hãy giải thích các thành kiến, thiên vị hay sai lầm có thể có trong quá trình ra quyết định

Lời mở đầu
Kiến thức quản trị ngày càng trở nên cần thiết với tất cả mọi người, đặc biệt là các
sinh viên học về kinh tế. Điều này xuất phát từ thực tế rằng hoạt động quản trị là những
hoạt động tất yếu phát sinh khi con người kết hợp với nhau để cùng hoàn thành mục tiêu.
Nếu mỗi cá nhân tự mình hoạt động và sống một mình thì không có hoạt động quản trị. Chỉ
cần có hai người quyết tâm kết hợp với nhau vì những mục tiêu chung thì sẽ phát sinh nhiều
hoạt động mà lúc còn sống và làm việc một mình, chưa ai có kinh nghiệm. Các hoạt động
quản trị phát sinh khi con người kết hợp thành tập thể như là sự cần thiết khách quan. Bởi
vì nếu không có những hoạt động đó, mọi người trong tập thể sẽ không biết làm cái gì, làm
lúc nào, làm như thế nào. Giống như trong một gia đình, sẽ có hoạt động quản trị giúp cho
gia đình sống hợp lý với cha đi làm, mẹ nuôi dạy con, các con được ăn học. Hay như một
ngôi trường sẽ có hoạt động quản trị để ngôi trường hoạt động hiệu quả với các giáo viên
dạy các môn khác nhau, các lớp khác nhau vào từng thời điểm khác nhau…
Một nhà kinh tế học từng nhận xét rằng: “Nhà quản trị sành sỏi cần có một kết
hợp đặc biệt các tài năng.Anh ta phải là nhà toán học, lịch sử, chính khách và triết gia ở
một mức độ nào đó.Anh ta phải hiểu các kí hiệu và nói bằng ngôn ngữ thông thường. Anh ta
phải nghiên cứu cái hiện tại dưới ánh sáng quá khứ để nhận biết tương lai. Không có một
bộ phận nào trong bản chất của con người và các thể chế của nó hoàn toàn nằm ngoài tầm
kiểm soát của anh ta. Anh ta phải hữu ý, vừa phải vô tình, phải dửng dưng và cương nghị
như một nghệ sĩ, nhưng đôi khi lại rất thực tế như một chính khách”.Trong một thế giới mà
nguồn tài nguyên đang khan hiếm còn nhu cầu của con người là bất tận thì vai trò của nhà
quản trị càng quan trọng.Đó là người hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các hoạt
động nhằm đạt được mục tiêu đề ra.
Nhóm thực hiện
Câu 1:Hãy giải thích các thành kiến, thiên vị hay sai lầm có thể có trong quá
trình ra quyết định?
I. Khái niệm nhà quản trị:
Nhà quản trị là người làm việc trong tổ chức, được giao nhiệm vụ điều khiển
công việc của người khác và chịu trách nhiệm trước kết quả hoạt động của những
người đó. Nhà quản trị là người lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra con
người, tài chính, vật chất và thông tin trong tổ chức sao cho có hiệu quả để giúp tổ

chức đạt mục tiêu.
Có thể nói nhà quản trị được tạo ra chỉ để nhằm đưa ra các quyết định tối ưu,
mang tính chiến lược…và vì thế mà nhà quản trị cần có trong mình những phẩm
chất của một nhà kinh doanh đó là: trực giác nhạy cảm, nhạy bén, năng động,
quyết đoán, có bản lĩnh, dám mạo hiểm, đam mê kinh doanh…
Nhiều nhà quản trị thường mong muốn phải có đầy đủ dữ kiện mới có thể ra
quyết định, nhưng thực tế thì khó có điều đó xảy ra, trong môi trường kinh doanh
cạnh tranh khốc liệt, biến hóa khôn lường, nhiều khi một quyết định bình thường
sẽ là đúng đắn hóa ra là sai lầm chỉ vì chậm trễ. Nhà quản trị cần phải có sự bình
tĩnh, sáng suốt, sáng tạo, tự tin, dũng cảm trong quá trình ra quyết định. Tuy nhiên,
trong quá trình ra quyết định của mình, nhả quản trị luôn phải chịu nhiều sức ép từ
những thành kiến xung quanh hướng về mình, những thiên vị có thể có trong
những quyết định của mình và dẫn tới là đi đến những sai lầm trong các quyết
định.
