Phân tâm học nhập môn ( Q3 )

Phên têm hoåc nhêåp mön 1

MUÅC LUÅC
PHÊÌN 3 (TIÏËP)............................................................................................................................... 2


Sigmund Freud 2

PHÊÌN 3 (tiïëp)
Bïånh nấo loẩn thêìn kinh thûúâng phất sinh cấc triïåu chûáng úã
khùỉp cấc cú quan trong thên thïí vâ lâm rưëi loẩn sûå hoẩt àưång ca
cấc cú quan nây. Trong chûáng bïånh nây cố à mổi khuynh hûúáng
sa àổa tòm cấch thay thïë cú quan sinh dc bùçng nhûäng cú quan
khấc, hoẩt àưång tûúng tûå nhû cú quan sinh dc. Chđnh nhúâ khẫo
sất triïåu chûáng ca bïånh thêìn kinh nây, chng ta múái tòm ra àûúåc
quan niïåm rùçng mổi cú quan trong thên thïí, ngoâi nhiïåm v thưng
thûúâng ra côn giûä mưåt vai trô giưëng nhû ca cú quan sinh dc,
nhiïìu khi mẩnh àïën nưỵi lâm rưëi loẩn cấc sûå hoẩt àưång bònh thûúâng
ca cú quan àố. Cố
rêët nhiïìu cẫm giấc, triïåu chûáng ca bïånh nấo
loẩn vïì thêìn kinh têåp trung ca cấc cú quan khưng liïn quan gò
àïën vêën àïì sinh dc cẫ vâ àiïìu nây cho ta biïët vïì tđnh chêët ca
chng: chng lâ sûå thỗa mận tònh dc sa àổa bùçng nhûäng cú quan
khưng phẫi lâ cú quan tònh dc nhûng hoẩt àưång nhû nhûäng cú
quan nây. Ln ln chng ta thêëy nhûäng cú quan thu nhêån àưì ùn
vâ cú quan bâi tiïët trúã thânh nhûäng cú quan kđch àưång tònh dc.
Nhêån xết nây cng tûúng tûå nhû nhêån xết ca chng ta vïì sûå sa
àổa, chó cố àiïìu khấc lâ trong sûå sa àổa nhûäng hânh vi sa àổa cố
thïí
nhêån àûúåc thêëy mưåt cấch dïỵ dâng, khưng sao lêìm àûúåc trong
khi trong sûå nấo loẩn thêìn kinh, chng ta phẫi bùỉt àêìu bùçng cấch

giẫi thđch nhûäng triïåu chûáng, rưìi cho nhûäng khuynh hûúáng tònh
dc sa àổa nây vâo trong vư thûác chûá khưng cho lâ chng cố trong
thûác ca ngûúâi bïånh.
Trong sưë cấc hònh thûác ca bïånh thêìn kinh bõ ấm ẫnh, hònh
thûác quan trổng nhêët lâ nhûäng hònh thûác bõ ấp lûåc ca nhûäng
khuynh hûúáng sa àổa; nhûäng triïåu chûáng nây chđnh lâ nhûäng
phûúng phấp chưëng lẩi nhûäng sûå ham mën hay mư tẫ sûå giùç
ng co
giûäa chđ thỗa mận vâ chđ chưëng lẩi. Nhûng sûå thỗa mận thay vò
dng con àûúâng ngùỉn nhêët àïí àẩt mc àđch lẩi phất hiïån trong cûã
chó ca ngûúâi bïånh bùçng nhûäng con àûúâng quanh co lâm cho ngûúâi
bïånh phẫi chõu biïët bao nhiïu àiïìu àau khưí. Nhûäng hònh thûác
khấc thûúâng phất hiïån bùçng nhûäng cûã chó mâ ngûúâi bònh thûúâng
chó lâm vúái tđnh cấch sûãa soẩn trong viïåc giao cêëu: ngûúâi bïånh
Phên têm hổc nhêåp mưn 3

mën nhòn, súâ soẩng, tòm tôi trong nhûäng núi thêìm kđn nhêët. Vò
thïë nïn chng ta cố thïí cùỉt nghơa àûúåc tẩi sao ngûúâi bïånh lẩi rêët
súå khi cố ngûúâi súâ mố àïën mònh. Cố rêët nhiïìu cûã chó ca nhûäng
ngûúâi bõ ấm ẫnh lùåp ài lùåp lẩi cûã chó th dêm, vâ cûã chó th dêm
nhû cấc bẩn dậ biïët, thûúâng ài kêm vúái nhiïìu hònh thûác khấc nhau
ca nhûäng hânh vi tònh dc ài sai chiïìu hûúáng.
Tưi cố thïí dïỵ dâng nối àïën nhiïìu liïn quan nûäa giûäa sûå sa
àổa vâ chûáng bïånh thêìn kinh, nhûng nhûäng àiïìu vûâa nối à dng
cho cưng viïåc ca chng ta rưì
i. Nhûng chng ta khưng nïn gấn cho
nhûäng triïåu chûáng, sûå cố mùåt vâ cûúâng àưå ca khuynh hûúáng sa
àổa ca loâi ngûúâi mưåt têìm quan trổng quấ mûác. Chùỉc cấc bẩn cố
nghe nối rùçng cố ngûúâi mùỉc bïånh thêìn kinh chó vò khưng àûúåc thỗa
mận vïì tònh dc. Lc àố nhu cêìu vïì tònh dc sệ ài vâo con àûúâng

bêët thûúâng. Vïì sau cấc bẩn sệ biïët sûå viïåc trong nhûäng trûúâng húåp
nây xẫy ra nhû thïë nâo, nhûng ngay tûâ bêy giúâ cấc bẩn àậ hiïíu
rùçng nhûäng khuynh hûúáng sa àổa sau khi bõ dưìn ếp sệ tấi xët
hiï
ån mẩnh mệ hún lâ nïëu chng ta khưng gùåp trúã ngẩi trong viïåc
thỗa mận tònh dc mưåt cấch bònh thûúâng. Àưëi vúái nhûäng sûå sa àổa
rộ râng ngûúâi ta cng nhêån thêëy mưåt ẫnh hûúãng tûúng tûå. Nhûäng
sûå sa àổa nây thûúâng xët hiïån trong trûúâng húåp sûå thỗa mận tònh
dc gùåp nhûäng sûå trúã ngẩi khưng vûúåt qua àûúåc vò mưåt vâi ngun
nhên xậ hưåi nhêët thúâi hay cố tđnh cấch lêu dâi. Cố nhûäng trûúâng
húåp trong àố sûå sa àổa khưng liïn quan gò àïën nhûäng àiïìu kiïån kïí
trïn vâ chó lâ hònh thûác bònh thûúâng ca cấ nhên trong viïåc thỗa
mậ
n tònh dc.
Chùỉc cấc bẩn cố cẫm tûúãng rùçng thay vò vẩch rộ nhûäng liïn
quan giûäa tònh dc bònh thûúâng vâ tònh dc sa àổa ra, chng ta
chó câng lâm cho chng tưëi tùm thïm lïn thưi. Cấc bẩn hậy chó
nghơ àïën nhûäng àiïìu sau àêy nïëu quẫ àng lâ trong nhûäng ngûúâi
khưng àûúåc thỗa mận tònh dc bònh thûúâng, chng ta thêëy xët
hiïån nhûäng khuynh hûúáng sa àổa vâ nhûäng khuynh hûúáng nây
khưng thïí xët hiïån àûúåc nïëu khưng cố viïåc ngùn trúã trong viïåc
thỗa mận tònh dc thò chng ta phẫi cưng nhêån lâ d sao trong
nhûäng ngûúâi nối trïn cng àậ cố sùén mêì
m mưëng ca nhûäng sûå sa
àổa àố rưìi, nghơa lâ nhûäng sa àổa àậ tiïìm tâng sùén trong ngûúâi hổ
tûâ lêu. Cưng nhêån thïë xong, chng ta nối àïën nhûäng sûå viïåc múái
khấc mâ tưi àậ bấo trûúác trong nhûäng dông trïn. Phên têm hổc
phẫi ch trổng àïën àúâi sưëng tònh dc ca trễ con vò nhêån thêëy rùçng
nhûäng k niïåm vïì tûúãng xët hiïån trong nhûäng ngûúâi bõ bïånh
Sigmund Freud 4

thêìn kinh bao giúâ cng àûa hổ quay trúã lẩi nhûäng nùm àêìu tiïn
ca thúâi thú êëu. Kïët lån ca chng ta àïìu àûúåc chûáng minh bùçng
nhûäng àiïìu quan sất àûúåc trong trễ con. Vâ chng ta thêëy rùçng têët
cẫ nhûäng khuynh hûúáng sa àổa nây àïìu bùỉt ngìn trong thúâi thú
êëu, rùçng trễ con cố trong mònh chng nhûäng mêìm mưëng ca cấc
khuynh hûúáng sa àổa nây. Nối tốm lẩi, tònh dc sa àổa khưng lâ gò
khấc hún lâ tònh dc ca trễ con àûúåc phống àẩi vâ phên chia
thânh nhûäng khuynh hûúáng àùåc biïåt khấc.
Bêy giúâ hùèn cấc bẩn nhòn nhûäng sûå sa àổa bùçng con mùỉt
khấc vâ
khưng thïí khưng cưng nhêån rùçng nhûäng sûå sa àổa qa cố
liïn quan chùåt chệ vúái àúâi sưëng tònh dc ca con ngûúâi. Nhûng cấc
bẩn chó àïën àûúåc àố vúái biïët bao nhiïu sûå ngẩc nhiïn vâ thêët vổng.
Trûúác hïët cấc bẩn cố mën ph nhêån hïët: nâo sûå kiïån rùçng trễ
con cng cố mưåt àúâi sưëng tònh dc, nâo tđnh cấch àûáng àùỉn ca cấc
sûå tòm tôi ca chng ta, nâo quìn ca tưi àûúåc thêëy giûäa nhûäng
àiïìu chng ta lïn ấn nhû mưåt sûå sa àổa vâ thấi àưå ca trễ con cố
mưåt cấi gò giưëng nhau. Tưi mën nố
i cho cấc bẩn rộ vò l do nâo cấc
bẩn mën ph nhêån hïët rưìi sau àố sệ nối vïì toân thïí nhûäng àiïìu
nhêån xết ca tưi. Nối rùçng trễ con khưng cố mưåt àúâi sưëng tònh dc -
gưìm à mổi thûá nhû kđch àưång tònh dc, nhu cêìu thỗa mận tònh
dc - vâ àúâi sưëng nây chó àưåt nhiïn xët hiïån vâo nùm chng 12
hay 14 tíi, tûác lâ àûa ra mưåt nhêån xết khưng thïí nâo cố thûåc vïì
phûúng diïån sinh l, chùèng khấc gò cho rùçng trễ con khưng hïì cố cú
quan tònh dc vâ cú quan nây chó xët hiïån khi chng àïën tíi
dêåy thò thưi. Àiïìu xët hiïån vâo tíi dêåy thò chó lâ
cú nùng sinh
sẫn dng mưåt gìng mấy thên thïí vâ tinh thêìn cố sùén trong àûáa

bế àïí àẩt mc àđch. Chđnh vò bẩn lêìm lêỵn tònh dc vâ sinh dc nïn
bẩn múái khưng hiïíu àûúåc nhûäng vêën àïì tònh dc, sa àổa vâ chûáng
bïånh thêìn kinh. Àiïìu lêìm lêỵn nây rêët tai hẩi. Àiïìu ngẩc nhiïn lâ
àiïìu lêìm lêỵn nây lẩi bùỉt ngìn úã sûå kiïån rùçng cấc bẩn cng àậ lâ
trễ con vâ chõu ẫnh hûúãng ca giấo dc ngùn cêëm bẩn cố nhûäng
tûúãng àố. Vïì phûúng diïån giấo dc, xậ hưåi thûúâng tûå gấn cho mònh
nhiïåm v
chđnh lâ ngùn cẫn, kòm hậm bẫn nùng tònh dc khi nố
xët hiïån nhû mưåt nhu cêìu sinh sẫn, giúái hẩn sûå hoẩt àưång ca nố,
ếp nố phẫi theo chđ ca mưåt cấ nhên vâ sûå àê nến ca xậ hưåi. Xậ
hưåi cng quan têm àïën viïåc ngùn chùån sûå phất triïín ca bẫn nùng
tònh dc cho túái khi àûáa bế àẩt túái mưåt trònh àưå chđn mi nâo àố
trong xậ hưåi vò khi àïën tíi àố rưìi, giấo dc khưng côn ẫnh hûúãng
gò àïën àûáa bế nûäa. Nïëu xët hiïån quấ súám, tònh dc sệ gẩt bỗ
nhûäng hâng râ
o ngùn cẫn vâ cën ài hïët nhûäng kïët quẫ mâ giấo
Phên têm hổc nhêåp mưn 5

