ra vúái
nhiïìu tđnh cấch chung cho cấc bïånh thêìn kinh.
Trong bïånh thêìn kinh ấm ẫnh, ngûúâi bïånh bõ ấm ẫnh búãi mưåt
tûúãng mâ anh ta khưng ch trổng àïën, cẫm thêëy bõ mưåt sûå gò rêët
k lẩ thc àêíy, lâm mưåt vâi cûã chó mâ chđnh ngûúâi bïånh khưng lêëy

gò lâm thđch nhûng khưng lâm sao trấnh àûúåc. Nhûäng tûúãng ấm
ẫnh cố thïí khưng cố nghơa gò, khưng cố giấ trõ gò àưëi vúái cấ nhên
ngûúâi bïånh nhûng ln ln lâ mưåt hoẩt àưång tri thûác lâm suy sp
ngûúâi bïånh.
Ngûúâi bïå
nh bõ bố båc phẫi lâm viïåc, phẫi suy nghơ y nhû àố
lâ mưåt cưng viïåc hïët sûác quan trổng cho àúâi mònh. Nhûäng sûå thc
àêíy cố thïí tỗ ra rêët trễ con vâ vư nghơa l, nhûng ln ln cố mưåt
nưåi dung kinh hoâng thc àêíy ngûúâi bïånh phẩm nhûäng tưåi ấc quan
trổng thânh ra ngûúâi bïånh ln ln mën r bỗ dûúåc nhûäng
tûúãng àố ài, tòm à mổi cấch àïí lêín trấnh, chưëng trẫ dûä dưåi. Ta
nïn nhúá rùçng tûúãng vâ hânh vi xêëu xa àố rêët đt khi àûúåc àem ra
Phên têm hổc nhêåp mưn 79

thi hânh, trong nhiïìu trûúâng húåp sûå lêín trấnh chưëng trẫ thûúâng cố
kïët quẫ. Nhûäng hânh àưång cố lâm thûåc nhiïìu khi chùèng cố hẩi gò,
vư nghơa l, cố khi chó nhùỉc lẩi nhûäng hânh àưång thûúâng xun
trong àúâi sưëng thûúâng ngây, nhûng hêåu quẫ lâ nhûäng hânh àưång
àố nhû viïåc ài ng, ùn, ëng, tùỉm gưåi, ài chúi àïìu trúã thânh nhûäng
hânh àưång lâm cho ngûúâi bïånh khưí súã, khố giẫi quët. Nhûäng ëu
tưë cêëu thânh sûå ấm ẫnh khưng àïìu nhau, cố khi ëu tưë nây mẩnh
hún cấc
ëu tưë khấc, nhûng d xët hiïån dûúái hònh thûác nâo, dûúái
tïn gò, mổi hònh thûác cùn bïånh àïìu cố nhûäng tđnh chêët chung
giưëng nhau rêët rộ rïåt.
Àố quẫ lâ mưåt chûáng bïånh k khưi. Nïëu khưng phẫi ngây nâo
chng ta cng àûúåc mùỉt thêëy tai nghe nhûäng chuån àố, chng ta
khưng thïí nâo tin lâ chng lẩi cố thûåc. Cấc bẩn khưng thïí gip gò
cho ngûúâi bïånh bùçng cấch khun hổ nïn giẫi trđ àûâng cố nhûäng
tûúãng àố, thay thïë chng bùçng nhûäng tûúãng khấc húåp l hún.

Chđnh ngûúâi bïånh cng hoân toân àưì
ng vúái bẩn, lc nâo cng
sấng sët, sùén sâng lâm theo bẩn, cố khi côn nối ra trûúác nhûäng
àiïìu mâ bẩn mën àem ra khun can. Chó cố àiïìu lâ d mën
anh ta cng khưng lâm sao khấc àûúåc: ngûúâi bïånh chõu tònh trẩng
ca mònh vúái mưåt nghõ lûåc phi thûúâng khố thêëy trong nhûäng ngûúâi
bònh thûúâng. Anh ta chó lâm àûúåc cố mưåt àiïìu: àố lâ thay thïë
tûúãng ấm ẫnh àố bùçng mưåt khấc nhể hún, thay thïë mưåt àiïìu cêëm
àoấn bùçng mưåt àiïìu khấc, lâm mưåt vâi lïỵ nghi gò thay thïë viïåc
àang lâm. Cố thïí di chuí
n sûå ấm ẫnh theo mưåt chiïìu hûúáng khấc
nhûng khưng thïí bỗ ài àûúåc. Viïåc di chuín nhûäng triïåu chûáng lâ
mưåt trong cấc tđnh chêët quan trổng trong cấcbïånh: nhûäng àiïím
mêu thỵn trong àúâi sưëng tinh thêìn àùåc biïåt hiïån ra rêët rộ râng
trong trûúâng húåp nây. Ngoâi sûå bố båc hay sûå ấm ẫnh, ngûúâi ta
côn thêëy xët hiïån trong phẩm vi tri thûác mưåt mưëi nghi ngúâ àưëi vúái
nhûäng ngûúâi bònh thûúâng. Vêåy mâ trûúác khi cố bïånh, ngûúâi bïånh
thûúâng lâ mưåt ngûúâi rêët nhiïìu nghõ lûåc, kiïn nhêỵn cng cûåc, thưng
minh hún bònh thûúâng, tinh thêìn ln l
rêët cao, theo àng mổi
ngun tùỉc, lõch sûå đt thêëy. Cấc bẩn chùỉc cng thêëy lâ chûäa bïånh
trong nhûäng trûúâng húåp rùỉc rưëi nây quẫ lâ khố khùn. Vò thïë cho
nïn trong lc nây tham vổng ca chng ta rêët đt: lâm sao tòm hiïíu
vâ giẫi thđch àûúåc mưåt vâi triïåu chûáng thưi.
Thấi àưå ca cấc nhâ thêìn kinh hổc àưëi vúái chûáng bïånh ấm
ẫnh nây ra sao? Thấi àưå nây rêët giẫn dõ, nhâ thêìn kinh hổc chó gấn
cho mưỵi sûå ấm ẫnh mưåt cấi tïn, khưng hún khưng kếm. Thêìn kinh
Sigmund Freud 80