Nhà quản trị được phân ra thành ba cấp, mỗi cấp lại có một cách làm việc
riêng:
1. Quản trị viên cao cấp:
2
Là nhà quản trị hoạt động ở bậc cao nhất trong tổ chức, là người chịu
trách nhiệm về những thành quả cuối cùng của tổ chức.
Nhiệm vụ: đưa ra các quyết định chiến lược, tổ chức thực hiện chiến
lược để duy trì và phát triển tổ chức.
Chức danh: chủ tịch hội đồng quản trị, phó chủ tịch hội đồng quản trị,
ủy viên hội đồng quản trị, tổng giám đốc, phó tổng giám đốc, giám đốc, phó
giám đốc
2. Quản trị viên cấp trung gian:
Là nhà quản trị hoạt động ở dưới các quản trị viên lãnh đạo (quản trị
viên cao cấp) nhưng ở trên các quản trị viên cấp cơ sở.
Nhiệm vụ: đưa ra các quyết định chiến thuật, thực hiện các kế hoạch và
chính sách của doanh nghiệp, phối hợp các hoạt động, các công việc để

hoàn thành mục tiêu chung.
Chức danh: trưởng phòng, phó phòng, chánh quản đốc, phó quản đốc
3. Quản trị viên cấp cơ sở:
Là nhà quản trị hoạt động ở cấp bậc cuối cùng trong hệ thống cấp bậc
của các nhà quản trị trong cùng một tổ chức.
Nhiệm vụ: Đưa ra các quyết định tác nghiệp nhằm đốc thúc, hướng dẫn,
điều khiển các công nhân viên trong các công việc sản xuất kinh doanh cụ thể
hàng ngày, nhằm thực hiện mục tiêu chung.
Chức danh: tổ trưởng sản xuất, tổ trưởng các tổ bán hàng, đốc công,
trưởng ca,
Nhà quản trị luôn luôn đi kèm với những quyết định quản trị của
mình, mà từ những quyết định quản trị đó có thể dẫn tới hai điều đó là: Đúng
hoặc Sai.
II. Quyết định quản trị :
3
Là sản phẩm sáng tạo của nhà quản trị nhằm định ra chương trình
cũng như tính chất hoạt động của tổ chức để giải quyết vấn đề trên cơ sở hiểu
biết các quy luật vận động khách quan và các thông tin về hiện trạng của
doanh nghiệp. Như vậy, mỗi quyết định được ký ban hành trong doanh nghiệp
sẽ là chìa khóa cho các bộ phận, các khâu trong doanh nghiệp hoạt động đồng
thời nó cũng là nội dung cơ bản của hoạt động quản trị doanh nghiệp.
Quyết định quản trị không thể thiếu được trong bất cứ doanh nghiệp
nào, nó là huyết mạch cho hoạt động quản trị và là cơ sở để tiến hành các hoạt
động quản trị, song quyết định đó mang lại lợi ích và tiềm tàng những rủi ro
nào thì còn phải xem xét một cách cụ thể. Một quyết định mang lại nhiều lợi
ích cho doanh nghiệp thì nhà quản trị ngoài việc phân tích những yếu tố nội
tại của doanh nghiệp bị ảnh hưởng khi đưa ra quyết định và những quy luật
khách quan tác động đến nội dung của quyết định thì còn phải nghiên cứu các
loại văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc ra quyết định của mình.
Trong thực tế, nhiều quyết định của các nhà quản trị đưa ra không tính đến

những thay đổi trong tương lai và những rủi ro của luật pháp đưa lại từ quyết
định quản trị của mình.
1. Đặc điểm của quyết định quản trị:
• Các quyết định quản trị trực tiếp hướng vào các tổ chức; chỉ có nhà quản trị
mới ra quyết định.
• Các quyết định quản trị có thể làm cản trở sự hoạt động bình thường hoặc
làm phát triển hoạt động của hệ thống bị quản trị.
• Các quyết định quản trị liên quan đến việc sử dụng những thông tin về vấn
đề cần phải giải quyết.
• Các quyết định quản trị được xây dựng trên cơ sở sự hiểu biết về tính khách
quan của sự vận động và phát triển của hệ thống bị quản trị.
• Các chức năng của các quyết định quản trị.
4
• Chức năng định hướng về mục tiêu của tổ chức.
• Chức năng đảm bảo các nguồn lực.
• Chức năng hợp tác và phối hợp các bộ phận trong tổ chức.