dc àậ phẫi khố nhổc lùỉm múái àẩt àûúåc. Nhiïåm v ngùn chùån bẫn
nùng tònh dc khưng phẫi lâ mưåt cưng viïåc dïỵ dâng: cố khi chng
àûúåc thûåc hiïån quấ súám hóåc quấ đt. Nïìn tẫng ca xậ hưåi loâi
ngûúâi cố tđnh cấch kinh tïë: vò khưng à phûúng tiïån àïí cho mổi
ngûúâi trong xậ hưåi khưng lâm mâ cng sưëng àûúåc, xậ hưåi bùỉt båc
phẫi hẩn chïë sưë ngûúâi sưëng trong xậ hưåi vâ lâm cho hổ qụn nhûäng
àôi hỗi vïì tònh dc, dng nghõ lûåc vïì tònh dc cho sûå lâm viïåc.
Ch
ng ta àûáng trûúác nhu cêìu cêìn thiïët àïí sưëng ca mổi thúâi, phất
sinh ra tûâ khi cố loâi ngûúâi vâ tưìn tẩi mậi cho túái bêy giúâ.
Cố lệ kinh nghiïåm àậ chûáng tỗ cho cấc nhâ giấo dc thêëy
rùçng cưng viïåc kòm hậm tònh dc ca thïë hïå múái chó lâm àûúåc khi

ngûúâi ta khưng chúâ àúåi tíi dêåy thò mâ bùỉt àêìu ngay tûâ nhûäng
nùm àêìu tiïn ca thúâi thú êëu, bùỉt trễ con phẫi chõu kòm hậm nhu
cêìu tònh dc àïí sûãa soẩn cho tíi dêåy thò. Àïí àẩt mc àđch àố
ngûúâi ta ngùn cêëm khưng cho trễ con hoẩt àưång tònh dc, àưíi
hûúáng nhûäng hoẩ
t àưång nây vúái hy vổng lâm cho àúâi sưëng ca
chng ta trúã thânh vư dc, àïí rưìi dêìn dêìn ngûúâi ta tin tûúãng rùçng
àúâi sưëng trễ con khưng cố tònh dc thûåc. Lông tin tûúãng nây àậ
àûúåc khoa hổc xấc nhêån. Àïí cho nhûäng àiïìu mònh dẩy khỗi mêu
thỵn vúái àiïìu mònh mën, ngûúâi ta àậ khưng àïí gò àïën hoẩt
àưång tònh dc ca trễ con - vâ àiïìu nây khưng dïỵ gò thûåc hiïån nưíi -
hóåc ngûúâi ta lâm cho khoa hổc cố mưåt quan àiïím khấc vïì vêën àïì.
Àûáa bế àûúåc coi nhû trong sẩch, ngêy thú vâ kễ nâo nối trấi lẩi sệ
bõ coi lâ
kễ phẩm thûúång, phẩm àïën nhûäng tònh cẫm thiïng liïng
vâ êu ëm nhêët ca nhên loẩi.
Chó cố trễ con múái khưng bõ lûâa búãi nhûäng quy ûúác àố; chng
ln ln àôi hỗi quìn lúåi ca chng vâ chûáng tỗ rùçng, àưëi vúái
chng, con àûúâng trong sẩch lâ con àûúâng dâi chûa ài àïën. Cố àiïìu
lẩ lâ ngay cẫ nhûäng ngûúâi khưng chõu cưng nhêån lâ trễ con cng cố
dc tònh lẩi lâ nhûäng ngûúâi àïí nhêët àïën viïåc giấo dc chng vïì
tònh dc vâ lïn ấn gùỉt gao nhûäng sûå phất hiïån ca dc tònh núi
chng. Ngoâi ra, vïì phûúng diïån l thu
ët thûåc th võ khi nghơa
rùçng nùm nùm àêìu tiïn trong thúâi thú êëu, vâo tíi mâ trễ con đt cố
thânh kiïën hún vïì tònh dc lẩi lâ nhûäng nùm bõ mêy múâ ca sûå
mêët trđ nhúá che ph nhiïìu nhêët, àấm mêy múâ nây chó cố phên têm
hổc múái quết ài àûúåc. Tuy vêåy tíi nây lâ tíi cố thïí cố mưåt vâi
hònh thûác giêëc mú.
Vâ bêy giúâ, tưi mën trònh bây cho cấc bẩn nghe mưåt cấch rộ

râng hún vïì nhûäng àiïìu khẫo cûáu vïì àúâi sưëng tònh dc ca trễ con.
Sigmund Freud 6

Àïí àẩt mc àđch àố xin phếp cấc bẩn cho tưi nối àïën khấi niïåm ca
sûå khất dc (libido). Sûå khất dc giưëng nhû sûå àối ùn nối chung.
Ngûúâi ta àối tûác lâ bẫn nùng tiïu th àưì ùn cêìn àûúåc thỗa mận,
cng nhû ngûúâi ta khất dc khi bẫn nùng nhc dc cêìn àûúåc thỗa
mận. Chng ta khưng cêìn cùỉt nghơa nhûäng khấi niïåm khấc nhû sûå
kđch àưång vâ sûå thỗa mận tònh dc. Cấc bẩn sệ phẫn àưëi tưi bùçng
cấch nối rùçng, nhûäng hoẩt àưång tònh dc ca trễ con múã cho chng
ta mưåt mưi trûúâng giẫi thđch rêët rưång hêìu nhû bêët têå
n. Chng ta
tiïën túái àûúåc nhûäng sûå giẫi thđch nây bùçng cấch phên tđch tht li.
Nhûäng phất hiïån àêìu tiïn ca tònh dc trong àûáa bế sú sinh cng
gùỉn liïìn vâo nhiïìu cưng viïåc khấc ca àúâi sưëng. Quan têm chđnh
ca àûáa bế lâ tiïu th àưì ùn. Mưỵi khi ùn xong àûáa bế lùn ra ng
trong lông mể, mùåt lưå vễ sung sûúáng thỗa mận mâ vïì sau nây
ngûúâi ta thêëy giưëng y nhû vễ sung sûúáng thỗa mận ca ngûúâi lúán
sau khi thỗa mận tònh dc. Nhûng nối thïë chûa à àïí ài àïën mưåt
kïët lån àûúåc. Nhûng ngay cẫ khi àûáa bế no rưìi chng ta vêỵn thêëy
nố më
n ùn nûäa khưng phẫi vò cêìn ùn, mâ chó vò mën tòm khoấi
lẩc trong cưng viïåc nây thưi. Lc àố àûáa bế chó mt chûá khưng ùn.
Mt xong lẩi lùn ra ng vúái vễ sung sûúáng thỗa mận trïn nết mùåt
à cho ta thêëy lâ viïåc mt v cng àûa àïën cho nố cẫm giấc khoấi
lẩc nhû khi b. Rưìi àïën lc àûáa bế khưng thïí ng àûúåc nïëu nố
khưng mt v. Chđnh mưåt bấc sơ chun mưn vïì nhi khoa úã
Budapest, bấc sơ Lindner lâ ngûúâi àêìu tiïn àậ nối àïën tđnh chêët
tònh dc vïì hânh vi nây ca àûáa bế. Nhûäng ngûúâi chun sùn sốc
trễ con cố vễ nhû cng cưng nhê

ån àiïìu nây lâ àng. Hổ biïët rộ viïåc
mt v chùèng cố mc àđch gò hún lâ gêy khoấi cẫm cho àûáa bế, ho
thêëy àố lâ mưåt thối quen xêëu nïn tòm à mổi cấch cho àûáa bế bỗ
thối quen àố bùçng cấch gấn cho thối quen àố nhûäng cẫm giấc xêëu
xa, khố chõu. Do àố chng ta àûúåc biïët àûáa bế cố nhiïìu hânh vi
chùèng cố mc àđch gò khấc hún lâ gêy khoấi cẫm cho nố. Chng ta
tin rùçng nố bùỉt àêìu cố khoấi cẫm àố khi tiïu th àưì ùn nhûng
chùèng bao lêu nố sệ khưng cêìn tiïu th àưì ùn mâ cng cố àûúåc
khoấi cẫm. Khoấi cẫ
m àố phất sinh ra trong mưìm, chng ta gổi núi
nâo trong mưìm gêy khoấi cẫm àố lâ miïìn “dc tònh”, coi sûå khoấi
cẫm mt v ca àûáa bế lâ mưåt khoấi cẫm dc tònh. Sau nây chng
ta sệ cố dõp thẫo lån vïì tđnh cấch húåp l ca nhûäng danh tûâ àố.
Nïëu àûáa bế nối àûúåc, nố sệ nối rùçng viïåc mt v lâ cưng viïåc
quan trổng nhêët trong àúâi nố. Nối thïë khưng phẫi lâ khưng cố l vò
khi mt v nố thỗa mận hai nhu cêìu to lúán ca àúâi nố. Chng ta
khưng thïí khưng ngẩc nhiïn khi àûúåc phên têm hổc cho biïët hânh
Phên têm hổc nhêåp mưn 7

vi àố cố mưåt têìm quan trổng àùåc biïåt lâ hânh vi nây cûá tưìn tẩi mậi
mậi trong àúâi ngûúâi. Hânh vi mt v mể lâ khúãi àiïím cho mưåt àúâi
sưëng tònh dc, l tûúãng tònh dc mâ sau nây khưng bao giúâ ta àẩt
àûúåc trong viïåc thỗa mận tònh dc, l tûúãng mâ trđ tûúãng tûúång
ca chng ta thûúâng gúåi lẩi mưỵi khi trong àúâi cố lc nâo bõ nhiïìu
thiïëu thưën vâ bõ nhu cêìu cêëp bấch thc àêíy. Vò thïë mâ àưi v ca
ngûúâi mể trúã nïn àưëi tûúång àêìu tiïn ca bẫn nùng tònh dc; vâ tưi
khưng thïí nâo hiïën cho bẩn mưåt
niïåm thûåc àng vïì têìm quan
trổng ca àưëi tûúång thûá nhêët nây àưëi vúái nhûäng àưëi tûúång sau àố,
vïì ẫnh hûúãng sêu xa ca nố trong mổi sûå biïën thïí vâ thay thïë

ngay cẫ trong nhûäng miïìn àêët xa xưi nhêët trong àúâi sưëng tinh
thêìn. Nhûng chó đt lêu sau àûáa bế sệ thưi khưng mt v nûäa mâ
thay bùçng mưåt phêìn khấc trong thên thïí nố nhû mt ngốn tay hay
lûúäi. Nố tûå tòm thêëy khoấi cẫm mâ khưng cêìn gò àïën bïn ngoâi, rưìi
nố sệ àïí àïën mưåt miïìn khấc trong ngûúâi nố trong viïåc gêy khoấi
cẫm nây. Khưng phẫi bêët cûá miïìn dc tònh nâo trong thên thïí àïì
u
cố hiïåu quẫ nhû nhau trong viïåc gêy khoấi cẫm: vò thïë cho nïn àûáa
bế coi lâ mưåt biïën cưë quan trổng trong àúâi nố khi tòm ra rùçng cú
quan sinh dc ca nố gêy nhiïìu khoấi cẫm nhêët cho nố, àïí rưìi tòm
ra con àûúâng àûa nố àïën sûå th dêm.
Nïu ra têìm quan trổng ca hânh vi mt v nây chng ta àậ
nïu ra hai tđnh chêët cêìn thiïët ca tònh dc trễ con: tònh dc nây
bùỉt ngìn úã nhu cêìu to lúán trong cú thïí, cố tđnh cấch tûå thỗa mận,
nghơa lâ tòm thêëy àưëi tûúång ngay trïn thên thïí mònh. Àiïìu àố rộ
râng trong viïåc tiïu th àưì ùn cng rộ râng chùèng kếm viïåc bâi
tiïët. Viïå
c àẩi tiïån vâ tiïíu tiïån cng gêy cho àûáa bế sú sinh nhûäng
khoấi cẫm vâ nố sệ tưí chûác cưng viïåc nây àïí gêy cho nố thûåc nhiïìu
khoấi cẫm bùçng cấch kđch àưång nhûäng núi cố thïí kđch àưång àûúåc.
Lc àố thïë giúái bïn ngoâi àưëi vúái nố, theo nhêån xết tïë nhõ ca Luou
Andrếas, sệ lâ mưåt chûúáng ngẩi vêåt, mưåt sûác mẩnh th nghõch
chưëng lẩi sûå hûúãng th khoấi cẫm vâ nố dûå àõnh phẫi chưëng lẩi cẫ
bïn trong lêỵn bïn ngoâi. Ngûúâi ta cêëm nố khưng àûúåc àẩi tiïån bêët
cûá lc nâo nố më
n, ngûúâi ta bùỉt båc nố phẫi theo nhûäng sûå chó
dêỵn ca ngûúâi khấc. Ngûúâi ta bẫo lâ nhûäng cấi gò dđnh dấng àïën
viïåc àẩi tiïån vâ tiïíu tiïån àïìu xêëu xa cêìn giêëu giïëm. Nố bõ bùỉt båc
phẫi tûâ bỗ sûå hûúãng th khoấi cẫm chó vò xậ hưåi giûä gòn tû cấch.
Lc àêìu nố khưng hïì thêëy phên bêín thóu, khố ngûãi, nố cho phên lâ

mưåt phêìn trong cú thïí nố; nố miïỵn cûúäng gẩt phên ài vâ dng
phên nhû mưåt mốn quâ biïëu nhûäng ngûúâi nố thđch. Sau khi giấo
dc àậ ën nùỉn àûúåc nố rưìi, àûáa bế bùỉt àêìu di chuí
n giấ trõ mâ nố
Sigmund Freud 8

