Giai cấp công nhân trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay-thực trạng và giải pháp

Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Việt Nam đang trên đường đổi mới với việc đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện
đại hóa để nhanh chóng đưa đất nước thoát khỏi tình trạng nghèo nàn lạc hậu trở thành một
nước công nghiệp có cơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại cơ cấu kinh tế hợp lí. Muốn làm được
điều này không chỉ đòi hỏi có những nguồn lực vật chất kĩ thuật, nguồn nhân lực với chất
lượng cao mà còn phải có tư duy khoa học đúng đắn. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay
nước ta bước vào thế kỷ XXI với những thời cơ và thách thức lớn bởi tình hình trong nước
và thế giới đang diễn ra ngày càng phức tạp thì việc xây dựng nguồn lực về mọi mặt có ý
nghĩa vô cùng quan trọng trong việc thúc đẩy công nghiệp hóa hiện đại hóa.
Muốn thành công trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chúng ta cần
phải tiến hành song song nhiều việc song điều cốt lõi nhất là phải xây dựng được đội ngũ
giai cấp công nhân lớn mạnh về mọi mặt việc tìm hiểu giai cấp công nhân trong thời kì
công nghiệp hóa, hiện đại hóa giúp chúng ta hiểu sâu sắc toàn diện hơn giai cấp công nhân
Việt Nam trong thời đại mới từ đó có những bước đi thích hợp nhằm phát huy vai trò của
giai cấp công nhân để thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Trên cở sở đề tài này cũng cho thấy vai trò to lớn của Đảng Cộng Sản Việt Nam trong
công cuộc đổi mới đất nước đã thấy được những mặt tích và hạn chế của giai đoạn trước và
đề ra những phương hướng giải pháp phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam đáp ứng
nhu cầu của giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa và cũng từ đây sinh viên có thể thấy
được vị trí của mình mà học tập phấn đấu vươn lên góp phần thực hiện mục tiêu chung của
đất nước.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
- Mục đích nghiên cứu: góp phần làm rõ thêm vấn đề giai cấp công nhân Việt Nam và
nhiệm vụ lịch sử trong thời kì công nghiệp nghiệp hóa, hiện đại hóa để xây dựng giai cấp
công nhân lớn mạnh về mọi mặt.
- Nhiệm vụ nghiên cứu: làm rõ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong giai đoạn
hiện nay, thực trạng giai cấp công nhân Việt Nam và đề xuất một số giải pháp nhằm phát
huy vai trò giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay.

Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là giai cấp công nhân Việt Nam trong phạm vi nước Việt Nam
4. Cơ sở lí luận và phương pháp nghiên cứu
- Cơ sở lý luận: được thực hiện dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác-Lênin và
phương pháp biện chứng duy vật.
- Phương pháp nghiên cứu: niên luận sử dụng các phương pháp như phân tích, tổng hợp,
logic, lịch sử.
5. Kết cấu của niên luận
Ngoài phần mở đầu và kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, niên luận gồm 2 chương,
6 tiết.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ GIAI CẤP CÔNG NHÂN VÀ SỨ MỆNH
LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM
1.1 Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về giai cấp công nhân
C.Mác và Ph.Ăngghen đã dùng nhiều thuật ngữ khác nhau để nói về giai cấp công nhân
như: giai cấp vô sản, giai cấp xã hội hoàn toàn chỉ dựa vào việc bán sức lao động của mình,
lao động làm thuê ở thế kỉ XIX, giai cấp vô sản hiện đại, giai cấp công nhân hiện đại, giai
cấp công nhân đại công nghiệp… như những cụm từ đồng nghĩa để biểu thị khái niệm:
Giai cấp công nhân – con đẻ của nền đại công nghiệp tư bản chủ nghĩa, giai cấp đại biểu
cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất hiện đại. Mác và Ăngghen còn
dùng những thuật ngữ có nội dung hẹp hơn để chỉ các loại công nhân trong các nghành
khác nhau, trong những giai đoạn phát triển khác nhau của công nghiệp: Công nhân
khoáng sản, công nhân công trường thủ công, công nhân công xưởng, công nhân công

nghiệp v.v
Dù khái niệm giai cấp công nhân có nhiều tên gọi khác nhau như thế nào đi nữa thì theo
C.Mác và Ph.Ăngghen vẫn phải mang hai thuộc tính cơ bản:
- Về phương thức lao động, phương thức sản xuất, đó là những người lao động trực tiếp
hay gián tiếp vận hành các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và
xã hội hóa cao. C.Mác và Ph.Ăngghen đã nêu lên tiêu chí này khi hai ông mô tả quá trình
phát triển của giai cấp công nhân từ những người thợ thủ công thời trung cổ đến những
người thợ trong công trường thủ công và cuối cùng đến những người công nhân trong công
nghiệp hiện đại. Trong công trường thủ công và trong nghề thủ công và trong nghề thủ
công, người công nhân sử dụng công cụ của mình còn trong công xưởng thì người công
nhân phải phục vụ máy móc. Khi nói về tiêu chí này C.Mác và Ph.Ăngghen luôn luôn nhấn
mạnh đến người công nhân công nghiệp công xưởng, coi là bộ phận tiêu biểu cho giai cấp
công nhân hiện đại. Chúng ta có thể thấy rõ điều này trong những luận điểm sau đây của
C.Mác và Ph.Ăngghen: “Các giai cấp khác điều suy tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển
của đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản lại là sản phẩm của bản thân nền đại công


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
nghiệp”, “ công nhân cũng là một phát minh của thời đại mới, giống như máy móc vậy…
Công nhân Anh là đứa con đầu lòng của nền công nghiệp hiện đại”.
- Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, đó là những người lao động không có
tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị nhà tư bản bóc lột về giá trị
thặng dư. Đối diện với nhà tư bản, công nhân là những người lao động tự do những người
bán sức lao động của mình để kiếm sống. C.Mác và Ph.Ăngghen đặc biệt nhấn mạnh tiêu
chí này vì chính điều này khiến cho người công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai
cấp tư sản. “Giai cấp tư sản, tức là tư bản, mà lớn lên thì giai cấp vô sản, giai cấp công
nhân hiện đại – tức là giai cấp chỉ có thể sống với điều kiện là kiếm được việc làm, nếu lao
động của họ làm tăng thêm tư bản – cũng phát triển theo. Những công nhân ấy, buộc tự bán
mình để tự kiếm ăn từng bữa một, là một hàng hóa tức là một món hàng đem bán như bất

