SKKN dạy các yếu tố hình học lớp 5

Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
Phần mở đầu
I - Lý do chọn đề tài:
Để đào tạo con ngời mới một cách toàn diện mà đặc biệt là phù hợp
với sự phát triễn hiện nay của mạng lới thông tin, việc giáo dục con ngời mới có
đầy đủ các tiêu chuẩn về trình độ, kiến thức, đáp ứng nhu cầu phát triễn của
thời đại thì cùng với những đổi mới về nội dung dạy học là sự đổi mới phơng
pháp dạy học, coi trọng, khuyến khích dạy học trên cơ sở hoạt động học tập tích
cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Với hoạt động chủ đạo của học sinh, ngời
thầy chỉ đóng vai trò tổ chức hớng dẫn . Học sinh tự khám phá kiến thức và giải
quyết vấn đề dới sự trao đổi, thảo luận, hợp tác, thống nhất ý kiến, để hình hình
thành kiến thức.
Trong cỏc mụn hc Tiu hc cựng vi mụn Ting Vit, mụn Toỏn cú v
trớ rt quan trng.Toỏn hc vi t cỏch l khoa hc nghiờn cu mt s mt ca
th gii thc s rt cn thit cho i sng sinh hot lao ng. ú cựng l nhng
cụng c rt cn thit hc cỏc mụn khỏc, tip tc nhn thc th gii xung
quanh v hot ng cú hiu qu trong thc tin.
Kh nng giỏo dc nhiu mt ca mụn Toỏn rt to ln. Nú cú nhiu kh
nng phỏt trin t duy Lụgớc, bi dng v phỏt trin nhng thao tỏc trớ tu
nhn thc th gii hin thc cng nh tru tng hoỏ, khỏi quỏt hoỏ, phõn tớch,
tng hp v so sỏnh, d oỏn. Vic chng minh v bỏc b nú cú vai trũ ln
trong vic rốn luyn gii quyt vn cú cn c khoa hc ton din, chớnh xỏc,
t duy c lp, linh hot v sỏng to trong vic hỡnh thnh v rốn luyn trong
mi lnh vc hot ng ca con ngi, gúp phn giỏo dc ý chớ v c tớnh tt
nh cn cự v nhn ni, ý thc vt khú.
i vi giỏo viờn, vn quan trng, khụng phi ch lm sao dy c cho
hc sinh cỏc kin thc trong chng trỡnh m cũn nm vng kh nng giỏo dc
nhiu mt ca mụn Toỏn. Ngi giỏo viờn phi cú ý thc v cú k hoch khai
thỏc cỏc kh nng giỏo dc ú, thụng qua bin phỏp s phm c th gúp phn
o to hc sinh thnh nhng con ngi cú nhõn cỏch phỏt trin ton din.

nõng cao cht lng dy hc cỏc bi cú ni dung hỡnh hc Tiu hc
núi chung thỡ vic thc hin i mi phng phỏp dy hc l thit thc v cn
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
1
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
thit.Vậy để phát huy tính tích cực hoạt động của học sinh các yếu tố hình học
và rèn kỹ năng thực hành các kiến thức đó cần phải thế nào?
Với lý do trên,tiếp tục đề tài nghiên cứu: Dạy học các yếu tố hình học
lớp 4 đã triển khai năm học 2009 - 2010 , tôi đã đi vào nghiên cứu vấn đề:
Dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5
II - Mục đích nghiên cứu:
- Nghiên cứu các yếu tố hình học ở lớp 5 từ đó hiểu nội dung chơng trình
sách giáo khoa.
- Tìm hiểu rõ phơng pháp giảng dạy các yếu tố hình học ở lớp 5.
- Gúp phn i mi phng phỏp dy hc mụn Toỏn tiu hc theo
phng hng phỏt huy tớnh tớch cc, ch ng v sỏng to ca hc sinh, tng
cng hot ng cỏ th.Hỡnh thnh v rốn luyn k nng vn dng kin thc vo
thc tiễn,từ đó nâng cao chất lợng dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5.
- Rèn kỹ năng thực hành ứng dụng kiến thức.
III- Đối t ợng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tợng: Việc dạy và học các yếu tố hình học ở lớp 5 ( Trên đối tợng
học sinh lớp 5A3 trờng tiểu học Gia Sàng năm học 2010- 2011)
- Chơng trình: Môn Toán lớp 5
IV - ph ơng pháp nghiên cứu
thc hin ti ny, tụi ó s dng cỏc phng phỏp sau :
1. Nghiờn cu ti liu :
- c cỏc ti liu sỏch, bỏo, tp chớ giỏo dc cú liờn quan n ni dung
ti.
- c sỏch giỏo khoa, sỏch giỏo viờn, cỏc loi sỏch tham kho :D ỏn phỏt

trin giỏo dc tiu hc, Toỏn tui th,Luyện giải toán 5,Vui học hình học
2. Nghiờn cu thc t :
- D gi, trao i ý kin vi ng nghip v ni dung,phơng pháp giảng
dạy các yếu tố hình học lớp 5.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
2
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
- Tng kt rỳt kinh nghim trong quỏ trỡnh dy hc.
- T chc v tin hnh thc nghim s phm ( Son giỏo ỏn,thụng qua cỏc
tit dy kim tra tớnh kh thi ca ti).
Phần nội dung
Chơng I
Cơ sở lý luận và thực tiễn
I - Vị trí mục tiêu và nhiệm vụ môn toán tiểu học:
1. Vị trí:
Bc tiu hc l bc hc gúp phn quan trng trong vic t nn múng cho
vic hỡnh thnh v phỏt trin nhõn cỏch hc sinh. Mụn toỏn cng nh nhng
mụn hc khỏc cung cp nhng tri thc khoa hc ban u, nhng nhn thc v
th gii xung quanh nhm phỏt trin nng lc nhn thc, hot ng t duy v
bi dng tỡnh cm o c tt p ca con ngi,đồng thời là cơ sở để học sinh
học lên bậc trung học t duy toán học, phơng pháp toán học rất cần thiết cho đời
sống, cho học tập giúp cho học sinh:
+ Biết cách đặt vấn đề, phân tích vấn đề, biết tìm cách hay nhất, gọn nhất
để giải quyết vấn đề; biết kiểm tra cách giải quyết vấn đề, phát triển khả năng
phê phán, đánh giá các ảnh hởng của điều kiện kết quả.
+ Biết nhận ra cái bản chất, bỏ qua cái thứ yếu, biết nghiên cứu các trờng
hợp chung và riêng, biết phân loại, không bỏ sót trờng hợp nào, biết từ những
vấn đề cụ thể rút ra kết luận chung.
+ Biết suy luận một cách ngắn gọn có căn cứ đầy đủ, chính xác, biết trình

