Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hóa ở bắc ninh

Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 1 - Lớp: VH1102
LI CM N
i vi mt sinh viờn nm cui, khi c lm khúa lun tt nghip l mt
iu vụ cựng vinh d. Nhng hon thnh khúa lun ũi hi s n lc v c
gng rt ln ca bn thõn v quan trng hn ú chớnh l s ch bo ca thy, cụ
hng dn, s ng viờn ca gia ỡnh v bn bố.
Em xin gi li cm n cỏc thy giỏo, cụ giỏo trong khoa v ngoi khoa
Vn húa du lch - Trng i hc dõn lp Hi Phũng ó nhit tỡnh ging dy
chỳng em trong sut khúa hc. Cm n cỏc anh, ch trong S Vn húa Th thao
v Du lch Bc Ninh; cỏc bỏc, cỏc cụ trong cỏc phũng Vn húa v thụng tin
huyn : Thun Thnh, huyn Tiờn Du, huyn Qu Vừ, th xó T Sn ó cung
cp nhng ti liu cn thit em hon thnh bi khúa lun.
c bit, em xin gi li cm n sõu sc ti cụ giỏo Ths. Phm Th Hong
ip. Cụ ó giỳp em t vic nh hng ti, tn tỡnh ch bo em nhng kin
thc cn thit, luụn quan tõm, ng viờn em trong sut quỏ trỡnh thc hin ti.
Cui cựng, em xin gi ti nhng ngi thõn trong gia ỡnh, bn bố lũng bit n
chõn thnh nht vỡ ó luụn bờn cnh giỳp em em cú c thnh qu ngy
hụm nay.
õy l nghiờn cu u tay ca em nờn khụng trỏnh khi nhng hn ch,
thiu sút. Em rt mong nhn c s gúp ý ca cỏc thy giỏo, cụ giỏo bi
khúa lun ca em c hon thin hn.
Em xin chõn thnh cm n!
Hi Phũng ngy 25 thỏng 06 nm 2011
Sinh viờn


Trn Th Võn
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 2 - Lớp: VH1102

MC LC
LI CM N
LI M U 1
1. Lý do chn ti 6
2. Lch s nghiờn cu vn 7
3. Mc ớch, ý ngha ca ti 8
4. i tng v phm vi nghiờn cu 9
5. Phng phỏp nghiờn cu 9
6. B cc khúa lun 9
CHNG 1: S Lí LUN CHUNG V TNG QUAN V TI
NGUYấN DU LCH VN HểA BC NINH 10
1.1. Mt s khỏi nim c bn 10
1.1.1. Vn húa 10
1.1.1.1. Khỏi nim vn húa 10
1.1.1.2. c trng v chc nng ca vn húa 11
1.1.1.3. Phõn loi loi hỡnh vn húa 13
1.1.2. Du lch 16
1.1.3. Ti nguyờn du lch 18
1.1.4. Du lch vn húa 19
1.2. Gii thiu v Ti nguyờn du lch vn húa Bc Ninh 21
1.2.1. Di tớch lch s vn húa 21
1.2.1.1. Chựa Dõu 23
1.2.1.2. Chựa Bỳt Thỏp 25
1.2.1.3. Chựa Pht Tớch 26
1.2.1.4. ỡnh ỡnh Bng 28
1.2.1.5. n ụ24
1.2.1.6. n B Chỳa Kho 30
1.2.1.7. Vn miu Bc Ninh 30
1.2.2. Ti nguyờn du lch l hi 31
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh

Sinh viên: Trần Thị Vân - 3 - Lớp: VH1102
1.2.2.1. Hi Lim 31
1.2.2.2. Hi ng K 32
1.2.2.3. Hi Dim 34
1.2.3. Vn ngh dõn gian 34
1.2.3.1. Chốo Chi hờ 34
1.2.3.2. Trng c b 35
1.2.3.3. Quan h 36
1.2.4. Lng ngh truyn thng 37
1.2.4.1. Lng g m ngh ng K 37
1.2.4.2. Lng gm Phự Lóng 39
1.2.4.3. Lng tranh dõn gian ụng H 41
1.2.5. m thc min quan h 42
1.2.5.1. Bỏnh Phu Thờ 42
1.2.5.2. Bỏnh t lng Ch 43
1.2.5.3. Nem Bựi 44
1.3. Tiu kt chng 1 45
CHNG 2: THC TRNG KHAI THC LOI HèNH DU LCH VN
HểA BC NINH 46
2.1. Thc trng khai thỏc du lch ti cỏc di tớch lch s vn húa Bc Ninh 46
2.1.1. Khai thỏc ti cỏc di tớch Chựa 47
2.1.1.1. Chựa Dõu 47
2.1.1.2. Chựa Bỳt Thỏp 50
2.1.1.3 Chựa Pht Tớch 53
2.1.2. Khai thỏc ti cỏc di tớch n 54
2.1.2.1. n ụ 54
2.1.2.2. n B Chỳa Kho 58
2.1.3. Khai thỏc ti ỡnh ỡnh Bng v Vn miu Bc Ninh 61
2.1.3.1. ỡnh ỡnh Bng 61
2.1.3.2. Vn Miu Bc Ninh 61

2.2. Thc trng khai thỏc Ti nguyờn du lch l hi 62
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 4 - Lớp: VH1102
2.2.1. Hi Lim 62
2.2.2. Hi ng K 65
2.2.3. Hi Dim 66
2.3. Thc trng khai thỏc ti cỏc lng ngh truyn thng 67
2.3.1. Lng g m ngh ng K 67
2.3.2. Lng gm Phự Lóng 70
2.3.3. Lng tranh dõn gian ụng H 72
2.4. Thc trng khai thỏc vn ngh dõn gian 74
2.4.1. Chốo Chi hờ 74
2.4.2. Trng c b 76
2.4.3. Quan h 77
2.5. Thc trng khai thỏc m thc Bc Ninh trong du lch 80
2.6. ỏnh giỏ chung v thc trng khai thỏc du lch vn húa Bc Ninh 82
2.6.1. V khỏch du lch 82
2.6.2. V doanh thu du lch 83
2.6.3. V lao ng trong du lch 83
2.6.4. V c s vt cht k thut phc v du lch 84
2.6.5. V cụng tỏc qun lý, tu b, tụn to di tớch 85
2.6.6. V hot ng tuyờn truyn qung bỏ 86
2.6.7. Nhn xột chung 87
2.7. Tiu kt chng 2 88
CHNG 3: MT S GII PHP PHT TRIN LOI HèNH DU LCH
VN HểA BC NINH 90
3.1. Phc hi v phỏt huy cỏc giỏ tr vn húa truyn thng ca Bc Ninh 90
3.1.1. Bo tn, tụn to cỏc di tớch lch s vn húa 90
3.1.1.1. nh hng bo tn, tụn to cỏc di tớch lch s vn húa 90
3.1.1.2. Cỏc bin phỏp bo tn, tụn to 92

3.1.2. Khụi phc bn sc vn húa truyn thng ca cỏc l hi 94
3.1.3. Khụi phc, m rng cỏc lng ngh truyn thng 98
3.1.4. Khụi phc, gi gỡn v phỏt trin vn ngh dõn gian 102
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 5 - Lớp: VH1102
3.2. Gii phỏp phỏt trin du lch vn húa Bc Ninh 105
3.2.1. a dng húa sn phm du lch vn húa 105
3.2.2. Liờn kt cỏc tuyn im du lch vn húa Bc Ninh 109
3.2.3. Liờn kt du lch vn húa vi cỏc loi hỡnh du lch khỏc Bc Ninh 111
3.2.4. Tng cng cụng tỏc tuyờn truyn qung bỏ 112
3.3. Tiu kt chng 3 114
KT LUN 115
DANH MC TI LIU THAM KHO 116
PHC LC

Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 6 - Lớp: VH1102
LI M U
1. Lý do chn ti
Vit Nam l mt quc gia a dõn tc, cú mt nn vn húa lõu i, phong
phỳ, thng nht m a dng. Vi s dõn hn 80 triu ngi ca 54 dõn tc anh
em cựng on kt chung sng trờn mt vựng lónh th, tri qua nhiu i, mi
dõn tc ó úng gúp, dng xõy to nờn nhng thnh qu trờn nhiu lnh vc:
kinh t - vn húa - xó hi. Xuyờn sut chng ng lch s hỡnh thnh v phỏt
trin t nc, cỏc giỏ tr vn húa truyn thng ca dõn tc Vit Nam núi chung
v 54 dõn tc anh em núi riờng l mt di sn vụ cựng quý bỏu, cn phi c gi
gỡn, phỏt trin v phỏt huy.
Nn vn húa phong phỳ, m bn sc dõn tc Vit Nam chớnh l mt
ngun Ti nguyờn du lch quớ giỏ ó v ang c khai thỏc phỏt trin du
lch. Khụng cú ngnh kinh t no gn bú vi vn húa dõn tc cht ch nh du
lch, nhng chng trỡnh tour thu hỳt khỏch du lch mnh m nht thng l
nhng tour mang m du n vn húa dõn tc. Mt quan chc ca V Hp tỏc
quc t thuc Tng Cc Du lch ó phỏt biu trong Hi ngh B trng Du lch
ụng - Thỏi Bỡnh Dng: "Du lch vn húa l xu hng ca nhiu nc. Loi
hỡnh du lch ny rt phự hp vi bi cnh ca Vit Nam, rt tt cho hot ng
xúa úi gim nghốo quc gia, vỡ vy phi c xem l hng phỏt trin ca
ngnh du lch Vit Nam" [19].
Trong s cỏc tnh thnh cú tim nng phỏt trin du lch, Bc Ninh l mnh
t cú truyn thng khoa bng, truyn thng vn hin, truyn thng lch s qut
cng chng ngoi xõm, ni sn sinh ra nhiu v danh nhõn, anh hựng dõn tc
ni ting. Vỡ vy, n nay Bc Ninh vn lu gi nhiu di sn vn húa phong
phỳ, c sc cú giỏ tr nh nhng cụng trỡnh kin trỳc ngh thut, nhng di tớch

lch s vn húa, nhng l hi truyn thng, nhng lng ngh th cụng c truyn,
nhng ln iu dõn ca quan h thm m cht duyờn quờ
Tt c nhng di sn ú ó to cho Bc Ninh mt tim nng to ln phỏt
trin du lch vn húa, mt xu hng phỏt trin du lch trờn th gii v l nh
hng phỏt trin du lch hin ti v tng lai nc ta. Tuy nhiờn, du lch Bc
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 7 - Lớp: VH1102
Ninh phỏt trin cha tht s tng xng vi tim nng sn cú ca mỡnh, ng
thi trong thc trng khai thỏc vn cũn tn ti nhiu bt cp, khai thỏc cha hiu
qu Do ú, ngi vit ó la chn ti: Thc trng v gii phỏp phỏt trin
loi hỡnh du lch vn húa Bc Ninh lm ni dung chớnh cho bi khúa lun tt
nghip ca mỡnh vi mong mun gúp mt phn cụng sc nh bộ vo s phỏt
trin du lch núi chung v du lch vn húa núi riờng ca tnh Bc Ninh.
2. Lch s nghiờn cu vn
Bc Ninh - mnh t ngn nm vn hin - ni t nghỡn xa cho n
hụm nay vn luụn l phiờn du vng chc phớa Bc ca kinh thnh Thng
Long - ụng ụ - H Ni, cng cú th coi l mnh t y p nhng chng tớch
lch s - vn húa truyn thng ca dõn tc Vit Nam. Bờn cnh Dõn ca Quan h
Bc Ninh - Di sn vn húa phi vt th i din ca nhõn loi, Bc Ninh cũn cú
mt kho tng di tớch lch s - vn húa phong phỳ v c sc, l ngun ti nguyờn
quan trng thỳc y du lch vn húa phỏt trin. Vi lch s lõu i, tim nng
to ln, nờn Ti nguyờn du lch Bc Ninh v du lch vn húa Bc Ninh ó thu
hỳt s quan tõm, nghiờn cu, tỡm hiu ca nhiu hc gi. Cú th k tờn mt s
cun sỏch vit v cỏc loi ti nguyờn vn húa Bc Ninh nh:
- Hi Lim truyn thng v hin i do S Vn húa - Thụng tin tnh Bc
Ninh xut bn nm 2004, ni dung ch yu trỡnh by v ngun gc hỡnh thnh
ca Hi Lim v tc hỏt quan h, ng thi bc u cp ti s khỏc nhau ca
hi Lim xa v nay.
- Cỏc di tớch lch s vn húa Bc Ninh ca tỏc gi Lờ Vit Nga do bo
tng Bc Ninh xut bn nm 2005. Ni dung ca cun sỏch ch yu i vo lit

kờ cỏc di tớch lch s trờn a bn tnh Bc Ninh v nhng nột tiờu biu, c ỏo
ca tng di tớch. Cun sỏch ny cha cp n vic phỏt huy cỏc giỏ tr ca di
tớch cho phỏt trin du lch.
Nm 2006 Vin vn húa th thao - S VHTT Bc Ninh, H Ni xut bn
cun: Khụng gian vn húa quan h Bc Ninh - Bo tn v phỏt huy. Cun
sỏch ny cng trỡnh by, gii thiu v ngun gc, c im, giỏ tr ca quan h
xa ng thi nờu lờn mt s vn bt cp trong vic khai thỏc quan h hin
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 8 - Lớp: VH1102
nay v xut mt s gii phỏp khc phc.
n nm 2010, S Vn húa Th thao v Du lch Bc Ninh cho xut bn
cun: Qun lý, bo tn v phỏt huy giỏ tr di tớch lch s vn húa tnh Bc Ninh
gn vi hot ng du lch. Cun sỏch ny ó cp ti vn phỏt trin du
lch ca Bc Ninh nhng mi ch quan tõm khai thỏc cỏc di tớch lch s vn húa
cú giỏ tr trờn a bn tnh, cha chỳ ý n cỏc ti nguyờn vn húa phi vt th
nhiu tim nng khỏc.
Nhỡn chung, cỏc cun sỏch trờn ch núi v thc trng ca mt l hi, mt
loi hỡnh ngh thut hay núi riờng v di tớch lch s vn húa, cha cp c th
v ton din ti vic khai thỏc loi hỡnh du lch vn húa v thc trng khai thỏc
loi hỡnh ny trờn a bn tnh Bc Ninh.
3. Mc ớch, ý ngha ca ti
Mc ớch trc ht ca ti l nhm gii thiu mt cỏch tng quan v
nhng ti nguyờn vn húa vt th v phi vt th c sc nht ca Bc Ninh cú
th khai thỏc phc v cho vic phỏt trin loi hỡnh du lch vn húa. Mc ớch th
hai ca ti l tỡm hiu, ỏnh giỏ v phõn tớch v thc trng khai thỏc loi hỡnh
du lch ny Bc Ninh hin nay, trờn c s ú tỡm ra nhng nguyờn nhõn khin
loi hỡnh du lch ny cha phỏt trin hoc phỏt trin cha tng xng. Mc ớch
cui cựng l tin ti xut mt s gii phỏp kh thi nhm phỏt trin hn na du
lch vn húa Bc Ninh. Riờng gúc cỏ nhõn, sau bi nghiờn cu ny, ngi
vit mong mun cú th cng c thờm nhng kin thc ó hc trờn gh nh