hổc côn cho rùçng nhûäng ngûúâi cố triïåu chûáng àố lâ nhûäng ngûúâi

thoấi hoấ tinh thêìn. Àiïìu khùèng àõnh nây khưng lâm ai hâi lông
khưng phẫi lâ mưåt sûå giẫi thđch, mưåt sûå xết àoấn vïì giấ trõ, chó lâ
mưåt lúâi kïët ấn. Têët nhiïn nhûäng ngûúâi bõ ấm ẫnh ln cố nhûäng cûã
chó k khưi, khấc hùèn nhûäng ngûúâi bònh thûúâng. Nhûng nhûäng
ngûúâi nây cố thoấi hoấ hún nhûäng ngûúâi bïånh khấc nhû bõ nấo
loẩn hay bõ hû biïën tinh thêën khưng? Danh tûâ thoấi hoấ têët nhiïn
cố tđnh cấch quấ tưíng quất. Ngûúâi ta tûå hỗi cố gò thoấi hoấ trong
nhû
äng ngûúâi tuåt hẫo, cố àõa võ cao trong xậ hưåi nhûng cng vêỵn
mùỉc bïånh ấm ẫnh khưng? Thûúâng thûúâng chng ta biïët rêët đt vïì
àúâi sưëng ca nhûäng võ tai to mùåt lúán trong xậ hưåi: nhûäng ngûúâi nây
thûúâng tỗ ra rêët kđn àấo, côn nhûäng ngûúâi chun viïët vïì àúâi hổ
nhiïìu khi khưng thânh thûåc. Tuy nhiïn cng cố ngûúâi nhû E.Zola
chùèng hẩn vẩch cho chng ta xem sûå thûåc hoân toân vïì àúâi ưng, vâ
chng ta thêëy ưng bõ ấm ẫnh rêët nhiïìu (trong cën Àiïìu tra vïì
têm l vâ y hổc).
Àưëi vúái nhûäng ngûúâi àùåc hẩng nây, thêìn kinh hổc phất minh
ra loa
åi ngûúâi àùåc hẩng thoấi hoấ. Chẫ côn gò tiïån hún. Nhûng phên
têm hổc àậ cho ta biïët lâ cố thïí chûäa khỗi àûúåc bïånh ấm ẫnh cng
nhû àậ chûäa khỗi nhûäng chûáng bïånh khấc. Chđnh tưi àậ hún mưåt
lêìn thânh cưng trong lơnh vûåc nây.
Tưi kïí cho cấc bẩn nghe hai thđ d, mưåt lêëy trong mưåt cưng
cåc khẫo sất àậ c, mưåt múái hún.
Mưåt bâ vâo khoẫng 30 tíi mưỵi ngây lâm nhiïìu lêìn nhûäng cûã
chó nhû sau: tûâ trong phông riïng, bâ chẩy vưåi vâo mưåt phông bïn
cẩnh, àûáng trûúác bân úã giûäa phông, bêëm chng gổi chõ hêìu phông,
ra cho chõ nây mưå
t lïånh nâo àố, hay cố khi àíi chõ ta ài mâ khưng
nối gò cẫ, rưìi chẩy biïën vïì phông mònh. Triïåu chûáng nây khưng cố

gò nghiïm trổng, nhûng cng gúåi tđnh tô mô. Khưng cêìn thêìy thëc
ngûúâi ta cng giẫi thđch àûúåc mưåt cấch chùỉc chùỉn, khưng cậi àûúåc.
Chđnh tưi cng khưng nhòn thêëy cûã chó àố cố nghơa gò, khưng tòm
ra cấch giẫi thđch. Lêìn nâo hỗi ngûúâi bïånh: “Tẩi sao bâ lâm thïë?”,
bâ ta àïìu trẫ lúâi: “Tưi cng khưng biïët nûäa”. Nhûng mưåt hưm sau,
khi thùỉng àûúåc mưåt nưỵi thùỉc mùỉc trong lûúng têm nhúâ sûå can thiïåp
ca tưi, bâ ta àưåt nhiïn hiïíu hïët vâ kïí cho tưi nghe nhûäng sûå kiïån
liïn quan àïën sûå
ấm ẫnh nây. Cấch àố mûúâi nùm, bâ ta lêëy mưåt
ngûúâi chưìng nhiïìu tíi hún vâ trong àïm tên hưn àậ tỗ ra bêët lûåc.
Ưng chưìng chẩy tûâ phông mònh sang phông vúå nhiïìu lêìn àïí cưë giao
húåp nhûng khưng àûúåc. Sấng ra ưng nối: “Tưi xêëu hưí vúái m hêìu
Phên têm hổc nhêåp mưn 81

phông sùỉp vâo dổn giûúâng”. Nối xong ưng ta lêëy mưåt lổ mûåc àỗ àưí
ra giûúâng nhûng khưng àng chưỵ àấng lệ mấu phẫi chẫy ra trïn
giûúâng. Lc àêìu tưi khưng hiïíu giûäa sûå viïåc nây vâ sûå ấm ẫnh cố
liïn quan gò. Viïåc chẩy tûâ phông nây qua phông khấc, sûå xët hiïån
ca ngûúâi hêìu phông lâ nhûäng sûå kiïån duy nhêët àng vúái sûå thûåc.
Bâ ta liïìn dêỵn tưi vâo phông thûá hai, àïën trûúác cấi bân vâ chó cho
tưi xem mưåt vïët mûåc àỗ ngay trïn thẫm. Bâ giẫi thđch lâ bâ àûáng
trûúác bân trong mưåt cûã
chó lâm cho ngûúâi hêìu phông khưng thïí
nâo khưng thêëy vïët mûåc àỗ. Thïë lâ tưi khưng nghi ngúâ gò nûäa vïì
liïn quan giûäa sûå viïåc xẫy ra trong àïm tên hưn vúái sûå ấm ẫnh
hiïån thúâi. Nhûng cng côn nhiïìu àiïìu giẫi thđch khấc.
Ngûúâi vúå àậ tûå àưìng hoấ mònh vúái ngûúâi chưìng, bâ chẩy tûâ
phông mònh sang phông khấc giưëng y nhû ưng chưìng. Bâ ta thay
thïë cấi giûúâng vâ khùn trẫi giûúâng bùçng cấi bân vâ têëm thẫm dûúái
bân. Àiïìu nây cố vễ nhû vộ àoấn nhûng chng ta àậ khưng íng

cưng khi khẫo sất vïì tđnh cấch tûúång trûng trong giêëc mú. Trong
giêë
c mú cấi giûúâng thûúâng àûúåc tûúång trûng bùçng cấi bân. Bân vâ
giûúâng hổp lẩi tûúång trûng cho hưn nhên. Vò thïë ngûúâi ta dïỵ dâng
thay cấi nây bùçng cấi kia.
Chng ta àậ cố bùçng cúá rùçng nhûäng hânh vi ấm ẫnh cố
nghơa. Sûå ấm ẫnh nây cố thïí lâ mưåt hònh dung, mưåt sûå nhùỉc lẩi
nhûäng cûã chó ca ưng chưìng. Nhûng chng ta sệ khưng dûâng lẩi úã
àố; khẫo sất liïn quan giûäa cẫnh tûúång àïm tên hưn vúái sûå ấm ẫnh
biïët àêu chng ta lẩi chùèng thu lûúåm àûúåc nhûäng kïët quẫ àưëi vúái
nhûäng sûå kiïå
n xa xưi hún, ûúác mën trong hânh vi. Àiïím chđnh
trong sûå viïåc nây lâ viïåc gổi ngûúâi hêìu phông lïn, lâm cho chõ ta
ch àïën vïët àỗ trấi vúái ngûúâi chưìng tỗ ra xêëu hưí trûúác mùåt ngûúâi
hêìu phông. Àống vai ngûúâi chưìng, bâ ta mën tỗ rùçng ngûúâi chưìng
chùèng cố gò àấng xêëu hưí trûúác mùåt ngûúâi hêìu phông vò vïët àỗ cố
àêëy thưi. Vêåy ngûúâi àân bâ khưng chó diïỵn lẩi quang cẫnh àố, mâ
thay àưíi lâm cho quang cẫnh àố thânh cưng. Nhûng lâm thïë bâ ta
cng thay àưíi mưåt tai nẩn xẫy ra trong àïm tên hưn: vò ngûúâi
chưìng bêët lû
åc nïn múái phẫi dng mûåc àỗ. Vêåy hânh vi ấm ẫnh cố
nghơa lâ: “Khưng, khưng àng àêu, anh chùèng cố gò phẫi xêëu hưí cẫ,
anh cố bêët lûåc dêu”. Cng nhû trong giêëc mú bâ cho lâ sûå ham
mën nây àûúåc thûåc hiïån trong mưåt cûã chó hiïån thúâi, chõu theo
khuynh hûúáng àûa ưng chưìng thoất khỗi sûå thêët bẩi trong àïm tên
hưn.
Sigmund Freud 82