bày diễn đạt những ý nghĩ của mình một cách ngắn gọn, rõ ràng, mạch lạc.
+ Biết sử dụng ngôn ngữ, ký hiệu một cách chính xác.
2- Mục tiêu:
Giúp học sinh:
+ Có đợc những kiến thức cơ bản ban đầu về số học các số tự nhiên, phân
số, các số thập phân, các đại lợng cơ bản, một số yếu tố đại số, hình học và
thống kê đơn giản.
+ Hình thành các kỹ năng thực hành tính toán, đo lờng, giải bài toán có
nhiều ứng dụng thiết thực trong cuộc sống.
+ Phát triển t duy và khả năng suy luận, đặc biệt là trìu tợng hoá, khái quát
hoá. Khả năng suy luận hợp lý và diễn đạt đúng (bằng lời, bằng ký hiệu) các suy
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
3
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
luận đơn giản kích thích trí tởng tợng, gây hứng thú học toán, góp phân rèn
luyện phơng pháp học tập và làm việc có kế hoạch, khoa học, sáng tạo
+ Ngoài những mục tiêu trên, cũng nh những môn học khác ở tiểu học,
môn toán còn góp phần hình thành và rèn luyện các phẩm chất các đức tính cần
thiết của ngời lao động trong xã hội thời hiện đại.
3- Nhiệm vụ:
+ Hình thành hệ thống các kiến thức cơ bản, đơn giản có nhiều ứng dụng
trong đời sống bao gồm: Cách đọc, viết, so sánh các số tự nhiên, số thập phân,
các phép tính trong tập hợp các số tự nhiên, số thập phân.
+ Có những hiểu biết ban đầu, thiết thực nhất về các đại lợng cơ bản nh:
Độ dài, khối lợng, thời gian, diện tích, thể tích, dung tích, tiền Việt Nam và một
số đơn vị đo thông dụng. Biết sử dụng các dụng cụ để thực hành đo lờng, biết ớc
lợng các số đo đơn giản.
+ Rèn luyện để nắm chắc các kỹ năng tính nhẫm, tính viết về 4 phép tính
với các số tự nhiên, số thập phân, số đo các đại lợng.

+ Biết nhận dạng và bớc đầu biết phân biệt một số các hình học thờng gặp.
Biết tính chu vi, diện tích, thể tích của một số hình. Biết sử dụng một số dụng cụ
đơn giản để đo và vẽ hình.
+ Có những hiểu biết ban đầu, đơn giản về những chữ thay số, về biểu
thức toán học, về phơng trình và bất phơng trình đơn giản nhất bằng phơng pháp
phù hợp với tiểu học.
+ Biết cách giải và cách trình bày bài giải với những bài toán có lời văn.
Năm chắc, thực hiện đúng quy trình bài toán. Bớc đầu biết giải một số bài toán
bằng những cách khác nhau.
+ Thông qua những hoạt động học tập toán để phát triển đúng mức một số
khả năng trí tuệ và thao tác t duy quan trọng nhất nh: So sánh, phân tích, tổng
hợp, trìu tợng hoá, khái quát hoá, cụ thể hoá, lập luận có căn cứ, bớc đầu làm
quen với những chứng minh đơn giản.
+ Hình thành các tác phong học tập và làm việc có suy nghĩ, có kế hoạch,
có kiểm tra, có tinh thần hợp tác, độc lập và sáng tạo, có ý chí vợt khó khăn, cẩn
thận, kiên trì, tự tin. Chơng trình môn Toán 4+5 là một bộ phận của chơng trình
môn Toán ở tiểu học. Là chơng trình giai đoạn 2 học tập sâu. Khái quát hơn, tờng
minh hơn. Tính trừu tợng khái quát của chơng trình toán 4+5 đợc nâng lên 1 bậc
so với lớp 1, 2, 3. Học sinh nhận biết và vận dụng một số tính chất của số, phép
tính, hình học ở dạng khái quát hơn. Toán 4+5 kế thừa và phát huy các kết quả
của đổi mới phơng pháp dạy học toán, góp phần đáp ứng những yêu cầu của giáo
dục đào tạo trong giai đoạn công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
4
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
Ii -vị trí, vai trò toán về các yếu tố hình học:
Mc tiờu ca quỏ trỡnh dy hc toỏn tiu hc c bn l cung cp cho hc
sinh nhng c s ban u v Toỏn, gm cỏc kin thc v s hc, i s, i
lng v o i lng c bit l gii cỏc bi toỏn cú ni dung hỡnh hc c

xem l mt trong nm ni dung chớnh ca mụn Toỏn Tiu hc. V cựng vi
cỏc ni dung khỏc gúp phn rốn luyn trớ tu cho hc sinh. ng thi nú cung
cp cỏc biu tng ban u v cỏc hỡnh giỳp hc sinh lm quen vi cỏ khỏi nim
hỡnh hc s ng, tp s dng cỏc dng c hc tp, hỡnh thnh cho cỏc em mt
s k nng thc hnh hỡnh hc nh: Nhn bit, phõn tớch c lng cỏc i
lng hỡnh hc, hc sinh c rốn luyn nng lc quan sỏt, so sỏnh, tng hp,
d oỏn t n gin n phc tp n tru tng hoỏ. To cho hc sinh cú kh
nng hot ng, nng lc din t bng ngụn ng núi vit.
Góp phần vào việc củng cố kiến thức, kĩ năng về các yếu tố hình học mà
các em đã học từ các lớp dới.
Mở rộng, phát triển và cắt ghép hình. Vẽ hình khối trong không gian, phát
triển trí tởng tợng trong hình học không gian. Cách lập luận suy diễn logic. Biết
cách giải các bài toán về yếu tố hình học. Giúp các em tích luỹ đợc những hiểu
biết cần thiết cho đời sống sinh hoạt và học tập
T cỏc hat ng thc tin v da vo kin thc tip thu c ca vic hc
v cỏc yu t hỡnh hc, hc sinh s tớch lu c nhng kin thc cn thit phc
v cho i sng thc tin hng ngy ca cỏc em.
Nh vy yu t hỡnh hc vi vai trũ l mt trong nhng ni dung n bn,
va h tr cho vic hc tp cỏc ni dung khỏc trong chng trỡnh mụn Toỏn
tiu hc va gúp phn xõy dng c s cho phõn mụn toỏn trung hc v mụn
toỏn hỡnh hc.
V trớ cỏc bi cú ni dung hỡnh hc tiu hc cú tm quan trng nh vy,
nờn vic tỡm hiu v la chn cỏc phng phỏp dy hc cho phự hp nhm nõng
cao cht lng dy hc mụn ny l mt vic cn thit i vi ngi giỏo viờn.
iII -Nội dung và Mục tiêu dạy học các yếu tố hình
học ở lớp 5
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
5
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5

Chơng trình toán 5 đợc dạy trong 33 tuần 165 tiết. Trong đó các bài toán
về yếu tố hình học đợc dạy tập chung trong một chơng gồm 29 tiết.
a) Nội dung các yếu tố hình học gồm:
- Hình tam giác. Hình thang. Hình tròn
- Tính diện tích hình tamg giác. Tính diện tích hình thang. Tính chu vi,
diện tích hình tròn.
- Hình hộp chữ nhật. Hình lập phơng. Hình trụ.
- Tính diện tích xung quanh. Tính diện tích toàn phần, tính thể tích của
hình hộp chữ nhật, hình lập phơng, hình trụ.
- Đơn vị đo thể tích: cm
3
, dm
3
, m
3
. Bảng đơn vị đo thể tích.
b) Mức độ yêu cầu:
- Hình tam giác: Nhận dạng, vẽ đợc hình bằng thớc và eke các loại tam
giác, chiều cao tam giác ứng với đáy cho trớc. Nắm đợc công thức tính diện tích
hình tam giác. Biết tính chiều cao và cạnh đáy hình tam giác theo công thức ng-
ợc.
- Hình thang: Nhận dạng và vẽ đợc hình thang. Biết vẽ đờng cao hình
thang, nắm và nhớ công thức tính diện tích hình thang, đồng thời biết vận dụng
công thức để giải toán, biết vận dụng các công thức ngợc.
- Hình tròn:
+ Nhận dạng và vẽ đợc hình tròn. Nắm đợc các yếu tố trong hình tròn
+ Biết tính chu vi và diện tích hình tròn theo công thức tổng quát.
- Hình hộp chữ nhật; Hình lập ph ơng; Hình trụ:
Biết nhận dạng các hình và vẽ đợc hình. Nắm đợc quy tắc, công thức tổng
quát, cách tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích. Biết giải