trng, thnh tho hn v phng phỏp nghiờn cu khoa hc, cng c v trang
b thờm nhng kin thc thc t v du lch vn húa ca Bc Ninh núi riờng v
hot ng du lch ca c nc núi chung.
V ý ngha ca ti, khụng ch dng li phm vi mt loi hỡnh ti
nguyờn nhõn vn nht nh, m ngoi nhng c s lý lun chung, ngi vit s
tp trung nghiờn cu v thc trng phỏt trin du lch mt s di tớch lch s tiờu
biu nh ỡnh, chựa, vn miu; mt s lng ngh truyn thng, nhng l hi tiờu
biu v mt s loi hỡnh vn húa vn ngh dõn gian ang c khai thỏc cho
phỏt trin du lch v cú kh nng phỏt trin du lch. Trờn c s ú s xut gii
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 9 - Lớp: VH1102
phỏp c th cho vic khai thỏc hp lý v hiu qu i vi tng loi ti nguyờn.
4. i tng v phm vi nghiờn cu
i tng nghiờn cu ca ti l cỏc ti nguyờn vn húa vt th: di tớch
lch s, lng ngh truyn thng v cỏc ti nguyờn vn húa phi vt th: l hi
truyn thng, vn ngh dõn gian, vn húa m thc cú giỏ tr cho phỏt trin loi
hỡnh du lch vn húa.
Phm vi nghiờn cu l nhng a phng trờn a bn tnh Bc Ninh cú
ti nguyờn ang v s c khai thỏc phỏt trin loi hỡnh du lch vn húa.
5. Phng phỏp nghiờn cu
hon thnh bi khúa lun ny ngi vit ó s dng mt s phng
phỏp nghiờn cu ch yu nh: phng phỏp kho sỏt thc a, phng phỏp thu
thp v x lý ti liu; phng phỏp thng kờ, so sỏnh; phng phỏp phõn tớch
tng hp.
6. B cc khúa lun
Ngoi phn m u, kt lun, ph lc v ti liu tham kho, ni dung
khúa lun gm 3 chng:
Chng 1: C s lý lun chung v tng quan v Ti nguyờn du lch vn húa
Bc Ninh.
Chng 2: Thc trng khai thỏc loi hỡnh du lch vn húa Bc Ninh.

Chng 3: Mt s gii phỏp nhm phỏt trin loi hỡnh du lch vn húa
Bc Ninh.









Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 10 - Lớp: VH1102
CHNG 1:
C S Lí LUN CHUNG V TNG QUAN V TI NGUYấN
DU LCH VN HểA BC NINH

1.1. Mt s khỏi nim c bn
1.1.1. Vn húa
1.1.1.1. Khỏi nim vn húa
Ngay t thu lt lũng, chỳng ta ó m mỡnh trong cht men vn húa.
Chớnh vn húa ó nuụi chỳng ta ln, dy chỳng ta khụn. Ngi ta núi: vn húa
m thc, vn húa trang phc, vn húa ng x, vn húa tiờu dựng, vn húa kinh
doanh, vn húa chớnh tr, vn húa ụng Sn, vn húa Hũa Bỡnh, vn húa rỡu
vai T "vn húa" cú bit bao nhiờu l ngha, nú c dựng ch nhng khỏi
nim cú ni hm ht sc khỏc nhau.
Tuy c dựng theo nhiu ngha khỏc nhau, nhng suy cho cựng, khỏi
nim vn húa bao gi cng cú th quy v hai cỏch hiu chớnh: theo ngha hp v
theo ngha rng.
Theo ngha hp, vn húa c gii hn theo chiu sõu hoc theo chiu

rng, theo khụng gian hoc theo thi gian Gii hn theo chiu sõu, vn húa
c hiu l nhng giỏ tr tinh hoa ca nú (np sng vn húa, vn húa ngh
thut ). Gii hn theo chiu rng, vn húa c dựng ch nhng giỏ tr trong
tng lnh vc (vn húa giao tip, vn húa kinh doanh ). Gii hn theo khụng
gian, vn húa c dựng ch nhng giỏ tr c thự ca tng vựng (vn húa
Tõy Nguyờn, vn húa Nam B ). Gii hn theo thi gian, vn húa c dựng
ch nhng giỏ tr trong tng giai on (vn húa Ho Bỡnh, vn húa ụng
Sn ) Hin nay trờn th gii cú khong 200 nh ngha khỏc nhau v vn húa
xut phỏt t ch cỏc hc gi a ra nhng khỏi nim ny cú ngun gc xut thõn
t nhng mụi trng vn húa khỏc nhau, nghiờn cu nhng lnh vc hc thut
khỏc nhau do ú gúc nhỡn v quan im ca h cng khỏc nhau. Hn na, Th
gii ó tng tn ti vụ cựng rng ln, cú nhiu nn vn húa c hỡnh thnh trờn
cỏc c s t nhiờn - xó hi khỏc nhau cho nờn nhn thc v vn húa cng khỏc
nhau.
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 11 - Lớp: VH1102
Nm 1940, Ch tch H Chớ Minh vit: "Vỡ l sinh tn cng nh mc ớch
ca cuc sng, loi ngi mi sỏng to v phỏt minh ra ngụn ng, ch vit, o
c, phỏp lut, khoa hc, tụn giỏo, vn hc, ngh thut, nhng cụng c cho sinh
hot hng ngy v n, mc, v cỏc phng thc s dng. Ton b nhng sỏng
to v phỏt minh ú tc l vn húa. Vn húa l s tng hp ca mi phng
thc sinh hot cựng vi biu hin ca nú m loi ngi ó sn sinh ra nhm
thớch ng nhng nhu cu i sng v ũi hi ca s sinh tn" [20].
Nh vy, nh ngha trờn vn húa c hiu theo ngha rng nht, l
ton b nhng giỏ tr vt cht v giỏ tr tinh thn m loi ngi ó sỏng to ra
nhm ỏp ng nhu cu sinh tn, ng thi cng l mc ớch cuc sng ca con
ngi.
Trong Hi ngh liờn Chớnh ph v cỏc chớnh sỏch vn húa hp nm 1970
ti Venise, ụng Federico Mayor, Tng giỏm c UNESCO a ra khỏi nim:
"i vi mt s ngi, vn húa ch bao gm nhng kit tỏc tuyt vi trong cỏc