cứ món hàng nào khác: vì thế, họ phải chịu hết mọi sự may rủi cạnh tranh, mọi sự lên
xuống của thị trường”. Vì tiêu chí thứ hai này nói lên một trong những đặc cơ bản của giai
cấp công nhân dưới chế độ tư bản chủ nghĩa nên Mác và Ăngghen còn gọi giai cấp công
nhân là giai cấp vô sản.
Ngày nay, với sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong nữa sau thế kỷ XX, bộ mặt của
giai cấp công nhân hiện đại có nhiều thay đổi khác trước. Sự phát triển của lực lượng sản
xuất và xã hội hiện nay đã vượt xa trình độ văn minh công nghiệp trước đây. Sự xã hội hóa
và phân công lao động xã hội mới, cơ cấu của giai cấp công nhân hiện đại, các hình thức
bóc lột giá trị thặng dư… đã làm cho diện mạo của giai cấp công nhân không còn giống với
những mô tả của Mác trong thế kỷ XIX. Thế nhưng¸ nếu từ những biến đổi đó mà đi đến
dao động, phủ nhận khái niệm giai cấp công nhân, phủ nhận sự tồn tại của giai cấp công
nhân, phủ nhận sự tồn tại của giai cấp công nhân thì hoàn toàn sai lầm. Giai cấp công nhân
hiện đại vẫn tồn tại, vẫn có sứ mệnh lịch sử của mình trong xã hội tư bản hiện đại. Cần
phải tổng kết thực tiển để phát triển lý luận về giai cấp công nhân và sứ mệnh của giai cấp
công nhân, nhưng những thuộc tính cơ bản của giai cấp công nhân mà Mác đã phát hiện ra
vẫ còn nguyên giá trị chỉ đạo phương pháp luận trong việc nhận thức giai cấp công nhân
hiện đại.
Hiện nay, cơ cấu nghành nghề của giai cấp công nhân đã có những thay đổi to lớn: bên
cạnh công nhân của nền công nghiệp cơ khí đã xuất hiện công nhân của nền công nghiệp tự


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
động hóa, với việc áp dụng phổ biến công nghệ thông tin vào sản xuất. Song, dù cho trình
độ kỹ thuật có thay đổi như thế nào đi nữa thì xét theo tiêu chí kinh tế - xã hội, giai cấp
công nhân vẫn tồn tại như là một giai cấp đặc thù. Bên cạnh công nghiệp đã phát triển ngày
nhiều các loại nghành dịch vụ và ở các nước tư bản chủ nghĩa phát triển ngành này chiếm
từ 50-70% lao động, nhưng điều đó không hề làm giảm vai trò của giai cấp công nhân
trong nền kinh tế và ngay cả tỷ trọng của giai cấp công nhân trong dân cư. Bởi vì, một bộ
phận lớn những người làm thuê trong các ngành dịch vụ gắn liền với công nghiệp và hoạt

động theo lối công nghiệp, vẫn là công nhân xét cả về hai tiêu chí cơ bản đã nói ở trên.
Cùng với sự tiến bộ của khoa học và công nghệ, giai cấp công nhân có xu hướng “trí
thức hóa” ngày càng tăng, và cũng ngày càng tiếp thu đông đảo thêm những người thuộc
tầng lớp trí thức vào hàng ngũ của mình. Nhưng, trình độ tri thức không làm thay đổi bản
chất giai cấp công nhân trong chủ nghĩa tư bản, với tính cách là giai cấp làm thuê cho giai
cấp tư sản trong hoạt động sản xuất công nghiệp. Trước kia công nhân bán sức lao động
chân tay là chủ yếu thì nay họ bán cả sức lao động chân tay và lao động trí óc thậm chí một
số chủ yếu là bán sức lao động với kỹ thuật rất cao, giá trị ngày càng lớn và do đó càng bị
bóc lột giá trị thặng dư theo chiều sâu.
Do sự phát triển của sản xuất và văn minh, đời sống công nhân ở các nước tư bản chủ
nghĩa phát triển đã có những thay đổi quan trọng. Phần đông họ không còn là những vô sản
trần trụi với hai bàn tay trắng. Một số công nhân đã có một số tư liệu sản xuất phụ để có
thể cùng gia đình làm thêm để làm các công đoạn phụ cho các xí nghiệp chính. Một số
công nhân có cổ phần ở xí nghiệp và tựa hồ phần nào cũng là người làm chủ xí nghiệp.
Nhưng tất cả tình hình ấy không hề làm thay đổi một sự thật là toàn bộ tư liệu sản xuất cơ
bản nhất, quyết định nhất đối với nền sản xuất tư bản chủ nghĩa vẫn nằm trong tay giai cấp
tư sản, và giai cấp công nhân về cơ bản vẫn không có tư liệu sản xuất cho nên phải bán sức
lao động cho giai cấp tư sản, cả sức lao động trí óc và chân tay để tay kiếm sống, do đó vẫn
bị bóc lột giá trị thặng dư, cho dù những hình thức bóc lột giá trị thặng dư ngày nay tinh vi
hơn và khó thấy hơn.
Giai cấp công nhân ở các nước tư bản phát triển hiện nay bao gồm một loạt những
người làm thuê cho giai cấp tư sản trong những ngành nghề hết sức khác nhau của nền sản
xuất công nghiệp hiện đại, ngày càng tự động hóa với những trình độ khác nhau. Đó là


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
những người trực tiếp đứng máy, làm việc bấm nút và theo dõi, kiểm tra, điều chỉnh hoạt
động của hệ thống máy tự động; đó là những người không trực tiếp đứng máy, không nằm
trong dây chuyền sản xuất tự động, những hoạt động nhằm đảm bảo những điều kiện vật

chất, kỹ thuật cho hệ thống máy tự động, do đó không thể thiếu đối với hoạt động của dây
chuyền tự động; đó là những chuyên gia trực tiếp chăm lo nghiên cứu, sáng chế để không
ngừng cải tiến từng bộ phận chạy hay cả dây chuyền sản xuất nhằm không ngừng nâng cao
năng suất lao động và chất lượng sản phẩm; đó là những người hoạt động ở các ngành dịch
vụ trực tiếp phục cụ cho sản xuất như bưu điện, viễn thông, giao thông vận tải, v.v hoặc
gián tiếp thúc đẩy sản xuất phát triển như một số khâu trong thương nghiệp; đó là những
người lao động làm thuê trong những ngành công nghiệp thực sự như du lịch, thông tin, tài
chính ngân hàng v.v ; đó cũng còn là những nhân viên thừa hành làm công ăn lương phục
vụ cho hệ thống quản lý của các công ty v.v… Bên cạnh những công nhân làm việc trong
các cơ sở sản xuất hiện đại, ở các nước tư bản phát triển vẫn còn tồn tại với những tỷ trọng
khác nhau những lớp “công nhân truyền thống” hoạt động trong các ngành “công nghiệp
truyền thống” như Mác đã mô tả, thậm chí cả trong một số nghề thủ công . Dĩ nhiên, ở các
nước đang phát triển chiếm 3/4 dân số thế giới, giai cấp công nhân chủ yếu vẫn là những
công nhân công nghiệp truyền thống, công nhân thủ công và chỉ có một phần nhỏ là những
công nhân làm việc trong một số ít các nhà máy công nghệ hiện đại.
Căn cứ hai tiêu chí cơ bản của giai cấp công nhân như đã trình bày ở trên, chúng ta có
thể coi những người lao động trong các ngành sản xuất công nghiệp, dịch vụ công nghiệp
là công nhân. Còn những người làm công ăn lương trong các ngành khác như y tế, giáo
dục, văn hóa, dịch vụ (không kiên quan trực tiếp đến sản xuất công nghiệp)… là những
người lao động nói chung, đang được thu hút vào tổ chức công đoàn nghề nghiệp, nhưng
không phải là công nhân.
Sau khi cách mạng vô sản thành công, giai cấp công nhân trở thành giai cấp cầm quyền,
không còn ở địa vị giai cấp bị bóc lột nữa, mà nó đã trở thành giai cấp thống trị, giai cấp
lãnh đạo cuộc đấu tranh cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới, đại biểu cho toàn thể nhân
dân lao động làm chủ những tư liệu sản xuất cơ bản đã được công hữu hóa. Trải qua một
thời kỳ quá độ rất lâu dài khi xây dựng thành công chủ nghĩa cộng sản, bản thân giai cấp
công nhân cũng sẽ không còn là một giai cấp riêng biệt nữa. Lúc đó công nhân sẽ như mọi