các bài tập có nội dung hình học.
Nh vậy, các yếu tố hình học ở lớp 1,2,3,4 đợc rải ra và sắp xếp xen kẽ với
các kiến thức số học, yếu tố đại số, đo đại lợng và giải toán nhằm tạo ra mối liên
hệ hữu cơ và sự hỗ trợ chặt chẽ giữa các tuyến kiến thức với nhau. Song ở lớp 5
là lớp duy nhất các yếu tố hình học đợc dạy tập trung trong một chơng, số tiết
dạy nhiều hơn, kiến thức kĩ năng đòi hỏi cao hơn so với các lớp dới.
Chơng II
Thực trạng dạy học các yếu tố hình học trong
chơng trình toán 5 bậc tiểu học
1. Việc triển khai chơng trình lớp 5 ở đơn vị:
ở trờng tiểu học Gia Sàng nói riêng chơng trình lớp 5 đợc triển khai thực hiện
đồng bộ. Trớc khi đa vào triển khai chơng trình tất cả các giáo viên đợc học tập tiếp
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
6
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
thu chơng trình sách giáo khoa mới và đổi mới phơng pháp dạy học. Giáo viên đợc
học tập trao đổi về nội dung chơng trình, sách giáo khoa và những điểm mới trong
chơng trình. Giáo viên đợc nghiên cứu các bài học, nêu cách sử dụng phơng pháp
dạy học và lập kế hoạch dạy học của một số bài cụ thể, đặc biệt là những bài học
mang tính khái quát cao hoặc các bài đợc cho là khó. Trong khi triển khai chơng
trình, hàng tuần giáo viên đợc dự giờ của đồng nghiệp, đợc sự góp ý của chuyên môn
trờng qua các tiết dạy. Đợc dạy các chuyên đề để rút kinh nghiệm. Đặc biệt trờng tiểu
học Gia Sàng thờng xuyên tổ chức cuộc thi xây dựng giáo án mẫu, giờ dạy tốt,
chuyên đề toán
Qua cuộc thi đã có nhiều giáo viên thể hiện tốt kế hoạch dạy học của mình và
thể hiện thành công qua tiết dạy cụ thể mà ở đó học sinh đợc thực sự hoạt động học
tập một cách tự giác, tích cực và sáng tạo dới sự tổ chức hớng dẫn của giáo viên.
Trên đây là những hoạt động nhằm thúc đẩy chất lợng dạy và học trong quá
trình triển khai chơng trình lớp 5 ở đơn vị tôi công tác.Ngoài ra việc dự giờ, kiểm tra,

đánh giá kết quả dạy học của giáo viên giúp cho giáo viên kịp thời điều chỉnh việc sử
dụng đồ dùng dạy học, sử dụng phơng pháp dạy học và việc lập kế hoạch dạy học
của mình nhằm nâng cao hiệu quả dạy học, đó là động lực thúc đẩy chất lợng dạy
học trong trờng tiểu học.
2. Thực trạng về dạy học các yếu tố hình học trong chơng trình Toán 5:
a/ Về giáo viên:
Trong dạy học, ngời giáo viên đã nhận thức đợc sự cần thiết của việc đổi mới
phơng pháp dạy học. Việc đổi mới phơng pháp dạy học cũng đợc phổ biến rộng rãi ở
các trờng tiểu học. Đặc trng của phơng pháp dạy học mới là coi ngời học là nhân vật
trung tâm của quá trình dạy học, còn giáo viên là ngời tổ chức, hớng dẫn hoạt động
của học sinh giúp học sinh huy động tối đa sự hiểu biết và vốn kinh nghiệm sống của
mình một cách tích cực, tự giác để chiếm lĩnh tri thức mới và vận dụng các tri thức đó
một cách sáng tạo vào luyện tập thực hành để rèn các kỹ năng mới.
Tuy nhiên, trong thực tế giảng dạy ngời giáo viên còn gặp nhiều khó khăn và
vẫn còn một số tồn tại trong việc dạy học các yếu tố hình học có ảnh hởng đến chất l-
ợng dạy học đó là:
- Cha thực sự có lối mòn t duy để so sánh và cải tiến nên trong dạy học có
nhiều lúc việc sử dụng phơng pháp dạy học và thực hiện các hoạt động trên lớp cha
đợc nhuần nhuyễn và linh hoạt.
- Ngời giáo viên có ít sách tham khảo hoặc nếu có sách tham khảo thì những
vấn đề mà giáo viên còn vớng mắc thì lại không có trong sách tham khảo. Ví dụ nh:
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
7
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
Cách hình thành khái niệm dạy cách rèn kỹ năng thực hành, hoặc nếu có thì còn nói
chung do vậy nhiều giáo viên trong khi dạy chỉ giới thiệu một cách sơ bộ.
- Khi dạy các tiết thực hành luyện tập giáo viên hớng dẫn cha thực sự tỉ mỉ,
theo dõi và giúp đỡ học sinh khi học sinh vớng mắc nên học sinh cha áp dụng đợc
vào thực tế.

b/ Về học sinh:
Học sinh chăm chỉ ngoan ngoãn ham thích học toán nhất là đợc thực hành trên
đồ vật cụ thể nh: Vẽ, cắt gấp, ghép hình, đo và so sánh hình. Bởi vì các em học theo
kiểu chỉ hoạt động theo mẫu và ghi nhớ thông tin nên các em tiếp thu kiến thức một
cách ít tích cực, còn bị động. Vì thế các em nắm kiến thức cha thực sự sâu, cha hiểu
rõ bản chất của vấn đề. Học sinh mới chỉ biết sử dụng quy tắc một cách máy móc mà
cha vận dụng linh hoạt trong luyện tập thực hành để hình thành kỹ năng, kỹ xảo.
Chỳng ta u bit c im t duy ca hc sinh tiu hc thỡ c th chim
u th. Vy cỏc em thng gp nhiu khú khn trong vic lnh hi cỏc kin thc
hỡnh hc mang tớnh cht tru tng mi m. Nhng biu tng vố din tớch i
vi hc sinh l tru tng vỡ giỏo viờn khú din t da trờn hỡnh v gi ý ca
sỏch giỏo khoa, do ú hc sinh khú hỡnh dung c khỏi nim ny. Mt s em
khụng phõn bit c biu tng chu vi, din tớch t ú kộo theo nhng sai lm
khi lm toỏn.
- 100% số học sinh lớp 5 có sách giáo khoa và đồ dùng học tập đầy đủ nhng
việc khai thác nội dung học tập cha linh hoạt. Học sinh còn lúng túng khi thực hành
một số thao tác cơ bản chẳng hạn nh :
+ Biểu tợng về các hình nắm cha sâu sắc cho nên còn nhầm lẫn .
+ Học sinh cha thực sự nắm rõ đợc khái niệm hình học nhất là ở lớp 5
các khái niệm đã phát biểu thành công thức.
+ Học sinh cha phân biệt chính xác các đối tợng nhất là các đối tợng
giống nhau.
+ Khả năng chuyển đổi đơn vị của học sinh còn yếu dễ nhầm lẫn.
*Ví dụ: chuyển đổi từ cm
3
sang dm
3
-> m
3
học sinh rất dễ nhầm lẫn .