Àïí chûáng minh àiïìu vûâa àûúåc trònh bây, tưi cố thïí nối cho
cấc bẩn nghe thïm nhûäng àiïìu tưi biïët vïì ngûúâi àân bâ nây: nhûäng

àiïìu chng ta biïët vïì bâ ta bùỉt båc chng ta hiïíu hânh àưång ca
bâ, mưåt hânh àưång tûå nố thûåc khố hiïíu. Trong bao nhiïu nùm, bâ
ta sưëng xa chưìng vâ chưëng lẩi mën xin tiïu hu hưn th. Nhûng
khưng thïí àûúåc: bâ ta båc mònh phẫi trung thânh vúái chưìng, sưëng
cư àưåc àïí khỗi sa ngậ, tòm cấch gúä tưåi cho chưìng vâ mën àïì cao
chưìng trong têm trđ mònh. Hún nûäa àiïím bđ mêåt trong v nây lâ bâ
ta mën d
ng sûå ấm ẫnh àố àïí che chúã cho chưìng àưëi vúái nhûäng
bân tấn àưåc ấc, mën cho rùçng viïåc hai ngûúâi sưëng xa nhau lâ cố
l, mën cho chưìng tuy sưëng xa mònh nhûng vêỵn sưëng mưåt cåc àúâi
dïỵ chõu. Bùçng sûå phên tđch mưåt cûã chó bõ ấm ẫnh bïì ngoâi cố vễ vư
nghơa l, chng ta àậ ài sêu vâo bđ mêåt ca mưåt trûúâng húåp bïånh
hoẩn, àûa ra ấnh sấng mưåt phêìn khưng nhỗ trong bđ mêåt ca mưåt
sûå ấm ẫnh. Trûúâng húåp nây hiïën cho chng ta nhûäng tâi liïåu khố
chúâ àúåi àûúåc trong nhûäng trûúâng húåp khấc. Chđnh ngûúâi bïånh àậ
tûå giẫi thđch trûúâng húåp c
a mònh khưng cêìn sûå can thiïåp ca bấc
sơ, lúâi giẫi thđch nây ph húåp vúái mưåt biïën cưë xẫy ra khưng phẫi
trong thúâi thú êëu mâ trong thúâi k ngûúâi àân bâ trûúãng thânh, côn
nhúá mậi sûå viïåc xẫy ra. Trûúâng húåp nây à àấnh tan hïët mổi l
lån bâi bấc. Trûúâng húåp nhû thïë quẫ lâ hiïëm cố.
Trûúác khi qua trûúâng húåp sau, tưi thêëy cêìn nối thïm vâi lúâi.
Cấc bẩn cố thêëy trûúâng húåp nây àûa chng ta vâo sêu trong cåc
àúâi thêìm kđn ca ngûúâi bïånh khưng? Côn gò thêìm kđn àưëi vúái ngûúâi
àân bâ hún lâ cêu chuån àïm tên hưn? Cố phẫi lâ mưåt àiïìu ngêỵ
u
nhiïn khưng, mưåt àiïìu khưng quan trổng khưng, khi chng ta ài
sêu àûúåc vâo trong àúâi sưëng tònh dc ca ngûúâi bïånh? Cố thïí lâ tưi
àậ may mùỉn àùåc biïåt. Nhûng chng ta khưng nïn kïët lån quấ
hêëp têëp. Thđ d thûá hai khấc hùèn thđ d trûúác: Àố lâ nhûäng lïỵ nghi

lâm trûúác khi ài ng.
Cư gấi múái 19 tíi, xinh àểp, thưng minh, con mưåt, hổc giỗi.
Lc bế cư tỗ ra kiïu ngẩo man rúå, trong nhûäng nùm gêìn àêy,
chùèng cố l do gò rộ râng, cư tỗ ra cấu kónh vư lưëi. Àưëi vúái mể, cư tỗ
ra giêån dûä, lc nâo cng tỗ ra bêët bònh, vễ mùåt tùm tưëi, têm hưìn
bêët àõnh, ln ln nghi ngúâ, vâ r
t cc th nhêån lâ khưng thïí
mưåt mònh ài ra phưë àûúåc.
Cư gấi múái 19 tíi, xinh àểp, thưng minh, con mưåt, hổc giỗi.
Lc bế cư tỗ ra kiïu ngẩo man rúå, trong nhûäng nùm gêìn àêy,
chùèng cố l do gò rộ râng, cư tỗ ra cấu kónh vư lưëi. Àưëi vúái mể, cư tỗ
Phên têm hổc nhêåp mưn 83

ra giêån dûä, lc nâo cng tỗ ra bêët bònh, vễ mùåt tùm tưëi, têm hưìn
bêët àõnh, ln ln nghi ngúâ, vâ rt cc th nhêån lâ khưng thïí
mưåt mònh ài ra phưë àûúåc. Trẩng thấi nây phûác tẩp gưìm đt nhêët hai
cùn bïånh: súå khưng dấm ra phưë vâ bõ ấm ẫnh. Àiïìu chng ta cêìn
àïí trong trûúâng húåp nây lâ nhûäng lïỵ nghi cư ta lâm trûúác khi ài
ng lâm cho cẫ mể cư àau àúán khưng đt. Ngûúâi bònh thûúâng trûúác
khi ài ng cng hay cố thối quen lâm mưåt vâi àiïìu, mưåt vâi lïỵ nghi
gò àố rưìi múái ài ng vâ tưëi nâo khưng lâm khưng sao ng
àûúåc.
Nhûng nhûäng lïỵ nghi àố àưëi vúái ngûúâi bònh thûúâng cố vễ húåp l, ri
cố khi nâo vò cúá nây cúá khấc phẫi thay àưíi cht đt trong lïỵ nghi àố,
ngûúâi bònh thûúâng cng khưng tỗ vễ khố chõu vâ cố thïí thđch ûáng
ngay vúái tònh thïë múái. Nhûng trong trûúâng trong trûúâng húåp bïånh
hoẩn thò nhûäng lïỵ nghi nây bùỉt båc phẫi diïỵn ra hâng ngây, d
phẫi chõu nhiïìu sûå hy sinh to lúán, chó khấc nhûäng lïỵ nghi thûúâng úã
chưỵ quấ t mó khưng húåp l. Ngûúâi bïånh phên trêìn lâ nïëu khưng
lâm mêët hïët mổi tiïëng àưång ài thò cư ta khưng sao ng àûúåc: trûúác

