tóm tắt luận án tiên sĩ nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ quân khu 1 giai đoạn hiện nay

MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu khái quát về luận án
Từ khi Luật Dân quân tự vệ được ban hành, hoạt động xây dựng lực lượng dân quân tự vệ (DQTV)
Quân khu 1 về chính trị đã được Đảng uỷ Bộ Tư lệnh Quân khu và cấp uỷ, chính quyền các địa phương quan
tâm lãnh đạo, chỉ đạo. Nhờ đó, trình độ giác ngộ chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống và năng lực thực
hiện chức trách, nhiệm vụ của lực lượng DQTV được nâng lên, góp phần tăng cường sự lãnh đạo của cấp
uỷ, hiệu lực quản lý của chính quyền, giữ vững ổn định chính trị, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Tuy
nhiên, trong giai đoạn hiện nay có rất nhiều vấn đề mới tác động đến ý thức chính trị lực lượng DQTV
Quân khu 1. Đó là những biến đổi về cơ cấu xã hội - giai cấp ở nước ta, phân hoá giàu nghèo, thành
phần tham gia DQTV đa dạng, phức tạp; về xây dựng lực lượng tự vệ trong những doanh nghiệp không
phải doanh nghiệp nhà nước… âm mưu “phi chính trị hoá”lực lượng vũ trang của các thế lực thù địch.
Vì vậy, cần phải nghiên cứu tổng kết, rút ra kinh nghiệm nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV
Quân khu 1 những năm qua, nghiên cứu những vấn đề lý luận, thực tiễn mới góp phần cung cấp cơ sở
khoa học nâng cao chất lượng chính trị của lự lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay.
Công trình “Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay”
góp phần làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn; đề xuất những giải pháp cơ bản nâng cao chất
lượng chính trị lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay. Thực hiện nhiệm vụ đó, tác giả luận án đã dựa
trên nền tảng lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối đổi mới của
Đảng; sử dụng kết quả nghiên cứu của một số công trình có liên quan đến đề tài luận án đã được công bố
trong những năm gần đây. Đồng thời tác giả luận án đã tiến hành khảo sát thực tế hoạt động xây dựng lực
lượng DQTV Quân khu 1 từ khi Luật Dân quân tự vệ được ban hành đến nay.
2. Lý do lựa chọn đề tài
Trong xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, xây dựng DQTV rộng khắp có chất lượng cao, đáp ứng
yêu cầu nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng. Đây chính là sự kế thừa
1
truyền thống, kinh nghiệm tổ chức lực lượng vũ trang trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc; vận dụng
và phát triển sáng tạo học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh vào điều kiện lịch sử mới của đất
nước và thời đại.
Xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh về chính trị làm cơ sở nâng cao chất lượng tổng
hợp và sức mạnh chiến đấu là quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam. Vì thế, việc nâng cao chất
lượng chính trị của lực lượng DQTV luôn là vấn đề trung tâm, then chốt trong xây dựng lực lượng DQTV cả

trong thời bình và khi đất nước có chiến tranh. Hiện nay, nâng cao chất lượng chính trị DQTV Quân khu 1 có
nhiều thuận lợi, nhưng cũng đang đứng trước những khó khăn thách thức. Phát triển kinh tế thị trường
định hướng XHCN làm cho cơ cấu xã hội -giai cấp của lực lượng DQTV cực kỳ đa dạng. Lực lượng
DQTV không chỉ được xây dựng ở các doanh nghiệp nhà nước, ở các cấp, các ngành, các địa phương,
các đơn vị hành chính sự nghiệp mà còn phải được xây dựng ở các doanh nghiệp không phải là doanh
nghiệp Nhà nước. Những tiêu cực từ mặt trái của kinh tế thị trường đã và đang tác động đến mọi lĩnh vực
của đời sống xã hội, làm cho một bộ phận bị suy thoái về chính trị, đạo đức, lối sống, trong đó có lực lượng
DQTV. Chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch đang ráo riết thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”,
bạo loạn lật đổ nhằm xóa bỏ CNXH ở nước ta. Để thực hiện mục tiêu này chúng tìm mọi thủ đoạn phá hoại sự lãnh
đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với lực lượng vũ trang nhân dân, phá hoại tư tưởng chính trị, đạo đức lối
sống của các lực lượng vũ trang nhân dân ta nói chung và lực lượng DQTV nói riêng Thực tế đó càng đòi hỏi
phải chăm lo xây dựng, nâng cao chất lượng chính trị cuả lực lượng DQTV Quân khu 1.
Những năm qua quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, Luật Dân quân tự vệ, hoạt động xây
dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 đã có chuyển biến tích cực trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức
thực hiện. Nhờ đó, chất lượng chính trị của lực lượng DQTV cơ bản được giữ vững, chất lượng tổng hợp
được nâng lên, góp phần vào tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, hiệu lực quản lý của chính quyền, giữ vững
ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Tuy nhiên, chất lượng chính trị của lực lượng
DQTV Quân khu 1, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, vùng biên giới chưa đáp ứng yêu cầu
2
nhiệm vụ, hiệu quả hoạt động chưa cao, đặc biệt khi có tình huống phức tạp về chính trị, xã hội ở địa
phương, cơ sở.
Là người đã có thời gian khá dài công tác ở các cơ quan quân sự địa phương của Quân khu 1, vì vậy,
tác giả lựa chọn vấn đề nghiên cứu “Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu
1 giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận án tiến sỹ chính trị học, chuyên ngành Xây dựng Đảng và Chính quyền
nhà nước. Đề tài không trùng lặp với các công trình nghiên cứu đã công bố những năm gần đây, phù hợp với
mã số chuyên ngành Xây dựng Đảng và Chính quyền nhà nước.
3. Mục đích nghiên cứu của đề tài luận án
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận và thực tiễn nâng cao chất lượng chính trị của lực
lượng DQTV Quân khu 1, góp phần xây dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 vững mạnh, hoàn thành mọi
nhiệm vụ.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu của đề tài lụân án: Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV
Quân khu 1.
* Phạm vi nghiên cứu: Tập trung đi sâu nghiên cứu chất lượng chính trị và hoạt động nâng cao chất
lượng chính trị của lực lượng DQTV ở một số địa phương trên địa bàn Quân khu 1 kể từ khi có Luật Dân
quân tự vệ đến nay.
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài luận án
* Đóng góp mới về khoa học của đề tài luận án:
- Luận giải và đưa ra quan niệm chất lượng chính trị và nâng cao chất lượng chính trị lực lượng
DQTV.
- Rút ra những kinh nghiệm nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
3
- Đề xuất những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc giai đoạn hiện nay.
*Ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận án:
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho Đảng, Nhà nước mà trực
tiếp là Đảng uỷ, Bộ tư lệnh Quân khu 1, cấp uỷ, chính quyền các tỉnh, thành phố trên địa bàn Quân khu xác
định các chủ trương giải pháp nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV các địa phương, cơ sở. Luận án
có thể làm tài liệu tham khảo trong nghiên cứu, giảng dạy môn CTĐ,CTCT và giáo dục quốc phòng trong các
nhà trường quân đội.
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài luận án
1.1. Những công trình nghiên cứu ở nước ngoài có liên quan đến đề tài luận án
Ở Liên Xô đã có một số công trình nghiên cứu về lực lượng du kích trong chiến tranh giữ nước 1941 -
1945. Công trình Học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh và quân đội của Bộ Quốc phòng Liên Xô, do nhà xuất
bản Quân đội nhân dân dịch và phát hành 1975, đã khái quát và phân tích hoạt động lãnh đạo của Đảng Cộng
sản và Nhà nước Xô viết trong lãnh đạo, chỉ đạo, xây dựng tổ chức và hoạt động của lực lượng dân quân trong
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Vấn đề này xuất phát từ luận điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về
tính chất chính nghĩa, vai trò của quần chúng nhân dân trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc; về tiến hành chiến tranh
nhân dân bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ( XHCN); xuất phát từ kinh nghiệm và truyền thống của dân tộc Nga.