+ Việc tiếp thu kiến thức hình học rất máy móc, rập khuôn.
*Ví dụ: khi học sinh học về khối lập phơng thì cứ nhất thiết hình đó phải
nh hình của hộp phấn mới gọi là hình lập phơng.
+ Khả năng ớc lợng của học sinh còn yếu do đó gặp nhiều khó khăn
trong việc vẽ hình.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
8
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
+ Ví dụ: Khi vẽ hình chữ nhật có chiều dài là 20 cm và chiều rộng là 18
cm thì học sinh lại vẽ thành hình vuông .
+ Khả năng tởng tợng khi vẽ hình còn hạn chế nh vẽ hình hộp không vẽ
nét khuất hoặc thiếu.
+ Học sinh suy luận còn yếu ,không nắm vững bản chất công thức . Việc
vận dụng công thức và giải các bài tập còn hạn chế.
-Do khả năng t duy yếu, thiếu linh hoạt nên khi giải các bài toán xuôi
chiều thì không vớng mắc nhng khi giải các bài toán ngợc chiều thì gặp khó
khăn.
Vớ d : Khi dy hai hỡnh A v B cú chu vi bng nhau thỡ cỏc em thng
kt lun ngay din tớch ca hai hỡnh ú bng nhau.
Nguyờn nhõn dn n sai lm trờn l hc sinh quen lm cỏc dng bi tp
ỏp dng trc tip cụng thc tớnh toỏn khụng qua s dng hỡnh v lm phng
tin trc quan gii quyt cỏc bi toỏn v hỡnh hc.Những khó khăn trên dẫn
đến thực trạng học sinh nắm biểu tợng hình học nhất là hình học không gian
không chắc chắn, làm hạn chế đến việc học hình học ở lớp trên và vận dụng vào
thực tế cha thực sự tốt.
gii quyt nhng khú khn dú trong quỏ trỡnh dy hc mụn ny, ngi
giỏo viờn phi cú trỡnh kin thc tt v hỡnh hc v lũng say mờ ngh nhgip,
bit s dng cỏc phng phỏp dy hc sao cho hp lý nht thỡ kt qu dy hc
mi c nõng cao. Nhng trờn thc t do thúi quen hoc trỡnh cũn hn ch

nờn nhiu giỏo viờn vn s dng phng phỏp truyn thng ỏp t kin thc
mt cỏch gũ ộp, mỏy múc, cha phự hp vi mc tiờu i mi giỏo dc hin
nay.
Vậy để nâng cao chất lợng dạy học các yếu tố hình học tôi đề ra một số
biện pháp nh sau:
Chơng III
một số biện pháp để nâng cao chất lợng
dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5
I - Những điều cần nắm vững để dạy học các yếu tố
hình học ở lớp 4 đạt hiệu quả cao :
* Đối với giáo viên:
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
9
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
Để dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5 đạt hiệu quả cao ngời giáo viên
cần nắm đợc các nội dung về yếu tố hình học đợc giới thiệu thế nào? Khi dạy
học có những điểm nào cần lu ý và nhấn mạnh? Đặc biệt các kiến thức về yếu tố
hình học ở giai đoạn 2.
Giáo viên phải chuẩn bị chu đáo đồ dùng trực quan. Lên kế hoạch tổ chức,
hớng dẫn học sinh học tập một cách nhẹ nhàng. Sử dụng triệt để đồ dùng trực
quan giúp cho việc phát triển năng lực cá nhân của học sinh.
Giáo viên tạo điều kiện để học sinh hứng thú học tập.
Nắm đợc tâm sinh lý trình độ nhận thức của học sinh lớp 5 để lựa chọn ph-
ơng pháp tổ chức truyền đạt kiến thức phù hợp, đạt kết quả cao trong dạy học.
* Đối với học sinh:
Học sinh Tiểu học t duy bắt đầu t những biểu tợng cụ thể về kiến thức toán
học và đợc hình thành chủ yếu bằng con đờng thực nghiệm. Chính vì vậy, dạy
học các yếu tố hình học ở lớp 5 theo hớng tích cực hoá hoạt động của ngời học
và rèn luyện kỹ năng thực hành ứng dụng vào đời sống lại cần nhiều đến dụng cụ

hình học. Học sinh phải tham gia và hoạt động học một cách tích cực, tự nhiên
và tự tin. Trong giờ học các em phải biết quan sát, so sánh và tự phát hiện, tự tìm
tòi để chiếm lĩnh kiến thức và vận dụng vào giải toán
Vai trò của dụng cụ hình học cũng hết sức quan trọng. Đó là những dụng
cụ thớc kẻ, ê ke, com pa, bút chì.
ii. áp dụng các phơng pháp giảng dạy về những bài
toán có yếu tố hình học ở tiểu học:
+ Phơng pháp trực quan
+ Phơng pháp kết hợp chặt chẽ giữa cái cụ thể với cái trừu tợng
+ Phơng pháp kết hợp chặt chẽ giữa phơng pháp quy nạp và phơng pháp
suy diễn.
+ Phơng pháp thực hành luyện tập
1. Phơng pháp trực quan: ( phơng pháp hình học trực quan)
ở tiểu học các chỉ tiếp thu kiến thức hình học dựa trên những hình ảnh
quan sát trực tiếp, dựa trên các hoạt động thực hành nh: Đo đạc, tô, vẽ, cắt, ghép,
gấp xếp hình.
Chẳng hạn để đi đến quy tắc tính diện tích hình thang ở lớp 5 (tiết 90) giáo
viên chỉ cần dạy nh sau:
Giáo viên có hình thang ABCD - học sinh quan sát.
A B

M

Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
10
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
D H C
A B

M
D H C(B) K(A)
Bằng cách cắt ghép hình để hớng dẫn học sinh tìm ra quy tắc chung.
a) Lấy điểm chính giữa M của cạnh CD hình thang ABCD. Nối AM rồi cắt
hình thang ABCD theo đờng AM đợc tam giác ADM.
b) Ghép tam giác ADM vào vị trí KCM ta đợc tam giác ABK.
Vì diện tích ABCD bằng diện tích của ABK và bằng
(BK x h): 2 = (BC + CK) x
2
1
= (BC + AD) x
2
1
Vì CK = AD nên ta có công thức diện tích hình thang = (a + b) x
2
1
Nh vậy đối với học sinh tiểu học không cần phải chứng minh chặt chẽ
bằng suy diễn logic mà chỉ cần dựa vào quan sát để rút ra kết luận.
2. Phơng pháp kết hợp chặt chẽ giữa cái cụ thể & cái trừu tợng:
Vì hình học ở tiểu học là hình học trực quan, nên phơng pháp cơ bản để
dạy là kết hợp chặt chẽ giữa cái cụ thể & cái trừu tợng theo con đờng từ trực
quan sinh động đến t duy trừu tợng. T duy trừu tợng đến thực tiễn. ở đây học
sinh tiếp thu và vận dụng các kiến thức hình học theo quá trình hoạt động với
những vật thể hoặc với mô hình hay sơ đồ hình vẽ. Và áp dụng những điều khái
quát đã lĩnh hội đợc vào những trờng hợp cụ thể.
Chẳng hạn khi dạy về hình vuông ở lớp 1, giáo viên có thể làm nh sau:
Giới thiệu hình vuông: giáo viên giơ lần lợt từng tấm bia hình vuông cho
học sinh xem. Mỗi lần đều giơ một hình vuông, với màu sắc, kích thớc và có vị
trí khác nhau và nói: Đây là hình vuông -> học sinh nhắc lại.
- Học sinh lấy trong hộp đồ dùng tất cả hình vuông đặt lên mặt bàn -> học