2. Phân loại các quyết định quản trị:
• Phân loại theo tính chất của các quyết định: Quyết định chiến lược, quyết
định chiến thuật, quyết định tác nghiệp.
• Phân loại theo thời gian thực hiện: Quyết định dài hạn, quyết định trung
hạn, quyết định ngắn hạn.
• Phân loại theo phạm vi thực hiên: Quyết định toàn cục, quyết định bộ phận,
quyết định chuyên đề.
• Phân loại theo khía cạnh khác nhau trong hoạt động của tổ chức: Quyết
định kỹ thuật, quyết định tổ chức, quyết định kinh tế, quyết định xã hội.
3. Những yêu cầu đối với quyết định quản trị
• Phải có căn cứ khoa học.
• Phải thống nhất, tuân theo các quy định, thể chế chung.
• Phải đúng thẩm quyền.
• Phải có định hướng.

• Phải thật cụ thể về mặt thời gian.
• Phải có định hướng.
• Phải thỏa mãn các yêu cầu kịp thời.
4. Quá trình ra quyết định
• Bước 1: Biết chắc là có nhu cầu quyết định.
• Bước 2: Nhận rõ tiêu chuẩn của quyết định.
• Bước 3: Lượng hóa các tiêu chuẩn.
• Bước 4: Phát hiện những khả năng lựa chọn.
• Bước 5: Đánh giá các khả năng.
• Bước 6: Lựa chọn khả năng tối ưu nhất.
5
Ngoài những thành công từ những quyết định mang tính đúng đắn chiến lược
của nhà quản trị thì trong quá trình ra quyết định, nhà quản trị luôn phải chịu nhiều
ảnh hưởng, sức ép từ nhiều phía dẫn đến việc đưa ra những quyết định thiên vị
hoặc sai lầm. Những yếu tố ảnh hưởng có thể là: trình độ người ra quyết định, hoàn
cảnh và điều kiện ra quyết định hoặc cũng có thể là do những yếu tố sai lầm của
nhà quản trị như:
- Bản tính tự cao tự đại.
- Chủ quan trong công việc.
- Nhà quản trị không muốn lắng nghe ý kiến hoặc lời khuyên của người khác.
- Cảm thấy khó chịu trước ý kiến thẳng thắng phê bình từ một hoặc nhiều
người hướng về mình.
- Nguồn trí thức về công việc còn hạn hẹp nhưng lại thích phô trương.
- Nhân viên tham mưu, giúp việc cho nhà quản trị yếu kém.
- Nhà quản trị thích trọng dụng những kẻ xu nịnh, kẻ cơ hội trong công việc.
- ……
Tại sao có một số công ty, doanh nghiệp lại thành công, trong khi đó một
số khác lại thất bại? Mặc dù “mỗi nhà mỗi cảnh” và luôn tồn tại những rủi may
khác nhau, nhưng luôn có một số nguyên nhân chung nhất từ phía sau những thất
bại của các công ty, doanh nghiệp.

Jeff Bezos, chủ tịch kiêm sáng lập viên Amazon từng có bài viết về năm bài
học đơn giản đúc kết từ kinh nghiệm của chính mình trên mục E-tailer nổi tiếng
của Amazon.com, trong đó bài học thứ ba là: “Làm việc hiệu quả và khắc phục
nhanh chóng những sai lầm cho dù nhỏ nhất”. Hơn ai hết, Jeff Bezos hiểu rõ
điều ẩn chứa sau những câu chữ này: Ông đã nâng Amazon.com lên thành nhãn
hiệu Internet hàng đầu, mặc dù họ đã có những năm làm ăn thua lỗ. Còn ở bên kia
đại dương, Steve Case của American online cũng biết thế nào là tốc độ và cuộc
chạy đua với thời gian. Và vị cử nhân môn khoa học chính trị này đã biến AOL
thành hãng Internet đầu tiên có mặt trong danh sách Fortune 500. Vị CEO ấy
thường ví việc quản lý AOL trong sự tăng trưởng mạnh của nó chẳng khác nào
6
những nỗ lực điều khiển động cơ trên một chiếc máy bay, mà nếu không cẩn thận
có thể rơi ngã bất cứ lúc nào.
Nếu ứng dụng bài học của Jeff Bezos vào sự so sánh của Steve Case, bạn có
thể thấy rằng bất cứ thất bại nào dù nhỏ nhất cũng đều có những nguyên nhân sâu
xa của nó.