Tuy nhiên các công trình của Liên Xô chỉ đề cập đến sự cần thiết phải tổ chức xây dựng lực lượng du kích khi
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc XHCN xảy ra mà không đề cập đến sự cần thiết phải tổ chức xây dựng lực lượng
này trong điều kiện đất nước hoà bình. Đây là điểm khác về xây dựng và sử dụng lực lượng dân quân của Liên
Xô với Việt Nam.
Ở Trung Quốc có lực lượng Dân binh. Điều 36 Luật nghĩa vụ quân sự Trung Hoa xác định Dân binh là
tổ chức vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất, là trợ thủ và là lực lượng hậu bị của Quân giải phóng
4
nhân dân Trung Quốc. Lực lượng Dân binh không chỉ được tổ chức xây dựng trong thời chiến mà còn tổ
chức xây dựng trong thời bình để bảo vệ thành quả cách mạng, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng tiến hành
chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Đề cập đến chức năng, nhiệm vụ của lực lượng dân binh, công trình này
chỉ rõ lực lượng dân binh có trách nhiệm bảo vệ, tôn trọng, giúp đỡ chính quyền cách mạng, chấp hành Hiến
pháp, pháp luật Nhà nước, bảo vệ đời sống yên lành của nhân dân, đồng thời phải xung kích trên mặt trận lao
động sản xuất. Công tác chính trị trong xây dựng lực lượng dân binh phải giáo dục cho mỗi dân binh nhận thức
được chức năng, nhiệm vụ.
Ở Cu Ba có lực lượng Dân quân bộ đội lãnh thổ. Điều 50 Bộ Luật Quốc phòng Cu Ba quy định: Dân
quân bộ đội lãnh thổ là một bộ phận của các lực lượng vũ trang cách mạng và là một trong những hình thức tổ
chức của nhân dân Cu Ba để tiến hành đấu tranh vũ trang và thực hiện các nhiệm vụ quốc phòng khác. Luật này
cũng quy định rõ trách nhiệm của Bộ các lực lượng vũ trang cách mạng, chính quyền địa phương các cấp, các
doanh nghiệp đối với xây dựng, quản lý, sử dụng lực lượng Dân quân bộ đội lãnh thổ
Tóm lại, dưới ánh sáng học thuyết Mác - Lênin về bảo vệ Tổ quốc XHCN; về tổ chức xây dựng lực
lượng vũ trang cách mạng, tuy tên gọi và cách thức tổ chức và sử dụng lực lượng dân quân ở các nước Liên
Xô, Trung Quốc, Cu Ba khác nhau, ở trong những thời điểm và hoàn cảnh lịch sử khác nhau, nhưng đều
khẳng định vị trí, vai trò của lực lượng dân quân; chỉ ra những nhiệm vụ, nguyên tắc lãnh đạo, quản lý, sử
dụng lực lượng này. Đây là tư liệu có giá trị lý luận và phương pháp luận nghiên cứu về chất lượng chính trị
và nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV ở Quân khu 1 trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Công trình nghiên cứu ở trong nước liên quan
Quán triệt quan điểm của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Luật DQTV, đã có nhiều cơ quan,
cán bộ khoa học nghiên cứu về tổ chức. hoạt động của DQTV trong các thời kỳ cách mạng. Những
công trình nghiên cứu ở trong nước có liên quan đến đề tài luận án bao gồm hai nhóm: Nhóm những
công trình nghiên cứu về tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV trên các địa bàn của cả

5
nước; Nhóm những công trình nghiên cứu về tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV
Quân khu 1 với nội dung và phạm vi khác nhau.
* Những công trình nghiên cứu về tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượngDQTV của
cả nước trong các thời kỳ cách mạng.
Năm 1970, đồng chí Lê Duẩn[40], nguyên Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam có tác phẩm
Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội tiến lên giành những thắng lợi mới .
Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng có tác phẩm Nắm vững đường lối chiến tranh
nhân dân, đánh thắng chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, 1975. Đại
tướng Văn Tiến Dũng, nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, năm 1979 có công trình Sức mạnh giữ nước
của dân tộc Việt Nam.
Tổng cục Chính trị: Công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng và hoạt động của dân
quân tự vệ. Học viện Chính trị: Giáo trình về Công tác đảng, công tác chính trị trong công tác quân sự
địa phương. Cục Dân quân tự vệ : Hệ thống các văn bản nhà nước về công tác dân quân tự vệ và giáo
dục quốc phòng (2011). Học viện quốc phòng (2002): Giáo trình công tác đảng, công tác chính trị
trong công tác quân sự, quốc phòng địa phương. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh năm (2004):
Giáo trình về quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Chấp hành chỉ thị của Đảng uỷ Quân sự Trung ương,
nay là Quân uỷ Trung ương, các đơn vị, địa phương đã tiến hành tổng kết 6 năm (2002 - 2008) thực hiện
Chỉ thị 16 - CT/TW ngày 5 tháng 10 năm 2002 của Ban Bí thư về Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối
với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới, từ xã phường, thị trấn đến Trung
ương; Tổng kết 12 năm thực hiện Pháp lệnh DQTV được tổ chức từ cấp xã đến quân khu, bộ, ngành
Trung ương. Cùng với các công trình của các học viện, nhà trường, cơ quan nghiên cứu, chỉ đạo, từ khi
Quốc hội khoá XII thông qua Luật Dân quân tự vệ đã có nhiều cán bộ khoa học, lãnh đạo quản lý nghiên
cứu, quán triệt các quan điểm của Đảng, pháp luật của Nhà nước về xây dựng lực lượng DQTV ở các cấp, các
ngành, địa phương cơ sở. Có thể dẫn ra ở đây một số công trình tiêu biểu :
6
Đại tá Hoàng Văn Thanh (2009), “Dân quân tự vệ tỉnh Quảng Trị - Lực lượng nòng cốt trong phòng
chống và khắc phục hậu quả thiên tai ở cơ sở”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 26 (70), tr.42-43. Đại tá Nguyễn
Chiến Trường (2009), “Xây dựng lực lượng dự bị động viên và xây dựng dân quân tự vệ vững mạnh ở vùng
biên giới tỉnh Gia Lai”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 26 (70), tr.44-46. Đại tá Lê Minh Quang (2009), “Xây