lnh vc t duy v sỏng to; i vi nhng ngi khỏc, vn húa bao gm tt c
nhng gỡ lm cho dõn tc ny khỏc vi dõn tc khỏc, t nhng sn phm tinh vi
hin i nht cho n tớn ngng, phong tc tp quỏn, li sng v lao ng"
[21].
Trong cun C s vn húa Vit Nam, GS. Vin s Trn Ngc Thờm a
ra khỏi nim: Vn húa l mt h thng hu c cỏc giỏ tr vt cht v tinh thn
do con ngi sỏng to v tớch ly qua quỏ trỡnh hot ng thc tin, trong s
tng tỏc gia con ngi vi mụi trng t nhiờn v xó hi [13, 10].
Trờn õy l mt s khỏi nim tiờu biu v vn húa. Mc dự nhng khỏi
nim ny u cú nhng khỏc bit nht nh, song u hng ti mt im
chung: Vn húa l ton b nhng giỏ tr vt cht v tinh thn do con ngi
sỏng to ra trong tin trỡnh lch s.
1.1.1.2. c trng v chc nng ca vn húa
Theo cun C s vn húa Vit Nam ca GS. Vin s Trn Ngc Thờm,
vn húa cú 4 c trng v cựng vi ú cng hỡnh thnh nờn 4 chc nng ca vn
húa. ú l:
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 12 - Lớp: VH1102
- Tớnh h thng: Mi hin tng s kin thuc mt nn vn húa u cú
liờn quan mt thit vi nhau. Nh cú tớnh h thng m Vn húa thc hin c
chc nng T chc xó hi, cung cp cho xó hi mi phng tin cn thit
ng phú vi mụi trng t nhiờn v xó hi ca mỡnh. Vn húa l nhng giỏ tr
vt cht v tinh thn do con ngi sỏng to ra. Nh cú c tớnh sỏng to m ta
phõn bit c vn húa nh mt hin tng xó hi vi cỏc giỏ tr t nhiờn. Vn
húa l cỏi t nhiờn c bin i bi bi con ngi, s tỏc ng ca con ngi
vo t nhiờn cú th mang tớnh vt cht hoc tinh thn.
- Tớnh giỏ tr: Vn húa theo ngha en l tr thnh p, tr thnh giỏ
tr. Tt c nhng sỏng to, nhng giỏ tr vn húa luụn luụn quay li phc v i
sng con ngi. Tớnh giỏ tr ny l thc o mc nhõn bn ca xó hi v con
ngi, nú nhm phõn bit vi nhng sn phm phi giỏ tr cng do con ngi

to ra nhng khụng phc v cho i sng tt hn, tớch cc hn.
Cỏc giỏ tr vn húa theo mc ớch cú th chia thnh giỏ tr vt cht, giỏ tr
tinh thn ; theo ý ngha cú th chia thnh giỏ tr s dng, giỏ tr o c, giỏ tr
thm m ; theo thi gian cú giỏ tr vnh cu, giỏ tr nht thi. Nh tớnh giỏ tr
m vn húa cú chc nng iu chnh xó hi vi vic nh hng ra cỏc chun
mc, iu chnh cỏc ng x ca con ngi, lm ng lc cho s phỏt trin ca
xó hi.
- Tớnh nhõn sinh: Con ngi l ch th sỏng to ra Vn húa ng thi
cng l sn phm ca Vn húa. Do gn lin vi con ngi v hot ng ca con
ngi trong xó hi nờn vn húa mang chc nng giao tip, cú tỏc dng liờn kt
con ngi.
- Tớnh lch s: Vn húa c hỡnh thnh trong mt quỏ trỡnh lõu di,
c tớch lu qua nhiu th h, c duy trỡ bng truyn thng vn húa. Truyn
thng vn húa tn ti nh giỏo dc. Chc nng quan trng th t ca vn húa l
chc nng giỏo dc, úng vai trũ quyt nh trong vic hỡnh thnh nhõn cỏch con
ngi. T chc nng giỏo dc vn húa cú chc nng phỏt sinh l m bo tớnh
k tc ca lch s.
Nhng c trng v tớnh cht nờu trờn cho ta hiu mt cỏch y v
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 13 - Lớp: VH1102
ton vn hn v khỏi nim vn húa. Lch s ó chng minh bn sc vn húa
luụn luụn l mt iu kin sng cũn ca mi dõn tc. Khụng phi ngu nhiờn m
Nguyn Trói trong Bỡnh Ngụ i Cỏo ó nhn mnh: Nh nc i Vit ta
t trc, vn xng nn vn hin ó lõu v ụng khng nh sc mnh ca nn
vn húa trong chin tranh gii phúng t nc: Ly i ngha thng hung tn,
ly chớ nhõn thay cng bo. Lch s cng chng minh trong nhng bc him
nghốo nht ca dõn tc, vn húa luụn luụn l sc mnh phỏt huy tim nng vụ
tn ca nhõn dõn ta v trớ tu, ti nng, tỡnh cm v ý chớ. Vn húa gi mt vai
trũ ht sc quan trng trờn con ng phỏt trin v tin b ca cỏc dõn tc v
loi ngi.

1.1.1.3. Phõn loi loi hỡnh vn húa
Vn húa l mt thc th sng mói vi thi gian. Con ngi to ra vn húa;
vn húa to nờn con ngi. õy l mi quan h hu c, mt thit khụng th chia
tỏch c, trong thc th vn húa cú vn húa vt th v vn húa phi vt th. S
phõn chia ny cng ch l tng i, bi l, vn húa l mt th thng nht hi
hũa: trong vn húa vt th cú phi vt th, trong vn húa phi vt th cú vt th.
a. Vn húa vt th
Vn húa vt th l cm t ch khớa cnh vt cht k thut mang du n ca
cng ng th hin tõm hn, bn sc, trỡnh thm m ca mt cng ng dõn
tc, l nhng vt th tn ti m con ngi cú th nhn bit qua cỏc giỏc quan,
bao gm cỏc di tớch lch s nh: ỡnh, n, chựa, nh th ; cỏc cụng trỡnh kin
trỳc nh: bo tng, nh c, ph c [18, 6]
Vn húa vt th l sn phm phc v cho i sng ca con ngi, n
gin nú l cỏc sn phm c nhõn dõn lm ra phc v cho i sng ca
mỡnh v gi gm vo ú nhng giỏ tr ngh thut, nhng tinh hoa ca cuc sng
v c lu truyn qua cỏc th h.
Cỏc di tớch lch s vn húa l mt trong s nhng dng thc chớnh ca vn
húa vt th. Di tớch lch s vn húa l nhng khụng gian vt cht c th, khỏch
quan, trong ú cha ng cỏc giỏ tr in hỡnh lch s, do tp th hoc cỏ nhõn
con ngi sỏng to ra trong lch s.
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 14 - Lớp: VH1102
Mi di tớch lch s vn húa cha ng nhiu ni dung lch s khỏc nhau,
cú th chia thnh cỏc loi di tớch nh sau:
Loi hỡnh di tớch vn húa kho c (di ch kho c): l nhng a im n giu
mt b phn giỏ tr vn húa thuc v thi k lch s xó hi loi ngi cha cú
vn t v thi gian no ú trong lch s c i. Nhng di tớch vn húa kho c
ny thng c phõn thnh hai loi di ch c trỳ v di ch m tỏng.
Loi hỡnh di tớch lch s vn húa: thng gn lin vi cỏc kin trỳc cú giỏ tr
ghi du v dõn tc hc (s n , sinh hot ca cỏc tc ngi); nhng ni ghi du

giỏ tr lu nim v nhõn vt lch s, anh hựng dõn tc, danh nhõn vn húa khoa
hc, ghi du s vinh quang trong lao ng, ghi du ti ỏc ca quc phong
kin.
Loi hỡnh di tớch vn húa ngh thut: L nhng di tớch gn vi cỏc cụng trỡnh
kin trỳc cú giỏ tr ngh thut tiờu biu, c sc. Nhng di tớch ny khụng ch
cha ng nhng giỏ tr kin trỳc m cũn cha ng c nhng giỏ tr vn húa xó
hi, vn húa tinh thn.
Di tớch lch s cỏch mng: l nhng di tớch ghi li mt s kin quan trng ca
lch s cỏch mng a phng, cú nh hng ti s phỏt trn ca phong tro a
phng. khu vc hay ca quc gia.
Cỏc loi danh lam thng cnh lch s do thiờn nhiờn bi trớ v cú bn tay con
ngi to dng thờm v c xp l mt trong cỏc loi hỡnh di tớch lch s vn
húa. Cỏc danh lam thng cnh thng cha ng trong ú giỏ tr ca nhiu loi
di tớch lch s vn húa, vỡ vy nú cú vai trũ quan trng i vi phỏt trin du lch.
Ti nguyờn vn húa vt th nc ta vụ cựng phong phỳ, a dng, c
sc, mang cỏc giỏ tr lch s vn húa, gn lin vi lch s hỡnh thnh v phỏt
trin ca t nc. T nm 1962 n nm 1997, Nh nc ó xp hng c
2.147 di tớch gm: 1.120 di tớch lch s, 939 di tớch kin trỳc ngh thut, 25 di
tớch kho c, 63 thng cnh. Trong ú cú 109 di tớch c xp hng c bit.
Trong s ti nguyờn vn húa vt th thỡ cỏc di tớch kin trỳc ngh thut nh:
chựa, ỡnh, n, nh th, nh c, lng tm, cung in chim s lng ln, lu
gi nhiu giỏ tr lch s, kin trỳc, vn hc ngh thut vn húa cú giỏ tr, l
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 15 - Lớp: VH1102
nhng im tham quan nghiờn cu hp dn i vi du khỏch.
b. Vn húa phi vt th
Vn húa phi vt th l mt dng tn ti (hay th hin) ca vn húa khụng
phi di dng vt th, cú hỡnh khi tn ti khỏch quan trong khụng gian v thi
gian, m nú thng tim n trong trớ nh, tp tớnh, hnh vi, ng x ca con
ngi v thụng qua cỏc hot ng sng ca con ngi trong sn xut, giao tip

