Những món ăn trong mâm cỗ gia đình Thăng Long - Hà Nội (t.t.) pot

Những món ăn trong mâm cỗ gia đình
Thăng Long - Hà Nội (t.t.)
Hãn Nguyên Nguyễn Nhã
Mâm cỗ tết Hà Nội.
Tết Nguyên đán đối với người Việt không những là ngày hội lớn của dân tộc
mà còn mang ý nghĩa thiêng liêng đặc biệt. Dù bất cứ thành phần xã hội hay
tín ngưỡng tôn giáo nào, tết Nguyên đán là dịp đoàn tụ, là lúc người ta nhớ
đến cội nguồn, tổ tiên, ông bà.

Mâm cổ tết của người Hà Nội xưa. Ảnh Minh Lợi.
Tết thường bắt đầu từ 30 tháng chạp, ít nhất đến mùng bốn, mùng năm. Ở
một số nơi, người ta ăn tết vui chơi, hội hè đình đám kéo dài đến hết tháng
giêng. Thế nhưng, mọi công việc chuẩn bị có khi bắt đầu từ những ngày đầu
tháng chạp và phải hoàn tất trước buổi trưa ngày 30. Đây cũng là cách con
cháu thể hiện sự tưởng nhớ, lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên của mình.
Do điều kiện địa lý, thói quen trong ăn uống, phong tục của từng miền, nên
mỗi miền có mâm cỗ tết khác nhau.

Nem chua. Ảnh Ý Nhạc.
Mâm cỗ tết ở Hà Nội hay ở miền Bắc theo đúng bài bản, thường thì 4 bát, 4
đĩa. Cỗ lớn thì 6 bát, 6 đĩa hoặc 8 bát, 8 đĩa , có khi mâm cỗ lớn phải xếp
cao đến 2, 3 tầng.
Bốn bát, bốn đĩa gồm: bát ninh măng, bát bóng, bát miến, bát mọc. Bốn đĩa
gồm: đĩa thịt gà luộc, đĩa nem chua (làng Vẽ hay Đình Bảng) hay đĩa chả
quế, đĩa giò mỡ hay giò thủ, đĩa giò lụa (Ước Lễ).
Có thể thêm những đĩa khác như: đĩa thịt đông, đĩa xào hạnh nhân, đĩa cá rán
hay nướng, đĩa nộm sứa hoặc nộm rau quả…

Xào hạnh nhân. Ảnh Ý Nhạc.
Bánh tết ở Hà Nội phổ biến nhất là bánh chưng ăn kèm dưa hành hay chấm
mật.

Món tráng miệng đặc trưng thì có mứt sen, mứt quất, mứt gừng, hồng khô, ô
mai mơ gừng…, đặc biệt món chè kho có tính giải độc và giã rượu.
Nhìn chung mâm cỗ ngày tết của Hà Nội có một vài điểm khác biệt. Nhà nào
cũng phải có trong mâm cỗ là cơm và xôi, đặc biệt là bánh chưng ăn kèm
với các loại dưa hành hay mật. Đó là đặc điểm phản ánh bản sắc văn hóa,
lịch sử, địa lý… của Hà Nội cũng như văn hóa lúa nước của dân tộc ta. Cũng
trong dịp tết tùy theo từng gia đình còn làm nhiều loại bánh khác nhau, nhất
là các loại bánh có thể ăn trong ba ngày tết.