dựng lực lượng dân quân tự vệ biển của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, kết quả bước đầu và kinh nghiệm”, Táp chí
DQTV-GDQP, số 26 (70), tr.47-50. Thượng tá Nguyễn Minh Triều (2009), “Các địa phương trên địa bàn
Quân khu 9 thực hiện tốt chế độ chính sách cho lực lượng dân quân tự vệ”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 26
(70), tr.51-53. Trịnh Văn Nuôi (2011), “Công ty cấp thoát nước tỉnh Trà Vinh xây dựng trung đội tự vệ súng
máy phòng không 12,7 mm vững mạnh”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 40 (84), tr.20-21. Thượng tá, Nguyễn
Văn Trường (2011), “Một số giải pháp xây dựng lực lượng dân quân tự vệ biển trên địa bàn Quân khu 5”.
Tạp chí DQTV - GDQP, số 40 (84), tr.33-34. Ngọc Thăng (2011), “Công tác xây dựng lực lượng dân quân tự
vệ ở Thanh Hoá”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 40 (84), tr.41-43. Đại tá Bùi Xuân Nghĩa (2011), “Bộ đội địa
phương và dân quân tự vệ Quảng Bình trong những năm đầu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ”,
Tạp chí DQTV - GDQP, số 40(84), tr.44-48. Thiếu tá, Trần Thị Hương (2011), “Du kích Tuyên Quang trong
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược”, Tạp chí DQTV-GDQP, số 40 (84), tr.52-55. Đại tá, Hồ
Xuân Thức (2011), “Các Bộ, ngành địa phương tập trung chỉ đạo xây dựng lực lượng dân quân tự vệ năm
2011 theo quy định của Luật Dân quân tự vệ”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 41(85), tr.3-6. Đại tá Nguyễn Đức
Vang (2011), “Các địa phương tập trung chỉ đạo công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cán bộ, huấn luyện dân quân
tự vệ năm 2011”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 41 (85), tr.7-9. Đại tá, Lưu Công Triệu (2011), “Đăng ký, quản lý dân
quân tự vệ rộng rãi là một nội dung xây dựng lực lượng dân quân tự vệ vững mạnh, rộng khắp”, Tạp chí DQTV -
GDQP, số 43 (87), tr.6-7. Đại tá, PGS, TS Lê Duy Chương (2010), “Nâng cao bản lĩnh chính trị cho cán bộ
dân quân ở vùng cao biên giới trong giai đoạn hiện nay”, Tạp chí DQTV-GDQP, số 39 (83), tr.23-25.
Nguyễn Tiến Dũng (2011), “Một số kinh nghiệm công tác phát triển đảng viên trong lực lượng dân quân tự
vệ ở các địa phương trên địa bàn Tây Nguyên”, Tạp chí DQTV- GDQP, số 40 (84), tr.23-25. Trần Đình
7
Trọng (2011), “Đảng uỷ quân sự huyện Quang Bình, Hà Giang làm tốt công tác tham mưu phát triển đảng
viên trong lực lượng dân quân tự vệ, dự bị động viên”, Tạp chí DQTV- GDQP, số 44 (88), tr.55-56. Nguyễn
Minh Triều (2011), “Thực Trạng và giải pháp công tác đào tạo cán bộ quân sự cơ sở trên địa bàn Quân khu
9”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 44 (88), tr.22-24.
Năm 2011, Viện khoa học xã hội nhân văn quân sự có đề tài nâng cao chất lượng chính trị của lực
lượng DQTV hiện nay. Nghiên cứu thực tế về triển khai thực hiện Đề án xây dựng mô hình điểm tổ chức,
huấn luyện, hoạt động và những biện pháp quản lý dân quân tự vệ theo quyết định số 1902/QĐ-TTg ngày
15-10 -2010 của Chính phủ, Trung tướng Hoàng Châu Sơn, Cục trưởng Cục Dân quân tự vệ có bài: Nhân
rộng mô hình điểm trong lực lượng dân quân tự vệ, Tạp chí QPTD, số 2 năm 2013.

* Những công trình nghiên cứu về tổ chức xây dựng và hoạt động của lực lượng dân quân
tự vệ Quân khu 1 trong các thời kỳ cách mạng có liên quan đến đề tài luận án.
Bàn về vai trò của lực lượng dân quân du kích trong kháng chiến có các bài viết của Trung tướng
Hoàng Châu Sơn (2010), “Vai trò của lực lượng vũ trang địa phương trong chiến dịch Biên giới - Thu Đông
năm 1950”, Tạp chí DQTV- GDQP, số 39 (83), tr.39-41. Đại tá, Trần Hữu Hoàn (2010), “Lực lượng vũ trang
Cao Bằng trong chiến dịch Biên Giới - Thu Đông năm 1950”, Tạp chí DQTV- GDQP, số 39 (83), tr.42-44.
Thượng tá, Nguyễn Đức Thức (2011), “Lực lượng dân quân tự vệ Từ Sơn Bắc Ninh 76 năm xây dựng, chiến
đấu và trưởng thành”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 42 (86), tr.38-41. Đại tá Nguyễn Thắng (2010), “Lực
lượng vũ trang tỉnh Cao Bằng 60 năm xây dựng và trưởng thành”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 34 (78), tr.45-
48. Vũ Đức Thọ (2010), “Tự vệ Công ty cổ phần gang thép Thái Nguyên hơn 50 năm xây dựng, chiến
đấu và trưởng thành”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 32 (76), tr.40-43. Nguyễn Đức Hạnh (2010), “Điểm
mới trong công tác huấn luyện dân quân ở xã Bình Long huyện Võ Nhai”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 38
(82), tr.40-41. Nguyễn Văn Lan (2010), “Huấn luyện dân quân tự vệ năm 2010 của tỉnh Bắc Ninh - Kết quả
và kinh nghiệm”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 34 (78), tr.18-20. Trần Đình Đích (2010), “Tỉnh Thái Nguyên
một trong những điểm sáng về thực hiện công tác giáo dục quốc phòng – an ninh”, Tạp chí DQTV - GDQP,
8
số 34 (78), tr.31-32. Hồ Sỹ Thế (2011), “Công tác bồi dưỡng quốc phòng an ninh ở Trường Quân sự
tỉnh Lạng Sơn - Kết quả và kinh nghiệm”, Tạp chí DQTV- GDQP, số 42 (86), tr.18-20. Hoàng Công
Hàm (2011), “Kết quả và một số kinh nghiệm tổ chức xây dựng lực lượng dân quân tự vệ ở tỉnh Lạng Sơn”,
Tạp chí DQTV- GDQP, số 43 (87), tr.8-11. Nguyễn Ngọc Sáng (2010), “Giáo dục chính trị - pháp luật, huấn
luyện quân sự cho lực lượng dân quân tự vệ của tỉnh Bắc Ninh năm 2009 - Một số vấn đề đặt ra”, Tạp chí
DQTV - GDQP, số 32 (76), tr.32-34. Lê Đắc Phượng (2011), “Một số kinh nghiệm trong tổ chức thực hiện
công tác giáo dục quốc phòng, an ninh của tỉnh Bắc Kạn”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 47 (91), tr.20-21.
Nguyên Xuân Bình (2011), “Nhìn lại kết quả một năm đào tạo cán bộ quân sự cấp xã trình độ cao đẳng
ngành quân sự cơ sở ở Trường Quân sự Quân khu 1”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 48 (92), tr.13-16. Nguyễn
Kim Thái (2010), “Huyện Hữu Lũng Lạng Sơn với công tác bồi dưỡng kiến thức quốc phòng - an ninh”,
Tạp chí DQTV - GDQP, 32(76), tr.11-13. Đoàn Văn Quân (2011), “Đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng
cao chất lượng giáo dục - đào tạo của Trường Quân sự tỉnh Bắc Ninh”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 45 (89),
tr.36-38. Mạc Vương Long (2011), “Nâng cao hiệu quả công tác đảng, công tác chính trị trong xây dựng,
huấn luyện, hoạt động của dân quân tự vệ, dự bị động viên ở huyện Sơn Động”, Tạp chí DQTV - GDQP, số