gấn cho phên àïën cấc quâ biïëu vâ tiïìn bẩc. Nố tỗ vễ rêët hậnh diïån
vïì viïåc tiïíu tiïån.
Tưi cẫm thêëy lâ cấc bẩn àang tûå kòm hậm àïí khỗi hết lïn:
“Thưi ài ưng úi, ưng àûâng nối àïën nhûäng àiïìu kinh túãm àố nûäa.
Ưng cho lâ phên trễ con chđnh lâ mưåt ngìn thỗa mận dc tònh mâ
ngay àûáa bế sú sinh cng àậ biïët lúåi dng! Nối rùçng phên lâ mưåt
thûá gò qu bấu, rùçng hêåu mưn lâ mưåt cú quan tònh dc û! Chng
tưi khưng bao giúâ tin nhû thïë cẫ. Chng tưi hiïíu tẩi sao nhûäng nhâ
chun mưn vïì nhi khoa vâ tinh thêìn hổc lẩi nhêët àõnh khưng
cưng nhêån phên têm hổc vâ cấc kïë
t quẫ do phên têm hổc àẩt
àûúåc”. Cấc bẩn hậy bònh tơnh lẩi ài. Cấc bẩn cố vễ nhû qụn rùçng
nïëu tưi nối àïën tònh dc ca trễ con lâ vò nố gùỉn liïìn vâo sûå sa àổa
trong tònh dc. Cấc bẩn chùỉc àậ thêëy nhiïìu ngûúâi lúán thđch dng
hêåu mưn thay thïë êm hưå trong viïåc giao cêëu. Cấc bẩn cố thêëy rùçng
cố nhiïìu ngûúâi sët àúâi lc nâo cng coi sûå àẩi tiïån nhû mưåt ngìn
khoấi cẫm vư têån hay sao? Vïì sûå quan têm vâ khoấi cẫm ca ngûúâi
ta khi nhòn ngûúâi khấc àẩi tiïån, cấc bẩn chó cêìn hỗi trễ con khi nố
biïët nối rưì
i lâ à hiïíu. Têët nhiïn bẩn khưng nïn lâm cho chng súå
hậi khi hỗi chng, vò lâm nhû thïë cưng viïåc ca bẩn sệ khưng cố
kïët quẫ gò. Vïì nhûäng àiïìu khấc mâ cấc bẩn khưng mën tin, cấc
bẩn cûá viïåc xết nhûäng kïët quẫ àẩt àûúåc trong viïåc phên tđch vâ
quan sất trûåc tiïëp trễ con. Nïëu cấc bẩn khưng thêëy nhûäng àiïìu tưi

nối tûác lâ cấc bẩn khưng cố thiïån chđ. Cấc bẩn cố thïí ngẩc nhiïn
khi thêëy tưi àưìng hốa hoẩt àưång tònh dc ca trễ con vúái nhûng sûå
sa àổa vïì tònh dc. Àiïìu àố cng chùèng quan hïå gò, tuy liïn quan
giûäa hai sûå
kiïån nối trïn hïët sûác tûå nhiïn vò nïëu trễ con cố mưåt àúâi
sưëng tònh dc thò àúâi sưëng nây têët nhiïn phẫi cố tđnh cấch sa àổa,
vò tònh dc nây quẫ khưng liïn quan gò àïën viïåc sinh con cẫ. Àiïím
àùåc biïåt cho mổi sûå sa àổa vïì dc tònh lâ chng khưng hïì biïët gò
àïën mc àđch chđnh ca tònh dc vâ sûå sinh sẫn. Chng ta gổi lâ sa
àổa bêët cûá mưåt hânh vi tònh dc nâo khưng cố mc àđch sinh sẫn
mâ chó cố mc àđch tòm khoấi lẩc, khưng liïn quan gò àïën sinh sẫn.
Chưỵ rệ ca sûå phất triïín tònh dc phẫi tòm trong mc àđch chđnh
ca tònh dc lâ sûå
sinh sẫn. Têët cẫ nhûäng cấi gò xẫy ra trûúác khi
àïën chưỵ rệ àố, têët cẫ nhûäng cấi gò khưng ài vâo chưỵ rệ àố, têët cẫ
nhûäng cấi gò chó cố mc àđch gêy khoấi lẩc thưi àïìu phẫi àûúåc gổi
bùçng danh tûâ sa àổa vâ bõ mổi ngûúâi khinh bó.
Cấc bẩn hậy àïí tưi tiïëp tc trònh bây nhanh chống vïì tònh
dc trễ con. Nhûäng àiïìu tưi nối vïì hai hïå thưëng cú quan àïìu cố thïí
Phên têm hổc nhêåp mưn 9

àûúåc bưí tc bùçng nhûäng cú quan khấc. Àúâi sưëng tònh dc ca trễ
con gưìm nhiïìu khuynh hûúáng lễ tễ hoẩt àưång riïng biïåt khưng liïn
quan gò àïën nhau, dng chđnh ngay thên thïí ca àûáa bế hay
nhûäng vêåt bïn ngoâi lâm ngìn khoấi cẫm. Trong nhûäng cú quan
mâ trễ con dng àïí thỗa mận tònh dc, chùèng mêëy chưëc cú quan
tònh dc chiïëm chưỵ quan trổng nhêët; cố nhiïìu ngûúâi tûâ sûå th dêm
vư thûác trong nhûäng nùm àêìu tiïn cûá tiïëp tc th dêm cho àïën
tíi dêåy thò hay sau tíi dêåy thò nûäa, khưng hïì biïët àïën gò ngoâi
cú quan tònh dc ca chđnh mònh trong viïåc thỗa mận dc tònh. Sûå

th dêm khưng phẫi lâ mưåt àïì tâi àïí khẫo sất, cêìn nhiïìu cưng
trònh nghiïn cûáu.
D ca tưi lâ câng rt ngùỉn bâi thuët trònh ca tưi bao
nhiïu câng hay bêëy nhiïu, tưi cng khưng thïí khưng nối cho cấc
bẩn nghe vïì sûå tô mô cố tđnh cấch dc tònh ca trễ con. Tđnh tô mô
nây lâ àùåc tđnh ca tònh dc trễ con, cố mưåt têìm quan trổng to lúán
trong viïåc tòm cấc triïåu chûáng thêìn kinh. Tđnh tô mô nây bùỉt àêìu
rêët súám, cố khi ngay tûâ nùm múái lïn ba. Nố khưng bùỉt àêìu úã sûå
khấc biïåt giûäa giưëng àûåc vâ giưëng cấi vò àưë
i vúái trễ con, nhêët lâ con
trai thò trai vâ gấi chùèng cố gò khấc nhau cẫ, chng tin rùçng con
trai vâ on gấi àïìu cố cú quan tònh dc giưëng nhau. Khi mưåt àûáa
con trai tòm ra úã ngûúâi em gấi hay ngûúâi bẩn gấi cấi êm hưå, nố
khưng thïí khưng cho rùçng mònh àậ nhòn lêìm vò khưng thïí tûúãng
tûúång àûúåc rùçng mưåt ngûúâi lẩi cố thïí thiïëu mưåt cú quan quan trổng
nhû thïë. Sau nây biïët rộ nố súå hậi ghï lùỉm, nhêët lâ khi nhúá lẩi
ngûúâi lúán hay dổa thiïën nố mưỵi khi nố lâm àiïìu lêìm lưỵi. Mùåc cẫm
bõ thiïën nây cố ẫnh hûúãng sêu rưång àưëi vúái nố, àưë
i vúái tđnh tònh nố
khi nố khỗe mẩnh, àưëi vúái tinh thêìn nố khi nố bõ ưëm, àưëi vúái sûå
phẫn khấng ca nố khi nố àûúåc àiïìu trõ bùçng phên têm hổc. Cấc
em bế gấi thûúâng cho viïåc mònh khưng cố cấi dûúng vêåt dâi dâi lâ
dêëu hiïåu rộ râng trong chûáng bïånh thêìn kinh bùỉt ngìn úã chưỵ
ngûúâi con gấi khưng lâm hïët àûúåc bưín phêån ca ngûúâi àân bâ. Àưëi
vúái àûáa bế gấi êm hẩch giûä vai trô ca dûúng vêåt, vò êm hẩch lâ
trung têm ca mưåt sûå kđch àưång àùåc biïåt, cú quan gip cho nố tûå
thỗa mận vïì tònh dc. Khi sûå kđch àưå
ng nây di chuín tûâ êm hẩch
àïën chưỵ cûãa êm hưå chđnh lâ lc àûáa bế trúã thânh ngûúi àân bâ.

Trong trûúâng húåp dc tònh ca àân bâ bõ tï liïåt, êm hẩch vêỵn giûä
ngun tđnh cấch nhẩy cẫm.
Vïì phûúng diïån tònh dc, àûáa bế quan têm nhêët àïën viïåc tòm
hiïíu xem trễ con úã àêu, vêën àïí nây lâ vêën àïì do con qu thânh
Sigmund Freud 10

Thêbes àùåt ra vâ sau nây súã dơ àûáa bế quan têm àïën lâ vò nố súå cố
em bế ra àúâi chiïëm chưỵ ca nố. Chđnh àûáa bế cng khưng tin tûúãng
gò lùỉm vâo cấch giẫi thđch nối rùçng chđnh nhûäng con cô àậ mang
em bế àïën. Chđnh cấi cẫm tûúãng bõ ngûúâi lúán lûâa dưëi àậ lâm cho
àûáa bế trúã thânh cư àưåc vâ àưåc lêåp àưëi vúái ngûúâi lúán. Nhûng trễ con
khưng thïí tûå mònh giẫi quët àûúåc nhûäng vêën àïì àố. Viïåc cú quan
tònh dc chûa phất triïín àng mûác ngùn trúã khưng cho nố biïët
nhiïìu. Trûúác hïët nố cho rùçng súã dơ cố trễ con lâ vò ngûúâi lúán àậ ùn
mưåt chêë
t gò àùåc biïåt, vâ nố khưng biïët rùçng chó cố àân bâ múái sinh
con thưi. Sau nây khi biïët àûúåc àiïìu nây, nố cho viïåc ùn mưåt chêët
gò àïí cố con nhû mưåt chuån thêìn thoẩi. Lúán lïn nố biïët ngûúâi cha
giûä vai trô quan trổng trong viïåc sinh con, nhûng khưng biïët vai
trô àố nhû thïë nâo. Nïëu tònh cúâ àûúåc chûáng kiïën mưåt sûå giao húåp,
nố cho àố lâ mưåt sûå hânh hung, mưåt trêån giấp lấ câ àưåc ấc: nố àậ
quan niïåm sai lêìm viïåc giao húåp. Tuy nhiïn nố cng chûa biïët rộ
viïåc giao húåp cố liïn quan gò àïën viïåc trễ con ra àúâi. Ngay cẫ khi
nhòn thêëy vïët mấu trïn qìn ấo hay trïn ngûúâ
i mể, nố cng cho àố
lâ hêåu quẫ ca sûå hânh hung ca cha nố àưëi vúái mể nố. Sau nây nố
bùỉt àêìu nghi ngúâ lâ cố lệ dûúng vêåt cố giûä mưåt vai trô gò trong viïåc
sinh con, nhûng cng chûa biïët cưng dng ca dûúng vêåt ngoâi
viïåc dng àïí di tiïíu.
Trễ con hêìu hïët àïìu cho rùçng em bế ra àúâi bùçng hêåu mưn.