- Nguyên nhân khách quan và những yếu tố gây nên những thành kiến,
thiên vị và sai lầm của nhà quản trị trong quá trình ra quyết định:
Để có một cái nhìn khách quan nhất trong những thành kiến, thiên vị và sai
lầm đó, chúng ta cần phải hiểu rõ bản chất thực sự bên trong của các quyết định
của các nhà quản trị, một khi hiểu rõ thì cũng là lúc chúng ta thấy được những mặt
hại của những quyết định đó. Bản chất thực sự bên trong những quyết định thiên
vị đó là gì? Những thành kiến xung quanh các các quyết định đó của nhà quản trị?
Những sai lầm nào dẫn đến những quyết định tồi của nhà quản trị?
- Lập kế hoạch không phù hợp
Không ai ngạc nhiên vì đây là một trong những nguyên nhân khá phổ biến, bên
cạnh nguyên nhân thiếu vốn kinh doanh hay hoạt động lưu chuyển tiền mặt yếu
kém. Sẽ rất quan trọng nếu nhà quản trị vạch ra một kế hoạch kinh doanh càng
toàn diện và chi tiết bao nhiêu càng tốt bấy nhiêu và đương nhiên nhà quản trị cần
có cho mình triết lý kinh doanh phù hợp, nếu nhà quản trị không mang trong mình

một triết lý kinh doanh nào đó sẽ dẫn đến việc kinh doanh sẽ mất phương hướng.
Việc này có thể mất nhiều thời gian và khi một kế hoạch được chuẩn bị xong thì
có thể cần thêm thời gian nhiều tuần hoặc nhiều tháng để hoàn thành. Tuy nhiên,
khoảng thời gian đó không hề bị bỏ phí, mà chính thời gian đó để có được những
thành công chắc chắn hơn. Ngược lại, nếu bạn không có kế hoạch mà vẫn tiến lên
phía trước theo kiểu “nhắm mắt làm bừa”, thì có nhiều khả năng bạn sẽ phải kết
thúc kế hoạch đó bằng cơn đau tim và hàng chục nghìn USD tan thành mây khói.
Người xưa thường nói “biết người biết ta trăm trận trăm thắng”, trong kinh
7
doanh cũng vậy nếu biết đúng những vấn đề của mình và của đối phương để đưa
ra một bản kế hoạch rõ ràng, cụ thể thì đây cũng là điều kiện không thể coi nhẹ
nếu muốn đưa ra một quyết định chính xác của một nhà quản trị. Biết nắm bắt
thông tin một cách nhanh nhạy, kịp thời và chính xác sẽ giúp nhà quản trị vững
vàng hơn trong quá trình ra quyết định của mình.
- Thiếu tính thực thi
Khi hành động không bám sát kế hoạch đề ra, sai lầm rất dễ xảy ra. Và ngay
cả khi kế hoạch đề ra không được thực hiện một cách đầy đủ, sai lầm cũng là
chuyện thường thấy. Khi một CEO từ chức hay một CFO thoái vị, mọi người hiểu
rằng nguyên nhân bởi vì họ không thực hiện được những kết quả như mong đợi,
hay theo ngôn từ của giới phân tích là “ban quản lý không hoàn thành kế hoạch
đề ra”. Họ bị sa thải khi mắc những sai lầm rõ như ban ngày.
Có lẽ, những sai lầm ít nhiều đều do trời sinh ra thế! Các nhân viên trong
công ty có thể phải nắm giữ một trách nhiệm mà không được đào tạo chuyên môn
hay hướng dẫn phương pháp thích hợp cho nghiệp vụ này nên đã đưa đến những
trợ giúp hoặc quyết định sai lầm. Điều này cũng giống như khi bạn tình nguyện
giúp ai làm một việc gì mà hình dung được công việc đó đòi hỏi những gì ở bạn.
Không chỉ có vậy, nhân viên cấp dưới đôi khi còn cố tình gây ấn tượng với cấp
trên, để rồi chuốc lấy thất bại bởi họ không biết rằng kết quả mới là nhân tố quyết
định. Tệ hơn, họ không tuân theo trình tự công việc, và thế là họ gây ra sai sót
ngay từ khi vừa bắt tay vào thực hiện.

Lỗi lầm có thể là một hành động bất cẩn, một sai sót do sự thiếu tập trung
hay thậm chí một thái độ coi thường công việc của nhà quản trị đã dẫn tới đưa ra
những quyết định sai lầm.