46 (90), tr.29-31. Trần Công Đương (2011), “Thành phố Lạng Sơn tổ chức tốt hội thi nhận thức Pháp luật về
dân quân tự vệ”, Tạp chí DQTV - GDQP, số 45 (89), tr.17-18.
Nhìn một cách tổng quát, các công trình nghiên cứu của nước ngoài, cũng như các công trình nghiên
cứu ở trong nước về lực lượng DQTV đều trên nền tảng lý luận Mác - Lênin để luận giải bản chất chính trị,
chức năng, nhiệm vụ, nguyên tắc xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV. Riêng những công trình của
tập thể và cá nhân các cán bộ lãnh đạo, chỉ huy, quản lý, cán bộ khoa học ở trong nước nói chung và các địa
phương trên địa bàn Quân khu 1 đã phân tích khá sâu sắc, toàn diện quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí
Minh về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của DQTV.
2. Những vấn đề đặt ra luận án tiếp tục giải quyết
9
Do mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung nghiên cứu của mỗi công trình đã nêu trên khác nhau, chưa có công
trình nào nghiên cứu một cách cơ bản về chất lượng chính trị; đưa ra quan niệm và những vấn đề có tính
nguyên tắc, cũng như các giải pháp nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Vì vậy,
nghiên cứu nâng cao chất luợng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay là vấn đề mới,
không trùng lặp với các công trình khoa học có liên quan đến vấn đề này đã công bố trong những năm gần
đây.
Một là, chưa có công trình nào luận giải một cách cơ bản quan niệm và những vấn đề có tính nguyên
tắc nâng cao chất luợng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay.
Hai là, chưa có công trình nào nghiên cứu, đánh giá một cách đầy đủ thực trạng chất lượng chính trị
và kinh nghiệm nâng cao chất luợng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 từ khi có Luật Dân quân tự
vệ đến nay.
Ba là, chưa có công trình nào nghiên cứu những yếu tố tác động, xác định yêu cầu và đề xuất những
giải pháp cơ bản, có tính khả thi nâng cao chất luợng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn
hiện nay.
3. Mục tiêu của đề tài luận án
Luận giải làm rõ những vấn đề cơ bản về lý luận, thực tiễn nâng cao chất luợng chính trị lực lượng
DQTV và đề xuất những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
giai đoạn hiện nay.
4. Nội dung nghiên cứu của đề tài luận án
- Nghiên cứu quan niệm chất lượng chính trị, nâng cao chất lượng chính trị và những vấn đề có tính

nguyên tắc nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1.
- Đánh giá đúng thực trạng, nguyên nhân; rút ra những kinh nghiệm nâng cao chất lượng chính
trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
- Nghiên cứu những yếu tố tác động, yêu cầu và những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng
chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay.
10
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng,
luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu của khoa học chuyên ngành và khoa học liên ngành, trong đó tập
trung vào phương pháp hệ thống - cấu trúc, phân tích, tổng hợp, tổng kết thực tiễn, lô gíc - lịch sử, so sánh, thống kê,
khảo sát thực tế, điều tra xã hội học và phương pháp chuyên gia để nghiên cứu, luận giải nội dung khoa học của đề
tài luận án.
Chương 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NÂNG CAO
CHẤT LƯỢNG CHÍNH TRỊ CỦA LỰC LƯỢNG
DÂN QUÂN TỰ VỆ QUÂN KHU 1
1.1. Dân quân tự vệ, chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
1.1.1. Quan niệm, đặc điểm dân quân tự vệ Quân khu 1
* Quan niệm dân quân tự vệ
Điều 3 Luật Dân quân tự vệ xác định: “DQTV lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản
xuất, công tác; là thành phần của lực lượng vũ trang nhân dân nước Cộng hoà XHCN Việt Nam; là lực
lượng bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, của Nhà nước, làm
nòng cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương cơ sở khi có chiến tranh. Lực lượng này được tổ chức ở
xã, phường, thị trấn gọi là dân quân; được tổ chức ở cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính
trị-xã hội, đơn vị sự nghiệp, tổ chức kinh tế gọi là tự vệ”
Căn cứ vào Luật Dân quân tự vệ, và Hiến pháp của nước Cộng hoà XHCN Việt Nam, lực lượng
DQTV Quân khu 1 là lực lượng vũ trang quần chúng, không thoát ly sản xuất là một thành phần của lực
lượng vũ trang Quân khu 1. Lực lượng vũ trang Quân khu 1 gồm có các đơn vị bộ đội thường trực, các
cơ quan quân sự địa phương và lực lượng DQTV. Lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1 có chức năng,
11