Khi khưng côn àïí àïën hêåu mưn nûäa, nố tin rùçng àûáa bế ra àúâi
bùçng lưỵ rưën, hay úã giûäa àưi v trïn ngûåc ngûúâi mể. Cûá nhû thïë dêìn
dêìn câng ngây nố câng biïët thïm vïì àiïím nây, dô
dêỵm mậi cho àïën
mưåt ngây nâo àố trûúác tíi dêåy thò, àưåt nhiïn bâng hoâng, nhû bõ
àấnh bêët thêìn trûúác nhûäng cêu giẫi àấp cho vêën àïì thûúâng lâm nố
bêån têm, nhûäng lúâi giẫi àấp tuy khưng àêìy à nhûng cng à àûa
nố ra khỗi sûå ngêy thú bíi àêìu.
Chùỉc thïë nâo cấc bẩn cng nghe nối rùçng, vò mën giûä
ngun nhûäng àïì lån ca mònh vïì ngun nhên tònh dc ca
nhûäng chûáng bïånh thêìn kinh vâ têìm quan trổng ca tònh dc
trong cấc triïåu chûáng bïånh nây, phên têm hổc bõ bố båc phẫi gấn
cho khấi niïåm tònh dc mưå
t phẩm vi quấ àấng. Bêy giúâ hùèn cấc
bẩn àậ cố dõp xết xem àiïìu àố cố quẫ thûåc àấng hay khưng. Tưi chó
múã rưång khấi niïåm vïì tònh dc à àïí àûa àûúåc vâo àố àúâi sưëng tònh
dc ca nhûäng kễ sa àổa vâ trễ con. Nối khấc ài tưi chó trẫ lẩi cho
khấi niïåm àố têìm quan trổng nố vêỵn cố xûa nay. Ngoâi nghơa
phên têm hổc ra, tònh dc chó lâ mưåt khấi niïåm hïët sûác chêåt hểp,
Phên têm hổc nhêåp mưn 11

chó dng vâo mưỵi mưåt mc àđch sinh sẫn, nghơa lâ àiïìu ngûúâi ta
thûúâng gổi lâ àúâi sưëng tònh dc bònh thûúâng.
21. SÛÅ PHẤT TRIÏÍN CA SÛÅ KHẤT DC (LIBIDO)
VÂ NHÛÄNG TƯÍ CHÛÁC TỊNH DC
Tưi cố cẫm tûúãng lâ chûa thuët phc àûúåc cấc bẩn vïì têìm
quan trổng ca sûå sa àổa trong quan niïåm tònh dc ca chng ta.
Vò thïë nïn tưi mën bưí tc vâ hoân bõ vêën àïì nây trong giúái hẩn cố
thïí àûúåc.
Cấc bẩn khưng nïn cho rùçng chó vò nhûäng sûå sa àổa mâ

chng ta phẫi thay àưíi quan niïåm ca chng ta vïì khấi niïåm tònh
dc vâ bõ phẫn àưëi ghï gúám nhû thïë. Sûå khẫo sất vïì tònh dc ca
trễ con cng gip vâo àố rêët nhiïìu vâ nhûäng kïët quẫ àẩt àûúåc
trong viïåc khẫo cûáu song song vïì vêën àïì
sa àổa vâ vêën àïì tònh dc
trễ con àưëi vúái chng ta cố tđnh cấch quët àõnh. Nhûng nhûäng sûå
phất biïíu vïì tònh dc trễ con, d àậ àûúåc chûáng minh rộ râng àưëi
vúái nhûäng àûáa bế khấ nhiïìu tíi, cố vễ hậy côn mú hưì bêët àõnh
lùỉm. Nhûäng ngûúâi khưng àïí àïën phên têm hổc khưng cưng nhêån
lâ nhûäng sûå phất hiïån àố cố tđnh chêët tònh dc vâ chó gấn cho
chng tđnh chêët cố liïn quan àïën giưëng àûåc hay giưëng cấi thưi. Cấc
bẩn khưng nïn qụn rùçng chng ta chûa hïì cố mưåt dêëu hiïåu nâo
àûúåc mổi ngûúâi cưng nhêån àïí nhêå
n dẩng tđnh chêët mưåt hoẩt àưång
tònh dc; chng ta chó nghe nối àïën tònh dc vïì phûúng diïån sinh
sẫn thưi vâ thêëy lâ danh tûâ nây cố mưåt àõnh nghơa quấ hểp. Nhûäng
tiïu chín vïì sinh l, nhû nhûäng chu k 23 hay 28 ngây ca W.
Fliess khưng àûúåc mổi ngûúâi àưìng ; ngûúâi ta àang chúâ àïí khấm
phấ ra nhûäng àùåc àiïím hốa hổc ca hoẩt àưång tònh dc. Trấi lẩi,
nhûäng sûå sa àổa vïì tònh dc ca ngûúâi lúán lâ nhûäng àiïìu ai cng
thêëy àûúåc, khưng côn nghi ngúâ gò nûäa. Nhûäng sûå sa àổa nây thåc
phẩm vi tònh dc lâ mưåt àiïìu khưng côn ai ph nhêån nûäa. D
àûúåc
gổi bùçng danh tûâ dêëu hiïåu ca sûå suy nhûúåc hay bùçng tïn gò nûäa,
ngûúâi ta cng khưng dấm xïëp chng vâo loẩi nâo khấc hún lâ
nhûäng hiïån tûúång trong àúâi sưëng tònh dc. Ngay cẫ khi chó cố
nhûäng sûå sa àổa thưi, chng ta cng vêỵn cố quìn cho rùçng tònh
dc vâ sinh sẫn lâ hai àiïìu khưng giưëng nhau vò ai cng biïët rùçng
sa àổa tûác lâ ph nhêån mc àđch ca sûå sinh sẫn.
ÚÃ àêy tưi thêëy cố mưåt sûå song hânh àấng ch . Trong khi

mổi ngûúâi thûúâng lêỵn lưån tinh thêìn vâ thûác, chng ta àậ phẫ
i múã
Sigmund Freud 12

rưång khấi niïåm tinh thêìn vâ cho rùçng cố mưåt tinh thêìn vư thûác.
Nhiïìu ngûúâi thûúâng àưìng hốa tònh dc vâ nhûäng cấi gò dđnh dấng
àïën sûå sinh sẫn, hay nối vùỉn tùỉt hún cú quan sinh dc hay àïën sûå
sinh sẫn. Sûå àưìng hốa nối trïn chó cố hònh thûác vâ khưng cố cưåi rïỵ
sêu xa.
Nhûng nïëu sûå cố mùåt ca cấc sûå sa àổa tònh dc àûa ra mưåt
l lệ cố tđnh cấch quët àõnh vïì vêën àïì nây, tẩi sao l lệ nây khưng
àûúåc mổi ngûúâi cưng nhêån vâ tẩi sao vêën àïì lẩi chûa àûúåc giẫi
quët? Tưi khưng thïí nối cho cấc bẩn nghe àûúåc, nhûng theo tưi thò
cố
lệ vò nhûäng sûå sa àổa tònh dc khưng àûúåc nhòn bùçng con mùỉt cố
thiïån cẫm vâ àiïìu nây cố ẫnh hûúãng àïën l thuët ngùn cẫn khưng
cho khoa hổc khẫo sất sêu rưång. Cố lệ loâi ngûúâi coi nhûäng sûå sa
àổa nây khưng nhû nhûäng cấi gò àấng ghï túãm, phẫi trấnh xa, mâ
côn cố tđnh chêët nguy hiïím, kinh khng, súå cho chđnh mònh cng
bõ cấm dưỵ, bõ bùỉt båc phẫi kòm hậm mònh ngay tûâ khi múái nghe
nối àïën, y nhû lông ghen tng bđ êín trong vúã Tannhauser trong
àố thêìn Cưng l àậ th nhêån lâ:
“ÚÃ Venusberg, nố àậ qụn hïët danh dûå vâ bưín phêån! Chao ưi!
Khưng pha
ãi sûå àố cố thïí àïën vúái chng ta àûúåc àêu”.
Sûå thûåc nhûäng sûå sa àổa lâ nhûäng con ngûúâi khưí súã phẫi trẫ
giấ rêët àùỉt sûå thỗa mận mâ hổ phẫi mêët bao nhiïu cưng trònh múái
cố àûúåc.
Mùåc d mc àđch vâ àưëi tûúång ca nhûäng sûå sa àổa cố vễ hïët
sûác lẩ k, àiïìu lâm cho nhûäng sûå sa àổa nây cố tđnh chêët tònh dc

chđnh lâ sûå thỗa thđch tuåt àónh vâ sûå xët tinh trong nhûäng
hânh àưång nây. Àố têët nhiïn chó lâ trûúâng húåp ca nhûäng kễ sa
àổ
a àûáng tíi: àưëi vúái trễ con sûå thỗa thđch vâ sûå xët tinh khưng
phẫi lc nâo cng xẫy ra; chng àûúåc thay thïë bùçng nhûäng hiïån
tûúång mâ ngûúâi ta khưng thïí gổi àûúåc lâ cố tđnh chêët tònh dc.
Àïí bưí tc nhûäng àiïìu tưi vûâa nối vïì têìm quan trổng ca
nhûäng sûå sa àổa, tưi cêìn thïm àiïìu nây. D ngûúâi ta th ghết
quan àiïím nây, d ngûúâi ta mën ngùn cấch nhûäng sûå sa àổa vâ
tònh dc bònh thûúâng bùçng cấi hưë sêu chûâng nâo chùng nûäa, ngûúâi
ta vêỵn phẫi ci àêìu trûúác nhêån xết cho thêëy trong àúâi sưëng tònh
dc bònh thûúâ
ng vêỵn cố mưåt vâi àiïìu sa àổa. Ngay cẫ cấi hưn cng
bõ coi nhû sa àổa vò àậ hôa húåp hai miïìn tònh dc núi mưìm thay vò
sûå hôa húåp ca hai cú quan sinh dc khấc nhau. Vêåy mâ khưng ai
cho lâ sa àổa hïët, ngûúâi ta côn dng nố trïn sên khêëu àïí che lêëp
Phên têm hổc nhêåp mưn 13

hânh vi giao cêëu. Chđnh cấi hưn, khi lïn àïën tưåt àưå cng cố thïí gêy
nïn mưåt sûå thỗa thđch tuåt àónh vâ lâm cho xët tinh, vâ do àố dïỵ
biïën thânh sa àổa. Cố khi ngûúâi ta phẫi nhòn thûåc chùm ch hay
súâ soẩng vâo thên thïí múái thỗa mận àûúåc, cố ngûúâi trûúác khi bõ
kđch thđch àïën tưåt àưå lẩi cùỉn cêëu ngûúâi tònh múái thỗa mận àûúåc, vâ
àưëi vúái ngûúâi tònh nối chung, sûå kđch thđch mẩnh nhêët khưng phẫi
do cú quan sinh dc gêy nïn mâ do phêìn khấc trong thên thïí
ngûúâi khấc phấi. Chng tưi cố thïí kïí thûåc nhiïìu thđ d vïì àiïím
nây. Chng ta khưng thïí khưng coi lâ sûå
sa àổa nhûäng hânh vi
nhû thïë. Câng ngây ngûúâi ta câng nhêån rộ rùçng àùåc tđnh cêìn thiïët
ca nhûäng sûå sa àổa khưng phẫi lâ chng vûúåt qua mc àđch tònh

dc hóåc thay thïë cú quan tònh dc bùçng nhûäng cú quan khấc hóåc
thay àưíi àưëi tûúång ln ln, mâ chđnh vò tđnh cấch biïën dẩng
tuåt àưëi vâ bêët biïën, mưåt àùåc tđnh khưng thïí ài àưi vúái sûå giao
cêëu, àiïìu kiïån ca sûå sinh sẫn. Trong trûúâng húåp hânh vi sa àổa
chó cố mc àđch sûãa soẩn hay giấo àêìu cho hânh vi giao cêëu thò
chng ta khưng thïí gổi àố lâ hânh vi sa àổa àûúåc vâ têët nhiïn cấi
hư
ë chia rệ nhûäng hânh vi sa àổa vâ sûå giao cêëu bònh thûúâng àûúåc
lêëp ài mưåt phêìn lúán. Tûâ nhûäng sûå kiïån nây chng ta cố thïí àûa ra
kïët lån rùçng tònh dc bònh thûúâng chó lâ sẫn phêím ca mưåt cấi gò
àậ cố trûúác nố vâ nố chó giânh àûúåc trong nhûäng vêåt liïåu cố sùén tûâ
trûúác àïí giûä lẩi nhûäng cấi gò côn dng àûúåc trong viïåc sinh sẫn.
Trûúác khi lúåi dng cấc àiïìu hiïíu biïët ca chng ta vïì nhûäng
sûå sa àổa àïí khẫo cûáu mưåt cấ
ch múái mễ vâ sêu rưång hún vïì tònh
dc trễ con, tưi phẫi u cêìu cấc bẩn ch àïën mưåt sûå khấc biïåt
rêët quan trổng giûäa sûå sa àổa vâ tònh dc trễ con. Tònh dc sa àổa
thûúâng àûúåc têåp trung hoân toân vâo mưåt mc àđch duy nhêët, mưåt
trong cấc khuynh hûúáng lễ tễ trưåi hún cấc khuynh hûúáng khấc nïn
àûáng lïn cêìm àêìu hóåc gẩt bỗ hïët mổi khuynh hûúáng khấc àïí phất
hiïån mưåt mònh, hay bùỉt cấc khuynh hûúáng kia phẫi lïå thåc vâo
mònh. Vïì phûúng diïån nây, giûäa tònh dc bònh thûúâng vâ tònh dc
sa àổa chùèng cố àiïím khấc biïåt nâo khấ
c hún àiïím khấc biïåt giûäa
nhûäng khuynh hûúáng lễ tễ trưåi hún cấc khuynh hûúáng khấc vâ têët
nhiïn giûäa mc àđch tònh dc ca chng. Ngûúâi ta cố thïí cho rùçng
úã cẫ hai núi àïìu cố mưåt sûå àưåc tâi chun chïë àûúåc tưí chûác hoân
hẫo, chó khấc nhau úã àẫng àûúåc lïn cêìm quìn thưi. Trấi lẩi trong
tònh dc trễ con khưng hïì cố tưí chûác hay têåp trung gò cẫ, mổi
khuynh hûúáng lễ tễ àïìu cố quìn nhû nhau vâ àïìu àûúåc tòm cấch

hûúãng th riïng cho phêìn mònh. Sûå vùỉng mùåt ca mổi sûå tưí chûác
vâ têåp trung cố thïí ph húåp vúái nhau úã chưỵ cẫ
hai lưëi tònh dc bònh
Sigmund Freud 14