- Thiếu năng lực và kinh nghiệm quản trị
Nhiều hoạt động kinh doanh được bắt đầu từ một người có rất ít kinh
nghiệm về quản trị hoặc chưa qua đào tạo về quản trị, bởi vì tiền thân của hầu hết
8
các nhà kinh doanh là những người tự lập. Một số người nghĩ rằng lĩnh vực quản
trị chỉ là ý thức chung (common sense). Nhưng nếu các nhà quản trị không biết
đưa ra những quyết định kinh doanh thích hợp, thì họ sẽ không thể đạt được thành
công trong tương lai. Kiến thức về kinh doanh là điều bắt buộc phải có cho bất kì
nhà quản trị nào, kiến thức về kinh doanh không bắt nguồn từ việc mua bằng
“rỏm”, bằng “chui”mà kiến thức phải bắt nguồn từ việc được đào tạo, được học
một cách bài bản, từ thấp lên cao có trình độ chuyên môn sâu và trình độ thực tế
bao quát và chắc chắn. Nhà quản trị cần phải khiêm tốn, cầu thị, học hỏi, không
ngừng nâng cao trình độ hiểu biết, vốn sống, kiến thức và trí tuệ của mình. Đặc
biệt, nhà quản trị cần phải có khả năng tư duy tốt, nhạy bén nên bài trừ những
“đầu óc tối mò”,“mít đặc”. Không ít người kiến thức đầy mình nhưng phương
pháp tư duy lại cực kỳ bảo thủ hoặc thuộc loại “ngựa non háu đá”. Nhà quản trị
cần phải có khả năng xét đoán tình hình, khả năng xét đoán tình hình là khả năng
đánh giá và dự đoán một sự kiện, một sự việc, một tin tức một cách khôn ngoan,
điều này cần một nhà quản trị có tri thức, sự chín chắn, am hiểu lý luận sâu sắc và
có kinh nghiệm thực tế phong phú. Năng lực xét đoán thường tăng theo tuổi tác,
trình độ học vấn và kinh nghiệm trong quá trình quản trị; tuy nhiên, không phải
bất kì nhà quản trị nào cũng có thể xét đoán tốt, người nóng nảy, hồ đồ hoặc hay
có định kiến, thiên vị thì chắc chắn khả năng xét đoán trong nhiều trường hợp sẽ
là có vấn đề. Khả năng xét đoán tốt thì có thể suy xét vấn đề một cách khách quan,
nhanh chóng, tìm ra lời giải đáp thông minh, dự báo được các sự việc với độ chính
xác cao và ra được quyết định sáng suốt ngay cả trong những tình huống xấu,
hiểm nghèo không có cấu trúc hoặc cấu trúc yếu.

- Rủi ro kinh doanh, thâm hụt tài chính
Quản lý tài chính là công việc nhận định các rủi ro và chế ngự rủi ro đó.
Những sai sót sẽ xảy ra khi những rủi ro trên không được phòng ngừa đầy đủ.
Thông thường, sai sót bắt nguồn từ một điểm yếu kém nào đó trong kinh doanh và
9
khi không ai chú ý đến hoặc không ai nói ra, nó sẽ nhanh chóng biến thành một vụ
bê bối tài chính, chẳng hạn như một vị CFO không kịp báo trước cho các nhà đầu
tư lúc tình hình xấu diễn ra, để rồi hậu quả là CEO của ông ta không thể đạt được
mục tiêu của mình. Trong rủi ro kinh doanh, thâm hụt tài chính chúng ta cần xét
đến động cơ ra quyết định của nhà quản trị, không ít các nhà quản trị lợi dụng
chức vụ ra quyết định để làm lợi cho cá nhân và gia đình của mình, động cơ ra
quyết định cũng chỉ vì bản thân, gia đình của nhà quản trị, bất chấp lợi ích của
doanh nghiệp và của cả xã hội thì thật là tai họa. Những hành vi tham nhũng, hối
lộ, tham ô, thiếu tinh thần trách nhiệm, tham quyền, cố vị, lôi bè kéo cánh, trù
dập, cô lập những người chân chính phần nhiều chính là dạng thể hiện của những
quyết định ở những nhà quản trị có động cơ không đúng đắn, điều này đã dẫn tới
những sai lầm, thiên vị trong quyết định của nhà quản trị ảnh hưởng đến “rủi ro
kinh doanh và thâm hụt tài chính”.