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại

hóa ở Việt Nam hiện nay
người lao động sẽ được giải phóng, đều có điều kiện phát triển tự do và toàn diện. Trong
thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, giai cấp công nhân được đặc trưng chủ yếu bằng tiêu
chí thứ nhất, còn về tiêu chí thứ hai nếu xét toàn bộ giai cấp, thì giai cấp công nhân đã là
người làm chủ, nhưng trong điều kiện tồn tại nhiều thành phần kinh tế, thì có một bộ phận
công nhân làm thuê trong các doanh nghiệp tư nhân. Những người này về danh nghĩa tham
gia làm chủ cùng toàn bộ giai cấp công nhân và nhân dân lao động, nhưng xét về mặt cá
nhân, họ vẫn là những người làm công, ăn lương và với những mức độ nhất định, họ vẫn bị
những chủ sở hữu tư nhân bóc lột về giá trị thặng dư.
Những quan điểm của C.Mác và Ph.Ăngghen về hai tiêu chí cơ bản của giai cấp công
nhân về hai tiêu chí cơ bản của giai cấp công nhân đến nay vẫn giữ nguyên giá trị, vẫn là
cơ sở phương pháp luận để chúng ta nghiên cứu giai cấp công nhân hiện đại, đặc biệt là để
làm sáng tỏ sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong thời đại ngày nay. Căn cứ hai
tiêu chí cơ bản nói trên, chúng ta có thể định nghĩa: Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã
hội ổn định, hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện
đại, với nhịp độ phát triển của lực lượng sản xuất có tính chất xã hội hóa ngày càng cao; là
lực lượng sản xuất cơ bản tiên tiến, trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất, tái sản xuất ra
của cải vật chất và cải tạo các quan hệ xã hội; là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử
quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Ở các nước tư bản chủ nghĩa, giai cấp
công nhân là những người không có hoặc về cơ bản không có tư liệu sản xuất phải làm
thuê cho giai cấp tư sản và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư; ở các nước xã hội chủ
nghĩa, họ là những người đã cùng nhân dân lao động làm chủ tư liệu sản xuất chủ yếu và
cùng nhau hợp tác lao động vì lợi ích chung của của toàn xã hội trong đó có lợi ích chính
đáng của bản thân họ.
1.2. Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giai cấp
công nhân
Ở Việt Nam, cùng với con đường ra đi tìm đường cứu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ
đại đã tiếp cận, tiếp thu và vận dụng sáng tạo lý luận về giai cấp công nhân và sứ mệnh lịch
sử của nó từ chủ nghĩa Mác – Lênin vào hoàn cảnh một nước thuộc địa nửa phong kiến
muốn vươn tới độc lập, tự do và phát triển đất nước.

Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
Theo Người, tất cả những người không có tư liệu sản xuất, phải bán sức lao động mà sống
là công nhân mà chủ chốt của giai cấp ấy là những công nhân ở các xí nghiệp như: nhà
máy, hầm mỏ, xe lửa… Nhưng chỉ công nhân công nghệ là hoàn toàn đại biểu cho cái đặc
tính của giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân Việt Nam cũng mang những thuộc tính và đặc điểm cơ bản của giai
cấp công nhân thế giới bên cạnh những đặc điểm riêng biệt
Ngày nay, trong thời kỳ đổi mới đất nước, công nhân được Đảng Cộng sản Việt Nam
xác định “không chỉ là những người lao động sản xuất và dịch vụ công nghiệp thuộc doanh
nghiệp nhà nước và hợp tác xã, mà còn bao gồm những công nhân thuộc khu vực tư nhân,
cá thể, hợp tác liên doanh với nước ngoài”.
Có thể khái quát tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giai
cấp công nhân Việt Nam trên một số khía cạnh sau:
Thứ nhất, là lực lượng lao động đã và đang trực tiếp vận hành những phương tiện sản
xuất hiện đại của xã hội, đại diện cho phương thức sản xuất mới. Họ hoạt động lao động
sản xuất chủ yếu trong các ngành công nghiệp và dịch vụ công nghiệp thuộc mọi thành
phần kinh tế.
Thứ hai, là lực lượng nòng cốt, liên minh chặt chẽ với nông dân và trí thức _ nguồn
động lực chủ yếu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Thứ ba, đang phát triển mạnh mẽ theo hướng trí thức hóa, tiếp thu thêm đông đảo những
người thuộc tầng lớp trí thức vào hàng ngũ của mình trong điều kiện khoa học và công
nghệ ngày càng trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.
Quan niệm trên của Đảng, về cơ bản, là phù hợp với lý luận về giai cấp công nhân của
chủ nghĩa Mác – Lênin, đồng thời phản ánh thực tiễn giai cấp công nhân nước ta trong điều
kiện phát triển kinh tế tri thức, tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; là cơ sở
cho tiếp tục thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
1.3 Giai cấp công nhân Việt Nam - Sự ra đời và sứ mệnh lịch sử

Với chính sách khai thác thuộc địa của chủ nghĩa thực dân Pháp ở Việt Nam, giai cấp
công nhân Việt Nam đã ra đời từ đầu thế kỷ này, trước cả sự ra đời của giai cấp tư sản Việt
Nam và là giai cấp trực tiếp đối kháng với tư bản thực dân Pháp. Sinh ra và lớn lên ở một
nước thuộc địa nữa phong kiến, dưới sự thống trị của đế quốc Pháp, một thứ chủ nghĩa tư


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
bản thực lợi không quan tâm mấy đến phát triển công nghiệp ở nước thuộc địa, nên giai
cấp công nhân Việt Nam phát triển chậm.
Mặc dù số lượng ít, trình độ nghề nghiệp thấp, còn mang nhiều tàn dư của tâm lý và tập
quán nông dân, song giai cấp công nhân Việt Nam đã nhanh chóng vươn lên đãm đương
vai trò lãnh đạo cách mạng ở nước ta do những điều kiện sau đây:
- Giai cấp công nhân Việt Nam sinh ra trong lòng một dân tộc có truyền thống đấu tranh
bất khuất chống giặc ngoại xâm. Ở giai cấp công nhân, nỗi nhục mất nước cộng với nỗi
khổ vì ách áp bức bóc lột của giai cấp tư sản đế quốc làm cho lợi ích giai cấp và lợi ích dân
tộc kết hợp làm một, khiến động cơ cách mạng, nghị lực cách mạng và tính triệt để cách
mạng của giai cấp công nhân được nhân lên gấp bội.
- Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời và từng bước trưởng thành trong không khí sôi
sục của hàng loạt phong trào yêu nước và các cuộc khởi nghĩa chống thực dân Pháp liên
tục nổ ra từ khi chủ nghĩa đế quốc Pháp đặt chân lên nước ta: phong trào Cần Vương và
cuộc khởi nghĩa Phan Đình Phùng, của Hoàng Hoa Thám, các cuộc vân động yêu nước của
Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh, Nguyễn Thái Học v.v đã có tác dụng to lớn với việc cỗ
vũ tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất và quyết tâm đập tan xiềng xích nô lệ của toàn thể
nhân dân ta. Nhưng tất cả phong trào ấy đều thất bại và sự nghiệp giải phóng dân tộc đều
lâm vào tình trạng bế tắc về đường lối.
- Vào lúc đó phong trào cộng sản và công nhân thế giới phát triển, cuộc Cách mạng
Tháng Mười Nga bùng nổ thắng lợi và ảnh hưởng đến phong trào dân tộc dân chủ ở các
nước khác, nhất là ở Trung Quốc. Chính vào lúc đó, nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc trên
hành trình tìm đường cứu nước đã đến với chủ nghĩa Mác – Lênin và tìm thấy ở chủ nghĩa