sinh lần lợt giơ hình vuông và nói.
- Học sinh xem các đồ vật có hình vuông -> nêu tên các đồ vật đó.
+ Dùng bút chì màu tô các hình vuông trong sách giáo khoa.
- Nêu tên các vật có hình vuông ở trong lớp, ở nhà (viên gạch bông)
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
11
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
3. Phơng pháp kết hợp chặt chẽ giữa phơng pháp quy nạp và phơng
pháp suy diễn trong dạy học các yếu tố hình học.
Ta đã biết:
- Phơng pháp quy nạp là phơng pháp suy luận đi từ cái riêng đến cái
chung, từ những trờng hợp cụ thể để rút ra kết luận tổng quát.
- phơng pháp suy diễn là phơng pháp suy luận đi từ cái chung đến cái
riêng, từ quy tắc tổng quát áp dụng vào từng trờng hợp cụ thể.
- Trong giảng dạy các yếu tố hình học, giáo viên thờng dùng phơng pháp
quy nạp để dạy học sinh các kiến thức mới, sau đó dùng phơng pháp suy diễn để
hớng dẫn học sinh luyện tập, áp dụng các kiến thức và quy tắc mới ấy vào giải
những bài tập cụ thể.
Chẳng hạn để dạy học sinh lớp 5 về cách tính thể tích hình hộp chữ nhật
giáo viên có thể làm nh sau:
a) Dạy bài mới (dùng phơng pháp quy nạp):
giáo viên dựa vào một vài ví dụ cụ thể để giúp học sinh nhận rút ra kết
luận chung.
Ví dụ: Cho hình hộp chữ nhật có chiều dài 4cm, chiều rộng 3cm và chiều
cao 2cm.
Ta chia hình hộp chữ nhật này thành các hình lập phơng 1cm
3
, ở hình này
sẽ có 2 lớp hình lập phơng mỗi lớp gồm có: 4 x 3 = 12 hình lập phơng 1cm

3
vậy
muốn tìm số hình lập phơng 1cm
3
ta chỉ cần tính 4 x 3 = 12 hình lập phơng 1cm
3
hay thể tích của hình lập này là: 4 x 3 x 2 24 (cm
3
)
Giáo viên cho học sinh nhận thấy 4 -> số đo chiều dài ,3 là số đo chiều
rộng, 2 là chiều cao. Tơng tự tính thể tích của hình hộp chữ nhật có chiều dài
5cm, chiều rộng 3dm, chiều cao 2dm -> V = 5 x 3 x 2 = 30dm
3
Từ ví dụ nh trên học sinh nêu ra đợc quy tắc chung tính thể tích cho tất cả
các hình hộp chữ nhật -> muốn tính V ta lấy số đo chiều dài x số đo chiều rộng x
số đo chiều cao.
b) Luyện tập áp dụng (dùng phơng pháp suy diễn):
Giáo viên cho học sinh vận dụng quy tắc chung vừa học vào các trờng hợp
riêng để giải bài toán cụ thể.
Ví dụ: Tính thể tích hình hộp chữ nhật có.
- Chiều dài: 18 cm
- Chiều rộng: 12cm
- Chiều cao: 7cm
Một cái bể có chiều dài = 4m, chiều rộng = 2m, chiều cao 1,5m. Hỏi nếu
chứa đầy nớc thì sẽ đợc bao nhiêu mét khối nớc.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
12
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
* Tính thể tích phòng học có chiều dài: 8m, chiều rộng 6m, chiều cao

3,5m
4. Phơng pháp thực hành luyện tập trong dạy cấc yếu tố hình học:
- phơng pháp thực hành luyện tập là phơng pháp dạy học liên quan đến
hoạt động thực hành, luyện tập để củng cố kiến thức mới hoặc rèn luyện kỹ năng
làm bài tập, thực hành.
- Dùng phơng pháp này để dạy và kiến thức mới. Chẳng hạn khi dạy về
tính diện tích hình tam giác. Giáo viên yêu cầu mỗi học sinh chuẩn bị 2 hình tam
giác bằng nhau. Học sinh thực hành cắt đôi một hình tam giác thành 2 tam giác
theo đờng cao sau ghép với hình tam giác còn lại để đợc một hình chữ nhật.
Sau đó so sánh diện tích hình tam giác với diện tích hình chữ nhật -> diện
tích hình chữ nhật bằng 2 lần diện tích hình tam giác
Mà tính diện tích hình chữ nhật bằng chiều dài x chiều rộng -> diện tích
hình tam giác chiều rộng x chiều dài/2 mà: chiều dài chữ nhật = cạnh đáy hình
tam giác, chiều rộng hình chữ nhật = chiều cao hình tam giác -> diện tích hình
tam giác = đáy x chiều cao/2.
Vậy bằng phơng pháp thực hành cắt ghép hình học sinh đã rút ra đợc kết
luận chung cho việc tính diện tích hình tam giác.
Trong các tiết luyện tập về hình học học sinh đợc thực hành luyện tập giải
các loại bài tập dạng dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp để củng cố kiến thức
mới và rèn kỹ năng. Nh vậy khi giảng dạy các yếu tố hình học trong một tiết dạy
giáo viên phải biết kết hợp khéo léo các biện pháp trên, tạo không khí lớp học
thoải mái nhẹ nhàng.
Ngoài 4 biện pháp trên, khi dạy về các yếu tố hình học, giáo viên cần kết
hợp chặt chẽ với các tuyến kiến thức khác nh đo đại số giải toán, đặc biệt là hỗ
trợ cho việc giảng dạy số học.
Đồng thời ngời giáo viên phải coi trọng việc rèn luyện kỹ năng sử dụng
các dụng cụ hình học.
Thờng xuyên ôn tập củng cố và hệ thống các kiến thức và kỹ năng hình
học. Đảm bảo cân đối tính khoa học và vừa sức trong giảng dạy các yếu tố hình
học.

v. quy trình một tiết dạy về các yếu tố hình học:
Giảng dạy các yếu tố hình học là một trong những con đờng hình thành và
phát triển trình độ t duy của học sinh (đó là: quan sát, thực hành, phát triển và tự
giải quyết vấn đề, tự nhận xét so sánh, phân tích, tổng hợp và rút ra quy tắc
chung).
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
13
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
Quy trình một tiết dạy các yếu tố hình học nó cũng nh quy trình một tiết
dạy toán chung.
HĐ1: Kiểm tra bài cũ (3 - 5')
HĐ 2: Dạy bài mới (13 - 15')
-Bớc 1: Giới thiệu bài (1 - 2')
-Bớc 2:Tìm hiểu bài ( 10 - 12')
Tìm hiểu nội dung bài
a) Cho học sinh quan sát - thực hành
b) Nhận xét, so sánh - rút ra kết luận
HĐ3: Thực hành luyện tập (15 - 17')
HĐ 4: Củng cố (1-2)
HĐ 5.dặn dò (1-2)
VI. biện pháp dạy một số dạng toán về các yếu tố
hình học lớp 5:
1. Dạy về hình học phẳng:
a) Các yếu tố hình học phẳng gồm:
+ Hình tam giác: Các loại tam giác, chiều cao, đáy, diện tích hình tam giác
+ Hình thang: Hình thang, hình thang vuông, đáy lớn, đáy bé, cạnh bên,
chiều cao của hình thang, diện tích hình thang.
+ Hình tròn: Đờng tròn, tâm, bán kính, chu vi, diện tích
Ví dụ 1: Xây dựng công thức diện tích hình tam giác

Giáo viên sử dụng trực quan mà xây dựng công thức ta cắt bìa thành 2
hình tam giác bằng nhau và cắt 1 trong 2 hình tam giác đó thành 2 mảnh 1
và 2.
Ta ghép 2 mảnh đó vào hình tam giác thứ 2 để có 1 hình chữ
nhật. Giáo viên gợi ý cho học sinh nêu: Hình chữ nhật có chiều dài bằng
đáy hình tam giác, chiều rộng bằng đờng cao hình tam giác.
Hỏi: Học sinh diện tích hình chữ nhật gấp mấy lần diện tích hình tam
giác ?
( Gấp đôi )
Hỏi tiếp: Muốn tính diện tích hình chữ nhật ta làm thế nào?. Lấy
tích của chiều dài và chiều rộng cùng đơn vị. Từ câu trả lời của học sinh,
Hỏi tiếp :
Vậy muốn tính diện tích hình tam giác ta phải làm thế nào ? Biết các yếu
tố tơng ứng trên hình vẽ.
Học sinh trả lời: Muốn tính diện tích hình tam giác ta lấy đáy nhân
với đờng cao ( cùng đơn vị ) chia 2
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
14
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
S =
2
axh