- Nhà quản trị khá, nhân viên lại tồi
Một người nhà quản trị nhiệt tình, hiểu biết các vấn đề kinh doanh thường
vẫn có thể bị hạ bệ hay bị vô hiệu hoá bởi những nhân viên không có kinh nghiệm
và không có mục đích lành mạnh. Bởi vậy, công ty cần có những nhân viên tốt,
được trả lương xứng đáng và phần nào chia sẻ được những ý tưởng kinh doanh
của nhà quản trị.
Nhà quản trị cần xây đựng một cơ chế tuyển dụng, đề bạt, quyền lợi trách
nhiệm, kiểm soát một cách có khoa học, khen thưởng và kỷ luật một cách nghiêm
minh; vấn đề này hiện tại ở Việt Nam thực hiện không hề dễ.
- Cách nhận ra sai lầm và khắc phục những sai lầm thiên vị, thành kiến
trong quá trình ra quyết định của nhà quản trị:
Xem xét nguyên nhân từ chính bản thân nhà quản trị:

Việc tìm ra nguyên nhân xuất phát từ chính bản thân nhà quản trị là vô cùng
quan trọng, bởi nó sẽ cho nhà quản trị biết mình cần sửa đổi những gì. Một trong
10
những điều dưới đây có thể là những nguyên nhân dẫn đến thất bại trong các
quyết định của nhà quản trị:
- Làm việc cẩu thả: Trong mỗi thất bại, điều tồi tệ nhất có thể xảy ra là sự
phá hoại có chủ đích. Giả sử không có việc này thì thủ phạm chính gây ra
sai lầm là tính cẩu thả. Đây là một dấu hiệu cho thấy sự thiếu khả năng của
nhà quản trị, cũng như ảnh hưởng của nó tới toàn thể công ty.
- Hành động gấp gáp: Thiếu thời gian cũng có thể là một nguyên nhân dẫn
tới một quyết định sai lầm. Nhà quản trị nên đánh giá tiến trình công việc
và chủ động về mặt thời gian của mình thì tốt hơn. Không nên nhận những
nhiệm vụ mà nhà quản trị không đủ thời gian để hoàn thành.
- Phán quyết tồi: Càng có nhiều kinh nghiệm, nhà quản trị càng có khả năng
ra quyết định tốt hơn. Ai cũng có thể mắc sai lầm do những phán đoán kém
cỏi, vấn đề là có những người mắc sai lầm nhiều hơn những người khác,
cũng vì thế mà có người làm lãnh đạo và có người làm nhân viên.
- Hiểu sai công việc: Có khi một ban quản trị đầy kinh nghiệm nhưng lại
mang đến một bảng hướng dẫn tuyệt vời dành cho một việc khác. Điều
quan trọng của nhà quản trị là phải biết tập trung vào công việc hiện nay
của mình chứ không phải đưa ra giải pháp cho những thách thức còn chưa
tới.
- Thiếu thông tin: Quyết định quản trị chính là “sản phẩm” sinh ra từ những
thông tin đã có. Nếu sai lầm ở quyết định xuất phát từ việc thiếu thông tin
thì đó cũng không phải là “ngày tận thế” đối với nhà quản trị, mà chỉ là dấu
hiệu cho thấy việc cần thiết phải cập nhập thông tin một cách đều đặn và
chính xác.
- Thiếu đạo đức: Quyết định đưa ra từ một nhà quản trị có tài mà không có
đức sẽ gây ra một hậu quả khó lường, những quyết định đó có thể dẫn đến
những con đường “làm ăn lừa gạt”, kiếm tiền bằng mọi giá, buôn gian bán

lận, treo đầu dê bán thịt chó, mị dân, khẩu phật tâm xà, trục lợi, dối trên lừa
11
dưới… và điều hiển nhiên một thời gian không lâu những quyết định đó sẽ
giúp các nhả quản trị chuốc lấy những thất bại. Vì thế, trong mỗi quyết
định, chúng ta cần phải thấy đạo đức lành mạnh và trách nhiệm trong đó
của nhà quản trị.
- Thiếu trách nhiệm: Nắm trong tay“quyền sinh, quyền sát”, được giao
quyền hạn trong tay nhà quản trị cần phải có trách nhiệm với những quyết
định của mình, dù đúng dù sai nhà quản trị cần hiểu rõ và nhân trách nhiệm
về phần mình. Không nên “có công thì lấy, có phạt thì đổ” như vậy sẽ
khiến nhân viên cấp dưới không tôn trọng các quyết định của nhà quản trị,
vì những quyết định đó thiếu đi tin thần trách nhiệm.