hï
ët cư ta hậm khưng cho quẫ lùỉc chiïëc àưìng hưì to trong phông
chẩy, bùỉt cêët hïët nhûäng àưìng hưì khấc kïí cẫ àưìng hưì àeo tay; sau
àố bùỉt mang vâo phông, àïí lïn bân nhûäng bònh hoa lâm sao cho
chng khưng thïí rúi xëng àêët ban àïm lâm cho cư ta khưng ng
àûúåc. Cư ta biïët rộ nhûäng sûå sûãa soẩn nây thûåc ra khưng cêìn thiïët,
chiïëc àưìng hưì àeo tay àïí trong hưåp trong phông khưng thïí lâm cho
cư mêët ng, riïng chng ta thò ta thêëy rộ lâ tiïëng tđch tùỉc ca àưìng
hưì tay khưng lâm cho ai mêët ng cẫ trấi lẩi côn gip thïm cho giêëc
ng nûäa. Cư gấi cng biïët lâ chùèng cố l do gò trong viïåc súå cấc
bònh hoa rúi xëng àêë
t àïí lâm cho mònh mêët ng. Nhûäng àiïìu kiïån
khấc trong lïỵ nghi chùèng liïn quan gò àïën cêu chuån nghó ngúi.
Trấi lẩi nûäa: ngûúâi bïånh àôi cûãa phông thưng sang phông cha mể
phẫi múã, mën àẩt àûúåc mc àđch àố cư lêëy nhiïìu àưì vêåt chùån
khưng cho cûãa múã ra múã vâo àûúåc. Nhûng nhûäng lïỵ nghi quan
trổng hún thåc vïì chiïëc giûúâng. Gưëi khưng àûúåc chẩm vâo thânh
giûúâng, àïåm nhỗ kï trïn àêìu phẫi àùåt thânh hònh quẫ trấm, lc
ng àêìu phẫi àùåt àng giûäa àûúâng chếo ca hònh nây. Àïåm lưng
dûúái chên phẫi lùỉc sao cho lưng dưìn vïì mưåt phđa, nhûng sau khi
dưìn xong ngûúâi bï
ånh lẩi lùỉc lẩi cho àïìu.
Tưi khưng mën kïí thïm nhiïìu chi tiïët nûäa vò chng khưng
cho ta biïët gò hún, cố thïí àûa chng ta ài quấ xa mc àđch ca
chng ta. Nhûng nhûäng viïåc lâm trïn khưng dïỵ dâng gò àêu: ln
ln cư gấi súå lâm khưng àêìy à, mổi cûã àưång àïìu àûúåc xem xết k
Sigmund Freud 84

câng, kiïím àiïím lẩi k lûúäng, kếo dâi hâng giúâ hay cố khi hai giúâ
liïìn khiïën cho cư gấi vâ cha mể khưng sao ng àûúåc.

Phên tđch sûå viïåc nây khưng dïỵ dâng nhû trong trûúâng húåp
trïn. Tưi phẫi hûúáng dêỵn cư gấi trong viïåc giẫi thđch nhûng cư ln
ln gẩt bỗ àïì nghõ ca tưi bùçng nhûäng tiïëng “khưng” quẫ quët,
nïëu cố lâm theo lúâi tưi, cư chó lâm mưåt cấch miïỵn cûúäng vúái mưåt vễ
nghi ngúâ khinh bó. Nhûng sau àố cư tỗ ra ch àïën nhûäng àïì nghõ
àûa ra, tòm cấch àûa ra mưåt vâi tûúãng. Nhúá lẩi vâi k niïåm, vâ
sau cng, sau mưåt cưng viïåc suy tđnh k câng, cư chêëp nhêån mổ
i lúâi
giẫi thđch ca tưi. Trong khi chûäa chẩy, cư dêìn dêìn tỗ ra khưng
quấ k lûúäng trong lïỵ nghi nûäa, vâ khi chûäa chẩy xong cư bỗ hùèn
khưng lâm nhûäng lïỵ nghi àố nûäa. Cưng viïåc ca chng ta khưng
ch trổng àùåc biïåt àïën tûâng triïåu chûáng mưåt, thónh thoẫng chng
ta phẫi bỗ mưåt vâi giẫ thiïët vò chùỉc chùỉn sau nây lẩi phẫi quay lẩi
vêën àïì àố bùçng con àûúâng khấc. Cho nïn nhûäng àiïìu giẫi thđch vïì
cấc triïåu chûáng àem trònh bây cho cấc bẩn xem lâ mưåt tưíng húåp
nhûäng kïët quẫ thu lûúåm àûúåc sau bao nhiïu tìn lïỵ, bao nhiïu
thấng lâm viïåc cêìn c
.
Ngûúâi bïånh dêìn dêìn hiïíu rùçng vò chiïëc àưìng hưì tûúång trûng
cho êm hưå àân bâ nïn cư ta khưng chõu àûúåc sûå cố mùåt ca àưìng hưì
trong phông. Chiïëc àưìng hưì àeo tay súã dơ tûúång trûng cho êm hưå lâ
vò tiïëng kïu àïìu dïìu, àõnh k. Cố nhiïìu ngûúâi àân bâ thûúâng nối
rùçng k kinh nguåt ca mònh àïìu àïìu nhû mưåt chiïëc àưìng hưì.
Nhûng ngûúâi bïånh súå nhêët lâ bõ mêët ng vò tiïëng tđch tùỉc, tiïëng
tđch tùỉc nây tûúâng trûng cho sûå phêåp phưìng ca êm hẩch trong khi
bõ kđch àưång vïì dc tònh. Chđnh sûå kđch àưång nây àậ lâm cư gấi
thûác dêåy ban àïm, chđnh vò súå
êm hẩch cûúng lïn nïn cư ta khưng
dấm àïí àưìng hưì trong phông. Bònh hoa tûúång trûng cho cú quan
sinh dc àân bâ. Do àố sûå súå hậi khi thêëy cấc bònh hoa cố thïí rúi