xó hi, trong hot ng t tng v vn húa - ngh thut m th hin ra, khin
ngi ta nhn bit c s tn ti ca nú.
Cú th k ra õy nhng dng thc chớnh ca vn húa phi vt th:
Ng vn truyn ming nh: thn thoi, c tớch, truyn thuyt, ca dao, thnh
ng, tc ng, vố, ng ngụn õy l kho tng vn hc dõn gian vụ cựng phong
phỳ v c sc ca ngi Vit, tỏc phm no cng thm m tinh thn rn dy,
cng mang ý ngha giỏo dc nhõn bn. Nú gúp phn khi dy lũng yờu quờ
hng, t nc, lũng t ho dõn tc, ỏnh thc nim tin yờu con ngi, tin yờu
cuc sng, hng con ngi ti cỏi chõn, cỏi thin, cỏi m qua nhng hỡnh
tng vn hc rc r, p , qua nhng ngụn t va gin d va trau chut.
Vn húa ngh thut
Nhng giỏ tr vn húa ngh thut l nhng mún n tinh thn ca nhõn dõn,
th hin giỏ tr thm m, truyn thng v bn sc vn húa, tõm t tỡnh cm c
vng ca con ngi. Trong quỏ trỡnh phỏt trin lch s, cỏc ngh nhõn dõn gian
cựng vi nhõn dõn ó sỏng to, nuụi dng, bo tn c nhiu ln iu dõn ca,
iu mỳa, bn nhc, cỏc loi nhc c, cỏc loi hỡnh biu din ngh thut c sc
nh dõn ca quan h, nhó nhc cung ỡnh, chốo, tung, ca trự. õy l nhng
Ti nguyờn du lch hp dn i vi du khỏch trong v ngoi nc.
Nhng hnh vi ng x ca con ngi, ú l ng x gia cỏ nhõn vi cỏ nhõn,
cỏ nhõn trong cng ng, ng x gia cỏc cng ng. Con ngi Vit Nam vn
sng tỡnh cm, yờu thng, ựm bc ln nhau, sng on kt trong cng ng v
cng l mt dõn tc ni ting vi tớnh cỏch thõn thin, mn khỏch, hũa ng, ci
m. Mt du khỏch nc ngoi ó nhn xột: " Vit Nam tụi cm thy nh ang
nh mỡnh, ngi dõn a phng tht ỏng mn v vn an ninh c bo
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 16 - Lớp: VH1102
m" [22].
Tri thc dõn gian cng l mt lnh vc ca vn húa phi vt th. Tri thc dõn
gian chng mc no ú cũn c hiu tng ng vi cỏc thut ng nh tri
thc bn a, tri thc a phng. Tri thc v mụi trng t nhiờn (a lý, thi

tit, khớ hu); tri thc v con ngi (bn thõn): y hc dõn gian v dng sinh
dõn gian; tri thc ng x xó hi (ng x cỏ nhõn v ng x cng ng); tri thc
sn xut (k thut v cụng c sn xut).
Cỏc hỡnh thc nghi l, tớn ngng tụn giỏo, phong tc, l hi nh Pht giỏo, Ki-
tụ giỏo, o giỏo, th cỳng t tiờn, o Mu L hi Vit Nam tht a dng
v phong phỳ. Theo thng kờ ca cỏc nh nghiờn cu vn húa dõn gian, Vit
Nam cú gn 7000 l hi c truyn ln, nh tri rng khp t nc trong bn
mựa xuõn, h, thu, ụng. Mi l hi mang mt nột tiờu biu v giỏ tr riờng,
nhng bao gi cng hng ti mt i tng linh thiờng cn c suy tụn nh
nhng v anh hựng chng ngoi xõm, nhng ngi cú cụng dy d truyn ngh,
chng thiờn tai, dit tr ỏc thỳ, giu lũng cu nhõn th Vi t tng ung
nc nh ngun, n qu nh ngi trng cõy, ngy hi din ra sụi ng bng
nhng s tớch, cụng trng, l cu ni gia quỏ kh vi hin ti, lm cho th h
tr hụm nay hiu c cụng lao t tiờn, thờm t ho v truyn thng quờ hng,
t nc ca mỡnh. c bit, l hi nc ta gn bú vi lng xó, a danh, vựng
t nh mt thnh t khụng th thiu vng trong i sng cng ng nhõn dõn.
Túm li, cú rt nhiu cỏch phõn loi loi hỡnh vn húa, nhng cú th
xp vo my nhúm sau:
- Di tớch lch s vn húa
- Ti nguyờn du lch l hi
- Vn ngh dõn gian
- Lng ngh truyn thng
- m thc
1.1.2. Du lch
Nhng thp k gn õy du lch ó tr thnh mt ngnh kinh t ln, l hin
tng kinh t xó hi ph bin khụng ch cỏc nc phỏt trin m cũn cỏc
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 17 - Lớp: VH1102
nc ang phỏt trin, trong ú cú Vit Nam. Theo C.Mỏc: Thc o vn minh
ca mt con ngi l s dng khong thi gian ri ca con ngi vo vic tham

quan, giao lu vn húa [19]. Cho n nay ó cú rt nhiu nh ngha khỏc nhau
v du lch.
Theo cỏc nh kinh t, du lch khụng ch l mt hin tng xó hi n
thun m nú phi gn cht vi hot ng kinh t. Nh kinh t hc Picara -
Edmod a ra nh ngha: Du lch l vic tng ho vic t chc v chc nng
ca nú khụng ch v phng din khỏch vóng lai m chớnh v phng din giỏ
tr do khỏch ch ra v ca nhng khỏch vóng lai mang n vi mt tỳi tin y,
tiờu dựng trc tip hoc giỏn tip cho cỏc chi phớ ca h nhm tha món nhu cu
hiu bit v gii trớ [37].
Khỏc vi quan im trờn, cỏc hc gi biờn son bỏch khoa ton th Vit
Nam ó tỏch hai ni dung c bn ca du lch thnh hai phn riờng bit: Ngha
th nht l mt dng ngh dng sc, tham quan tớch cc ca con ngi ngoi
ni c trỳ vi mc ớch ngh ngi, gii trớ, xem danh lam thng cnh, di tớch lch
s, cụng trỡnh vn húa, ngh thut Ngha th hai l mt ngnh kinh doanh tng
hp cú hiu qu cao v nhiu mt: nõng cao hiu bit v thiờn nhiờn, truyn thng
lch s v vn húa dõn tc, t ú gúp phn lm tng thờm tỡnh yờu t nc; i
vi ngi nc ngoi l tỡnh hu ngh vi dõn tc mỡnh. Núi cỏch khỏc, v mt
kinh t, du lch l lnh vc kinh doanh mang li hiu qu rt ln; cú th coi l hỡnh
thc xut khu hng húa v lao ng dch v ti ch.
Trong phỏp lnh du lch do U ban Thng v Quc hi ban hnh ngy
08/12/1999 ti Chng I, iu 19: Du lch l hot ng ca con ngi ngoi ni
c trỳ thng xuyờn ca mỡnh nhm tha món nhu cu tham quan, gii trớ, ngh
dng trong mt khong thi gian nht nh [25].
Nh vy, di mi gúc nghiờn cu khỏc nhau, mi ngi cú mt cỏch
hiu v du lch khỏc nhau nhng tu chung u thng nht rng du lch l hot
ng ri khi ni c trỳ thng xuyờn ca con ngi n mt ni khỏc nhm ỏp
ng nhu cu tham quan, gii trớ, ngh dng trong mt khong thi gian nht
nh.
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 18 - Lớp: VH1102