nhiệm vụ của đội quân chiến đấu, sản xuất, công tác. Theo đó lực lượng DQTV Quân khu 1 có nhiệm vụ
bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, của Nhà nước, làm nòng
cốt cùng toàn dân đánh giặc ở địa phương, cơ sở khi có chiến tranh. Vấn đề này xuất phát từ quan điểm
của Đảng về vai trò nòng cốt của các lực lượng vũ trang nhân dân trong sự nghiệp quốc phòng, tiến
hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc. Với tính chất là lực lượng vũ trang quần chúng không thoát
ly sản xuất, vì vậy trong thời bình, DQTV Quân khu 1 là lực lượng quan trọng trong lao động sản xuất,
cùng với các lực lượng vũ trang trên địa bàn bảo vệ Đảng, bảo vệ chính quyền, bảo vệ tính mạng và tài
sản của nhân dân, của Nhà nước, thực hiện nhiệm vụ quốc phòng, an ninh; giữ vững an ninh chính trị,
trật tự an toàn xã hội, đấu tranh chống “diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ ở địa phương cơ sở. Khi
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc xảy ra, DQTV Quân khu 1 là một trong ba thứ quân trực tiếp chiến đấu tiêu
hao tiêu diệt địch bảo vệ địa phương, cơ sở, làm nòng cốt cho nhân dân, cùng nhân dân ở cơ sở chiến
đấu, phục vụ chiến đấu.
* Đặc điểm lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Một là, lực lượng DQTV Quân khu 1 xây dựng và trưởng thành trên một địa bàn có vị trí chiến lược
xung yếu về quốc phòng, an ninh, chính trị và kinh tế; nhân dân các dân tộc tiếp tục phát huy truyền thống
yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Hai là, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của lực lượng DQTV ở các địa phương Quân khu 1 đa dạng, phức
tạp, chịu sự quy định của nhiệm vụ chính trị, quốc phòng, an ninh của từng địa phương, cơ sở.
Ba là, lực lượng DQTV Quân khu 1 rất đa dạng, phức tạp về thành phần dân tộc, tôn giáo, nghề
nghiệp, trình độ học vấn.
Bốn là, lực lượng DQTV Quân khu 1 có mặt ở hầu hết các thành phần kinh tế, các tổ chức chính trị,
xã hội, các địa bàn.
Để nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1 phải nắm vững đặc điểm đối tượng, đi
sâu vào từng dân tộc, tôn giáo, địa bàn để có nội dung, hình thức, biện pháp tiến hành phù hợp.
12
1.1.2. Chính trị và chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
* Chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Để có quan niệm khoa học về chất lượng chính trị, trước hết cần nhận thức khoa học về chính trị của
của lực lượng DQTV Quân khu 1. Căn cứ vào lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh quan điểm của
Đảng Cộng sản Việt Nam có thể quan niệm chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 là chính trị của lực

lượng vũ trang nhân dân Việt Nam - lực lượng vũ trang quần chúng không thoát ly sản xuất công tác; biểu
hiện ở mục tiêu, lý tưởng, hệ tư tưởng chính trị, quan hệ chính trị, thể chế, tổ chức chính trị, năng lực hoạt
động chính trị, chức năng, nhiệm vụ chính trị, các nguyên tắc tổ chức, hoạt động theo quan điểm, đường lối
của Đảng Cộng sản Việt Nam và Hiến pháp, pháp luật của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
* Chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
Trên cơ sở lý luận triết học Mác - Lênin về mối quan hệ biện chứng giữa chất và lượng. Tiếp cận
chất lượng dưới góc độ giá trị học, luận án đã đưa ra quan niệm chất lượng chính trị của lực lựơng dân quân
tự vệ Quân khu 1 là tổng hoà của ý thức, hệ tư tưởng chính trị, phẩm chất chính trị, quan hệ chính trị, năng
lực chính trị của từng cán bộ, chiến sỹ và đội ngũ, được thể hiện ra ở các hoạt động chính trị thực tiễn thực
hiện chức năng, nhiệm vụ chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
Chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 bao gồm các yếu tố tạo thành sau đây:
Một là, trình độ nhận thức, giác ngộ chính trị, phẩm chất chính trị của cán bộ, chiến sỹ DQTV Quân
khu 1.
Hai là, trình độ, năng lực chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
Ba là, sự rõ ràng, trong sạch, sự chuẩn mực trong các quan hệ chính trị của lực lượng DQTV Quân
khu 1
Bốn là, chất lượng hoạt động chính trị thực tiễn, thể hiện ở kết quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ
của lực lượng DQTV.
13
Trên đây là những yếu tố tạo thành chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Tuy nhiên,
cần có sự khu biệt giữa yếu tố tạo thành với những nhân tố, điều kiện chi phối ảnh hưởng đến chất lượng
chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Chất lượng chính trị của lực lượng DQTV phản ánh sự vận động,
phát triển của các yếu tố nội tại trong mối quan hệ hữu cơ với nhau. Biện chứng của sự phát triển chỉ ra rằng,
tổ chức, xây dựng và hoạt động của lực lượng DQTV Quân khu 1 không biệt lập, khép kín mà luôn chịu sự
tác động, ảnh hưởng, chi phối của môi trường chính trị, kinh tế - xã hội, an ninh của thế giới, khu vực và đất
nước, của nhiệm vụ củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Sự tác động của môi trường chính trị, kinh tế - xã
hội hoặc là tạo ra những điều kiện thuận lợi, hoặc là gây ra những cản trở, khó khăn, thách thức đến nâng cao
chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1.
Chất lượng chính trị có vai trò rất quan trọng đối với phát triển phẩm chất năng lực của lực lượng
DQTV, vai trò đó được thể hiện ở những vấn đề sau đây:

- Chất lượng chính trị giữ vai trò định hướng đúng cho mọi hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ
huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, chiến đấu, công tác… của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
- Chất lượng chính trị là nhân tố cơ bản, giữ vai trò chủ đạo, định hướng sự phát triển các phẩm chất
nhân cách cán bộ, chiến sỹ DQTV Quân khu 1.
- Chất lượng chính trị lực lượng DQTV là nhân tố góp phần quan trọng xây dựng đơn vị DQTV
Quân khu 1 vững mạnh về chính trị, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
1.2. Quan niệm, tiêu chí và những vấn đề có tính nguyên tắc nâng cao chất lượng chính trị của
lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
1.2.1. Quan niệm nâng cao chất lượng chính trị lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Căn cứ vào khái niệm chất lượng, tính đặc thù của hoạt động của con người và tổ chức xã hôi, luận
án quan niệm nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 là tổng thể các hoạt động của
tổ chức đảng, chính quyền, cơ quan quân sự, các tổ chức khác trong hệ thống chính trị và nhân dân các địa
phương, các cơ quan, tổ chức tác động vào yếu tố cấu thành chất lượng chính trị, nhằm tạo sự chuyển biến,
14
phát triển về ý thức chính trị, phẩm chất, năng lực, quan hệ chính trị của cán bộ, chiến sỹ và đơn vị DQTV,
bảo đảm cho lực lượng DQTV luôn vững mạnh trong sạch về chính trị, không ngừng nâng cao chất lượng
tổng hợp, sức mạnh chiến đấu, hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao.
Mục đích nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 là nhằm tạo ra sự chuyển
biến, phát triển về phẩm chất, năng lực chính trị, quan hệ chính trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng lực
lượng DQTV vững mạnh về chính trị
Chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo quản lý và tổ chức, hoạt động nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng
DQTV là cấp uỷ, chính quyền địa phương, cơ quan quân sự địa phương các cấp.
Lực lượng tham gia nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1 là toàn bộ các tổ
chức trong hệ thống chính trị và nhân dân, dưới sự lãnh đạo của cấp uỷ, sự điều hành tập trung thống nhất của
chính quyền địa phương các cấp.
Đối tượng nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 là các công dân - DQTV,
đơn vị DQTV theo quy định của Luật Dân quân tự vệ.
Nội dung nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV:
Một là, nâng cao chất lượng công tác tuyển chọn, quản lý, bảo đảm độ tin cậy về chính trị của lực
lượng DQTV Quân khu 1.