thûúâng vâ sa àổa àïìu bùỉt ngìn úã tònh dc trễ con. Cố nhûäng
trûúâng húåp tònh dc sa àổa rêët giưëng tònh dc trễ con úã chưỵ tẩi cẫ
hai núi nhûäng khuynh hûúáng lễ tễ àïìu theo àíi nhûäng mc àđch
riïng khưng liïn quan gò àïën nhûäng khuynh hûúáng khấc. Àố cố thïí
lâ trûúâng húåp tònh dc êëu trơ chûá khưng phẫi sa àổa.
Biïët rộ nhûäng àiïìu àố chng ta bùỉt àêìu thẫo lån vïì mưåt àïì
lån mâ ngûúâi ta àûa ra. Ngûúâi ta sệ nối tẩi sao ưng cûá cûáng àêìu,
cûáng cưí nhêët àõnh gổi mưåt vâi hânh vi ca àûá
a bế sú sinh lâ tònh
dc trong khi chđnh ưng cng cưng nhêån rùçng nhûäng hânh vi àố
khưng thïí àõnh nghơa àûúåc vâ chó trúã thânh tònh dc trong giai
àoẩn sau ca cåc àúâi thưi? Tẩi sao ưng khưng chõu chó dûåa vâo sûå
kiïån sinh l thưi àïí cho rùçng nhûäng hânh vi ca àûáa bế sú sinh
nhû mt v, hay giûä phên lẩi chó chûáng minh rùçng àûáa bế chó tòm
nhûäng khoấi cẫm mâ mưåt vâi cú quan trong thên thïí cố thïí àûa lẩi
cho nố thưi. Nối nhû thïë ưng sệ khưng gêy khố chõu cho thđnh giẫ
vâ àưåc giẫ ca ưng khi cho rùçng ngay cẫ nhûäng àûáa bế ra àúâi khỗi
bng mể cng àậ cố tònh dc rưìi. Tưi khưng tòm cấch bâi bấc l
lån cho rùçng ngûúâ
i ta cố thïí tòm thêëy khoấi cẫm trong cú thïí, tưi
biïët rùçng khoấi cẫm cố cûúâng àưå mẩnh nhêët, khoấi cẫm do sûå giao
húåp chó lâ mưåt khoấi cẫm kêm theo sûå hoẩt àưång ca cấc cú quan
tònh dc. Nhûng tẩi sao vâ nhû thïë nâo mưåt sûå khoấi cẫm lc àêìu
chó têåp trung vâo mưåt vâi cú quan lẩi trúã thânh tònh dc trong
nhûäng giai àoẩn sau ca cåc àúâi? Chng ta cố biïët gò hún vïì sûå

khoấi cẫm ca tûâng cú quan hay so vúái tđnh chêët tònh dc xët
hiïån àng lc cấc cú quan sinh dc bùỉt àêìu àẫm nhiïåm vai trô ca
mònh khi tònh dc trng húåp vúái cú quan sinh d
c. Vâ d sao thò
mc àđch ca cấc sûå sa àổa cng lâ tòm kiïëm sûå khoấi cẫm tuåt
àónh bùçng phûúng tiïån khấc viïåc giao húåp. Nối nhû thïë bẩn sệ trẫ
lúâi àûúåc lúâi bâi bấc ca tưi vïì sûå sa àổa vò gẩt bỗ àûúåc liïn quan
giûäa tònh dc vâ sûå sinh sẫn trong khi liïn quan nây khưng thïí ài
àưi àûúåc vúái sûå sa àổa. Cấc bẩn sệ àêíy li sûå sinh sẫn vâo hêåu
trûúâng àïí dânh cho sûå hoẩt àưång ca cú quan sinh dc mưåt àõa võ
quan trổng bêåc nhêët. Nhûng lc àố, sûå khấc biïåt giûäa tưi vâ cấc
bẩn lẩi khưng quấ to nhû cấc bẩn tûúãng: chng ta àậ xïëp cho cấ
c
cú quan sinh dc àûáng cẩnh cấc cú quan khấc. Cấc bẩn sệ nghơ sao
vïì nhûäng lúâi khùèng àõnh tûâ trûúác lâ vúái tđnh cấch gêy khoấi cẫm,
cú quan sinh dc cố thïí àûúåc thay thïë bùçng cấc cú quan khấc, y
nhû trong cấi hưn, trong viïåc sûã dng cấc cú quan khấc trong cú
thïí àïí lâm nhûäng hânh vi tònh dc sa àổa hay trong triïåu chûáng
ca nhûäng kễ nấo loẩn thêìn kinh. Trong sûå nấo loẩn thêìn kinh
Phên têm hổc nhêåp mưn 15

chùèng hẩn nhiïìu khi nhûäng sûå kđch àưång, cẫm giấc, ngay cẫ sûå
cûúng dûúng vêåt lïn àûúåc di chuín tûâ cấc cú quan sinh dc àïën
nhûäng cú quan khấc nhiïìu khi úã rêët xa cú quan sinh dc (nhû àêìu,
mùåt chùèng hẩn). Lâm nhû thïë cấc bẩn sệ khưng côn gò àïí cố thïí
gổi lâ tònh dc nûäa, cấc bẩn sệ bõ bùỉt båc phẫi lâm theo tưi vâ múã
rưång khấi niïåm vïì tònh dc àïën nhûäng hânh vi trong thúâi thú êëu
àïí tòm khoấi cẫm mâ cú quan nây hay cú quan nổ cố thïí gêy nïn
àûúåc.
Tưi sệ hoân toân cố l khi àûa ra hai lån àiïím nûäa. Cấc bẩn

àậ
biïët cấi chng ta gổi lâ tònh dc lâ nhûäng hânh vi khưng thïí
àõnh nghơa àûúåc trong nhûäng nùm àêìu tiïn ca thúâi thú êëu, cố mc
àđch gêy khoấi cẫm, búãi vò khi phên tđch cấc triïåu chûáng bïånh thêìn
kinh, chng ta àậ cố àûúåc nhûäng vêåt liïåu cố tđnh chêët tònh dc.
Nhûng cấc bẩn sệ trẫ lúâi lâ d nhûäng vêåt liïåu àố cố tđnh chêët tònh
dc thûåc chùng nûäa thò cng khưng cố gò chûáng tỗ rùçng hânh vi
ca trễ con hûúáng vïì sûå tòm khoấi cẫm cố tđnh chêët tònh dc. Àưìng
, nhûng hậy xết àïën mưåt trûúâng húåp tûúng tûå. Cấ
c bẩn hậy tûúãng
tûúång lâ chng ta khưng cố cấch nâo àïí quan sất sûå phất triïín ca
hai cêy song tûã diïåp, nhû cêy lï vâ cêy hưì àêåu, bùçng cấch quan sất
hẩt giưëng ca chng, nhûng chng ta cố thïí quan sất bùçng trấi lẩi
àûúåc, nghơa lâ ài tûâ cấi cêy àậ thânh hònh hoân toân rưìi, quay trúã
lẩi hẩt giưëng àêìu tiïn cố hai tûã diïåp. Hai tûã diïåp giưëng nhau nhû
àc, trưng chùèng khấc gò nhau cẫ. Chng ta cố thïí dûåa vâo nhêån
xết àố mâ kïët lån rùçng giûäa hai hẩt giưëng àố cố sûå àưìng nhêët
thûåc sûå àûúåc khưng vâ sûå khấc biïå
t giûäa hai cêy lï vâ cêy hưì àêåu
chó xët hiïån sau nây thưi khưng? Vïì phûúng diïån sinh l chng ta
chùèng húåp l hún khi cho rùçng sûå khấc biïåt àậ cố sùén trong hai hẩt
giưëng rưìi tuy bïì ngoâi chng cố vễ àưìng nhêët û? Àố lâ àiïìu chng
ta lâm khi cho rùçng khoấi cẫm ca àûáa bế sú sinh lâ khoấi cẫm
ca tònh dc. Côn vêën àïì cho rùçng phẫi cố mổi khoấi cẫm do cấc cú
quan gêy nïn àïìu cố tđnh chêët tònh dc khưng hay lâ cẩnh khoấi
cẫm tònh dc côn cố nhûäng khoấi cẫm khấc khưng, àố lâ àiïìu tưi
khưng mën àem ra thẫo lån úã àêy. Tưi biïët rêët đt vïì nhûäng sûå
khoa
ái cẫm do cấc cú quan gêy nïn vâ nhûäng àiïìu kiïån ca cấc sûå
khoấi cẫm àố, vâ chng ta sệ khưng ngẩc nhiïn khi thêëy rùçng nïëu

chng ta phên tđch ngûúåc trúã lẩi chng ta sệ thêëy úã àùçng cëi
àûúâng ài cố nhûäng ëu tưë nâo chûa àõnh nghơa àûúåc.
Thïm mưåt nhêån xết nûäa. Nối cho thûåc cấc bẩn chùèng àûúåc lúåi
gò khi khùèng àõnh tđnh cấch thìn ty trong sẩch ca tònh dc trễ
Sigmund Freud 16

con, trong khi àấng lệ cấc bẩn phẫi thuët phc àûúåc tưi lâ chng
ta cố nhiïìu l do rêët hay àïí cho rùçng nhûäng hânh vi ca trễ con
khưng cố tđnh chêët tònh dc. Ngay tûâ nùm thûá ba trúã ài thò chng
ta chùèng côn gò nghi ngúâ vïì tđnh chêët tònh dc ca trễ con nûäa.
Ngay tûâ tíi nây dûúng vêåt ca chng àậ cố thïí cûúng lïn àûúåc rưìi
vâ cố nhiïìu khi cố xẫy ra trûúâng húåp th dêm tûác lâ cố sûå thỗa
mận tònh dc. Sûå phất hiïån cố tđnh cấch tinh thêìn vâ xậ hưåi ca
àúâi sưëng tònh dc khưng côn cố àiïìu gò khiïë
n cho ngûúâi ta nhêìm
lêỵn àûúåc: sûå lûåa chổn àưëi tûúång, àùåc biïåt thđch ngûúâi nây hún ngûúâi
khấc, thđch phấi nam hay phấi nûä, ghen tng, àïìu lâ nhûäng sûå
kiïån àûúåc cấc nhâ quan sất vư tû cưng nhêån ngoâi mưn phên têm
hổc, trûúác mưn nây nûäa, nhûäng sûå kiïån cố thïí àûúåc chûáng thûåc búãi
bêët cûá ngûúâi nâo cố thiïån chđ. Cấc bẩn sệ trẫ lúâi lâ khưng bao giúâ
cấc bẩn nghi ngúâ sûå cố mùåt ca mưåt lông êu ëm xẫy ra ngay trong
thúâi côn nhỗ nhûng khưng cho rùçng àố lâ tònh dc. Têët nhiïn trong
khoẫng tûâ 3 àïën 8 tíi àûá
a bế àậ biïët che àêåy lông êu ëm ca
mònh, nhûng câng quan sất k cấc bẩn câng thêëy rộ rùçng lông êu
ëm àố quẫ cố tđnh chêët tònh dc. Mc àđch tònh dc ca thúâi k
nây gùỉn liïìn vâo sûå tòm hiïíu tònh dc ca trễ con trong tíi àố, tưi
àậ kïí cho cấc bẩn nghe mưåt vâi vđ d rưìi. Tđnh chêët sa àổa ca
nhûäng mc àđch nây cố thïí cùỉt nghơa àûúåc vò trễ con vâo tíi àố
chûa biïët rộ àûúåc mc àđch ca sûå giao húåp.

Giûäa nùm lïn 6 vâ lïn 8 sûå phất triïín ca tònh dc cố mưåt
thúâi k ngûâng trïå cố thïí
àûúåc coi lâ thúâi k tiïìm tâng. Thúâi k tiïìm
tâng nây cố thïí khưng cố, nhûng d cố hay khưng thoấi k àố cng
khưng àûa àïën sûå ngûâng hùèn ca mổi hânh vi tònh dc. Phêìn lúán
cấc biïën cưë vâ khuynh hûúáng tinh thêìn xẫy ra trûúác thúâi k tiïìm
tâng nây àïìu bõ lậng qụn hïët, rúi vâo trong sûå lậng qụn mâ
chng ta àậ cố dõp nối àïën, lâm cho chng ta khưng côn nhúá gò vïì
nhûäng nùm àêìu tiïn trong thúâi thú êëu nûäa. Nhiïåm v ca phên
têm hổc lâ lâm sưëng lẩi k niïåm ca thúâi k nay, vâ ngûúâi ta
khưng thïí khưng nghi ngúâ rùçng sûå lậng qụn nây chđnh lâ hêå
u quẫ
ca sûå dưìn ếp.
Tûâ nùm thûá ba trúã ài, àúâi sưëng tònh dc ca àûáa bế cố nhiïìu
àiïím rêët giưëng àúâi sưëng tònh dc ca ngûúâi lúán, chó khấc úã chưỵ cấc
cú quan sinh dc phất triïín chûa àïìu, tđnh chêët tònh dc lâ tđnh
chêët sa àổa rộ râng vâ têët nhiïn úã chưỵ cûúâng àưå tònh dc àố khưng
mẩnh bùçng ca ngûúâi lúán thưi. Nhûng nhûäng giai àoẩn hay ho
nhêët ca sûå phất triïín tònh dc, hay ca sûå khất dc nây chđnh lâ
Phên têm hổc nhêåp mưn 17