1.1.3. Ti nguyờn du lch
Ti nguyờn du lch l loi ti nguyờn cú nhng c im ging nh nhng
loi ti nguyờn núi chung, song cú mt s c im riờng gn vi s phỏt trin
ca ngnh Du lch.
Khỏi nim Ti nguyờn du lch theo Pirolnik: Ti nguyờn du lch l nhng
tng th t nhiờn, vn húa - lch s v nhng thnh phn ca chỳng, to iu
kin cho vic phc hi v phỏt trin th lc tinh thn ca con ngi, kh nng
lao ng v sc khe ca h, trong cu trỳc nhu cu hin ti v tng lai, trong
kh nng kinh t k thut cho phộp, chỳng c dựng trc tip v giỏn tip
sn xut ra nhng dch v du lch v ngh ngi [15, 57].
Theo cỏc nh khoa hc du lch Trung Quc nh ngha thỡ: Tt c gii t
nhiờn v xó hi loi ngi cú sc hp dn khỏch du lch, cú th s dng cho
ngnh Du lch, cú th sn sinh ra hiu qu kinh t - xó hi v mụi trng u cú
th gi l Ti nguyờn du lch [3, 41].
Khon 4 (iu 4, chng 1) Lut du lch Vit Nam nm 2006 quy nh:
Ti nguyờn du lch l cnh quan thiờn nhiờn, yu t t nhiờn, di tớch lch s vn
húa, cụng trỡnh lao ng sỏng to ca con ngi v cỏc giỏ tr nhõn vn khỏc cú
th c s dng nhm ỏp ng nhu cu du lch, l yu t c bn hỡnh thnh
cỏc khu du lch, im du lch, tuyn du lch, ụ th du lch [16, 19].
Nh vy, Ti nguyờn du lch c xem nh tin phỏt trin du lch.
Ti nguyờn du lch cng phong phỳ c sc, cú mc tp trung cao thỡ cng cú
sc hp dn vi du khỏch v cú hiu qu kinh doanh du lch cao.
Ti nguyờn du lch l mt phm trự lch s, vic khai thỏc ph thuc nhiu
vo iu kin kinh t - xó hi, khoa hc k thut, chớnh tr nờn ngy cng c
m rng. Do vy, Ti nguyờn du lch bao gm c Ti nguyờn du lch ó, ang
khai thỏc v Ti nguyờn du lch cha c khai thỏc.
T nhng khỏi nim trờn, cú th nh ngha chung Ti nguyờn du lch l
tt c nhng gỡ thuc v t nhiờn v cỏc giỏ tr vn húa do con ngi sỏng to ra,
cú sc hp dn du khỏch, cú th c bo v, tụn to v s dng cho ngnh Du
lch mang hiu qu v kinh t - xó hi v mụi trng [16, 20].

Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 19 - Lớp: VH1102
1.1.4. Du lch vn húa
Du lch vn húa ang ngy mt ph bin trờn th gii v c chỳ trng
phỏt trin Vit Nam. Theo Lut Du lch Vit Nam ban hnh ngy 01/01/2006,
du lch vn húa l loi hỡnh du lch da vo vic khai thỏc cỏc giỏ tr di sn vn
húa nhm bo tn v phỏt huy cỏc giỏ tr ca nn vn húa dõn tc, cú s tham
gia ca ụng o cng ng. Nh vy, di sn vn húa l nhõn t c bn trong
phỏt trin du lch vn húa.
Bờn cnh nhng loi hỡnh du lch nh du lch sinh thỏi, du lch khỏm cha
bnh, du lch mo him, du lch giỏo dc , gn õy du lch vn húa c xem l
loi sn phm c thự ca cỏc nc ang phỏt trin, thu hỳt nhiu khỏch du lch
quc t. Mt trong nhng ng c khin con ngi i du lch l tỡm kim
nhng iu mi l, m rng s hiu bit ca bn thõn mỡnh. Hin nhiờn du lch
k t khi nú hỡnh thnh cú s gn kt cht ch vi vn húa bi vn húa gia cỏc
vựng min, gia cỏc khu vc l khụng ging nhau, luụn khi gi s tũ mũ, kớch
thớch s khỏm phỏ. Nh vy du lch c coi nh hnh vi tha món vn húa v
cm t du lch vn húa c hỡnh thnh nh mt loi hỡnh du lch m im
n l nhng ni cha ng giỏ tr vn húa lõu i nh nhng cụng trỡnh kin
trỳc ngh thut, phong tc tp quỏn, tụn giỏo tớn ngng, m thc, l hi
Phỏt trin du lch vn húa s gúp phn gii thiu giỏ tr nn vn húa c
ỏo ca Vit Nam my nghỡn nm vn hin thụng qua xỳc tin du lch, t chc
to sn phm phc v khỏch v t chc cỏc chng trỡnh du lch. Bng cỏc n
phm qung cỏo xỳc tin, v p v t nc, con ngi Vit Nam s c gii
thiu sõu rng trong v ngoi nc. Trong quỏ trỡnh hot ng, ngnh Du lch
phi lm cho sn phm, dch v ca mỡnh ngy cng cha ng nhiu hm
lng vn húa ngay t quỏ trỡnh xõy dng cỏc cụng trỡnh du lch, t chc cỏc
dch v khỏch sn, hng dn, gii thiu tham quan, vui chi gii trớ v c trong
thỏi phc v khỏch
Nh vy khụng phi ch cú ngnh Du lch gii thiu nn vn húa Vit