Mác – Lênin bí quyết thần kỳ cho sự nghiệp giải phóng dân tộc ta. Từ đó, Người đã đề ra
con đường đúng nhất với cách mạng Việt Nam – con đường cách mạng chủ nghĩa dân tộc
chủ nghĩa nhân dân theo đúng hướng xã hội chủ nghĩa.
Tấm gương cách mạng Nga và phong trào cách mạng ở nhiều nước khác đã cổ vũ giai
cấp công nhân non trẻ Việt Nam đứng lên nhận lấy sứ mệnh lãnh đạo cách mạng nước ta
và đồng thời cũng là chất xúc tác để nhân ta tiếp thu chủ nghĩa Mác – Lênin và đi theo con
đường cách mạng của giai cấp công nhân. Từ đó giai cấp công nhân là giai cấp duy nhất
lãnh đạo cách mạng Việt nam.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
- Giai cấp công nhân Việt Nam, mà tuyệt đại bộ phận là xuất thân từ nông dân lao động
và những tầng lớp lao động khác, nên có mối liên hệ tự nhiên với đông đảo nhân dân lao
động bị mất nước, sống nô lệ, nên cũng là điều kiện thuận lợi để giai cấp công nhân xây
dựng nên khối liên ming công nhân vững chắc và khối đoàn kết dân tộc rộng rãi bảo đảm
cho sự lãnh đạo của giai cấp công nhân nước ta trong suốt quá trình cách mạng ở nước ta.
Lịch sử Việt Nam cũng chứng minh rằng, giai cấp công nhân Việt Nam ra đời chưa
được bao lâu ngay cả khi nó chưa có Đảng mà đã tổ chức một cách tự phát nhiều cuộc đấu
tranh chống bọn tư bản thực dân và được nhân dân ủng hộ. Cuộc bãi công của 600 thợ
nhuộm ở chợ lớn năm 1922 mà Nguyễn Ái Quốc coi đó mới chỉ là “do bản năng tự vệ” của
những người công nhân “không được giáo dục và tổ chức” nhưng đã là “dấu hiệu… của
thời đại”. Năm 1927 có gần chục cuộc bãi công với hàng trăm người tham gia. Năm 1928 –
1929 có nhiều cuộc bãi công khác với hàng nghìn người tham gia, trong đó tiêu biểu nhất
là cuộc đấu tranh của công nhân xi măng Hải Phòng, sợi Nam Định, xe lửa Trường Thi
(Vinh), AVIA (Hà Nội), Phú Riềng (Bình Phước). Những cuộc đấu tranh như thế không
chỉ giới hạn trong công nhân mà còn tác động sâu sắc đến các tầng lớp khác, đặc biệt là
đến giai cấp nông dân, các tầng lớp nhân dân lao động, thanh niên, sinh viên làm cho bọn
thống trị thực dân hoảng sợ.
Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời là sản phẩm kết hợp của chủ nghĩa Mác – Lênin, với

phong trào công nhân và phong trào yêu nước ở nước ta vào những năm cuối thập kỉ của
thế kỉ XX. Đảng đã đem yếu tự giác vào phong trào công nhân, làm cho phong trào cách
mạng nước ta có một bước phát triển nhảy vọt về chất.
Giai cấp công nhân Việt Nam lãnh đạo cách mạng thông qua Đảng tiên phong của nó là
Đảng Cộng sản Việt Nam. Khi nói giai cấp công nhân lãnh đạo là nói đến toàn bộ giai cấp
như một chỉnh thể chứ không phải từng nhóm, từng người. Để có thể lãnh đạo, giai cấp
công nhân phải có lực lượng, có tổ chức tiêu biểu cho sự tự giác và bản chất giai cấp của
mình. Lực lượng đó là Đảng Cộng sản. Xét về thành phần xuất thân thì nước ta có nhiều
đảng viên không phải là công nhân. Nhưng, bất cứ đảng viên nào cũng đứng trên lập
trường giai cấp công nhân thể hiện ở lý tưởng, ở lý luận Mác – Lênin và đường lối cách
mạng, ở tinh thần kiên quyết cách mạng trong cuộc đấu tranh để thể hiện sứ mệnh của giai
cấp công nhân vì lợi ích của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của cả dân tộc.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
Đảng của giai cấp công nhân nước ta đã lãnh đạo toàn dân hoàn thành thắng lợi trọn vẹn
cuộc cách mạng giải phóng dân tộc và đang tiến hành công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội
và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đây là nhiệm vụ lịch sử khó khăn, phức tạp nhất.
Trong giai đoạn hiện nay, trong công cuộc xây dựng đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã
hội, đội ngũ công nhân Việt Nam bao gồm những người lao động chân tay và lao động trí
óc hoạt động sản xuất trong các ngành công nghiệp và dịch vụ công nghiệp thuộc các
doanh nghiệp Nhà nước, hợp tác xã, hay thuộc khu vực tư nhân, hợp tác liên doanh với
nước ngoài. Họ hình thành một giai cấp công nhân thống nhất đại diện cho phương thức
sản xuất tiên tiến, thông qua Đảng Cộng sản Việt Nam được vũ trang bằng chủ nghĩa Mác-
Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh đang lãnh đạo công cuộc đổi mới và phát triển đất nước.
Họ là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là cơ sở xã hội chủ
yếu nhất của Đảng và Nhà nước ta, là hạt nhân vững chắc trong liên minh công nhân –
nông dân – trí thức, nền tảng của khối đại đoàn kết dân tộc.
Chúng ta không thể phủ nhận nhược điểm của giai cấp công nhân Việt Nam (như số

lượng còn ít, chưa được rèn luyện nhiều trong công nghiệp hiện đại, trình độ văn hóa và tay
nghề còn thấp…) mà nguồn gốc sâu xa là ở trình độ phát triển kinh tế chưa cao ở nước ta
trong thời kỳ quá độ. Nhưng điều đó không thể là lý do để phủ nhận sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân Việt Nam. Để khắc phục những nhược điểm ấy, Nghị quyết Hội nghị
lần thứ bảy của Ban chấp hành Trung ương khóa VII của Đảng ta, một nghị quyết gắn trực
tiếp vấn đề công nghiệp hóa, hiện đại hóa với vấn đề xây dựng phát triển giai cấp công
nhân đã chỉ rõ phương hướng xây dựng giai cấp công nhân ở nước ta trong giai đoạn hiện
nay là: “Cùng với quá trình phát triển công nghiệp và công nghệ theo xu hướng công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cần xây dựng giai cấp công nhân phát triển về số lượng,
giác ngộ về giai cấp, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ học vấn, tay nghề cao, có
năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng, hiệu quả
cao, vươn lên làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình”.
Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, đã thu được những thành tựu to
lớn, có ý nghĩa quan trọng. Giai cấp công nhân đang đi đầu trong việc xây dựng cơ sở vật
chất - kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội nhằm thực hiện dân giàu, nước mạnh, xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh. Đó là bằng chứng chỉ rõ năng lực lãnh đạo của giai cấp công