nhûäng giai àoẩn trong thúâi k xẫy ra trûúác thúâi k 3 tíi nây. Sûå
phất triïín nây tiïën hânh nhanh àïën nưỵi sûå quan sất trûåc tiïëp
khưng thïí cố àûúåc nhûäng hònh ẫnh cưë àõnh rộ râng. Chó nhúâ vâo
mưn phên têm hổc, chng ta múái cố thïí dûåa vâo cấc chûáng bïånh
thêìn kinh àïí tòm ra nhûäng giai àoẩn xa xưi nhêët ca sûå phất triïín
khất dc (libido). Têët nhiïn àố chó lâ nhûäng cưng trònh xêy dûång,
nhûng nhúâ thûåc hânh mưn phên têm hổc cấc bẩn sệ thêëy nhûäng
cưng trònh xêy dûång nây thûåc cố đch vâ cêìn thiïët. Cấc bẩn sệ hiïíu
tẩi sao bïånh l hổc lẩi cố thïí

tòm ra àûúåc nhûäng sûå kiïån mâ chng
ta khưng biïët àûúåc trong cấc àiïìu kiïån bònh thûúâng.
Bêy giúâ chng ta cố thïí biïët rộ àúâi sưëng tònh dc ca trễ con
trûúác khi chng ch àïën cú quan sinh dc, sûå ch nây àûúåc sûãa
soẩn trong thúâi gian àêìu tiïn ca àûáa bế trûúác khi thúâi k tiïìm
tâng vâ bùỉt àêìu àûúåc tưí chûác chùåt chệ trong thúâi k dêåy thò. Trong
thúâi k àêìu tiïn cố mưåt thûá tưí chûác lỗng lễo hún mâ chng ta gổi lâ
thúâi k tiïìn sinh dc... Nhûng trong thúâi k nây chđnh nhûäng
khuynh hûúáng sa àổa vâ dng hêåu mưn chiï
ëm àõa võ àưåc tưn chûá
khưng phẫi nhûäng khuynh hûúáng sinh dc lễ tễ. Sûå khấc biïåt giûäa
giưëng àûåc vâ giưëng cấi chûa giûä vai trô gò hïët, thay vâo àố chó cố sûå
khấc biïåt giûäa tđch cûåc vâ tiïu cûåc, sûå khấc biïåt nây bấo trûúác tđnh
cấch phên cûåc ca tònh dc. Trong nhûäng hoẩt àưång ca thúâi k
nây, àiïìu chng ta cố thïí gổi lâ giưëng àûåc xët hiïån dûúái hònh thûác
mưåt khuynh hûúáng mën ngûå trõ chùèng mêëy lc biïën thânh àưåc ấc.
Nhûäng khuynh hûúáng tiïu cûåc gùỉn liï
ìn vâo mưåt miïìn tònh dc
chung quanh hêåu mưn vâ hêåu mưn bùỉt àêìu giûä mưåt àõa võ quan
trổng. mën xem vâ biïët àûúåc phất hiïån mẩnh mệ; ëu tưë sinh
dc chó tham dûå vâo àúâi sưëng tònh dc vúái tû cấch lâ cú quan bâi
tiïët nûúác tiïíu. Nhûäng àưëi tûúång tònh dc trong giai àoẩn nây
khưng thiïëu, nhûng nhûäng àưëi tûúång nây khưng cêìn thiïët phẫi hổp
lẩi àïí thânh mưåt àưëi tûúång duy nhêët. Giai àoẩn cëi cng ca thúâi
k nây lâ thúâi k ch àïën hêåu mưn ài trûúác thúâi k ch àïën cấc
cú quan sinh dc. Rêët nhiïì
u ëu tưë trong giai àoẩn àêìu tiïn nây sệ
t lẩi àïí thânh lêåp àúâi sưëng tònh dc cëi cng sau àố vâ nhiïìu
khuynh hûúáng àêìu tiïn sệ dng à mổi cấch àïí len lỗi vâo àúâi sưëng
nây. Trûúác cẫ giai àoẩn sa àổa - hêåu mưn trong quấ trònh phất

triïín khất dc chng côn mưåt thúâi k tưí chûác sú khai nûäa trong àố
miïìn tònh dc sệ úã núi mưìm. Àùåc àiïím ca thúâi k nây lâ tònh dc
àûúåc biïíu hiïån bùçng hânh vi mt tay, cho nïn nhûäng ngûúâi Ai Cêåp
thúâi cưí àậ tỗ ra rêët sêu sùỉc khi hònh dung àûáa bế bùçng hònh ẫnh
cho tay vâ
o mưìm mt. Nhêët lâ ch Horus. Abraham àậ cho ta biïët
Sigmund Freud 18

nhûäng dêëu hiïåu àố sệ àûúåc thêëy lẩi trong nhûäng giai àoẩn sau àố
ca tònh dc.
Tưi súå nhûäng àiïìu vûâa nối chó lâm cấc bẩn mïåt nhổc thïm
chûá chùèng hiïíu biïët gò thïm. Cố thïí tưi àậ ài vâo quấ nhiïìu chi
tiïët. Nhûng cấc bẩn hậy kiïn nhêỵn: sau nây cấc bẩn sệ hiïíu hïët
têìm quan trổng ca nhûäng àiïìu tưi vûâa nối. Trong khi chúâ àúåi, cấc
bẩn hậy tẩm chêëp nhêån rùçng àúâi sưëng tònh dc, hay sûå hoẩt àưång
ca lông khất dc, khưng phẫi tûå nhiïn mâ thânh, phẫi trẫi qua
nhiïìu giai àoẩn kïë tiïëp nhau, chùè
ng giai àoẩn nâo giưëng giai àoẩn
nâo y nhû nhûäng giai àoẩn gip cho mưåt con ngâi trúã thânh con
bûúám. Chưỵ rệ ca sûå phất triïín àố chđnh lâ lc cấc khuynh hûúáng
lễ tễ chõu lïå thåc vâo cú quan sinh dc, nghơa lâ lc tònh dc chõu
lïå thåc vâo sûå sinh sẫn. Vêåy lc àêìu chng ta chó cố mưåt àúâi sưëng
tònh dc rúâi rẩc, do cấc khuynh hûúáng lễ tễ hổp thânh àïí tòm àûúåc
khoấi cẫm do cấc cú quan trong cú thïí gêy nïn, nhûäng khuynh
hûúáng nây hoẩt àưång àưåc lêåp, khưng lïå thåc vâo nhau. Sûå vư trêåt
tûå nây àûúåc giẫm búát nhúâ nhûäng tưí chûác tiï
ìn sinh dc dêỵn àïën giai
àoẩn sa àổa - hêåu mưn, sau khi qua giai àoẩn bùçng mưìm, giai àoẩn
thư sú nhêët. Thïm vâo àố cố nhiïìu hoẩt àưång khấc chûa àûúåc biïët
àïën àêìy à lâm gẩch nưëi giûäa giai àoẩn sau vâ giai àoẩn trûúác vâ

cao hún. Sau nây chng ta sệ hiïíu rộ hïët têìm quan trổng ca sûå
phất triïín lêu dâi vâ àïìu àùån ca sûå khất dc trong quan niïåm vïì
cấc chûáng bïånh thêìn kinh.
Ngây nay chng ta xết àïën mưåt khđa cẩnh khấc ca sûå phất
triïín nây, nghơa lâ nhûäng liïn quan giûäa nhûäng khuynh hûúáng lễ
tễ vâ àưëi tûúång. Hay nối cho àng ra chng ta xế
t nhanh sûå phất
triïín nây àïí rưìi dûâng lẩi lêu hún trûúác mưåt trong cấc kïët quẫ chêåm
chẩp àẩt àûúåc. Vêåy mưåt vâi ëu tưë cêëu thânh ca bẫn nùng tònh
dc cố ngay tûâ lc àêìu mưåt àưëi tûúång mâ nố cêìm giûä thûåc chùåt; àố
lâ khuynh hûúáng ngûå trõ, mën biïët vâ xem xết. Nhiïìu ëu tưë khấc
liïn quan àïën nhiïìu miïìn tònh dc trong thên thïí, ngay lc àêìu
cng chó cố mưåt àưëi tûúång, mưåt khi côn bấm vâo nhûäng nhiïåm v
khưng cố tđnh chêët tònh dc, nhûng rưìi bỗ rúi àưëi tûúång àố ngay
khi rúâi bỗ nhûäng nhiïå
m v àố. Àưëi tûúång tònh dc thûá nhêët dng
miïång lâ àưi v ca bâ mể thỗa mận nhu cêìu ni ùn ca àûáa bế
sú sinh. Sau àố mưåt khi àûáa bế àậ thỗa mận àûúåc cẫ tònh dc vâ
nhu cêìu ni ùn, nố sệ khưng cêìn àïën v mể nûäa, mâ thay vâo àố
bùçng ngốn tay nghơa lâ mưåt phêìn trong thên thïí nố. Khuynh
hûúáng dng mưìm trúã thânh tûå thỗa mận cng nhû khuynh hûúáng
Phên têm hổc nhêåp mưn 19

dng hêåu mưn hay dng nhûäng miïìn tònh dc khấc. Sûå phất triïín
sau àố theo àíi hai mc àđch: 1) thoẩt tiïn rúâi bỗ tđnh cấch tûå
thỗa mận, thay àưëi tûúång lêëy trong thên thïí mònh; 2) àưìng nhêët
hốa mổi àưëi tûúång khấc nhau ca nhiïìu khuynh hûúáng khấc nhau,
thay chng bùçng mưåt àưëi tûúång duy nhêët. Kïët quẫ nây khưng thïí
àêìy à hay giưëng nhû àưëi tûúång lêëy trong thên thïí àûúåc, vâ chó àẩt
àûúåc vúái àiïìu kiïån lâ mưåt sưë khuynh hûúáng sệ bõ tiïu hy vò khưng

dng àûúåc viïåc gò.
Sûå diïỵn tiïën àûa àïën viïåc chổn lûåa àưëi tûúång nây hay àưëi
tûúång khấc khấ
phûác tẩp vâ chûa mư tẫ theo mën. Chng ta chó
cêìn dêỵn chûáng bùçng sûå kiïån lâ khi chu k êëu trơ, ài trûúác giai àoẩn
tiïìm tâng gêìn hoân thânh rưìi thò àưëi tûúång àûúåc chổn gêìn giưëng
nhû àưëi tûúång gêy nïn khoấi cẫm trong thúâi k côn dng mưìm. Àưëi
tûúång nây khưng phẫi lâ àưi v ngûúâi mể nûäa nhûng vêỵn lâ ngûúâi
mể. Vêåy ngûúâi mể chđnh lâ àưëi tûúång dêìu tiïn ca tònh u. Chng
ta nối àïën tònh u khi nhûäng khuynh hûúáng tinh thêìn ca bẫn
nùng ca tònh dc giûä àõa võ quan trổng nhêët trong khi nhûäng sûå
àôi hỗi vïì thên thïí
hay tònh dc cùn bẫn ca bẫn nùng tònh dc bõ
dưìn ếp hay bõ qụn ài trong chưëc lất. Trong thúâi k ngûúâi mể lâ àưëi
tûúång àêìu tiïn ca tònh u sûå hoẩt àưång ca tinh thêìn àïí dưìn ếp
àậ bùỉt àêìu lâm cho àûáa bế khưng biïët gò àïën mưåt phêìn trong cấc
mc àđch tònh dc nûäa. Sûå lûåa chổn ngûúâi mể lâm àưëi tûúång àêìu
tiïn ca tònh u nây gùỉn liïìn vâo àiïìu mâ chng ta gổi lâ mùåc
cẫm Oedipe, sau nây sệ cố mưåt têìm quan trổng rêët lúán trong cấch
giẫi thđch cùn bïånh thêìn kinh ca mưn phên têm hổc, vâ cố lệ lâ
mưåt trong cấ
c ngun nhên chđnh ca sûå chưëng àưëi ca xậ hưåi àưëi
vúái phên têm hổc.
Cấc bẩn hậy nghe mưåt cêu chuån lùåt vùåt xẫy ra trong thúâi
chiïën tranh. Mưåt trong nhûäng ngûúâi can àẫm bïnh vûåc phên têm
hổc àûúåc àưång viïn vúái tû cấch bấc sơ qn y túái mưåt núi nâo àố
trong xûá Ba Lan vâ àûúåc cấc àưìng nghiïåp ch vò nhûäng quan sất
ca ưng àưëi vúái mưåt bïånh nhên. Khi àûúåc hỗi, ưng ta trẫ lúâi lâ súã dơ
àẩt àûúåc kïët quẫ bêët ngúâ nhû thïë lâ vò ưng àậ dng phên têm hổc
vâ sùén sâng chó bẫo cho àưìng nghiïåp vïì phûúng phấp nây. Tûâ àố

chiïìu nâo cấc bấc sơ trong àún võ, àưì
ng nghiïåp hay cêëp trïn ca
ưng ta àïìu t hổp àïí nghiïn cûáu phên têm hổc. Mổi viïåc trưi chẫy
nhû thûúâng cho túái hưm võ bấc sơ ca chng ta nối vïì mùåc cẫm
Oedipe: mưåt cêëp trïn ca bấc sơ àûáng dêåy tun bưë lâ ưng khưng
tin mưåt cht nâo vïì mùåc cẫm nây vâ ưng khưng thïí cho phếp nối
Sigmund Freud 20