- Sức khỏe yếu: Sức khỏe luôn đóng một vai trò không nhỏ trong các quyết
định của nhà quản trị, trạng thái minh mẫn sẽ giúp nhà quản trị có các quyết
định sáng suốt, còn không có sức khỏe thì ngược lại. Hoặc với thể trạng yếu
kém, nhà quản trị khó lòng đảm đương công việc của mình dù nhà quản trị
đó có năng lực trong công việc đó.
- Thiếu kinh nghiệm: Cùng có năng lực như nhau nhưng hai nhà quản trị có
thể đưa ra những quyết định khác nhau. Có thể một trong hai quyết định đó
là tốt hoặc cả hai cùng sai, nhưng nhờ có những cái sai nhà quản trị mới rút
ra được những cái dại của mình để từ đó kinh nghiệm hơn cho lần ra quyết
định tiếp theo. Kinh nghiệm trong trường hợp này sẽ giúp cho những nhà
quản trị có thể đưa ra một quyết định tốt hơn so với người không có kinh
nghiệm. Người xưa có câu “ai nên khôn mà chẳng dại đôi lần” là vậy.
- Thiếu khả năng định lượng: Trong “cuộc chiến trên thương trường”, nhà
quản trị nào càng có nhiều khả năng tính toán, dự đoán trước được tình hình
thì càng ra được những quyết định nhanh chóng, chính xác, đúng đắn và có
hiệu quả hơn bên còn lại.
Hãy dũng cảm
Bên cạnh việc xem xét các nguyên nhân khách quan và chủ quan, bản thân

12
nhà quản trị cần có những nhân tố cần thiết để không tiếp tục “sa lầy” mỗi khi đưa
ra những quyết định quản trị.
- Biết lắng nghe: Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến các sai lầm trong quyết định
của nhà quản trị đó là nhà quản trị luôn ở tư thế phòng thủ và cần phải bảo vệ
quan điểm của mình, thay vì tập trung phân tích và lắng nghe vấn đề khó khăn
đó. Đó là sai lầm mà nhà quản trị cần thay đổi nếu muốn cải thiện các quyết
định của mình.
- Chấp nhận thực tế: nhà quản trị cần phải nhận ra rằng, họ càng sớm giải quyết
những sai lầm, họ càng đỡ day dứt với “tội lỗi” của mình và trở nên có kinh
nghiệm hơn với tư cách là một nhà quản trị. Họ cần có trong mình một bản
lĩnh thật thụ, quết đoán như trong một cuộc chiến sẽ có thương đau, mất mát.
Nhút nhát, bàn lùi thường làm cho nhà quản trị đứng trước nhưng tình huống
khó xử và khó ra một quyết đúng đắn.
Lococca – một nhà quản trịtài ba từng nói rằng: “chính sách của tôi là luôn tỏ
ra dân chủ trên con đường đi đến những quyết định. Nhưng rồi cuối cùng tôi cũng
trở nên độc tài”, “được rồi tôi đã biết lắng nghe ý kiến từ mọi người. Bây giờ là
điều chúng ta phải làm”. Trong mỗi quyết định cần mang trong mình bản tính
quyết đoán của nhà quản trị, dù đúng dù sai thì nhà quản trị cần tôn trong quyết
định của mình, nhà quản trị cần cứng nhắc quan điểm của mình không a dua,
không ba phải để giúp nhà quản trị tránh những sai lầm hoặc thiên vị không đáng
có trong quá trình ra quyết định.
- Làm một người có trách nhiệm: Không gì ấn tượng hơn việc ta nhận ra một
người có trách nhiệm dù trong hoàn cảnh nào. Bởi vậy nếu nhà quản trị biết
rằng mình không thể che giấu sai lầm đó thì hãy hít một hơi dài và thừa nhận
điều đó.
- Luôn giữ tinh thần lạc quan: Nhân viên, cấp dưới, cấp trên thường vẫn hay
nhớ sai lầm trong những quyết định của nhà quản trị, cho dù sai lầm đó có nhỏ
13
nhặt đến đâu đi nữa. Nhà quản trị chỉ cần nhớ rằng, điểm khác biệt giữa người

thắng và kẻ bại chính là cách phản ứng và lối hành xử sau mỗi sai lầm. Vì thế
tựa đầu lên gối, hãy hướng suy nghĩ đó vào tổn thất của chính bản thân nhà
quản trị, nhưng hãy êm đềm đi vào giấc ngủ với tâm niệm rằng một nhà quản
trị thật thụ có thể vượt qua mọi khó khăn đó và chẳng bận tâm đến lời nói xung
quanh.