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
nhân nước ta, vai trò không thể thay thế được của nó trong sự nghiệp… “ lãnh đạo thành
công công cuộc xây dựng một xã hội mới, trong đó nhân dân lao động làm chủ, đất nước
độc lập và phồn vinh xóa bỏ áp bức bất công, mọi người đều có điều kiện phấn đấu cho
cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc”.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng Cộng sản Việt Nam đặc biệt chú trọng
phương hướng xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam trong quá trình đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đại hội chỉ rõ: “Đối
với giai cấp công nhân, coi trọng phát triển về số lượng và chất lượng, nâng cao giác ngộ
và bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn và nghề nghiệp, thực hiện “trí thức hóa công nhân”,
nâng cao năng lực ứng dụng và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng

và hiệu quả ngày càng cao, xứng đáng là một lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp
hóa, hiện đại hóa đất nước và vai trò lãnh đạo cách mạng trong thời kỳ mới…”.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay

CHƯƠNG 2. GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRONG SỰ NGHIỆP
CÔNG NGHIỆP HÓA HIỆN ĐẠI HÓA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1 Thành tựu của giai cấp công nhân Việt Nam
Theo số liệu thống kê của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tính đến hết năm 2010,
tổng số công nhân nước ta ước tính có khoảng 12,6 triệu người, bao gồm số công nhân
đang làm việc trong các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế (doanh nghiệp nhà
nước, doanh nghiệp của tư nhân và tập thể, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài); số
công nhân làm việc trong các hộ sản xuất kinh doanh cá thể (trong lĩnh vực công nghiệp
hoặc có tính chất công nghiệp); số lao động Việt Nam đang làm việc theo hợp đồng ở nước
ngoài (chủ yếu làm việc trong các doanh nghiệp); số lao động chân tay trong các cơ quan
Đảng, Nhà nước, đoàn thể.
Sau gần 30 năm đổi mới, giai cấp công nhân nước ta đã có những chuyển biến quan
trọng, đang tiếp tục phát huy vai trò là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền
phong là Đảng Cộng sản Việt Nam, giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ
nghĩa xã hội, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và
hội nhập kinh tế quốc tế, lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai
cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng; đóng góp trực tiếp to lớn vào
sự phát triển của đất nước. Về mặt sản xuất, giai cấp công nhân là lực lượng cơ bản, chủ
yếu, có vai trò to lớn trong nền kinh tế quốc dân. Mặc dù về số lượng giai cấp công nhân ở
nước ta chiếm tỷ lệ không lớn trong tổng số dân cư (chiếm tỷ lệ 11% dân số và 21% lực
lượng lao động xã hội) nhưng nắm giữ những cơ sở vật chất và các phương tiện sản xuất
hiện đại nhất của xã hội, quyết định phương hướng phát triển chủ yếu của nền kinh tế. Giai
cấp công nhân là lực lượng lao động đóng góp nhiều nhất vào ngân sách nhà nước. Hằng

năm giai cấp công nhân “đóng góp hơn 60% tổng sản phẩm xã hội và 70% ngân sách nhà
nước”.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
Đội ngũ công nhân nước ta ngày càng đa dạng về cơ cấu ngành nghề, với trình độ học
vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp được nâng lên đáng kể, đặc biệt là trong một số
ngành kinh tế mũi nhọn. Đội ngũ công nhân đang tăng nhanh trong một số ngành như điện
lực, dầu khí, điện tử, tin học, viễn thông…; đồng thời cũng đang phát triển mạnh ở một số
ngành sản xuất, chế biến hàng xuất khẩu (dệt may, giày da, chế biến thủy sản…). Đã hình
thành ngày càng đông đảo bộ phận công nhân trí thức (có trình độ cao đẳng, đại học trở
lên) làm công tác quản lý sản xuất kinh doanh, nghiên cứu và quản lý khoa học kỹ thuật,
cán bộ quản lý doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, công nhân bậc cao và thợ giỏi đã năng
động, sáng tạo, có nhiều sáng kiến có giá trị cao được áp dụng.
Đội ngũ công nhân nước ta là một lực lượng sản xuất cơ bản, có vai trò quan trọng trong
quá trình phát triển của nền kinh tế quốc dân theo con đường xã hội chủ nghĩa. Trong khối
đại đoàn kết dân tộc, giai cấp công nhân đã đóng góp trực tiếp to lớn vào sự nghiệp phát
triển của đất nước, đưa nền kinh tế vượt qua thời kỳ suy giảm, đạt tốc độ tăng trưởng khá
cao và phát triển tương đối toàn diện, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp
hóa, hiện đại hóa, tạo ra nhiều sản phẩm có sức cạnh tranh, tăng cường tiềm lực và cơ sở
vật chất kỹ thuật của nền kinh tế.
Giai cấp công nhân nước ta thích nghi tương đối nhanh với cơ chế thị trường, tư tưởng
trong chờ vào bao cấp của Nhà nước đã khắc phục rõ rệt; bắt đầu hình thành; đã xuất hiện
một bộ phận công nhân có cổ phần trong doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa. Trong quá
trình hình thành và thực hiện đường lối đổi mới công nhân nước ta, đặc biệt là đội ngũ
công nhân trí thức, đã phát huy tinh thần sáng tạo, đề xuất nhiều giải pháp quý báu cho
Đảng, Nhà nước rút thành những chủ trương chính sách để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có
hiệu quả phát triển kinh tế, giữ vững ổn định chính trị - xã hội. Những cán bộ quản lý sản
xuất kinh doanh, cán bộ kỹ thuật và bộ phận công nhân trực tiếp sản xuất có trình độ cao,

đã phát huy tốt hơn tính năng động sáng tạo trong công việc, tự chủ trong sản xuất kinh
doanh, thích ứng với cơ chế thị trường, tiếp thu và từng bước làm chủ những thành tựu
khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại.
Một bộ phận giai cấp công nhân, nhất là trong khu vực doanh nghiệp nhà nước, có bản
lĩnh chính trị, lập trường giai cấp vững vàng. Đại đa số công nhân tin tưởng vào Đảng, Nhà