xëng àêët vâ vúä toang ra khưng phẫi khưng cố nghơa. Cấc bẩn
chùỉc cng biïët thối tc ca chng ta, trong lïỵ àđnh hưn àêåp vúä mưåt
vâi cấi àơa hay bònh hoa. Mưỵi ngûúâi dûå lïỵ àđnh hưn àïìu nhùåt lêëy
mưåt mẫnh vúä, coi nhû mònh khưng cố quìn gò liïn lẩc vúái cư dêu
nûäa. Cư gấi cố nhiïìu tûúãng vâ k niïåm vïì chuån cho bònh hoa
vâo phông. Dẩo côn nhỗ cư ta bõ ngậ trong lc ưm trong tay mưåt cấi
bònh bùçng thu tinh hay bùçng àêët vâ chẫy mấ
u tay rêët nhiïìu. Trúã
thânh con gấi, biïët nhûäng sûå viïåc liïn quan àïën viïåc giao húåp cư ta
bõ ấm ẫnh búãi nghơa lâ biïët àêu trong àïm tên hưn, mònh khưng
chẫy mấu vâ sệ bõ chưìng ngúâ lâ mêët trinh. Vò thïë, viïåc giûä gòn
Phên têm hổc nhêåp mưn 85

khưng cho bònh hoa vúä ban àïm chđnh lâ sûå phẫn khấng mêët trinh
lâ viïåc chẫy mấu sau khi giao húåp lêìn àêìu, phẫn khấng lông súå hậi
khưng chẫy mấu cng nhû cố chẫy mấu ban àïm. Côn viïåc ngùn
khưng cho xẫy ra tiïëng àưång khưng liïn quan gò àïën nhûäng sûå viïåc
trïn.
Lc cư ta àưåt nhiïn hiïíu tẩi sao mònh khưng mën cho cấi gưëi
chẩm vâo gưỵ trïn thânh giûúâng, cư ta cho tưi biïët nghơa ca lïỵ
nghi: cấi gưëi tûúång trûng cho ngûúâi àân bâ, côn thânh giûúâng
dûúâng thùèng tûúång trûng cho ngûúâi àân ưng. Cư ta mën àân ưng
xa àân bâ, nghơa lâ khưng mën cho cha mể giao húåp vúái nhau. Vò
thïë nïn nâng giẫ vúâ súå hậi bùỉt cha mể phẫi àïí
ngỗ cûãa thưng sang
phông nâng àïí nâng cố dõp rònh mô, chđnh sûå rònh mô nây lâm
nâng mêët ng trong bao nhiïu àïm. Thónh thoẫng nâng lẩi sang
phông cha mể nùçm vâo giûäa hai ngûúâi. Chđnh lc àố lâ lc “cấi gưëi”
vâ “gưỵ trïn thânh giûúâng” xa cấch nhau thûåc sûå. Sau nây lúán lïn
khưng thïí nùçm trong giûúâng cha mể àûúåc, nâng tiïëp tc giẫ vúâ súå

hậi, bùỉt mể nhiïìu khi sang ng bïn giûúâng mònh. Tònh trẩng nây
chùỉc chùỉn múã àêìu cho nhiïìu àiïìu phất minh cố dêëu vïët trong lïỵ
nghi nối trïn.
Nïëu cấi gưëi tûúång trûng cho ngûúâi àân bâ thò viïåc dưìn cho
lưng trong àïåm kï chùn vïì mưå
t phđa tûúâng trûng cho sûå cố thai.
Ngûúâi bïånh sau khi dưìn lông vâo mưåt chưỵ àïí tûúång trûng cho sûå cố
thai. Ngay sau àố lẩi san bùçng lưng trong àïåm lâ ng khưng
mën cho mể mònh cố thai vâ sinh ra mưt àûáa em cố thïí cẩnh
tranh vúái mònh. Nïëu cấi gưëi to tûúång trûng cho ngûúâi em thò cấi gưëi
chó kï úã àêìu tûúång trûng cho ngûúâi con. Tẩi sao cấi gưëi nhỗ phẫi àïí
theo hònh quẫ trấm. Tẩi sao àêìu ngûúâi con gấi phẫi àùåt àng
àûúâng chếo ca hònh àố? Hònh quẫ trấm tûúång trûng cho dûúng
vêåt chui vâo êm hưå lc múã to vâ àêìu ngûúâi con gấi tûúång trûng cho
dûúng vêåt chui vâo êm hưå.
Àố lâ nhûäng àiïìu àấng bìn àưë
i vúái mưåt cư gấi côn trong
trùỉng, nhûng xin cấc bẩn nhúá cho lâ tưi khưng hïì bõa ra nhûäng
chuån àố, tưi chó giẫi thđch thưi. Lïỵ nghi ca cư gấi quẫ lâ mưåt
àiïìu k lẩ, giûäa lïỵ nghi nây vâ nhûäng àiïìu giẫi thđch hùèn phẫi cố
mưåt sûå tûúng ûáng nâo. Nhûng àiïìu quan trổng lâ lïỵ nghi àố khưng
phẫi chó bùỉt ngìn úã mưåt tûúãng k khưi mâ úã nhiïìu tûúãng têåp
trung úã mưåt àiïím nâo àố. Lïỵ nghi nây cng hònh dung sûå ham
mën vïì tònh dc, khi theo nghơa tđch cûåc, cố tđnh cấch thay thïë,
khi cố nghơa tiïu cûåc, nhû mưåt phûúng sấch tûå bẫo vïå.
Sigmund Freud 86

Sûå phên tđch lïỵ nghi nối trïn cố thïí dûåa àïën nhiïìu kïët quẫ
nûäa nïëu chng ta ch trổng àïën nhûäng triïåu chûáng khấc ca
ngûúâi bïånh, nhûng nhûäng kïët quẫ nây khưng liïn can gò àïën mc