Và nhà quản trị cần phải dũng cảm và lạnh lùng hơn nữa
Lúc này là thời điểm một nhà quản trị cần hành động đề giải thoát mình ra
khỏi những sai lầm trong những quyết định của mình. Không có nghĩa nhà quản
trị là một là kẻ ngu ngốc chỉ vì họ đã trót phạm phải một sai lầm. Ai cũng có thể
sai lầm, thậm chí ngay cả những vận động viên xuất sắc nhất hay những doanh
nhân nhạy bén nhất. Chủ yếu là nhà quản trị cần phải nhớ rằng bay càng cao càng
nguy hiểm, nhưng không bay thì cũng chẳng có lối thoát nào. Nhà quản trị cần
làm sao để nhận được sự đồng thuận quyết định của mình từ phía các nhân viên
trong kế hoạch hành động nhằm khắc phục sai lầm. Hãy trình bày với mọi người
khi nhà quản trị muốn sửa chữa sai lầm trong quyết định đã được đưa ra. Nhớ
rằng đôi khi nhà quản trị cần phải nhờ ai đó dọn dẹp hộ cái mớ hỗn độn và hậu
quả của những sai lầm trong quyết định do nhà quản trị đã gây ra. Vì vậy, nếu nhà
quản trị có cơ hội tự sửa chữa những sai lầm và giữ gìn thể diện, hãy bảo đảm
rằng nhà quản trị sẽ không phạm phải một sai lầm tương tự trong tương lai.
Tóm lại, tất cả nhà quản trị đều có thể mắc sai lầm trong kinh doanh. Cũng
như trong một trận bóng đá, mọi cầu thủ đều cố gắng ghi bàn thắng vào lưới cầu
môn đối phương và giữ sạch mành lưới của đội mình. Dù chơi ở vị trí nào và dù
xuất sắc thế nào đi chăng nữa thì mọi cầu thủ trên sân đều cũng có khả năng mắc
sai lầm trong những quyết định cuối cùng. Nếu vai trò của cầu thủ đó là thủ môn,
thì rất có thể trận này họ sẽ mắc phải những sai lầm trong việc ra vào, bắt hay
14
chụp bóng dẫn tới những bàn thua cho đội của mình, nếu cầu thủ sắm vai là một
tiền đạo nhưng ở trận đấu này phong độ và tâm lý bạn không được tốt thì dù cố
gắng đến mấy bạn cũng khó có thể ghi bàn vào lưới đối phương, vì thế bạn nên
nhận thấy khả năng của mình và đưa ra quyết định xin huấn luyện viên cho bạn

nghỉ trận đấu đó. Trong mọi trường hợp, hãy nhận trách nhiệm, bồi thường thiệt
hại và mỉm cười tạm biệt lỗi lầm trong những quyết định của mình, tránh né đi
những thành kiến xung quanh, những lời nịnh nọt từ những nhân viên cấp dưới để
có những quyết định không thiên vị, không sai lầm. Đó là con đường trở thành
nhà quản trị xuất sắc.
Tài liệu tham khảo tiếng Việt:
1. Slide bài giảng của thầy Đỗ Văn Khiêm, giảng viên ĐH Luật Tp. Hồ Chí
Minh.
2. />3. Quản trị học (Management)/ chủ biên: PTS Nguyễn Thị Liên Diệp/năm
1993
4. Quản trị học (Management)/ Phạm Xuân Lan (chủ biên) - Phan Thị Minh
Châu – Trang Thành Lập/ năm 2000
5. Quản trị học/ TS Phan Thị Minh Châu chủ biên/ năm 2010
6. Quản trị học - Những vấn đề cơ bản (Tập 1)/ Hà Văn Hội/ năm 2007
7. />15
8. />KHAI-QUAT-V%E1%BB%80-T%E1%BB%94-CH%E1%BB%A8C-VA-
MO-HINH-T%E1%BB%94-CH%E1%BB%A8C
9. />chuc-cong-ty.html
10. />11. />12. />co-cau-to-chuc-co-ban-ma-tran-hon-hop 364870.html
13. />%E1%BB%8Dc-c%C4%83n-b%E1%BA%A3n?p=95
Tài liệu tham khảo tiếng Anh:
1. />management-and-structure
2. />3. />16