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
nước, chế độ, vào công cuộc đổi mới và triển vọng phát triển của đất nước theo con đường
xã hội chủ nghĩa, có ý thức dân tộc, tinh thần yêu nước, cần cù lao động, tinh thần đoàn
kết, tương thân, tương ái. Quan tâm mong muốn hàng đầu của công nhân hiện nay là có
việc làm ổn định và thu nhập công bằng, bảo đảm đời sống; đất nước phát triển, chính trị -
xã hội ổn định, dân chủ và công bằng xã hội được đảm bảo; doanh nghiệp sản xuất kinh
doanh thuận lợi; được đảm bảo các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng về vật và chất tinh
thần, quyền được tham gia các hoạt động chính trị - xã hội, quyền được đối xử bình đẳng,
được chăm sóc sức khỏe, học tập, nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề
nghiệp, cùng với các giai cấp, tầng lớp và thành phần xã hội khác trong khối đại đoàn kết
dân tộc, giai cấp công nhân nước ta là cơ sở chính trị - xã hội của Đảng và Nhà nước.
Trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự
lãnh đạo của Đảng, khi chuyển sang kinh tế thị trường , giai cấp công nhân đã phục vụ sản
xuất và đời sống của nông dân ngày càng nhiều hơn, thông qua việc cung cấp các tư liệu
sản xuất tiên tiến và dịch vụ kỹ thuật, chế biến nông sản, xây dựng kết cấu hạ tầng nông
thôn; thu hút đội ngũ trí thức gắn bó với các doanh nghiệp để nghiên cứu và chuyển giao
công nghệ, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp. Đã có một số mô hình
liên kết trực tiếp công nghiệp với nông nghiệp và nghiên cứu khoa học, công nhân với
nông dân và trí thức trong sản xuất kinh doanh.
2.2 Hạn chế của giai cấp công nhân Việt Nam
Sự phát triển của giai cấp công nhân chưa đáp ứng được yêu cầu về số lượng, cơ cấu và
trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện

đại hóa và hội nhập kinh tế, quốc tế. Có thống kê của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam
năm 2009, trình độ chuyên môn của công nhân Việt Nam tại các doanh nghiệp trong các
thành phần kinh tế còn khá khiêm tốn, cụ thể: 57,08% lao động phổ thông, 26,97% là lao
động có trình độ chuyên môn từ sơ cấp học nghề trở lên, 6,26% công nhân có trình độ
trung cấp và 10,09% tỷ lệ công nhân có trình độ đại học, cao đẳng. Còn theo số liệu thống
kê từ cuộc điều tra khảo sát về “tiền lương thu nhập của người lao động trong các khu công
nghiệp” do Viện Công nhân Công đoàn (thuộc Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) tiến
hành năm 2010 cho thấy trình độ chất lượng công nhân tại các khu công nghiệp trong cả


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
nước vẫn còn rất hạn chế. Cụ thể theo điều tra, công nhân có 10,5% trình độ tiểu học;
43,7% trình độ, trung học cơ sở 45,5% có trình độ tiểu học phổ thông, đặc biệt vẫn còn
0,28% người lao động không biết chữ. Kết quả khảo sát cũng cho thấy, lao động của ta chủ
yếu là lao động giản đơn chưa qua đào tạo nghề. Có tới 75% lao động chưa qua học nghề
tại các cơ sở đào tạo ngoài doanh nghiệp, trong số này có khoảng 94% người được đào tạo
ngắn hạn tại doanh nghiệp trước khi bắt đầu công việc của mình. Chỉ có 9,5% công nhân
lao động kỹ thuật, 3,7% công nhân có trình độ trung cấp, 3% cao đẳng và 5,6% có trình độ
đại học. Nếu tính chung số công nhân được đào tạo nghề (cả ở các cơ sở và doanh nghiệp)
thì tỷ lệ công nhân lao động bậc cao là rất ít. Số công nhân bậc 4 chiếm 8,4% và bậc 6-7
chỉ chiếm 3,2%.
Đặc biệt, hiện chúng ta còn thiếu nghiêm trọng các chuyên gia kỹ thuật, cán bộ quản lý
giỏi, công nhân lành nghề; tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động còn nhiều hạn chế;
đa phần công nhân từ nông dân chưa được đào tạo cơ bản và có hệ thống, một bộ phận
công nhân chậm thích nghi với cơ chế thị trường.
Địa vị chính trị của giai cấp công nhân chưa thể hiện đầy đủ. Giai cấp công nhân còn
hạn chế về phát huy vai trò nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông
dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Giác ngộ giai cấp và bản lĩnh chính trị
của công nhân không đồng đều; sự hiểu biết về chính sách, pháp luật còn nhiều hạn chế. Tỷ

lệ đảng viên và cán bộ lãnh đạo xuất thân từ công nhân còn thấp. Một bộ phận công nhân
chưa thiết tha phấn đấu vào Đảng và tham gia hoạt động trong các tổ chức chính trị - xã
hội. Đặc biệt, tỷ lệ công nhân là đảng viên trong tổng số đảng viên của Đảng những năm
gần đây đang giảm dần là một xu hướng rất đáng lo ngại. Do công tác phát triển Đảng
trong công nhân chưa thực sự được quan tâm, nên ở khu vực kinh tế ngoài nhà nước, có
vốn đầu tư nước ngoài (FDI), tỉ lệ doanh nghiệp có tổ chức cơ sở Đảng rất thấp. Theo Tổng
Liên đoàn Lao động Việt Nam, hiện cả nước mới có 1,2% số doanh nghiệp tư nhân, công
ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần và doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước
ngoài có chi bộ đảng, với số đảng viên chỉ bằng 0,84% tổng số đảng viên của cả nước. Đặc
biệt, từ năm 2000 đến nay, tỉ lệ đảng viên là công nhân trong số đảng viên mới kết nạp
chưa năm nào vượt quá 10%. Theo số liệu của Ban Tuyên giáo Trung ương (2008): Năm


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
2003, số người được kết nạp Đảng là công nhân trực tiếp sản xuất chiếm 7,69% tổng số
được kết nạp Đảng (10.723/143.550); năm 2004, tỷ lệ này là 8,19 % (12.899/157.510);
năm 2005 là 6,87% (11.646/169.461).
Tuy trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, đời sống của đội ngũ công
nhân trong các thành phần ngày càng được cải thiện, những lợi ích của một bộ phận công
nhân được hưởng chưa tương xứng với những thành tựu của công cuộc đổi mới và những
đóng góp của chính mình; việc làm, đời sống vật chất và tinh thần của công nhân đang có
nhiều khó khăn, bức xúc, đặc biệt là ở bộ phận công nhân lao động giản đơn tại các doanh
nghiệp của tư nhân và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Theo số liệu điều tra của
Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam năm 2008 cho thấy hiện ở nước ta còn có 14,7% công
nhân trong tình trạng thường xuyên không có việc làm hoặc có việc làm nhưng không ổn
định, 51,7% công nhân trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, 35,6% công
nhân trong các doanh nghiệp tư nhân phải đi thuê nhà ở trọ. Đặc biệt, sự an toàn đối với
người lao động chưa được bảo đảm. Theo số liệu thống kê của Bộ Lao động - Thương binh
và Xã hội, từ năm 2005-2010, cả nước đã xảy ra hàng chục nghìn vụ tai nạn lao động dẫn