àđch ca chng ta. Cấc bẩn chó cêìn biïët lâ cư gấi àưëi vúái cha cố mưåt
tònh nhc dc phất sinh ngay tûâ hưìi côn nhỗ, vò thïë nïn cư múái tỗ
ra khưng thên thiïån vúái mể. Sûå phên tđch nhûäng triïåu chûáng àậ
àûa chng ta ài sêu vâo àúâi sưëng tònh dc ca ngûúâi bïånh vâ mưåt
khi àậ hiïíu rộ nghơa vâ mën ca cấc triïåu chûáng thêìn kinh
nây, ch
ng ta sệ khưng ngẩc nhiïn trûúác nhûäng àiïìu nhêån thêëy.
Tưi àậ trònh bây lâ giưëng nhû hânh vi sai lẩc vâ giêëc mú,
nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn kinh cng cố nghơa vâ liïn quan
chùåt chệ àïën àúâi sưëng thêìm kđn ca ngûúâi bïånh. Têët nhiïn tưi
khưng àôi hỗi cấc bẩn tin tûúãng vâo nhûäng àïì nghõ ca tưi sau hai
thđ d nây. Nhûng cấc bẩn cng khưng thïí àôi hỗi tưi àûa ra thûåc
nhiïìu thđ d khấc cho túái khi nâo cấc bẩn tin tûúãng hoân toân. Vò
cố nhiïìu chi tiïët quấ nïn nïëu chng ta mën hiïíu rộ mưåt trong cấc
àiïím vïì l thuët bïånh thêìn kinh, tưi phẫi dânh mưå
t lúáp hổc trong
sấu thấng mưỵi tìn 5 giúâ múái dẩy xong àûúåc. Vò thïë nïn tưi dûâng
lẩi úã hai thđ d nây thưi. Cấc bẩn mën khẫo cûáu sêu rưång hún nïn
àổc nhûäng sấch vúã vïì àiïím nây, vđ d nhû nhûäng cưng trònh giẫi
thđch cấi triïåu chûáng àậ trúã thânh cưí àiïín ca J.B reuer (chûáng
nấo loẩn thêìn kinh), cưng trònh giẫi thđch nhûäng triïåu chûáng tùm
tưëi ca bïånh àiïn dẩi trễ con ca C.G.Jung vâ nhûäng bâi àùng trïn
cấc tẩp chđ khấc. Nhûäng cưng trònh khẫo cûáu nây khưng thiïëu sốt.
Sûå phên tđch, giẫi thđch, dêỵn giẫi nhûäng triïåu chûáng bïånh thêìn
kinh àûúåc cấc nhâ
phên têm hổc ch trổng àïën nưỵi hổ qụn ln
nhûäng vêën àïì khấc trong vêën àïì nây.
Cấc bẩn nâo mën tòm hiïíu sệ ngẩc nhiïn khi thêëy sao nhiïìu
tâi liïåu thïë, nhûng cấc bẩn cng sệ gùåp mưåt vâi khố khùn. nghơa
ca mưåt triïåu chûáng nùçm trong cấc liïn quan vúái àúâi sưëng thêìm

kđn ca ngûúâi bïånh. Triïåu chûáng câng cố tđnh cấch cấ nhên bao
nhiïu, chng ta câng cêìn giẫi thđch nhûäng liïn quan àố bêëy nhiïu.
Mưỵi khi àûáng trûúác mưåt tònh trẩng khưng cố nghơa hay trûúác mưåt
hânh vi khưng cố mc àđch rộ râng, chng ta pha
ãi cưë tòm ra
nghơa vâ mc àđch àố. Hânh vi ấm ẫnh ca ngûúâi bïånh chẩy tûâ
phông nây qua phông khấc rưìi bêëm chng gổi ngûúâi hêìu phôngn
thûåc cố tđnh àiïín hònh cho nhûäng triïåu chûáng nây. Nhûng nhiïìu
khi chng ta cng thêëy cố nhûäng triïåu chûáng cố àùåc tđnh khấc.
Nhûäng triïåu chûáng nây phẫi àûúåc coi nhû àiïín hònh cho bïånh thêìn
Phên têm hổc nhêåp mưn 87

kinh, vò giưëng nhau trong mổi trûúâng húåp, sûå khấc biïåt giûäa cấ
nhên bõ xoấ nhoâ àïën nưỵi chng ta khưng thïí gùỉn liïìn chng vâo
vúái àúâi sưëng cấ nhên ca ngûúâi bïånh hay àùåt chng trûúác nhûäng
tònh trẩng cố thûåc. Lïỵ nghi ca ngûúâi bïånh thûá hai cố tđnh àiïín
hònh nhiïìu hún nhûng cng cố nhiïìu tđnh cấ biïåt lâm cho chng ta
cố thïí giẫi thđch àûúåc lõch sûã ca trûúâng húåp àố. Nhûng têët cẫ
nhûäng ngûúâi bõ ấm ẫnh àïìu cố khuynh hûúáng lùåp ài lùåp lẩi mưåt cûã
chó, lâm cho cûã chó nây thânh nhõp nhâng, tòm cấch tấch bẩch cûã
chó ào
á ra. Phêìn lúán bổn hổ cố thối quen rûãa tay. Nhûäng ngûúâi bïånh
súå ra phưë, khưng phẫi lâ nhûäng sûå ấm ẫnh, cố thïí coi nhû nhûäng
chûáng nấo loẩn thêìn kinh, hay sûå lo êu phêåp phưìng, thûúâng lùåp ài
lùåp lẩi mậi mậi mưåt vâi cûã chó àïën chấn nẫn: súå nhûäng núi t tng,
nhûäng núi úã ngoâi trúâi rưång, nhûäng àûúâng phưë dâi ngóçng mậi
khưng hïët. Hổ cố cẫm tûúãng àûúåc che chúã khi ài cng mưåt ngûúâi
quen hay nghe tiïëng xe àùçng sau lûng. Nhûng àùçng sau nhûäng
triïåu chûáng chung nây, mưỵi ngûúâi àïìu cố nhûäng tđnh cấ biïåt nhiïìu
khi hoân toâ

n trấi ngûúåc nhau. Cố ngûúâi súå àûúâng phưë chêåt hểp,
ngûúâi khấc súå àûúâng phưë rưång, cố ngûúâi chó ài ra ngoâi khi cố đt
ngûúâi qua lẩi, cố ngûúâi chó ài ra ngoâi khi cố nhiïìu ngûúâi ngoâi
phưë. Sûå nấo loẩn thêìn kinh cng thïë tuy cố nhiïìu àiïím cấ biïåt
nhûng cng cố nhiïìu àiïím àiïín hònh cố tđnh cấch chung lâm cho
rêët khố tòm ra cưåi rïỵ khi khẫo sất lõch sûã ca ngûúâi bïånh. Chng ta
dûåa vâo nhûäng tđnh cấch àiïín hònh cố thïí àoấn bïånh. Nïëu trong
mưåt trûúâng húåp nấo loẩn thêìn kinh chùèng hẩ
n, chng ta cố thïí gấn
cho mưåt trûúâng hổp àiïín hònh mưåt biïën cưë cấ biïåt nâo àố, vđ d nhû
mưåt sûå nưn oể vâo nhiïìu sûå nưn oể khấc, chng ta sệ bõ lẩc hûúáng
khi sûå phên tđch cho thêëy trong mưåt trûúâng húåp khấc sûå nưn oể lẩi
bùỉt ngìn úã mưåt biïën cưë cấ nhên cố tđnh cấch khấc hùèn. Lc àố
chng ta sệ phẫi cưng nhêån rùçng nhûäng sûå nưn oể do sûå nấo loẩn
thêìn kinh gêy ra cố nhûäng ngun nhên mâ chng ta khưng biïët,
vò nhûäng sûå kiïån do sûå phên tđch àûa ra chó lâ nhûäng dun cúá bõ
lúåi dng khi cêìn àïën.
Vò thï
ë cho nïn chng ta ài àïën kïët lån nẫn lông lâ nïëu nhúá
nhûäng sûå kiïån vâ biïën cưë sưëng àưång àưëi vúái ngûúâi bïånh, chng ta
àậ ài àïën mưåt vâi sûå giẫi thđch thoẫ àấng vïì nghơa cấc triïåu
chûáng thêìn kinh, vïì phûúng diïån cấ nhên thò chng ta àậ khưng
tòm àûúåc nghơa ca nhûäng triïåu chûáng àiïín hònh xẫy ra ln
ln. Ngoâi ra tưi cng chûa àûa ra cho cấc bẩn xem àûúåc hïët
nhûäng khố khùn gùåp phẫi mưỵi khi mën phên tđch thûåc rộ râng
nhûäng triïåu chûáng. Tưi sệ khưng nối àïën nhiïìu sûå khố khùn àố
Sigmund Freud 88