àïën mùåc cẫm àố àưëi vúái nhûäng ngûúâi àậ cố gia àònh, nhûäng ngûúâi
rêët àấng kđnh trổng trong khi hổ chiïën àêëu cho tưí qëc ca hổ. Vâ
ưng ra lïånh cêëm khưng cho nối àïën phên têm hổc nûäa. Võ bấc sơ
phên têm hổc nối trïn khưng côn àiïìu gò phẫi lâm khấc hún lâ xin
àưíi sang mưåt àún võ khấc. Phêìn tưi, tưi cho rùçng nïëu mën chiïën
thùỉng mâ ngûúâi Àûác phẫi cêìn àïën mưåt “tưí chûác khoa hổc” nhû thïë
thò quẫ lâ mưåt àẩi hổa vâ têët nhiïn giúái khoa hổc Àûác khưng thïí
nâo tha thûá cho mưåt quan niïåm lưỵi thúâi nhû thïë lêu hún nûäa.
Mùåc cẫ
m Oedipe lâ cấi gò ghï gúám vêåy? Chó cấi tïn Oedipe à
cho cấc bẩn àoấn ra rưìi. Ai mâ chùèng biïët huìn thoẩi vïì àûác vua
Hi Lẩp Oedipe bõ sưë phêån bùỉt phẫi giïët cha vâ lêëy mể àậ phẫi
dng à mổi cấch àïí thoất khỗi sưë phêån àưåc ấc àố nhûng khưng
àûúåc nïn àậ tûå trûâng phẩt bùçng cấch chổc m àưi mùỉt ca chđnh
mònh khi biïët mònh àậ vư tònh phẩm cẫ hai tưåi to lúán nhêët lâ giïët
cha vâ lêëy mể. Chùỉc nhiïìu bẩn àậ vư cng xc àưång khi àổc vúã
kõch ca Sophocle vïì vêën àïì àố. Vúã kõch nây trònh bây cho ta biïët
tư
åi ấc ca Oedipe àậ dêìn dêìn àûúåc lưi ra ấnh sấng nhû thïë nâo khi
cåc àiïìu tra bõ àònh trïå nhiïìu lêìn vâ àûúåc tiïëp tc ra sao nhúâ cố
nhiïìu dêëu hiïåu múái xët hiïån: vúã kõch nhû cố vễ nhû diïỵn tiïën
trong cåc khẫo sất ca phên têm hổc. Ngûúâi mể vâ ngûúâi vúå àau

khưí Jocasta nhiïìu lêìn ngùn cẫn khưng cho cåc àiïìu tra tiïëp diïỵn,
viïån cúá rùçng cố rêët nhiïìu ngûúâi àậ nùçm mú thêëy mònh ng vúái mể
mònh, nhûng àố chó lâ nhûäng giêëc mú khưng àấng àïí . Chng ta
khưng coi khinh giêëc mú, nhêët lâ nhûäng giêëc mú àiïín hònh mâ
nhiïìu ngûúâ
i àậ cố, chng ta tin rùçng giêëc mú mâ Jocasta nối àïën
cố liïn quan chùåt chệ àïën cêu chuån kinh hoâng vâ k lẩ ca
huìn thoẩi .
Cố àiïìu àấng ngẩc nhiïn lâ vúã kõch ca Sophocle khưng hïì
gêy xc àưång hay giêån dûä cho bêët cûá mưåt khấn giẫ nâo, trong khi
nhûäng l thuët vư hẩi ca võ bấc sơ qn y nối trïn lẩi lâm cho
cêëp trïn ca ưng ta giêån dûä vâ phẫn àưëi dûä dưåi nhû thïë. Vúã bi kõch
nây thûåc ra cố tđnh cấch vư ln vò hy bỗ trấch nhiïåm tinh thêìn
ln l ca con ngûúâi, cho rùçng chđnh cấc thêìn linh àậ cố sấng
kiïën vïì tưåi ấc, àûa ra ấnh sấ
ng sûå bêët lûåc ca nhûäng khuynh
hûúáng ln l trong con ngûúâi trûúác sûå têën cưng ca tưåi ấc. Giấ
nùçm trong tay mưåt nhâ thú nhû Euripide, vúã kõch àố cố lệ sệ lâ
mưåt dõp bây tỗ sûå phêỵn nưå àưëi vúái thêìn linh vâ sưë mïånh. Nhûng àưëi
vúái con ngûúâi ngoan àẩo nhû Sophocle thò khưng lâm gò cố chuån
phêỵn nưå, ưng ta nế trấnh khố khùn bùçng cấch tun bưë rùçng tinh
Phên têm hổc nhêåp mưn 21

thêìn ln l cao àưå àôi hỗi con ngûúâi tn theo chđ ca thêìn linh
ngay cẫ khi thêìn linh ra lïånh phẩm tưåi. Tưi khưng thêëy cấi ln l
nây cố thïí lâ mưåt sûác mẩnh ca vúã kõch, nhûng thûåc ra ln l
khưng hïì ẫnh hûúãng àïí kïët qua ca vúã kõch. Khấn giẫ khưng hïì
chưëng àưëi lẩi ln l ca vúã kõch nhûng phẫn ûáng lẩi nghơa vâ
nưåi dung vúã kõch. Khấn giẫ phẫn ûáng y nhû chđnh hổ àang cố mùåc
cẫm Oedipe, nhû nhòn thêëy trong chđ ca thêìn linh vâ trong lúâi

tiïn tri nhûäng cấi gò cố trong vư thûác ca hổ vâ àang àûúåc l tûúã
ng
hốa, y nhû chđnh hổ àang cố mën gẩt bỗ ngûúâi cha ài vâ lêëy mể
mònh. Tiïëng nối ca thi sơ nhû bẫo hổ: “mây khưng thïí chưëng lẩi
trấch nhiïåm ca mây. Mây cố trêìn tònh rùçng mây àậ lâm à mổi
cấch àïí cûúäng lẩi mën phẩm tưåi ca mây cng vư đch. Lưỵi ca
mây vêỵn côn àố vò chđnh mây àậ khưng r bỗ àûúåc nhûäng mën
phẩm tưåi, nhûäng àố vêỵn tiïìm tâng trong vư thûác ca mây”. Àố
chđnh lâ mưåt sûå têm l. Ngay cẫ khi àậ dưìn ếp nhûng khuynh
hûú
áng xêëu xa vâo trong vư thûác rưìi, trong miïång vêỵn nối lâ mònh
khưng cố trấch nhiïåm gò cẫ, nhûng trong thêm têm con ngûúâi vêỵn
cho rùçng mònh cố trấch nhiïåm mâ khưng hiïíu vò sao?
Sûå thûåc mùåc cẫm Oedipe lâ mưåt trong cấc ngun nhên gêy
ra lông hưëi hêån giây vô nhûäng ngûúâi mùỉc bïånh thêìn kinh. Hún thïë
nûäa: trong cën sấch ca tưi vïì “nhûäng bíi àêìu ca tưn giấo vâ
ln l con ngûúâi”, xët bẫn nùm 1913 dûúái nhan àïì: “Vêåt tưí vâ
kiïng k” tưi àậ àûa ra giẫ thuët lâ chđnh mùåc cẫm Oedipe àậ
lâm cho toân thïí nhên loẩi trong nhûäng ngây àêìu tiïn thûác àûúåc
sûå phẩm tưåi ca mònh trong khi chđnh sûå phẩ
m tưåi nây lâ ngìn
gưëc cëi cng ca mổi tưn giấo vâ mổi ln l. Tưi cố thïí nối nhiïìu
àïën chuån àố nhûng thưi àïí khi khấc. Vò mưåt khi àậ nối àïën,
chng ta khố mâ thưi khưng nối àûúåc trong khi tưi mën quay lẩi
vêën àïì têm l cấ nhên.
Sûå quan sất àûáa bế trong thúâi k chổn lûåa àưëi tûúång trûúác
khi ài vâo thúâi k tiïìm tâng àậ cho ta biïët gò vïì mùåc cẫm Oedipe.
Chng ta thêëy dïỵ dâng rùçng, àûáa bế chó mën àưåc chiïëm ngûúâi mể,
khố chõu vò sûå cố mùåt ca ngûúâi cha, tỗ vễ giêån dưỵi mưỵi khi ngûúâi
cha tỗ vễ êu ë

m mể vâ khưng giêëu vễ hâi lông mưỵi khi cha ài xa,
cố lc nối rộ cẫm tònh ca mònh vâ hûáa lâ sệ lêëy mể. Ngûúâi ta bẫo
àố chó lâ nhûäng kiïën trễ con khưng liïn can gò àïën Oedipe,
nhûng d sao àố vêỵn lâ nhûäng sûå kiïån, àẩi diïån cho mùåc cẫm
Oedipe. Ngûúâi ta húi ngẩc nhiïn khi thêëy chđnh àûáa bế àố trong
mưåt vâi trûúâng húåp tỗ ra êu ëm àưëi vúái cha; nhûng nhûäng tònh
Sigmund Freud 22

cẫm nây, tuy àưëi lêåp nhau úã ngûúâi lúán, lẩi cố thïí hôa húåp nhau, ài
cẩnh nhau rêët lêu dâi trong vư thûác ca àûáa bế, Ngûúâi ta côn nối
rùçng nhûäng tònh cẫm àố tđnh cấch đch k ca àûáa bế gêy ra thưi
chûá khưng hïì cố tđnh chêët tònh dc. Chđnh ngûúâi mể chùm sốc àûáa
bế vâ àûáa bế cng mën ngoâi ngûúâi mể ra khưng ai lâm viïåc àố
cẫ. Àiïìu nây rêët àng nhûng thûåc ra trong tònh trẩng nây cng
nhû trong bao nhiïu tònh trẩng khấc tûúng tûå, tđnh đch k chó múã
àûúâng cho tònh dc sau nây thưi. Khi àûáa bế tỗ ra tô mô vïì phûúng
diïån sinh l, khi nố mën ng àïm cẩnh ngûúâi mể, mën xem mể
tùỉ
m rûãa hay dng nhiïìu hònh thûác khấc thûúâng lâm cho ngûúâi mể
cûúâi nhû nùỉc nễ vïì sûå ngêy thú ca con, thò tđnh chêët tònh dc
khưng côn cố àiïìu gò àấng nghi ngúâ nûäa. Chng ta khưng nïn qụn
rùçng ngûúâi mể cng sùn sốc àûáa bế gấi nhû thïë mâ khưng àûa àïën
kïët quẫ tûúng tûå, vâ nhiïìu khi ngûúâi cha cng tỗ vễ êu ëm àûáa bế
trai chùèng kếm gò ngûúâi mể nhûng khưng phẫi vò thïë mâ àûúåc nố
mïën u nhû àưëi vúái mể nố. Nối tốm lẩi, ngûúâi ta khưng thïí nâo
gẩt bỗ nghơ vïì tònh dc trong tònh trẩng nối trïn. Vẫ lẩi, nïëu àûáa
bế quấ đch k thò nố sệ cố lúåi hún nïë
u àûúåc cẫ hai cha mể cng êu
ëm, nố chùèng cố lúåi gò nïëu chó tòm tònh u úã ngûúâi mể thưi.
Tưi chó nối àïën thấi àưå ca àûáa bế trai àưëi vúái cha mể thưi.

Thấi àưå ca em gấi cng tûúng tûå. Lông êu ëm àưëi vúái cha,
mën gẩt bỗ ngûúâi mể ài, vúái nhûäng dấng àiïåu lâm àỗm, em bế gấi
nhiïìu khi hiïën cho chng ta mưåt bûác tranh àểp mùỉt khiïën cho
chng ta qụn nhûäng hêåu quẫ quan trổng ca tònh trẩng nây.
Chđnh cấc bêåc cha mể nhiïìu khi cng gip vâo viïåc gêy cho con
mùåc cẫm Oedipe nây bùçng cấch chiïìu theo khuynh hûúáng àưëi vúá
i
ngûúâi cng phấi, thânh ra trong nhûäng gia àònh àưng con ngûúâi
cha tỗ vễ thđch con gấi hún, trong khi ngûúâi mể lẩi thđch con trai.
Tuy vêåy d rêët quan trổng, ëu tưë nây cng chûa à lâ mưåt l lệ
chưëng lẩi thûåc chêët ca mùåc cẫm Oedipe àưëi vúái àûáa bế. Mùåc cẫm
nây trúã thânh mùåc cẫm gia àònh khi cố nhiïìu con lïn. Nhûäng kễ
àïën trûúác cho nhûäng kễ àïën sau lâ mưåt àe dổa cho quìn lúåi ca
mònh, võ thïë nïn trễ con thûúâng khưng àốn tiïëp cấc em mưåt cấch
nưìng hêåu mêëy vâ chó mong cho em mêët ài thưi. Nhûäng tònh cẫm
th
ghết nây thûúâng àûúåc trễ con nối ra miïång. Khi mën xêëu xa
ca àûáa bế thûåc hiïån, khi àûáa em bêët thêìn bõ chïët thò viïåc àố àưëi
vúái àûáa bế lâ mưåt biïën cưë quan trổng tuy nhiïn khi chđnh nố cng
chùèng nhúá gò cẫ. Khi cố em múái sinh, àûáa bế thûúâng úã vâo àõa võ
phïë àïë nïn khố lông qụn àûúåc sûå viïåc àố; nố àưëi vúái em cố nhûäng
tònh cẫm mâ vïì sau nây ngûúâi lúán thûúâng cho lâ tònh cẫm bêët
Phên têm hổc nhêåp mưn 23