Hai là, nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, bản lĩnh chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
Ba là, nâng cao năng lực hoạt động chính trị thực tiễn, bồi dưỡng chuẩn mực quan hệ chính trị -
xã hội của lực lượng DQTV Quân khu 1.
Hình thức, biện pháp nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV bao gồm tổng hợp những hình
thức biện pháp công tác tư tưởng, công tác tổ chức, chính sách nhằm tác động vào ý thức chính trị, năng lực
chính trị của lực lượng DQTV làm cho các yếu tố ấy không ngừng phát triển một cách vững chắc. Các biện
pháp công tác tư tưởng bao gồm giáo dục chính trị tư tưởng thông qua các hình thức lên lớp chính trị tập
trung, tuyên truyền cổ động, tổ chức các hoạt động văn hoá văn nghệ, xây dựng đời sống văn hoá tinh thần ở
15
cơ sở để nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, phẩm chất đạo đức lối sống của lực lượng DQTV. Các biện
pháp công tác tổ chức, chính sách được sử dụng là tập trung nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu
của đảng bộ xã, phường, thị trấn, chi bộ thôn, bản làm hạt nhân lãnh đạo chính trị và đoàn kết toàn dân xây
dựng bản, làng, thôn, xã vững mạnh về mọi mặt. Thông qua sinh họat, hoạt động của các tổ chức mà lực
lượng DQTV là thành viên (tổ chức đảng, tổ chức đoàn, hội cựu chiến binh, hội nông dân, tổ chức công
đoàn ); phát triển đoàn, phát triển đảng; giáo dục rèn luyện đảng viên, xây dựng đội ngũ cốt cán của địa
phương trong lực lượng DQTV; các hoạt động đăng ký, quản lý; thông qua các hoạt động thực tiễn chính trị,
quân sự ở địa phương và ở các đơn vị DQTV; giáo dục quốc phòng . Xây dựng đơn vị DQTV vững mạnh về
chính trị, thông qua hoạt động huấn luyện, diễn tập, thực hiện chức năng, nhiệm vụ để bồi dưỡng, rèn luyện
bản lĩnh chính trị, bản lĩnh chiến đấu của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
1.2.2. Tiêu chí đánh giá nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Một là, đánh giá về nhận thức trách nhiệm, năng lực của các chủ thể trong nâng cao chất lượng chính
trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
Hai là, đánh giá về nội dung, hình thức, biện pháp nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV
Quân khu 1.
Ba l ,à đánh giá phẩm chất chính trị, năng lực chính trị của lực lượng dân quân, tự vệ.
Bốn là, đánh giá thông qua kết quả hoàn thành nhiệm vụ của cá nhân và đơn vị DQTV Quân khu 1.
1.2.3. Những vấn đề có tính nguyên tắc trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân
quân tự vệ Quân khu 1
Những vấn đề có tính nguyên tắc là hệ thống những luận điểm định hướng, chỉ đạo mọi hoạt động
nâng cao chất lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.

Một là, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ đảng; sự quản lý điều hành của chính quyền
địa phương các cấp đối với nâng cao chất lượng chính trị lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
Hai là, phát huy sức mạnh tổng hợp trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân
16
tự vệ Quân khu 1
Ba là, gắn nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV với xây dựng địa phương, cơ quan, tổ
chức trên địa bàn Quân khu 1 vững mạnh.
Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa xây dựng phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống với đấu tranh chống các
quan điểm sai trái của các thế lực thù địch tác động đến ý thức chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu
1.
Kết luận chương 1
Lực lượng DQTV là một thành phần của lực lượng vũ trang Quân khu 1. Trong thời bình, đây là một
trong những lực lượng quan trọng cùng với các lực lượng vũ trang quân khu răn đe, đối phó kịp thời với mọi
âm mưu thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch. Trong thời chiến, là lực
lượng nòng cốt cùng toàn dân chiến đấu, phục vụ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ quê hương, cơ sở. Chính
vì vậy phải xây dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 có bản lĩnh chính trị, bản lĩnh chiến đấu cao.
Trong điều kiện hiện nay phải đặc biệt coi trọng chất lượng chính trị lực lượng DQTV. Bởi lẽ chất
lượng chính trị giữ vai trò định hướng chính trị mọi hoạt động; là nhân tố góp phần quan trọng xây dựng
đơn vị DQTV Quân khu 1 vững mạnh về chính trị. Thực chất của nâng cao chất lượng chính trị của lực
lượng DQTV Quân khu 1 là các chủ thể xác định đúng các biện pháp tác động vào các yếu tố cấu thành,
làm cho chất lượng chính trị của lực lượng DQTV không ngừng được nâng cao. Muốn nâng cao chất
lượng chính trị của lực lượng DQTV phải nắm vững mục đích, chủ thể, đối tượng, nội dung, hình thức,
biện pháp pháp tiến hành. Đó chính là cơ sở khoa học cho việc đánh giá thực trạng, xác định yêu cầu
cũng như xác định những giải pháp nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 hiện
nay.
Chương 2
17
THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ KINH NGHIỆM
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHÍNH TRỊ CỦA LỰC LƯỢNG
DÂN QUÂN TỰ VỆ QUÂN KHU 1

2.1. Thực trạng nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Căn cứ vào quan niệm chất lượng chính trị và tiêu chí đánh giá, tác giả luận án đã khảo sát thực tế
nghiên cứu thực trạng chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
2.1.1. Những ưu điểm trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
Một là, các chủ thể đã coi trọng, có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo với những chủ trương biện pháp
thiết thực nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV.
Hai là, chất lượng huấn luyện quân sự, giáo dục chính trị cho DQTV Quân khu 1 được nâng lên.
Ba là, đơn vị DQTV nòng cốt ở Quân khu 1 đã được chăm lo xây dựng về mọi mặt, nhất là vững
mạnh về chính trị.
Những ưu điểm trên đã trực tiếp nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Vấn
đề này được thể ở: Đại đa số DQTV Quân khu 1 có nhận thức và thái độ chính trị đúng. Về cơ bản lực lượng
DQTV Quân khu 1 có năng lực hoạt động chính trị thực tiễn và giải quyết đúng đắn các mối quan hệ xã hội.
Hiện nay lực lượng DQTV Quân khu 1 có khả năng hoàn thành nhiệm vụ và có những nhiệm vụ hoàn thành
tốt.
2.1.2. Những hạn chế trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
Thứ nhất, một số địa phương trên địa bàn Quân khu 1 còn lung túng; chưa có những giải pháp đồng
bộ, chính sách thống nhất để chỉ đạo, hướng dẫn các ngành, các cấp và huy động sức mạnh của toàn xã hội
vào giải quyết các vấn đề về xây dựng lực lượng DQTV nói chung và nâng cao chất lượng chính trị của
DQTV nói riêng.
Thứ hai, công tác đăng ký,quản lý DQTV ở một số địa phương, cơ sở trên địa bàn Quân khu 1
những năm vừa qua cũng còn bộc lộ một số hạn chế, khuyết điểm. Thực hiện các quy định, quy chế
18
đăng ký, quản lý DQTV có mặt chưa thật chặt chẽ, còn mang tính chất “thủ tục hành chính”.
Thứ ba, Vai trò chủ trì phối hợp trung tâm hiệp đồng của cơ quan quân sự địa phương các cấp tham mưu
cho cấp uỷ đảng, chính quyền còn hạn chế, chưa nắm chắc tình hình và biến động của DQTV.
Thứ tư, một số chính sách và thực hiện chính sách đối với lực lượng DQTV còn nhiều bất cập.
Những hạn chế trên đã làm giảm sút chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Vấn
đề này được thể hiện ở: Một bộ phận DQTV chưa nhận thức đầy đủ, sâu sắc về vị trí, vai trò của DQTV
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN. Tuy lực lượng DQTV đã đáp ứng yêu cầu về số
lượng, nhưng bộ phận thực sự có phẩm chất chính trị, đạo đức,lối sống đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chiếm