khưng phẫi vò mën cho cưng cåc ca mònh cố vễ tưët àểp nhûng
chđnh vò khưng mën lâm loẩn ốc cấc bẩn trong bíi àêìu tiïëp xc

nây. Chng ta chó múái ài nhûäng bûúác àêìu chêåp chûäng trong cưng
viïåc tòm hiïíu nghơa ca cấc triïåu chûáng, chng ta phẫi tẩm hâi
lông vúái nhûäng kïët quẫ thu lûúåm àûúåc vâ chó tiïën dêìn vïì phđa
nhûäng àiïìu chûa biïët. Tưi an i cấc bẩn bùçng mổi cấch nối rùçng,
giûäa nhûäng triïåu chûáng nối trïn khưng thïí nâo cố sûå khấc biïåt
dûúåc. Nïëu nhûäng triïåu chûáng cấ nhên chùỉc chùỉn phu
å thåc vâo
nhûäng biïën cưë sưëng àưång ca ngûúâi bïånh thò nhûäng triïåu chûáng
àiïín hònh cng ph thåc vâo nhûäng biïën cưë àiïín hònh, nghơa lâ
chung cho mổi ngûúâi. Nhûäng tđnh chêët khấc tòm thêëy àïìu àïìu
trong cấc ngûúâi bïånh chó lâ nhûäng phẫn ûáng tưíng quất thûúâng xẫy
ra àưëi vúái ngûúâi bïånh, vđ d nhû nhûäng sûå lùåp ài lùåp lẩi mưåt cûã chó
nâo àố vâ lông àa nghi trong triïåu chûáng bõ ấm ẫnh. Tốm lẩi
chng ta chùèng cố l do gò àïí nẫn lông trûúác khi biïët àûúåc nhûäng
kïët quẫ thu lûúåm àûúåc vïì sau nây.
Trong thuët vïì giêëc mú chng ta cng gùåp nhûäng khố khùn
tûúng tûå. Nưåi dung rộ râng ca giêëc mú cng cố sûå khấc biïåt cấ
nhên to lúán, chng ta àậ trònh bây lâ sûå phên tđch gip àûúåc cho ta
nhûäng gò chûáa àûång trong nưåi dung àố. Nhûng cẩnh nhûäng giêëc
mú cấ nhên cố nhûäng giêëc mú àiïín hònh xẫy ra giưëng nhau hoân
toân àưëi vúái mổi ngûúâi. Àố lâ nhûäng giêëc mú cố nưåi dung àưìng nhêët
rêët khố giẫi thđch: vđ d nhû ngûúâi ta nùçm mú thêëy mònh bõ ngậ,
bay lïn, lûúån ài lûúån lẩi, búi lưåi, thêëy mònh bõ ngùn trúã hay trêìn
tr
ìng, vâ nhiïìu giêëc mú hưìi hưåp lo êu khấc cố thïí giẫi thđch nhiïìu
cấch khấc nhau tu theo tûâng ngûúâi, nhûng khưng giẫi thđch àûúåc
tẩi sao nố lẩi cố tđn cấch àiïín hònh vâ àïìu àïìu chấn nẫn nhû thïë.
Trong nhûäng giêëc mú nây cng nhû trong chûáng bïånh thêìn kinh
àiïín hònh chng ta thêëy cố nhûäng chi tiïët cấ nhên, thay àưíi ln
ln, nïëu múã rưång quan niïåm nây ra chng ta cố thïí àûa chng

vâo khung cẫnh ca nhûäng giêëc mú khấc mâ khưng cêìn lâm mưåt
àiïìu gò mẩnh mệ cẫ.
Cư gấi múái 19 tíi, xinh àểp, thưng minh, con mưåt, hổc giỗi.
Lc bế cư tỗ ra kiïu ngẩ
o man rúå, trong nhûäng nùm gêìn àêy,
chùèng cố l do gò rộ râng, cư tỗ ra cấu kónh vư lưëi. Àưëi vúái mể, cư tỗ
ra giêån dûä, lc nâo cng tỗ ra bêët bònh, vễ mùåt tùm tưëi, têm hưìn
bêët àõnh, ln ln nghi ngúâ, vâ rt cc th nhêån lâ khưng thïí
mưåt mònh ài ra phưë àûúåc. Trẩng thấi nây phûác tẩp gưìm đt nhêët hai
cùn bïånh: súå khưng dấm ra phưë vâ bõ ấm ẫnh. Àiïìu chng ta cêìn
Phên têm hổc nhêåp mưn 89

àïí trong trûúâng húåp nây lâ nhûäng lïỵ nghi cư ta lâm trûúác khi ài
ng lâm cho cẫ mể cư àau àúán khưng đt. Ngûúâi bònh thûúâng trûúác
khi ài ng cng hay cố thối quen lâm mưåt vâi àiïìu, mưåt vâi lïỵ nghi
gò àố rưìi múái ài ng vâ tưëi nâo khưng lâm khưng sao ng àûúåc.
Nhûng nhûäng lïỵ nghi àố àưëi vúái ngûúâi bònh thûúâng cố vễ húåp l, ri
cố khi nâo vò cúá nây cúá khấc phẫi thay àưíi cht đt trong lïỵ nghi àố,
ngûúâi bònh thûúâng cng khưng tỗ vễ khố chõu vâ cố thïí thđch ûáng
ngay vúái tònh thïë múái. Nhûng trong trûúâng trong trûúâng húåp bïånh
hoa
ån thò nhûäng lïỵ nghi nây bùỉt båc phẫi diïỵn ra hâng ngây, d
phẫi chõu nhiïìu sûå hy sinh to lúán, chó khấc nhûäng lïỵ nghi thûúâng úã
chưỵ quấ t mó khưng húåp l. Ngûúâi bïånh phên trêìn lâ nïëu khưng
lâm mêët hïët mổi tiïëng àưång ài thò cư ta khưng sao ng àûúåc: trûúác
hïët cư ta hậm khưng cho quẫ lùỉc chiïëc àưìng hưì to trong phông
chẩy, bùỉt cêët hïët nhûäng àưìng hưì khấc kïí cẫ àưìng hưì àeo tay; sau
àố bùỉt mang vâo phông, àïí lïn bân nhûäng bònh hoa lâm sao cho
chng khưng thïí rúi xëng àêët ban àïm lâm cho cư ta khưng ng
àûúåc. Cư ta biïët rộ nhûäng sûå sûãa soẩn nây thûåc ra khưng cêìn thiïët,