S : Diện tích của hình tam giác
a: đáy của hình tam giác
h: đờng cao của hình tam giác
Sau khi biết cách tính diện tích hình tam giác giáo viên hớng dẫn học
sinh suy ra cách tính chiều cao hay cạnh đáy
S =

2
axh
=> h =
ba
xS
+
2

Ví dụ 2 : Giảng dạy về hình tròn,tâm,đờng kính, bán kính:
- ở lớp 1: Học sinh đã đợc làm quen với hình tròn bằng cách quan sát các đồ
vật, mẫu vật có dạng hình tròn. Lên lớp 5 học sinh đợc biết thêm về các yếu
tố của hình tròn. Khi dạy giáo viên có thể tiến hành nh sau:
Giới thiệu hình tròn và cách vẽ đờng tròn
- Giáo viên gọi cho học sinh nêu các ví dụ về hình tròn (mặt trời )
- Giáo viên giới thiệu compa, cách sử dụng.
Để vẽ đợc hình tròn ta phải dùng compa, các compa gồm có
- Giáo viên giới thiệu cách vẽ hình tròn
- Học sinh thực hành vẽ hình tròn có bán kính 2cm vào giấy
A
M r N
d O
- Giáo viên giới thiệu hình tròn (dùng tay chỉ quét lên bề mặt hình tròn) đấy
là hình tròn, dùng phấn tô đậm đờng bao quanh hình tròn đó là đờng tròn.
- Giáo viên yêu cầu học sinh dùng bút chì tô đậm đờng tròn HS nhắc lại.
* Giới thiệu các yếu tố của đờng tròn (hình tròn)
- Giáo viên nêu: điểm 0 tâm của đờng tròn
- Giáo viên yêu cầu học sinh nối tâm với một điểm tuỳ ý trên đờng tròn
- Giáo viên thực hành làm đờng vừa nối đợc bán kính
- Yêu cầu học sinh vẽ các đoạn OA, OB, OC đều là bán kính.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm

15
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
- Yêu cầu HS dùng compa ớm thử lên các đoạn OA, OB, OC, OD rồi nêu
nhận xét các bán kính trong đờng tròn thì bằng nhau cho vài em nêu.
- Giáo viên vẽ một đoạn thẳng đi qua tâm và nối hai điểm trên đờng tròn
đờng kính học sinh so sánh giữa đờng kính và bán kính.
- Giáo viên gọi vài em nêu các yếu tố trong hình tròn.
* Luyện tập: Học sinh vẽ đờng tròn bằng compa theo bán kính cho trớc và đ-
ờng kính.
- Nh vậy khi dạy bài này giáo viên cần cho học sinh phân biệt đợc hình tròn
và đờng tròn.
- Hình tròn là phần (mặt phẳng) nằm trong đờng kính.
- Đờng tròn là đờng cong khép kín bao quanh hình tròn (do đầu compa vẽ
lên).
- Chỉ nói diện tích hình tròn chứ không nói là diện tích hình đờng tròn.
Ví dụ 3: Xây dựng công thức tính chu vi hình tròn :
Bằng phơng pháp trực quan ta xác định số đo chi vi của bài: Hình
tròn
-Gợi ý: Cho học sinh nhận xét mối liên hệ giữa đờng kính , bán kính
,số pi (
14,3=

).
-Vậy chu vi của hình tròn ta lấy đờng kính nhân với số pi (
14,3=

) và
công thức là : C= d x 3,14
O

Cụ thể bằng trực quan (hình vẽ ) giáo viên thực hiện lăn hình tròn trên
một đờng thẳng đã vẽ . Đánh dấu điểm A của đờng tròn nằm trên đờng
thẳng trớc khi lăn điểm A đó sau khi lăn hình tròn đợc một vòng . Gợi ý cho
học sinh : chu vi hình tròn chính là độ dài đờng tròn . Dùng thớc mét đo đoạn
thẳng để học sinh thấy đợc chu vi hình tròn . Từ trực quan để học sinh nắm đ-
ợc cách tính chu vi hình tròn.
C= d x 3,14 Hoặc: C= r x2 x3,14
C: Chu vi hình tròn
d: Đờng kính hình tròn
r: Bán kính hình tròn
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
16
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
2. Dạy về hình học không gian:
ở lớp 5 ngoài nhiệm vụ bổ sung và phát triển những biểu tợng hình học
phẳng. Chơng trình còn phát triển một số biểu tợng hình học không gian cho học
sinh. Các em đợc giới thiệu đầy đủ các yếu tố đặc điểm của hình hộp chữ nhật,
hình lập phơng và trụ. Sơ bộ cách vẽ, cách tính diện tích xung quanh và diện tích
toàn phần và thể tích của hình đó.
a) Giới thiệu hình hộp chữ nhật:
- Giáo viên cho học sinh quan sát hình hộp chữ nhật bằng nhựa
- Học sinh mỗi em một bao diêm có dạng hình hộp chữ nhật
- Học sinh quan sát nhận xét: Hình hộp chữ nhật có bao nhiêu mặt? Các mặt
có dạng hình gì, đỉnh, cạnh học sinh nêu đặc điểm của hình hộp chữ nhật.
b) Hình hộp lập phơng
Từ hình hộp chữ nhật học sinh quan sát hình lập phơng và học sinh cùng
rút ra đặc điểm của hình hộp lập phơng và đặc điểm các mặt, cạnh, đỉnh
c) Hình trụ
Giáo viên giới thiệu thông qua các ví dụ cụ thể nh hộp sửa, thùng đựng nớc,

kèm theo quan sát mô hình và học sinh nhận thấy hình trụ có 2 đáy là hình tròn
bằng nhau, chiều cao bằng đoạn thẳng nối hai tâm của 2 hình tròn đáy.
Nh vậy khi giới thiệu ba hình trên, giáo viên cần tận dụng các đồ vật xung
quanh nh hộp phấn, bao diêm, viên gạch, lon sữa cùng với các mô hình bằng
gỗ, nhựa để giúp học sinh hình thành biểu tợng cụ thể, biểu tợng khái quát, khái
niệm sơ bộ về 3 loại hình trên.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
17
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
- Kết hợp chặt chẽ với môn mĩ thuật, cho học sinh vẽ khối hộp, khối trụ với
các đờng nét khuất là nét đứt,các đờng nét nhìn thấy là nét liền.
d) Giảng dạy quy tắc tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích
- Quy tắc chung để tính diện tích xung quanh của cả 3 loại hình (hình hộp
chữ nhật, hình lập phơng, hình trụ) là:
Diện tích xung quanh bằng chu vi đáy nhân chiều cao
Để đi đến quy tắc này giáo viên cho học sinh khai triển hình hộp chữ nhật
(hình lập phơng, hình trụ) rồi gợi ý học sinh: diện tích xung quanh mỗi hình đều
bằng diện tích của hình chữ nhật có chiều dài là chu vi đáy và chiều rộng bằng
chiều cao của hình (minhhoạ trên mô hình).
ở đây học sinh tính chu vi đáy theo công thức tính chu vi hình chữ nhật
(hình vuông, hình tròn)
Đối với hình lập phơng còn có cách tính khác, diện tích một mặt nhân với 4
Để tính diện tích toàn phần của ba hình nói trên ta đều lấy diện tích xung
quanh cộng diện tích hai mặt đáy.
Trong đó diện tích mặt đáy tính theo quy tắc đã học về diện tích hình chữ
nhật (diện tích hình vuông, diện tích hình tròn).
Riêng hình lập phơng còn có cách tính khác là lấy diện tích một mặt nhân 6.
Để xây dựng quy tắc tính thể tích của hình hộp chữ nhật, giáo viên dùng mô
hình hình hộp chữ nhật đợc ghép từ các khối vuông 1cm