đến những thiệt hại rất lớn về người và vật chất. Riêng năm 2010, xảy ra 5.125 vụ tai nạn
lao động, trong đó có 554 vụ tai nạn lao động chết người. Tổng số người bị nạn là 5.307
người, trong đó có 600 người chết, 1.260 người bị thương nặng. Tổng thiệt hại về vật chất
lên tới 137,5 tỷ đồng; số ngày nghỉ do tai nạn lao động cũng lên đến 75.454 ngày.
Theo guồng quay của nền kinh tế thị trường, người công nhân ngày càng chịu nhiều áp
lực hơn. Công việc khiến họ không còn có thời gian để quan tâm nhiều tới đời sống tinh
thần, chính trị xã hội. Nếu những công nhân trí thức làm quản lý, làm chủ doanh nghiệp có
mức thu nhập cao có điều kiện để tiếp xúc với các phương tiện truyền thông, các dịch vụ
giải trí thì những công nhân lao động phổ thông với mức lương thấp phải làm thêm mới đủ
sống dường như không có điều kiện. Tại Việt Nam hiện nay theo số liệu thống kê, tỷ lệ
công nhân tập trung đông nhất là ở Thủ đô Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Một thực tế
đặt ra là hầu hết họ là những công nhân từ các tỉnh lẻ lên làm thuê với mức lương thấp mà
chi phí cho cuộc sống ở hai thành phố này rất đắt đỏ do lượng người tập trung đông. Với


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
mức lương từ 1,5 đến 2 triệu đồng/tháng rất khó khăn trong việc duy trì một cuộc sống vật
chất tối thiểu của mình.
2.3 Nguyên nhân dẫn đến tình hình trên của giai cấp công nhân Việt Nam
Thứ nhất, quá trình đổi mới phát triển kinh tế - xã hội theo đường lối của Đảng đã mở ra
một giai đoạn lịch sử mới trong sự phát triển của giai cấp công nhân. Quá trình đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, hình thành phát triển nền kinh
tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phát huy nguồn lực của các thành phần kinh tế,
với những đổi mới tư duy mạnh mẽ, đã tạo ra môi trường mới và điều kiện mới trong giải
quyết việc làm, nâng cao trình độ nghề nghiệp và cải thiện đời sống cho công nhân. Tuy
nhiên, những hạn chế, yếu kém trong phát triển kinh tế - xã hội cũng đã ảnh hưởng không
nhỏ đến việc làm, đời sống và tư tưởng của công nhân.
Thứ hai, trong những năm qua, mặc dù Đảng có chú trọng xây dựng giai cấp công nhân,
nhưng quan tâm chưa đầy đủ, chưa ngang tầm với vị trí, vai trò của giai cấp công nhân

trong thời kỳ mới. Mặc dù giai cấp công nhân luôn được coi là giai cấp lãnh đạo cách mạng
Việt Nam, Đảng ta luôn khẳng định: Đảng là đội tiền phong của giai cấp công nhân nhưng
trong thực tế từ trước khi có Đại hội VII của Đảng, Ban Chấp hành Trung ương và Bộ
Chính trị chưa có nghị quyết, chỉ thị chuyên đề về xây dựng giai cấp công nhân. Từ sau
Đại hội VII, đặc biệt thực hiện triển khai Nghị quyết Đại hội X, lần đầu tiên Đảng ta đã ban
hành được nghị quyết chuyên đề về giai cấp công nhân, nhưng việc triển khai thực hiện các
nghị quyết của Đảng, đặc biệt việc triển khai thực hiện Nghị quyết hội nghị lần thứ sáu Ban
Chấp hành trung ương Đảng khóa X “Về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” trong thực tiễn hiện nay còn
chậm, do còn thiếu cơ chế đồng bộ để thực hiện, hoặc do nhận thức của các cấp các ngành
về các giải pháp thực hiện xây dựng giai cấp công nhân trong tình hình mới vẫn còn có sự
khác nhau.
Thứ ba, sự lãnh đạo của một số cấp ủy Đảng địa phương chưa được quyết liệt sát sao;
vai trò, trách nhiệm của tổ chức Công đoàn chưa được phát huy đầy đủ; sự phối kết hợp
của cả hệ thống chính trị đối với việc xây dựng giai cấp công nhân, chăm lo đến đời sống


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
chưa đạt hiệu quả cao; chưa thường xuyên quan tâm tổ chức các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ và
đối thoại trực tiếp giữa cán bộ của Đảng, Nhà nước với công nhân lao động; ít có hình thức
tôn vinh người lao động tiêu biểu, nhằm kịp thời động viên những người lao động trực tiếp
làm ra của cải vật chất cho đất nước. Hệ thống cơ chế, chính sách đối với giai cấp công
nhân chưa đồng bộ, có những chủ trương chính sách không còn phù hợp, nhưng chậm
được sửa đổi, bổ sung kịp thời, v.v
Thứ tư, Nhà nước ban hành nhiều chính sách, pháp luật xây dựng giai cấp công nhân,
nhưng những chính sách, pháp luật này còn nhiều hạn chế bất cập. Có nhiều biểu hiện thiên
về việc coi trọng việc thu hút đầu tư và vai trò của người sử dụng lao động, e ngại ảnh
hưởng đến môi trường đầu tư, nên chưa thực sự quan tâm thích đáng đến việc bảo vệ quyền
và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân; tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật đối

với giai cấp công nhân còn nhiều thiếu sót, thiếu chế tài cần thiết và xử lí không nghiêm
những tổ chức, cá nhân vi phạm.
Thứ năm, chưa chú trọng công tác giáo dục, nâng cao giác ngộ giai cấp, bản lĩnh chính
trị cho giai cấp công nhân, đào tạo cán bộ xuất thân từ công nhân ưu tú, công tác phát triển
đảng trong công nhân lao động, nhất là trong công nhân lao động tại khu vực kinh tế ngoài
nhà nước cũng chưa được quan tâm đứng mức. Nhận thức của các cấp ủy đảng ở một số
địa phương về vai trò công nhân và các tổ chức Công đoàn Việt Nam chưa đầy đủ, trong
khi bản thân một bộ phận không nhỏ người lao động còn có trình độ còn thấp, ý thức tổ
chức kỷ luật còn hạn chế, quan hệ lao động còn có diễn biến phức tạp; việc thu hút, tập hợp
người lao động tham gia các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp còn khó khăn,
v.v Sự phân hoá giàu nghèo giữa đông đảo công nhân với một bộ phận cán bộ quản lý
trong doanh nghiệp và một số giai tầng trong xã hội ngày càng tăng. Một số địa phương chỉ
chú trọng đưa ra các cơ chế, chính sách ưu đãi kêu gọi đầu tư, mà chưa chú ý đúng mức
đến sự phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, chăm lo đời sống, thu nhập, nhà ở, cải thiện
môi trường sống, điều kiện lao động cho công nhân nên đã xảy ra nhiều vụ tranh chấp lao
động, đình công, ngừng việc tập thể trong thời gian qua.
Thứ sáu, tổ chức công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội khác có nhiều đóng góp
tích cực vào việc xây dựng giai cấp công nhân, nhưng hiệu quả chưa cao, còn nhiều yếu


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
kém. Công đoàn chưa phát huy tốt vai trò là một tổ chức chính trị - xã hội của giai cấp
công nhân, chưa đủ sức đóng vai trò là chỗ dựa vững chắc của công nhân tại doanh nghiệp;
điều kiện hoạt động lại rất khó khăn, nhất là trong các doanh nghiệp ngoài nhà nước. Công
tác Đoàn và phong trào thanh niên công nhân chủ yếu mới dừng lại ở khu vực doanh
nghiệp nhà nước.
Thứ bảy, bản thân giai cấp công nhân đã có nhiều nỗ lực vươn lên, nhưng chưa đáp ứng
được yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
2.3 Giải pháp để phát triển giai cấp công nhân trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện

đại hóa ở Việt Nam hiện nay
Trong hoàn cảnh hiện nay, cách mạng nước ta đang đứng trước những cơ hội to lớn ,
đồng thời cũng đối mặt với những thách thức không thể xem thường; cơ hội và thách thức,
thời cơ và nguy cơ đan xen nhau, để giai cấp công nhân hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch
sử cần chú ý đến các giải pháp sau:
Thứ nhất, cụ thể hóa những quan điểm, chủ trương lớn của Đảng về giai cấp công nhân,
nhanh chóng đưa Nghị quyết hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa
X "Về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước", đặc biệt là những quan điểm, những quyết sách của Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng về "Quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển
giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học
vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động; đáp ứng
yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” vào cuộc sống.
Sử dụng tổng hợp các biện pháp thực sự đưa nghị quyết của Trung ương Đảng vào cuộc
sống, phải làm cho giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng và những người lao động Việt
Nam nói chung cảm nhận được những thay đổi tích cực khi thực hiện Nghị quyết của Đảng
trong đời sống thực tế.
Thứ hai, giải quyết có hiệu quả những vấn đề bức xúc, cấp bách của giai cấp công nhân,
tạo chuyển biến mạnh mẽ và rõ rệt trong việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của
người lao động tương xứng với những thành quả của công cuộc xây dựng, phát triển đất


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
nước và những đóng góp của giai cấp công nhân. Trước mắt, cần giải quyết những bức xúc
hiện nay đối với công nhân như: Nhà ở, nhà trẻ tại các khu công nghiệp, tiền lương và thu
nhập bảo hiểm xã hội, nơi sinh hoạt văn hoá, an toàn vệ sinh lao động và bảo vệ môi
trường.
Thứ ba, bổ sung sửa đổi, xây dựng và thực hiện nghiêm hệ thống chính sách, pháp luật
để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân. Tăng cường hơn nữa

công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, xử lý nghiêm những vi phạm
pháp luật làm ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động, không vì thu hút đầu tư mà xem
nhẹ người lao động, yếu tố có tính quyết định đến sự tồn tại và phát triển của doanh
nghiệp, nhằm xây dựng quan hệ lao động hài hoà, tiến bộ trong doanh nghiệp.
Thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng "Phát
triển về số lượng, chất lượng và tổ chức nâng cao giác ngộ và bản lĩnh chính trị, trình độ
học vấn và tay nghề, xứng đáng là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện
đại hóa đất nước". Muốn vậy, cần triển khai một cách có hiệu quả chủ trương từng bước trí
thức hoá giai cấp công nhân. Theo xu hướng mới hiện nay, chất lượng giai cấp công nhân
có vai trò quyết định đến năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất kinh doanh, nâng cao
khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp và sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Vì
vậy, cần đầu tư mạnh hơn cho đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng nâng cao trình độ học vấn,
chuyên môn, kỹ năng nghề cho công nhân, đặc biệt là công nhân trẻ, công nhân xuất thân
từ nông dân, công nhân nữ, nhằm phát triển về số lượng, nâng cao về chất lượng, hợp lý về
cơ cấu. Tăng nhanh số lượng tỷ lệ công nhân là công nhân trí thức trong các doanh nghiệp
có ngành nghề kinh doanh dịch vụ xã hội, dịch vụ công nghiệp, trong các khu công nghiệp,
khu chế xuất, khu công nghệ cao, v.v
Thứ tư, đẩy mạnh và nâng cao chất lượng đào tạo nghề, từng bước “trí thức hóa giai
cấp công nhân”. Tập trung bổ sung, sửa đổi, xây dựng một số chính sách: Hướng nghiệp
công nhân cho học sinh ở các cấp phổ thông; quy hoạch phát triển dạy nghề, đào tạo và đào
tạo lại; khuyến khích công nhân tự học, gắn đào tạo với thực tiễn phát triển đất nước; đa
dạng hóa nguồn kinh phí đào tạo; tăng cường đào tạo lao động đi làm việc ở nước ngoài.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
Thứ năm, quan tâm bồi dưỡng nâng cao trình độ chính trị, ý thức giai cấp, tinh thần dân
tộc cho công nhân lao động, để họ luôn gắn bó với sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân
tộc, có ý chí vươn lên thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, tinh thần phấn đấu vươn lên trong
điều kiện phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế; xây dựng tác phong công nghiệp

và kỷ luật lao động, lương tâm nghề nghiệp.
Thứ sáu, tăng cường sự lãnh đạo của các cấp uỷ Đảng với hoạt động của tổ chức Công
đoàn trong công tác tuyên truyền, giáo dục công nhân lan rộng, đảm bảo định hướng thống
nhất nội dung và nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục từ Trung ương đến cơ
sở, nhằm tăng cường quan hệ mật thiết giữa Đảng với công nhân và công đoàn. Nhà nước
cần đầu tư và có chính sách ưu đãi đầu tư xây dựng thiết chế văn hóa và tổ chức hoạt động
của các nhà văn hoá lao động, câu lạc bộ công nhân, hệ thống truyền thông đại chúng, tạo
môi trường lành mạnh để xây dựng đời sống văn hóa trong công nhân lao động, góp phần
xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.


Giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay
KẾT LUẬN
Trong cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, giai cấp công nhân luôn được xác
định là giai cấp giữ vai trò lãnh đạo thông qua đội tiền phong của mình Đảng Cộng sản
Việt Nam.Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, khi chúng ta đang xây dựng nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhiều thành phần kinh tế cùng tồn tại, phát
triển và được bảo vệ, dẫn đến sự biến đổi về cơ cấu xã hội, sự phân tầng ngay trong nội bộ
giai cấp công nhân với những lợi ích khác nhau, và cùng với đó là mặt trái của kinh tế thị
trường đang tác động vào cuộc sống vật chất và tinh thần của nhân dân nói chung và nhất
là giai cấp công nhân nói riêng. Trong khi đó, thế giới đang chuyển biến mạnh mẽ dưới tác
động của cách mạng khoa học và công nghệ, của xu hướng toàn cầu hóa, sự phụ thuộc lẫn
nhau trong cộng đồng quốc tế về kinh tế, chính trị, sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế tri
thức, thúc đẩy nhanh quá trình trí thức hóa lao động công nghiệp, dịch vụ. Những xu thế đó
đã tác động mạnh mẽ đến quá trình hình thành và phát triển, mở ra những thuận lợi, cơ hội
mới và cũng đặt ra những khó khăn, thách thức mới cho giai cấp công nhân hiện đại ở Việt
Nam.
Trong quá trình cách mạng Việt Nam, giai cấp công nhân đã có quá trình phát triển và
từng bước trưởng thành. Tuy nhiên, trong điều kiện cách mạng mới hiện nay cần chú ý xây

dựng giai cấp công nhân Việt Nam cả về chất lượng lẫn số lượng xứng đáng không chỉ là
giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt Nam, là lực lượng đi đầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa
mà còn là lực lượng nòng cốt trong liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông
dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.