tỷ lệ chưa cao, nhất là DQTV là người dân tộc thiểu số các địa phương ở vùng sâu, vùng xa, biên giới.
Thực hiện một số nhiệm vụ đạt hiệu qủa chưa cao, chưa tương xứng với vị trí, vai trò của lực lượng
DQTV.
2.2. Nguyên nhân và kinh nghiệm nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ
Quân khu 1
2.2.1. Nguyên nhân của những thành tựu, ưu điểm và hạn chế nâng cao chất lượng chính trị của
lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
* Nguyên nhân của những thành tựu ưu điểm
Thứ nhất, thành tựu của sự nghiệp đổi mới đất nước theo định hướng XHCN là yếu tố quan trọng
nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
Thứ hai, sự lãnh đạo của cấp uỷ, chính quyền địa phương, Đảng uỷ, Bộ tư lệnh Quân khu là nguyên
nhân trực tiếp của những ưu điểm trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV.
Thứ ba, sự tích cực, chủ động của các cơ quan quân sự địa phương tỉnh, huyện trong việc tham mưu,
chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức xây dựng lực lượng và hoạt động của DQTV.
19
Thứ tư, ý thức chính trị, nhận thức của cán bộ, chiến sỹ DQTV đối với nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
ngày càng sâu sắc, toàn diện là nhân tố đặc biệt quan trọng, là động lực thúc đẩy họ phấn đấu rèn luyện nâng
cao phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống và năng lực hoàn thành nhiệm vụ .
* Nguyên nhân của những hạn chế, khuyết điểm
Một là, do nhận thức, trách nhiệm, năng lực của một số chủ thể lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn tổ chức
giáo dục, quản lý DQTV còn hạn chế.
Hai là, do trình độ dân trí và những khó khăn về kinh tế và đời sống của đồng bào các dân tộc trên
địa bàn Quân khu 1 nhất là ở vùng sâu, vùng xa vùng biên giới.
Ba là, một bộ phận cán bộ, chiến sĩ DQTV chưa tích cực học tập, tu dưỡng rèn luyện về phẩm chất
chính trị, đạo đức, lối sống và ý thức cảnh giác cách mạng.
Bốn là, do sự phá hoại về chính trị tư tưởng của các thế lực thù địch và những tác động từ mặt trái cơ chế
kinh tế thị trường, các tệ nạn và tiêu cực xã hội.
2.2.2. Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu
1
Thứ nhất, nhận thức đúng, trách nhiệm cao của toàn bộ hệ thống chính trị, của nhân dân địa phương

trên địa bàn Quân khu 1 là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với việc nâng cao chất lượng chính trị của lực
lượng DQTV. Thứ hai, thực hiện có hiệu lực, hiệu quả nguyên tắc Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và
toàn dân tham gia xây dựng, nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
Thứ ba, thực hiện đúng các quy định về tuyển chọn, đăng ký, quản lý lực lượng dân quân tự vệ là khâu quan
trọng, là điều kiện tiên quyết bảo đảm độ tin cậy về chính trị. Thứ tư, thực hiện tốt phối kết hợp giữa các lực
lượng trong nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Thứ năm, phát huy hiệu lực
công tác đảng, công tác chính trị trong giáo dục, rèn luyện nâng cao trình độ giác ngộ chính trị, bản lĩnh
20
chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ. Thứ sáu, chế độ, chính sách phù hợp và thực hiện nghiêm túc, đầy đủ,
chu đáo là động lực thúc đẩy lực lượng dân quân tự vệ hoàn thành xuất sắc chức năng, nhiệm vụ.
Kết luận chương 2
Những năm qua quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, Luật Dân quân tự vệ, hoạt động xây
dựng lực lượng DQTV Quân khu 1 đã có chuyển biến tích cực trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức
thực hiện. Nhờ đó, chất lượng chính trị của DQTV cơ bản được giữ vững, chất lượng tổng hợp được nâng
lên, góp phần vào tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, hiệu lực quản lý của chính quyền, làm trong sạch địa
bàn, bảo đảm ổn định chính trị, an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Lực lượng DQTV có ý thức, trách nhiệm
chính trị trong thực hiện những quy định của Luật Dân quân tự vệ; đại đa số DQTV sẵn sàng nhận và hoàn
thành nhiệm vụ.
Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc XHCN trong giai đoạn mới thì chất lượng chính trị
của DQTV có mặt chưa thật vững chắc. Còn có biểu hiện chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, vị trí chiến lược
của DQTV trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Chất lượng chính trị của DQTV Quân khu 1,
nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới,
hiệu quả hoạt động chưa cao, nhất là khi có tình huống phức tạp về chính trị, xã hội. Những bài học kinh
nghiệm nâng cao chất lượng chính trị DQTV những năm qua cần được nghiên cứu kế thừa vào việc xác
định các giải pháp nâng cao chất lượng chính trị lực lượng DQTV Quân khu 1 hiện nay.
Chương 3
YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP CƠ BẢN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CHÍNH TRỊ CỦA LỰC LƯỢNG
DÂN QUÂN TỰ VỆ
QUÂN KHU 1 GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
3.1. Những yếu tố tác động và yêu cầu nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự

21
vệ Quân khu 1 giai đoạn hiện nay
3.1.1. Những yếu tố tác động đến nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
giai đoạn hiện nay
Một là, trong những năm tới việc nâng cao chất lượng chính trị DQTV Quân khu 1 tiếp tục diễn ra trong
bối cảnh tình hình thế giới và khu vực tiếp tục có những diễn biến phức tạp, khó lường tác động mạnh đến nhận
thức chính trị, đạo đức lối sống của DQTV Quân khu 1.
Hai l ,à tình hình đất nước trực tiếp là tình hình của các địa phương trên địa bàn Quân khu 1 tác động
đến nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV.
Ba là, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân trong thời kỳ mới đặt ra yêu
cầu cao đối với chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
Những biến đổi phát triển của tình hình thế giới, trong nước, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc vừa tạo ra
những thuận lợi, vừa đặt ra những khó khăn, thách thức đối với việc xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh
về chính trị, tư tuởng và tổ chức. Cần khẳng định rằng những ảnh hưởng tích cực thuận lợi là cơ bản, quyết
định chiều hướng phát triển của quá trình nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV. Những khó
khăn thách thức hoàn toàn có khả năng khắc phục được, nếu có các giải pháp xử lý đúng.
3.1.2. Yêu cầu nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1 giai đoạn
hiện nay
Một là, nâng cao chất lượng chính trị phải bảo đảm DQTV Quân khu 1 tuyệt đối trung thành với
Đảng, Nhà nước và nhân dân, với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Hai là, quán triệt các quan điểm của Đảng xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh về chính trị trong
nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
Ba l , à nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1 phải gắn chặt với
các yếu tố tạo thành sức mạnh chiến đấu của lực lượng DQTV.
Bốn là, phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị và của toàn dân trên địa bàn Quân khu 1 vào nâng cao chất lượng
22
chính trị của lực lượng DQTV.
Năm là, nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 phải gắn chặt với việc đấu tranh
phòng chống âm mưu “phi chính trị hoá” lực lượng vũ trang nhân dân của các thế lực thù địch.
3.2. Những giải pháp cơ bản nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1

giai đoạn hiện nay
3.2.1. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm phát huy vai trò của các chủ thể trong nâng cao chất lượng
chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1
Giải pháp này đòi hỏi phải thực hiện tốt các biện pháp:
Thứ nhất, thống nhất nhận thức trong các cấp uỷ, chính quyền và cơ quan quân sự địa phương đối với
nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV ở địa phương.
Thứ hai, phân định và thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các tổ chức, lực lượng
trong nâng cao chất lượng chính trị DQTV Quân khu 1 ở địa phương.
3.2.2. Nâng cao chất lượng giáo dục chính trị và quản lý chặt chẽ lực lượng dân quân tự vệ
Quân khu 1
Giải pháp này đòi hỏi phải thực hiện tốt các biện pháp:
Một là, nâng cao chất lượng giáo dục chính trị cho lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Hai là, tổ chức quản lý tốt chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1.
3.2.3. Thực hiện tốt chính sách, luật pháp, tạo môi trường thuận lợi nâng cao chất lượng chính trị
của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Giải pháp này đòi hỏi phải thực hiện tốt các biện pháp:
Một là, thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, chu đáo, tận tình chính sách của Đảng, Nhà nước đối với lực lượng
DQTV Quân khuân khu 1.
Hai là, tiếp tục nghiên cứu đề nghị Đảng, Nhà nước bổ sung, sửa đổi hoàn thiện hệ thống chính
sách đối với DQTV.
23
3.2.4. Đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn, quan tâm dự báo tình hình, kịp thời phát hiện và giải
quyết những vấn đề mới nảy sinh, không ngừng nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân
tự vệ Quân khu 1 giai đoạn hiện nay
Giải pháp này đòi hỏi phải thực hiện tốt các biện pháp:
Một là, nâng cao chất lượng công tác tổng kết thực tiễn, phổ biến những kinh nghiệm và cách làm hay trong
nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1.
Hai là, bám sát thực tiễn, kịp thời phát hiện và có giải pháp thiết thực để giải quyết những vấn đề mới
nảy sinh bảo đảm cho chất lượng chính trị của lực lượng DQTV quân khu 1 không ngừng được củng cố, phát
triển đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc ở địa phương, cơ sở.

3.2.5. Giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ đảng, sự quản lý của chính quyền địa phương
đối với lực lượng dân quân tự vệ Quân khu 1
Giải pháp này đòi hỏi phải thực hiện tốt các biện pháp:
Một là, giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ địa phương đối với lực lượng DQTV Quân khu
1.
Hai là, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của chính quyền địa phương các cấp đối với lực lượng dân
quân tự vệ Quân khu 1.
Kết luận chương 3
Nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 giai đoạn hiện nay tiếp tục chịu sự
tác động của tình hình thế giới, trong nước. Sự tác động đó vừa tạo ra những điều kiện thuận lợi và cả
những khó khăn, thách thức. Vì vậy, để nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV cần nắm vững
yêu cầu và thực hiện đồng bộ các giải pháp: Nâng cao nhận thức trách nhiệm phát huy vai trò của các
chủ thể; nâng cao chất lượng huấn luyện chính trị, tổ chức, quản lý chặt chẽ lực lượng DQTV Quân khu
1; thực hiện tốt chính sách, luật pháp; Quan tâm dự báo tình hình, đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn,
24
kịp thời phát hiện và giải quyết những vấn đề mới nảy sinh; tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy, hiệu lực
hiệu quản lý của chính quyền địa phương trong xây dựng tổ chức và hoạt động của DQTV Quân khu 1.
KẾT LUẬN
1.Lực lượng DQTV là một thành phần của lực lượng vũ trang Quân khu 1. Trong thời bình đây là
một trong những lực lượng quan trọng cùng với các lực lượng vũ trang quân khu răn đe, đối phó kịp thời với
mọi âm mưu thủ đoạn “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch bảo vệ địa phương, cơ
sở. Khi đất nước có chiến tranh DQTV là lực lượng chiến đấu tại chỗ phối hợp với quân đội, công an làm
nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ địa phương, cơ sở. Trong điều kiện hiện nay phải đặc biệt coi trọng nâng cao chất
lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1. Bởi vì, sự vững mạnh của DQTV phụ thuộc một cách
quyết định vào trình độ giác ngộ chính trị, trình độ kỹ chiến thuật của họ.
2. Thực chất của nâng cao chất lượng chính trị của lực lượng DQTV Quân khu 1 là xác định đúng con
đường, biện pháp tác động vào các yếu tố cấu thành làm cho chất lượng chính trị không ngừng phát triển.
Muốn thế phải nắm vững mục đích, chủ thể, đối tượng, nội dung, hình thức, biện pháp và những vấn đề có
tính nguyên tắc. Đó chính là cơ sở cho việc đánh giá thực trạng cũng như xác định những giải pháp nâng cao
chất lượng chính trị của lực lượng DQTV.

3. Quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong những
năm qua công tác xây dựng lực lượng DQTV ở Quân khu 1 đã có chuyển biến tích cực trong lãnh đạo, chỉ
đạo và tổ chức thực hiện. Nhờ đó, chất lượng chính trị cơ bản được giữ vững, chất lượng tổng hợp được nâng
lên, góp phần vào tăng cường sự lãnh đạo của cấp uỷ, hiệu lực quản lý của chính quyền, làm trong sạch địa
bàn, bảo đảm ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương, cơ sở. Tuy nhiên, chất lượng chính trị
của lực lượng DQTV Quân khu 1 chưa thật vững chắc còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu cao của
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ mới.
25