Nam vi khỏch, m cỏc ngnh, a phng v nhõn dõn ni khỏch n u phi
cú trỏch nhim v truyn ti c giỏ tr c ỏo ca bn sc vn húa nc ta
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 20 - Lớp: VH1102
n vi du khỏch quc t v c trng riờng cú ca vn húa mi vựng, min, dõn
tc n vi khỏch du lch ni a. Du lch vn húa cũn to kh nng cho con
ngi m mang, tng cng s hiu bit v lch s truyn thng, vn húa, phong
tc tp quỏn, o c, ch xó hi ; lm giu thờm kh nng thm m, tụi
luyn tỡnh cm, thoi mỏi tinh thn khi c tham quan kho tng vn húa ngh
thut ca t nc, mt vựng, mt a phng.
Du lch vn húa cũn l phng tin giỏo dc lũng yờu nc, gi gỡn v
nõng cao truyn thng dõn tc. Thụng qua chuyn i du lch m con ngi c
lm quen vi cnh p, vi lch s, vn húa dõn tc, qua ú cng thờm yờu t
nc mỡnh; cng ng dõn c a phng cng thy c s hp dn ca vn
húa bn a, nhn thc ngy mt sõu sc v vic cn thit phi bo tn di sn
vn húa vt th v phi vt th a phng mỡnh, gúp phn khai thỏc, bo tn cỏc
di sn vn húa dõn tc, bo v v phỏt trin mụi trng t nhiờn v xó hi. Bờn
cnh ú, Du lch vn húa cũn cú vai trũ quan trng trong vic giỏo dc tinh thn
quc t, lm cho mi ngi thy cn thit phi phỏt trin v cng c cỏc mi
quan h quc t, lm cho cỏc dõn tc gn gi nhau hn, gúp phn bỡnh thng
húa quan h, gi gỡn, cng c ho bỡnh v tng thờm tỡnh hu ngh gia cỏc dõn
tc, tng cng s hp tỏc, hi nhp trờn mi lnh vc vỡ li ớch phỏt trin
chung.
Di sn vn húa chớnh l ngun Ti nguyờn du lch vn húa. Núi nh vy
khụng cú ngha tt c di sn vn húa u tr thnh Ti nguyờn du lch vn húa,
m trờn thc t, ch cú nhng di sn vn húa cú sc hp dn nht nh v cú th
khai thỏc tt cho hot ng du lch mi c gi l Ti nguyờn du lch vn húa.
Nu nh di sn vn húa c phõn loi thnh di sn vn húa vt th v di sn
vn húa phi vt th, thỡ Ti nguyờn du lch vn húa cng c phõn chia thnh
Ti nguyờn du lch vn húa vt th v Ti nguyờn du lch vn húa phi vt th.

Vic hỡnh thnh cỏc sn phm du lch vn húa nh th no l ph thuc
rt ln vo c im, tớnh cht, th loi di sn vn húa ú; hay núi cỏch khỏc,
sn phm du lch cú hp dn khỏch du lch hay khụng thỡ chớnh di sn vn húa
úng vai trũ quyt nh: di sn vn húa to nờn s phong phỳ, a dng ca sn
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 21 - Lớp: VH1102
phm du lch.
Mun du lch vn húa phỏt trin, khụng th khụng da vo vic khai thỏc
giỏ tr cỏc di sn vn húa. du lch vn húa thc s hp dn thỡ trc ht phi
xỏc nh giỏ tr ca mi di sn vn i vi hot ng du lch, tip theo l phi cú
s u t ỳng mc di sn vn húa tr thnh sn phm du lch vn húa.
Ngc li, mt phn li nhun t du lch em li cn phi c u t tr li
cho di sn vn húa (nhm phc v cụng tỏc bo tn di sn). ú l s phỏt trin
du lch bn vng.
1.2. Gii thiu v Ti nguyờn du lch vn húa Bc Ninh
1.2.1. Di tớch lch s vn húa
Bc Ninh l mnh t hng ngn nm vn hin v ó li kho bỏu di
sn vn húa to ln thụng qua h thng di tớch. Hin theo thng kờ bc u, ton
tnh Bc Ninh cú gn 1.300 di tớch, phõn b khp c 8 huyn, th (thnh ph) v
m c c cỏc lng xó c. Theo lut di sn vn húa, cỏc di tớch c phõn thnh
cỏc loi hỡnh khỏc nhau nh: lch s, kin trỳc ngh thut, kho c hc. i vi
Bc Ninh thỡ loi hỡnh di tớch no cng cú, song thuc loi hỡnh lch s l nhiu
hn c. Tớnh n thỏng 8 nm 2010, tnh Bc Ninh cú 428 di tớch ó c Nh
nc xp hng, c th nh sau:

TT
Tờn huyn, th
Cp b
Cp tnh
Tng s

1
Thnh ph Bc Ninh
41
35
76
2
Huyn Qu Vừ
9
19
28
3
Huyn Tiờn Du
23
29
52
4
Th xó T Sn
42
36
78
5
Huyn Thun Thnh
24
29
53
6
Huyn Gia Bỡnh
10
33
43

7
Huyn Lng Ti
10
26
36
Cng
191
237
428

(Ngun: S Vn húa Th thao v Du lch Bc Ninh)
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 22 - Lớp: VH1102
Nhng nm gn õy, c bit trong dp i l nghỡn nm Thng Long - H
Ni, khỏch tham quan khp mi min trong nc v quc t ó tỡm v Bc Ninh
thm quan nhng di tớch tiờu biu ngy mt nhiu. Theo Ban qun lý di tớch a
phng ca mt s di tớch tiờu biu, hng nm lng du khỏch v tham quan di
tớch nh sau : n B Chỳa Kho (Thnh ph Bc Ninh) cú hang chc vn lt
khỏch v cu ti, cu lc. n ụ (T Sn) cú hng ngn lt khỏch trong
nc v quc t v tham quan. Chựa Dõu, chựa Bỳt Thỏp (Thun Thnh) v
chựa Pht Tớch (Tiờn Du), chựa Tiờu (T Sn) cng cú hng ngn lt khỏch
trong nc v quc t v tham quan.
Cú th phõn cỏc di tớch lch s - vn húa thnh nhng loi sau õy:
Di tớch lch s vn húa: õy l loi hỡnh di tớch chim s lng ln, tiờu
biu nh chựa Dõu, khu di tớch phũng tuyn sụng Nh Nguyt trong cuc khỏng
chin chng Tng xõm lc ca quõn dõn ta thi Lý (TKXI), nỳi Lim, chựa Tam
Sn, chựa Tiờu, trong ú di tớch chựa Dõu c xp loi di tớch quc gia c
bit.
Di tớch kin trỳc ngh thut: Bao gm nhiu di tớch tiờu biu nh: chựa
Bỳt Thỏp, chựa Pht Tớch, ỡnh ỡnh Bng, ỡnh Dim, ỡnh ỏp Cu, ỡnh

ng K, thnh c Luy Lõu, thnh c Bc Ninh, trong ú chựa Pht Tớch
c xp hng di tớch quc gia c bit.
Di tớch lu nim danh nhõn: Bao gm cỏc di tớch lu nim cỏc danh nhõn
lch s nh: n ụ th 8 v vua triu Lý, n Miu th Phm Th than mu vua
Lý Cụng Un lp vng triu Lý (TK XI), lng v n th Kinh Dng Vng,
n th Cao L Vng, cỏc di tớch lu nim v danh nhõn khao bng nh: Vn
Miu Bc Ninh, n Th Lờ Vn Thnh, cỏc tin s h Nguyn lng Kim ụi,
n th Lng quc Trng nguyờn Nguyn ng o, n th Trng nguyờn
Nguyn Gianr Thanh, cỏc di tớch lu nim v ng chớ Nguyn Vn C, ng
chớ Ngụ Gia T,
Di tớch cỏch mng v khỏng chin: Tiờu biu l nh gỏc c ỏm Thi
(phng ỡnh Bng, ỡnh, chựa ng K (phng ng K), chựa ng
Hng (xó Hng Mc), nỳi Lim (th trn Lim),
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 23 - Lớp: VH1102
1.2.1.1. Chựa Dõu
Ngi ta núi H Bc (hai tnh Bc Ninh v Bc Giang bõy gi l vựng t
ca thn linh v ca Pht. Lch s Pht giỏo Vit Nam ghi nhn cú nhiu ngụi
chựa c hin din trờn t ny nh: chựa Dõu, chựa Bỳt Thỏp, chựa Pht Tớch ,
trong ú Chựa Dõu c xem l ngụi chựa c nht Vit Nam, c xõy dng
c ụ Luy Lõu t th k th 2 sau Cụng nguyờn v l trung tõm Pht Giỏo ln
nht nc ta thi Bc thuc.
Chựa nm phớa nam c thnh Luy Lõu, trờn mt khu t rng bờn b
sụng Thiờn c c (nay thuc thụn Khng T, xó Thanh Khng, huyn
Thun Thnh, tnh Bc Ninh). Theo s sỏch, xa xa ngi dõn õy thng
sng bng ngh trng dõu, nuụi tm v cy lỳa nc, vỡ vy dõn gian xa thng
gi vựng ny l vựng dõu hoc K Dõu.
Quỏ trỡnh xõy dng chựa Dõu gn lin vi lch s du nhp o Pht vo
vựng Dõu, thi k Thỏi thỳ S Nhip lm quan cai tr nc ta. Chựa c trựng
tu ln nhiu ln vo thi Trn u th k th XIV (do Mc nh Chi hng cụng