3
bằng nhựa để hớng dẫn
học sinh nhận xét.
Ví dụ : Giáo viên cho học sinh quan sát và từ đó hớng dẫn học sinh tính
thể tích của hình hộp chữ nhật cụ thể có chiều dài 4 cm, chiều rộng 3cm,
chiều cao 2 cm .Bằng cách chia thành các hình lập phơng1cm3.
Gợi ý cho học sinh nêu :
+ 2 lớp hình lập phơng
+ Mỗi lớp gồm 4 x 3 hình lập phơng
Gợi ý cho học sinh tính : Thể tích này là
V= 4 x 3 x 2 = 24( cm)
Giúp cho học sinh nêu: Muốn tính thể tích của hình hộp chữ nhật ta
lấy chiều dài nhân với chiều rộng, rồi nhân với chiều cao ( cùng đơn vị đo )
Công thức: V= a x b x c
V: Thể tích của hình hộp chữ nhật
a: Chiều dài hình hộp chữ nhật
b: Chiều rộng của hình hộp chữ nhật
c: Chiều cao của hình hộp chữ nật
Cũng tơng tự nh vậy ,ngời ta xây dựng công thức tính thể tích của hình
lập phơng.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
18
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
V= a x a x a
Khi học sinh đã nắm đợc quy tắc và công thức tính. Giáo viên nên hình
thành cho học sinh các quy tắc tính ngợc đợc.
Suy ra từ công thức
Ví dụ: Chiều cao =
bxa

V
; a x b =
c
V
Nh vậy khi dạy các yếu tố hình học ở lớp 5, giáo viên cũng phải quan tâm
đến các vấn đề chung trong phơng pháp giảng dạy các yếu tố hình học ở lớp 4.
Ngời giáo viên phải quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động thực hành.
Tăng cờng so sánh đối chiếu để hệ thống hoá các quy tắc, công thức tính toán
giúp học sinh nhớ lâu. Đồng thời cần chú ý đúng mức đến việc nâng cao năng
lực t duy của học sinh vì lớp 5 là lớp cuối cấp, học sinh tơng đối lớn, sắp sửa bớc
vào trờng trung học cơ sở. Do đó bên cạnh phơng pháp cung cấp kiến thức chính
cho học sinh là dựa vào khả năng suy luận một cách có cơ sở, có căn cứ. Để giúp
các em nhớ đợc công thức (kể cả công thức ngợc) thì giáo viên phải thờng xuyên
ôn tập, hệ thống hoá để giúp các em nhận thấy có thể từ quy tắc này trong khi
dạy giáo viên đã thờng sử dụng 4 phơng pháp (công thức) này suy ra quy tắc
(công thức kia).
3. Dạy giải toán có nội dung hình học
Trong chơng trình lớp 4 và lớp 5 (mà chủ yếu là lớp 5) các bài toán đó có nội
dung hình học ở tiểu học giữ vai trò rất quan trọng. Khi giải các bài toán này học
sinh phải vậndụng tổng hợp nhiều kiến thức và hiểu biết về:
+ Yếu tố hình học: Công thức tính chu vvi diện tích thể tích và các cách tính
ngợc
+ Cách giải các loại toán điển hình
+ Các phép tính số học
+ Cách tính giá trị những đại lợng thông dụng trong cuộc sống xung quanh
nh tính: số gạch lót nền, tính diện tích quét vôi nhà, tính m
3
nớc của bể.
+Cách trình bày bài giải sao cho ngắn gọn,khoa học,dễ hiểu,đúng và đủ yêu
cầu bài toán.

Dạy giải bài tập nói chung cần phải có các em tuân theo quy tắc chung
trong giải toán. Nhng đối với nhng bài có nội dung hình học cần chú ý mấy
điểm sau:
- Lớp 5 bài tập hình chủ yếu là tính toán còn dạng hình phân tích tổng
hợp, nhận dạng, đo đạc có phần giảm hơn so với lớp trớc. Trong quá trình tính
toán cần giúp cho các em nắm vững các tính, công thức, quy tắc
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
19
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
- Các yếu tố hình học có những nét riêng nên việc giải các bài tập toán
cũng đi riêng theo tính riêng biệt đó.
- Khi giải các bài toán về tính diện tích ,yêu cầu học sinh phải đọc kĩ đề
bài ,phân biệt đợc ba yếu tố : dữ kiện ,điều kiện và ẩn số , đặc biệt phải chú ý
đến những từ chìa khoá .
Ví dụ 1: Một cái bể nớc hình hộp chữ nhật dài 18dm, rộng 12dm, cao 9dm,
hỏi bể đó chứa đợc bao nhiêu lít nớc.
Để giải bài toán này học sinh biết vận dụng công thức tính thể tích hình hộp
chữ nhật để tính, nắm đợc 1dm
3
= 1l.
Ví dụ 2: Một tam giác có đáy là 10cm, có diện tích bằng hình vuông có cạnh
8cm, tính đờng cao của tam giác đó.
Đối với bài toán này để đi tính chiều cao tam giác phải biết tính diện tích
tam giác mà diện tích tam giác bằng diện tích hình vuông. Để giải bài toán này
học sinh áp dụng quy tắc tính diện tích hình vuông sau đó áp dụng cách tính ng-
ợc
a
S
h

2
ì
=
để làm bài.
Ví dụ 3: Một nhà máy đào một cái bể ngầm hình hộp chữ nhật dài 12m, rộng
6m và sâu 3m. Đất đào lên cứ 1m
3
nặng1,25 tấn. Nếu dùng xe tải loại 5 tấn để
chuyển số đất đó thì phải bao nhiêu chuyến mới hết?
Học sinh tìm thể tích của bể,tìm khối lợng đất,từ đó chí cho tải trọng của xe
để tìm ra số chuyến xe.
Nh vậy từ các kiến thức đã học, học sinh đã biết vận dụng vào thực tế cuộc
sống.
Chơng IV
tính khả thi của đề tài
Trong các mạch kiến thức toán học lớp 5,mạch kiến thức về các yếu tố hình
học đóng vai trò to lớn song song cới các mạch kiến thức về đại lợng số học
Nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố hình học ở lớp
5 và áp dụng dạy học trong nhà trờng ngời giáo viên sẽ đạt đợc nhiều thành
công trong các giờ dạy,các tiết dạy trở nên nhẹ nhàng mà hiệu quả.
Để đáp ứng mục tiêu của giáo dục hiện đại, chúng ta cần phải thực hiện một
cách đồng bộ trong tất cả các khối lớp thì mới có thể phát huy hiệu quả cao nhất.
Nghiên cứu thực hiện đề tài Dạy học các yếu tố hình học ở lớp 5 góp phần
không nhỏ trong việc cải tiến phơng pháp dạy học,tìm tòi ,bổ khuyết những điểm
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
20
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
cha đạt đợc trong các khối lớp trớc, góp phần quan trọng trong dạy học môn
Toán nói riêng và dạy học các môn khác ở tiểu học nói chung.