chiï
ëc àưìng hưì àeo tay àïí trong hưåp trong phông khưng thïí lâm cho
cư mêët ng, riïng chng ta thò ta thêëy rộ lâ tiïëng tđch tùỉc ca àưìng
hưì tay khưng lâm cho ai mêët ng cẫ trấi lẩi côn gip thïm cho giêëc
ng nûäa. Cư gấi cng biïët lâ chùèng cố l do gò trong viïåc súå cấc
bònh hoa rúi xëng àêët àïí lâm cho mònh mêët ng. Nhûäng àiïìu kiïån
khấc trong lïỵ nghi chùèng liïn quan gò àïën cêu chuån nghó ngúi.
Trấi lẩi nûäa: ngûúâi bïånh àôi cûãa phông thưng sang phông cha mể
phẫi múã, mën àẩt àûúåc mc àđch àố cư lêëy nhiïìu àưì vêåt chùån
khưng cho cûãa múã ra múã vâo àûúåc. Nhûng nhûäng lïỵ nghi quan
trổng hún thå
c vïì chiïëc giûúâng. Gưëi khưng àûúåc chẩm vâo thânh
giûúâng, àïåm nhỗ kï trïn àêìu phẫi àùåt thânh hònh quẫ trấm, lc
ng àêìu phẫi àùåt àng giûäa àûúâng chếo ca hònh nây. Àïåm lưng
dûúái chên phẫi lùỉc sao cho lưng dưìn vïì mưåt phđa, nhûng sau khi
dưìn xong ngûúâi bïånh lẩi lùỉc lẩi cho àïìu.
Tưi khưng mën kïí thïm nhiïìu chi tiïët nûäa vò chng khưng
cho ta biïët gò hún, cố thïí àûa chng ta ài quấ xa mc àđch ca
chng ta. Nhûng nhûäng viïåc lâm trïn khưng dïỵ dâng gò àêu: ln
ln cư gấi súå lâm khưng àêìy à, mổi cûã àưång àïìu àûúåc xem xết k
câng, kiïím àiïím lẩi k lûúäng, kế
o dâi hâng giúâ hay cố khi hai giúâ
liïìn khiïën cho cư gấi vâ cha mể khưng sao ng àûúåc.
Phên tđch sûå viïåc nây khưng dïỵ dâng nhû trong trûúâng húåp
trïn. Tưi phẫi hûúáng dêỵn cư gấi trong viïåc giẫi thđch nhûng cư ln
Sigmund Freud 90

ln gẩt bỗ àïì nghõ ca tưi bùçng nhûäng tiïëng “khưng” quẫ quët,
nïëu cố lâm theo lúâi tưi, cư chó lâm mưåt cấch miïỵn cûúäng vúái mưåt vễ
nghi ngúâ khinh bó. Nhûng sau àố cư tỗ ra ch àïën nhûäng àïì nghõ

àûa ra, tòm cấch àûa ra mưåt vâi tûúãng. Nhúá lẩi vâi k niïåm, vâ
sau cng, sau mưåt cưng viïåc suy tđnh k câng, cư chêëp nhêån mổi lúâi
giẫi thđch ca tưi. Trong khi chûäa chẩy, cư dêìn dêìn tỗ ra khưng
quấ k lûúäng trong lïỵ nghi nûäa, vâ khi chûäa chẩy xong cư bỗ hùèn
khưng lâm nhûäng lïỵ nghi àố nûäa. Cưng viïåc ca chng ta khưng
ch trổng àùåc biïåt àïën tûâng triïåu chûá
ng mưåt, thónh thoẫng chng
ta phẫi bỗ mưåt vâi giẫ thiïët vò chùỉc chùỉn sau nây lẩi phẫi quay lẩi
vêën àïì àố bùçng con àûúâng khấc. Cho nïn nhûäng àiïìu giẫi thđch vïì
cấc triïåu chûáng àem trònh bây cho cấc bẩn xem lâ mưåt tưíng húåp
nhûäng kïët quẫ thu lûúåm àûúåc sau bao nhiïu tìn lïỵ, bao nhiïu
thấng lâm viïåc cêìn c.
Ngûúâi bïånh dêìn dêìn hiïíu rùçng vò chiïëc àưìng hưì tûúång trûng
cho êm hưå àân bâ nïn cư ta khưng chõu àûúåc sûå cố mùåt ca àưìng hưì
trong phông. Chiïëc àưìng hưì àeo tay súã dơ tûúång trûng cho êm hưå lâ
vò tiïëng kïu àïìu dïìu, àõnh k. Cố
nhiïìu ngûúâi àân bâ thûúâng nối
rùçng k kinh nguåt ca mònh àïìu àïìu nhû mưåt chiïëc àưìng hưì.
Nhûng ngûúâi bïånh súå nhêët lâ bõ mêët ng vò tiïëng tđch tùỉc, tiïëng
tđch tùỉc nây tûúâng trûng cho sûå phêåp phưìng ca êm hẩch trong khi
bõ kđch àưång vïì dc tònh. Chđnh sûå kđch àưång nây àậ lâm cư gấi
thûác dêåy ban àïm, chđnh vò súå êm hẩch cûúng lïn nïn cư ta khưng
dấm àïí àưìng hưì trong phông. Bònh hoa tûúång trûng cho cú quan
sinh dc àân bâ. Do àố sûå súå hậi khi thêëy cấc bònh hoa cố thïí rúi
xëng àêët vâ vúä toang ra khưng phẫi khưng cố nghơa. Cấc bẩn
chùỉc cng biïët thối tc c
a chng ta, trong lïỵ àđnh hưn àêåp vúä mưåt
vâi cấi àơa hay bònh hoa. Mưỵi ngûúâi dûå lïỵ àđnh hưn àïìu nhùåt lêëy
mưåt mẫnh vúä, coi nhû mònh khưng cố quìn gò liïn lẩc vúái cư dêu
nûäa. Cư gấi cố nhiïìu tûúãng vâ k niïåm vïì chuån cho bònh hoa

vâo phông. Dẩo côn nhỗ cư ta bõ ngậ trong lc ưm trong tay mưåt cấi
bònh bùçng thu tinh hay bùçng àêët vâ chẫy mấu tay rêët nhiïìu. Trúã
thânh con gấi, biïët nhûäng sûå viïåc liïn quan àïën viïåc giao húåp cư ta
bõ ấm ẫnh búãi nghơa lâ biïët àêu trong àïm tên hưn, mònh khưng
chẫy mấu vâ sệ bõ chưìng ngúâ lâ mêët trinh. Vò thïë, viïåc giûä gòn
khưng cho bònh hoa vúä ban àïm chđnh lâ sûå phẫn khấng mê
ët trinh
lâ viïåc chẫy mấu sau khi giao húåp lêìn àêìu, phẫn khấng lông súå hậi
khưng chẫy mấu cng nhû cố chẫy mấu ban àïm. Côn viïåc ngùn
khưng cho xẫy ra tiïëng àưång khưng liïn quan gò àïën nhûäng sûå viïåc
trïn.