mận, nhûäng tònh cẫm nây cố thïí lâ khúãi àiïím cho mưåt tònh cẫm
lẩnh lng àưëi vúái mể. Chng ta àậ nối rùçng nhûäng cưng trònh khẫo
cûáu vïì tònh dc vâ nhûäng hêåu quẫ ca nố gêìn liïìn vâo kinh
nghiïåm vïì àúâi sưëng trễ con. Khi anh em ca chng lúán lïn, thấi àưå
ca àûáa bế thay àưíi mưåt cấch cố nghơa. Nố sệ àem tònh u mể
àưíi thânh tònh u àưëi vúái em gấi khi thêëy mể àưëi vúái mònh cố vễ

lẩnh lng: ngay trong khi côn nhỗ cấc anh àậ qy qìn chung
quanh em gấi vâ tỗ vễ ghen tûác nhau. Àûáa bế gấi thûúâng àem anh
lúán thay vâ
o ngûúâi cha mâ nố cho lâ khưng tỗ vễ êu ëm nố nhû
ngây xûa nûäa, hay àem lông u em gấi nhû u mưåt àûáa con mâ
nố mën cố àưëi vúái cha nhûng khưng àûúåc.
Sûå thûåc xẫy ra nhû thïë àố. Tưi cố thïí dûåa vâo sûå quan sất
trûåc tiïëp cấc trễ con, sûå giẫi thđch nhûäng k niïåm ca chng àïí kïí
cho cấc bẩn nghe nhiïu thđ d tûúng tûå nûäa. Kïët quẫ lâ àõa võ ca
mưåt àûáa bế trong mưåt gia àònh cố nhiïìu con cố mưåt têìm quan trổng
àưëi vúái àúâi sưëng sau nây ca nố vâ bao giúâ nối àïën tiïíu sûã ca nố
ngûúâi ta khưng thïí bỗ
qua sûå kiïån nây. Trûúác nhûäng sûå giẫi thđch
thu lûúåm àûúåc khưng khố nhổc gò nây, cấc bẩn sệ phò cûúâi khi nghơ
àïën nhûäng cưë gùỉng ca khoa hổc àïí lïn ấn sûå loẩn ln. Chng ta
chùèng àậ nối rùçng àúâi sưëng chung ca thúâi thú êëu cố tđnh chêët lâm
cho àûáa bế khưng ch àïën sûå hêëp dêỵn tònh dc do nhûäng ngûúâi
trong nhâ gêy nïn, rùçng khuynh hûúáng sinh l trấnh sûå giao húåp
ca nhûäng ngûúâi cng mấu m àậ àûúåc bưí tc bùçng lông kinh túãm
sûå loẩn ln àố sao? Nối nhû thïë chng ta qụn rùçng nïëu quẫ thûåc
thiïn nhiïn àậ àùåt ra nhûäng ngùn trú
ã khưng thïí vûúåt qua cho sûå
loẩn ln thò viïåc gò chng ta côn phẫi àùåt ra låt nổ àïí nghiïm
cêëm nố nûäa. Chđnh àiïìu trấi lẩi múái lâ sûå thûåc. Àưëi tûúång thûá nhêët
vïì tònh dc ca loâi ngûúâi - ngûúâi chõ hay ngûúâi mể - cố tđnh cấch
loẩn ln vâ loâi ngûúâi àậ phẫi dng nhûäng låt lïå thûåc nghiïåm
khấc múái diïåt trûâ nưíi. Nhûäng dên tưåc bấn khai ngay nay hậy côn
tưìn tẩi cng bâi trûâ sûå loẩn ln rêët nghiïm khùỉc. Th.Reik côn cho
rùçng lïỵ nghi ca nhûäng dên tưåc mổi rúå trong tíi dêåy thò cố mc
àđch kếo àûáa bế ra khỗ

i tònh trẩng loẩn ln bùçng cấch kếo nố ra
xa ngûúâi mể àïí gêy lẩi cẫm tònh ca nố àưëi vúái ngûúâi cha.
Thêìn thoẩi hổc àậ chùèng cho chng ta hay rùçng loâi ngûúâi
thûúâng gấn cho cấc võ thêìn tđnh cấch loẩn ln trong khi chđnh hổ
lẩi rêët súå loẩn ln, vâ trong nhûäng dên tưåc (nhû dên Pharaons vâ
dên Incas úã Pếrou) lïỵ cûúái loẩn ln giûäa hai chõ em hay anh em
Sigmund Freud 24

àûúåc coi nhû thiïng liïng. Vêåy sûå loẩn ln lâ mưåt àùåc ên mâ
ngûúâi thûúâng khưng àûúåc quìn hûúãng.
Mưåt trong hai tưåi ca Oedipe lâ tưåi loẩn ln, tưåi kia lâ tưåi
giïët cha. Hai tưåi ấc to lúán nây àậ bõ chïë àưå tưn giấo vâ xậ hưåi àêìu
tiïn, chïë àưå vêåt tưí, lïn ấn. Bêy giúâ tûâ quan sất trûåc tiïëp àûáa bế,
chng ta hậy qua sûå phên tđch bïånh trẩng ca ngûúâi lúán bõ bïånh
thêìn kinh. Sûå phên tđch nây gip cho ta hiïíu thïm nhûäng gò vïì
mùåc cẫm Oedipe? Sûå phên tđch cho ta thêëy mùåc cẫm nây xët hiïån
àng nhû trong huìn thoẩi, mưỵi bïånh nhên àïìu lâ mưåt Oedipe
hay lâ mưåt Hamlet chưëng àưëi lẩi mùå
c cẫm nây, nghơa lâ cng nhû
nhau. Mùåc cẫm Oedipe trong ngûúâi lúán chó lâ bẫn c soẩn lẩi ca
mùåc cẫm àố trong trễ con thưi. Sûå th ghết ngûúâi cha, mong mën
cho cha chïët ài khưng côn àûúåc diïỵn tẫ mưåt cấch rt rê nûäa, lông
êu ëm àưëi vúái mể vâ lông mong mën àûúåc lêëy mể cng àûúåc nối
ngay ra miïång. Chng ta cố quìn gấn cho thúâi thú êëu nhûäng tònh
cẫm sưëng sûúång quấ àấng àố khưng? Hay chng ta àậ bõ sai lêìm vò
mưåt ëu tưë múái? Tòm ra àûúåc ëu tưë múái nây khưng phẫi lâ chuån
dïỵ dâng. Mưỵi khi cố mưåt ngûúâi nối vïì dơ vậ
ng ca mònh, d ngûúâi
àố cố lâ mưåt sûã gia chùng nûäa chng ta cố quìn chêëp nhêån khưng
suy tđnh mổi àiïìu ưng ta nối vïì hiïån tẩi hay vïì thúâi k ngùn cấch

giûäa dơ vậng vâ hiïån tẩi hay khưng? Trong trûúâng húåp ngûúâi bïånh
thêìn kinh chng ta cố quìn tûå tin xem sûå lêỵn lưån giûäa dơ vậng vâ
hiïån tẩi cố vư tònh hay khưng? Sau nây chng ta sệ biïët vò dun
cúá gò ngûúâi bïånh àậ lêỵn lưån nhû thïë, vâ chng ta sệ phẫi ch trổng
àïën viïåc trđ tûúãng tûúång àậ hoẩt àưång nhû thïë nâo àưëi vúái nhûäng
biïën cưë vâ sûå kiïån xẫy ra trong mưåt dơ vậ
ng rêët xa. Chng ta sệ
khưng khố khùn gò mâ khưng thêëy lâ lông th ghết ngûúâi cha côn
trúã nïn mẩnh mệ hún nhúâ nhiïìu ngun nhên do cấc thúâi sau àậ
cung cêëp vâ nhûäng ham mën tònh dc àưëi vúái ngûúâi mể thûúâng
xët hiïån dûúái nhûäng hònh thûác mâ àûáa bế khưng thïí biïët àïën.
Nhûng chng ta sệ cưë gùỉng vư tònh khi tòm cấch cùỉt nghơa mùåc
cẫm Oedipe bùçng sûå hoẩt àưång ca trđ tûúãng tûúång àûa chng ta
quay trúã lẩi dơ vậng, àûa vâo trong dơ vậng nhûäng ëu tưë lêëy trong
hiïån thúâi. Ngûúâi bïånh thêìn kinh côn giûä cấi nhên ca thúâi thú êëu
àng nhû sûå
quan sất trûåc tiïëp àậ cho ta biïët.
Mùåc cẫm Oedipe xët hiïån nhû mưåt sûå kiïån trong bïånh viïån
cố mưåt têìm quan trổng to lúán trong thûåc tïë. Chng ta sệ thêëy lâ
trong tíi dêåy thò, khi bẫn nùng tònh dc xët hiïån mẩnh mệ,
ngûúâi bïånh lẩi thêëy lẩi nhûäng àưëi tûúång thúâi xûa khiïën cho nhûäng
Phên têm hổc nhêåp mưn 25

àưëi tûúång nây cố tđnh chêët tònh dc. Sûå lûåa chổn àưëi tûúång ca àûáa
bế chó lâ mưåt sûå giấo àêìu rt rê, nht nhất nhûng cố tđnh chêët
quët àõnh ca sûå lûåa chổn trong tíi dêåy thò. Vâo tíi àố sệ cố
nhiïìu sûå hoẩt àưång tinh thêìn, tònh cẫm rêët mẩnh, cố khi hûúáng vïì
mùåc cẫm, cố khi vïì sûå phẫn ûáng chưëng lẩi mùåc cẫm àố, nhûng
nhûäng bûúác àêìu ca hoẩt àưång vò khưng thïí nối ra àûúåc nïn àïìu bõ
dưìn ếp vâo trong vư thûác. Bùỉt àêìu tûâ tíi àố con ngûúâi àûáng trûúác

mưåt cưng viïåc quan trổng la
â cưng viïåc tûå tấch rúâi ra khỗi cha mể,
chó sau khi sûå tấch rúâi nây àậ lâm xong, àûáa bế múái khưng côn lâ
àûáa bế nûäa vâ trúã thânh mưåt ngûúâi trong cưång àưìng xậ hưåi. Nhiïåm
v ca àûáa con trai lâ rúâi khỗi ngûúâi mể, àem tònh dc ca mònh
àùåt vâo mưåt àưëi tûúång khấc, lâm lânh lẩi vúái ngûúâi cha ty theo
trûúâng húåp. Nhiïåm v àố trúã nïn bùỉt båc àưëi vúái têët cẫ mổi ngûúâi
khưng trûâ ai. Nhiïåm v nây khưng bao giúâ àûúåc hoân thânh theo
l tûúãng cẫ, nghơa lâ àng vúái sûå àôi hỗi ca xậ hưåi vâ
têm l.
Nhûng ngûúâi bïånh thêìn kinh thûúâng khưng bao giúâ lâm nưíi nhiïåm
v nây vò hổ sët àúâi phẫi chõu phc tng dûúái quìn ngûúâi cha vâ
khưng thïí àem tònh dc ca mònh àùåt vâo mưåt àưëi tûúång nâo múái
cẫ. Sưë phêån ca ngûúâi con gấi cng chùèng hún gò. Chđnh theo nghơa
àố mâ chng ta cố thïí cho rùçng mùåc cẫm Oedipe chđnh lâ trng
têm ca nhûäng ngûúâi bïånh thêìn kinh.
Chùỉc cấc bẩn cng àoấn ra rùçng tưi àậ cưë gẩt ra ngoâi
nhiïìu chi tiïët quan trổng vïì l thuët cng nhû thûåc hânh, liïn
quan àïën mùåc cẫm Oedipe. Tưi khưng nối nhiïìu hún nûäa vïì nhûä
ng
biïën àưíi ca mùåc cẫm nây cng nhû sûå lêåt ngûúåc tònh trẩng ca
nố. Tưi chó nối rùçng mùåc cẫm nây lâ ngìn cẫm hûáng dưìi dâo cho
bao nhiïu nhâ thú. Oto Rank àậ cho thêëy lâ nhûäng nhâ soẩn kõch
trûá danh ca mổi thúâi àậ khai thấc mùåc cẫm nây rêët nhiïìu, cng
nhû mùåc cẫm vïì sûå loẩn ln vâ biïën thïí ca nố. Chng ta cêìn ghi
nhêån rùçng ngay cẫ trûúác khi phên têm hổc ra àúâi, hai tưåi ấc ca
mùåc cẫm Oedipe àûúåc cưng nhêån nhû nhûäng ham mën cố tđnh
cấch tûúång trûng nhêë
t cho àúâi sưëng bẫn nùng khưng bõ kòm hậm.
Trong mưåt cåc àưëi thoẩi trûá danh ca Àiderot nhan àïì “Ngûúâi

chấu ca Rameau” mâ Goethe àậ dõch ra tiïëng Àûác, chng ta thêëy
cố àoẩn sau àêy: “Nïëu mưåt àûáa bế mổi rúå àûúåc mùåc sûác mën lâm
gò thò lâm, nïëu nố vêỵn giûä ngun sûå tưìi tïå ca nố, nïëu nố dung
hôa àûúåc mưåt sưë đt lệ phẫi ca àûáa bế côn nùçm trong nưi vúái sûå àưåc
ấc ca con ngûúâi ba mûúi tíi thò nố sệ vùån cưí cha nố vâ ng vúái
mể nố”.