v trụng nom vic trựng tu); thi Lờ (1737 - 1738); thi Tõy Sn (1792 - 1793)
v thi Nguyn (u th k XIX - u th k th XX).
Chựa Dõu ngy nay l kin trỳc tu sa ca thi Hu Lờ (th k 18). Chựa
chớnh c b cc theo kiu "ni cụng ngoi quc", nm trong khuụn viờn hỡnh
ch nht 30x70m bao gm tin ng, thỏp Hũa Phong, t trng lang, hu
trng lang, i bỏi ng, Pht in, cung cm, hu ng, Thch Quang am.
Vi ý ngha l mt trung tõm Pht giỏo t u Cụng nguyờn, õy ó o
to c 500 v tng ni, dch c 15 b kinh, xõy c hng chc bo thỏp.
Nhiu v cao tng ni ting ó n õy tr trỡ nh: Mõu Bỏt, Tỡ Ni a Lu Chi,
Khng Tng Hi, Phỏp Hin Cỏc i vua ca triu i Lý ó tng v chựa
Dõu rc tng Phỏp Võn v chựa Bỏo Thiờn (H Ni) cu o (cu ma,
cu giú).
Chựa Dõu cũn l ni giao thoa, hi nhp gia vn húa tớn ngng Vit
Nam vi vn húa tớn ngng, kin trỳc Pht giỏo t n . Ni õy cũn lu gi
nhiu giỏ tr kin trỳc ngh thut c kớnh vụ giỏ, nhiu c vt cú giỏ tr, l nhng
Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 24 - Lớp: VH1102
t liu quý hp dn khỏch tham quan, nghiờn cu. Vỡ vy, chựa Dõu ó c
Nh nc cụng nhn l di tớch lch s vn húa ngy 28 - 4 - 1962.
Tuy nhiờn, tri qua thi gian, s hy hoi ca t nhiờn, chin tranh, nhiu
hng mc cụng trỡnh ca chựa Dõu ang b xung cp nghiờm trng. Thờm vo
ú, do khụng c bo v, qun lý cht ch, nhiu c vt ca chựa ó b mt
cp. Nm 1997, by pho tng quý ca chựa ó b ỏnh cp.
Hin nay, chựa Dõu ang c Nh nc v Giỏo hi Pht giỏo Vit
Nam quan tõm trựng tu, tụn to xng ỏng vi tờn gi "Trung tõm ca Pht
giỏo Vit Nam".
Gn lin vi chựa Dõu cũn cú l hi Dõu. Hi Dõu l hi ca c dõn nụng
nghip. Hi c t chc vo ngy mng 8 thỏng t (õm lch) hng nm. Vi
nhng nghi l trang nghiờm, trng th theo ỳng phong tc truyn thng k
nim ngy Pht mu Man Nng sinh h n nhi. L hi cú nhiu nghi thc sinh

hot tớn ngng dõn gian v nhiu trũ din xng phong phỳ, hp dn, thu hỳt
ụng o du khỏch thp phng, tớn , tng ni, pht t n cỳng l, dõng
hng, d hi. c bit, trong l hi cú t chc mt l rc ln, rc 4 ch em
T phỏp t 4 ngụi chựa khỏc v chựa T bỏi vng m. Dõng hng cu kinh
xong, ỏm rc ln lt tr v cỏc chựa. Trong lỳc rc cú cỏc trũ mỳa gy,
cp nc, mỳa s t, mỳa húa trang rựa, mỳa trng, u vt, c ngi, t cõy
bụng. Ngoi ra cũn cú nghi thc tm tng Pht chựa Dõu, qui t 12 lng trong
tng xa mang theo i mỳa rng n tham gia. Nột c sc trong l hi nm
cuc thi cp nc, l cuc thi chy gia b Sm (Phỏp Lụi) vi b Ma
(Phỏp V). Ngi ta búi xem ai v ớch trc d bỏo mựa mng. Nu l b
ma thỡ nm y c mựa. Nu l b Sm thỡ nm y rung ng lm sõu, nhiu
a, lm n trc tr.
Trong hin ti v tng lai, chựa Dõu mói l mt ni mang m du n
tõm linh ca o Pht v ca tớn ngng dõn tc Vit Nam, l ni ghi du nhiu
du n lch s sõu sc, v ó li du n trong ca dao cng nh trong tõm thc
mi ngi dõn Vit Nam:

Thực trạng và giải pháp phát triển loại hình du lịch văn hoá ở Bắc Ninh
Sinh viên: Trần Thị Vân - 25 - Lớp: VH1102
Mng by hi Khỏm
Mng tỏm hi Dõu
Mng chớn õu õu
Cng v hi Giúng
ng thi chựa Dõu - hi Dõu ó tr thnh ting gi tõm linh ca nhng
ngi con t Vit:
Dự ai i õu, v õu
H trụng thy thỏp chựa Dõu thỡ v
Dự ai buụn bỏn trm ngh
Nh ngy mng Tỏm thỡ v hi Dõu
(Ca dao c)

1.2.1.2. Chựa Bỳt Thỏp
Chựa Bỳt Thỏp thuc xó ỡnh T, huyn Thun Thnh, tnh Bc Ninh,
cũn cú tờn ch l Ninh Phỳc T. Chựa Bỳt Thỏp nm cỏch chựa Dõu 3km.
Cha cú ti li chớnh xỏc v lch s xõy dng ca chựa, cũn tờn chựa Bỳt Thỏp
mi cú t na sau th k XIX do vua T c t khi thy cõy thỏp ca chựa
ging nh ngn bỳt ang th lờn tri. Lng gn chựa cng nhõn tờn chựa
m gi l lng Bỳt Thỏp.
Chựa Bỳt Thỏp l ngụi chựa cú kin trỳc quy mụ hon chnh nht cũn li
Vit Nam. Chựa cú kin trỳc hũa nhp vi mụi trng t nhiờn bao quanh.
Nhỡn tng th chựa Bỳt Thỏp nm trong vựng t ca cỏc con sụng Dõu, sụng
Thiờn c, sụng Tng l nhng con sụng c nhng nay ó b bi lp gn ht.
õy cng l khu vc cú nhng trung tõm Pht giỏo sut t u Cụng nguyờn n
u thi t ch.
Chựa Bỳt Thỏp l mt ngụi chựa c ỏo, cú b cc gn gng, cht ch v
rt sinh ng. Vic xõy dng da vo cỏc vt liu bn chc v ó k tha nhng
nột kin trỳc truyn thng dõn tc t thi i Lý - Trn trc ú. Cỏc n
nguyờn kin trỳc c b trớ cht ch, cõn xng khu trung tõm, nhng li rt
t nhiờn khu vc xung quanh. Cm kin trỳc trung tõm chựa Bỳt Thỏp bao
gm 9 n nguyờn chy song hng, c b trớ ng i trờn mt ng linh