Chơng V
Thực nghiệm s phạm
1/ Nội dung thực nghiệm:
Tôi tiến hành điều tra trình độ nắm kiến thức, kỹ năng tính toán , dới hình
thức phiếu bài tập phát cho mỗi cá nhân học sinh.
2/ Tổ chức thực nghiệm:
- Thời gian: Tháng 3 năm 2011
- Địa điểm tiến hành: Lớp 5A3 Trờng Tiểu học Gia Sàng
3/ Kết quả thực nghiệm:
Sau khi học xong tiết học thực nghiệm,tôi thu đợc kết quả:
Tổng
số HS
Tiết
dạy
Giỏi Khá Trung bình Yếu
SL % SL % SL % SL %
23
1 12 52,2 8 34,8 2 8,7 1 4,3
2 14 60,9 8 34,8 1 4,3 0
Tôi nhận thấy: Bằng cách tích cực hoá hoạt động của ngời học, giáo viên
đã giúp các em nắm vững kiến thức bằng cách tự giác, tích cực, chủ động trong
học tập và phát huy sự sáng tạo của mình một cách tự nhiên, khá nhẹ nhàng,
thoải mái. Trong khoảng thời gian ngắn, dới sự hớng dẫn của giáo viên, các em
không còn thấy lúng túng khi thực hành.
Kết quả thực nghiệm cho thấy, học sinh nắm vững kiến thức, nắm vững
quy trình. Học sinh có kỹ năng thực hành học chính xác hơn và có khả năng
sáng tạo hơn trong những bài toán khó. Qua đó góp phần làm trí tởng tợng phong
phú hơn. Tạo cho các em tâm lý tự tin, vui vẻ và ngày càng hứng thú, say mê,
yêu thích môn học này.
Phần kết luân

Trên cơ sở tìm hiểu và nghiên cứu vấn đề Dạy học các yếu tố hình học ở
toán lớp 5 của giáo viên và học sinh trờng tiểu học Gia Sàng. Từ việc nghiên
cứu và tìm hiểu tôi rút ra đợc một số kết quả sau:
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
21
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
- Thử nghiệm hoạt động dạy học theo phơng pháp tích cực hoá hoạt động
ngời học qua nội dung dạy học về các yếu tố hình học mà giáo viên và học sinh
còn thấy vớng mắc.
- Tiến hành thực nghiệm một tiết tôi thấy: Sử dụng phơng pháp dạy học
tích cực vào dạy các yếu tố hình học lớp 5: Giờ học sôi nổi, học sinh ham thích
học tập, chủ động tích cực, có 100% học sinh nắm bắt và lĩnh hội kiến thức theo
yêu cầu của tiết học.
I-Bài học kinh nghiệm:
1. Trong quá trình dạy học ngời giáo viên cần nắm đợc đặc điểm tâm lý lứa
tuổi của học sinh tiểu học. T duy cụ thể chiếm u thế, các em rất tò mò, ham hiểu
biết, u hoạt động. .Để nâng cao chất lợng học tập của học sinh thì cần phải nâng
cao hiệu quả giảng dạy tức là phải giảng theo hớng đổi mới.Từ đó ngời giáo viên
cần lựa chọn những nội dung, những phơng pháp phù hợp khơi dạy tính tò mò,
ham hiểu biết của các em và tạo hứng thú học tập cho học sinh để các em chủ
động, tích cực, tự giác trong hoạt động tự chiếm lĩnh tri thức.
2.Giáo viên cần nghiên cứu kỹ nội dung chơng trình bày dạy sách giáo
khoa xác định đúng trọng tâm yêu cầu của bài để chủ động về thời gian và lợng
kiến thức cần cung cấp, kết hợp linh hoạt các hoạt động và hình thức tổ chức dạy
học
3.Tổ chức các tiết học sao cho mọi đối tợng học sinh đều hoạt động một
cách chủ động trong mọi khâu để đạt kết quả cao nhất nh: Lựa chọn bài tập phù
hợp, đối với học sinh yếu cần giúp đỡ riêng để các em đạt yêu cầu, đối với học
sinh khá - giỏi cần khai thác phát triển các bài tập nâng cao để các em có điều

kiện bộc lộ và phát triển năng lực của mình.
4. Để dạy tốt môn Toán, đảm bảo tính tích cực, chủ động, sáng tạo, t duy
lôgic của học sinh, ngời giáo viên không ngừng nâng cao trình độ về toán học và
đổi mới phơng pháp dạy học cho phù hợp với lứa tuổi, trình độ nhận thức và
hoàn cảnh địa phơng nơi mình giảng dạy.
II-Một vài Đề xuất
1.Trong bt k mt lp hc no cng cú y cỏc i tng hc sinh:
Gii, khỏ, trung bỡnh, yu.Ngi giỏo viờn cn c gng phỏt huy nim say mờ
hc toỏn ca cỏc em hc gii,vun p kin thc cho cỏc em hc cha tt.
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
22
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
2.Mi bi dy ca giỏo viờn trờn lp cú mt c im riờng, c trng
riờng: Bi th giỏo viờn phi chỳ ý n nhng c trng ny thỡ mi cú th cú
nhng bi dy tht tt.
3.Tôi nhận thấy việc nâng cao hiệu quả dạy các yếu tố hình học ở lớp 5
đạt đợc kết quả thì phải thực hiện đồng bộ đổi mới cách dạy này ở tất cả các khối
lớp. Vì thế giáo viên phải hiểu, nắm chắc nội dung chơng trình, kiến thức kỹ
năng của việc dạy các yếu tố hình học, từ đó định hớng cách dạy cho mình sao
cho có sự kế thừa và phát huy đợc hiệu quả của việc đổi mới phơng pháp.
Vậy để nâng cao hiệu quả học về các yếu tố hình học nói riêng và học
môn toán nói chung thì phải đổi mới phơng pháp dạy một cách đồng bộ. Có nh
vậy thì mới có thể đa chất lợng học tập lên đạt kết quả.
Qua sáng kiến này tôi đã dạy học trong chơng trình Toán 5 bằng phơng
pháp tích cực hoạt động của ngời học và rèn kỹ năng thực hành áp dụng vào đời
sống thực tiễn. Do điều kiện thời gian và trình độ còn hạn chế, nâng cao chất l-
ợng dạy học là một công việc đòi hỏi ngời thầy phải tìm tòi công phu trong từng
tiết học nên kết quả không thể tránh khỏi nhiều hạn chế.
Trên đây là một số kinh nghiệm giảng dạy Dạy học các yếu tố hình học

ở toán lớp 5 mà tôi đã rút ra trong quá trình giảng dạy. Tôi rất mong đợc sự
đóng góp của Ban Giám hiệu nhà trờng và Hội đồng xét duyệt Sáng kiến kinh
nghiệm các cấp để đề tài này đợc hoàn thiện.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
Gia Sàng, ngày 22 tháng 5 năm 2011
Ngời thực hiện
Nguyễn Đàm Lâm
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
23
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
1. kết quả chấm điểm và xếp loại của hội đồng chấm
sáng kiến kinh nghiệm cơ sở
Điểm : Xếp loại :
Chủ tịch hội đồng chấm SKKN
Hiệu trởng
2. kết quả chấm điểm và xếp loại của hội đồng chấm
sáng kiến kinh nghiệm phòng GD&ĐT thành phố
Điểm : Xếp loại :
Ngời chấm
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
24
Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học các yếu tố
hình học lớp 5
3. kết quả chấm điểm và xếp loại của hội đồng chấm
sáng kiến kinh nghiệm thành phố thái nguyên
Điểm : Xếp loại :

4. kết quả chấm điểm và xếp loại của hội đồng chấm
sáng kiến kinh nghiệm cấp tỉnh

Điểm : Xếp loại :

MC LC
Trang
A
Phần mở đầu
1
Ngời thực hiện : Nguyễn Đàm Lâm
25