Tải bản đầy đủ (.doc) (11 trang)

Đề tài giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (265.18 KB, 11 trang )

SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7

Phần A: ĐẶT VẤN ĐỀ

I/LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

- Do nhu cầu của xã hội là trong thời kỳ cơng nghiệp hố – hiện đại hố đất
nước nên mục tiêu của giáo dục cũng cần phải thay đổi để tạo ra được con người
mới thích ứng với xã hội. Để mục tiêu của giáo dục thay đổi thì yêu cầu phương
pháp dạy học của mỗi giáo viên trong ngành giáo dục cũng phải thay đổi để nâng
cao chất lượng hiệu quả đào tạo, để giúp cho các em không học tập theo cách thụ
động mà tự mình biết phát huy tính tích cực , chủ động và tự lực chiếm lĩnh tri thức
trong khi học.
- Trong quá trình dạy học nếu giáo viên chỉ sử dụng một phương pháp là hỏi –
đáp hay thuyết trình thì không thể phát huy hết khả năng học tập của học sinh mà
phải kết hợp nhiều phương pháp trong đó phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp học
sinh phát huy được tính tích cực tốt nhất vì qua phương pháp hoạt động nhóm học
sinh sẽ được tham gia cùng với ban bè để trao đổi, thảo luận và tự tìm ra được đáp
án đúng cùng với nhóm để ghi nhớ kiến thức.
- Phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp được tất cả các học sinh trong lớp cùng
phát huy tính tích cực để chủ động chiếm lĩnh tri thức, nếu chúng ta sử dụng phương
pháp hỏi đáp thì một số học sinh trong lớp suy nghĩ trả lời câu hỏi nhưng cịn nhiều
học sinh khác ngồi khơng cần suy nghĩ để trả lời mà chỉ cần nghe các bạn khá hơn
trả lời là được, nhiều học sinh cịn khơng nghe giáo viên hỏi gì dù khơng nói chuyện
hay khơng làm việc riêng nhưng qua phương pháp hoạt động nhóm dưới sự quan sát

1


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực


chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7
chặt chẽ và sự hướng dẫn chu đáo và tận tình của giáo viên thì tất cả các em đều
tham gia tích cực và tự rút ra được kiến thức cho bài học cho chính bản thân mình.
- Mặt khác kiến thức sinh học 7 rất đa dạng và phong phú về hình thái , cấu tạo
và chức năng sống của các động vật (ĐV) nên qua phương pháp này học sinh sẽ tự
tìm ra được những đặc điểm chung cho từng ngành, từng lớp. Vì thế nên tơi vận
dụng những điều nói trên vào các bài giảng cụ thể để giúp các em có được phương
pháp học tập tốt nhất , giúp các em tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và
tự lực chiếm lĩnh tri thức và đạt được kết quả học tập cao hơn, đó là lí do giúp tơi
chọn đề tài này.

2


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7

II/THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC:
- Kiến thức sinh học 7 rất phong phú và đa dạng , học sinh sẽ nghiên cứu từ
những ĐV nguyên sinh (trùng roi,…..) có cấu tạo đơn giản đến ĐV có cấu tạo phức
tạp và có bộ xương hồn chỉnh và tiến hố (lớp thú,……), từ ĐV đẻ trứng (trai
sơng,…….) đến ĐV đẻ con (thỏ,………), từ hình thức thụ tinh ngồi (trai sông,
……) đến thụ tinh trong (châu chấu, chim bồ câu,……),………
- Trong khi học thì các em thường gặp khó khăn ở các dạng bài cấu tạo của ĐV
phù hợp với môi trường sống do thời gian hạn chế nhưng lượng kiến thức nhiều và
học sinh chủ yếu quan sát trên tranh vẽ để thu nhận kiến thức. Do đó một số giáo
viên đã chủ động cung cấp kiến thức cho học sinh và học sinh sẽ thụ động ghi nhận
kiến thức , nhưng để theo kịp thời đại của thế kỷ XXI mà thầy chỉ truyền thụ kiến
thức cho học sinh thì phương pháp dạy học khơng chỉ ngày càng được đổi mới mà
ngày càng bị lão hóa , bị lạc hậu dẫn đến chất lượng giáo dục ngày càng thấp.

- Trong quá trình dạy học thì thầy và trị ln đi đơi với nhau, ln có sự hợp tác
thì phương pháp hoạt động nhóm mới giúp học sinh phát huy được hết tính tích cực
của mình.
- Một thực tế là sinh học 7 là học về các ĐV , nếu chúng ta chỉ giảng dạy theo
phương pháp hỏi – đáp hay thuyết trình thì nhiều câu hỏi khó yêu cầu học sinh phải
tự suy nghĩ thì học sinh không cần suy nghĩ và ngồi chờ giáo viên giải thích , từ đó
người giáo viên sẽ dẫn dắt học sinh cách học tập theo phương pháp cũ. Vì vậy người
giáo viên cần phải kết hợp nhiều phương pháp trong một tiết dạy trong đó phương
pháp hoạt động nhóm là quan trọng nhất để giúp các em tự chiếm lĩnh tri thức.
- Phương pháp hoạt động nhóm sẽ giúp giáo viên theo dõi được tất cả các đối
tượng học sinh và biết được khả năng học tập của từng em , từ đó mà có được những
phương pháp vận dụng tốt nhất để giúp các em học tập đạt kết quả cao.

3


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7

Phần B: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

- Để các em phát huy được tính tích cực và chủ động chiếm lình tri thức thì
người giáo viên cần kết hợp nhiều phương pháp giảng dạy khác nhau trong đó
phương pháp hoạt động nhóm là quan trọng nhất giúp học sinh nổ lực tư duy của
mình. Qua hoạt động nhóm các em sẽ cùng tranh cãi, cùng thảo luận và các em thấy
được lợi ích của phương pháp hoạt động nhóm là dù các câu hỏi do giáo viên đặt ra
có khó đến đâu nhưng với sự hợp tác của nhiều người thì cuối cùng các em cũng tìm
ra được câu trả lời đúng.
- Khi hoạt động nhóm giáo viên cần tạo khơng khí thoải mái cho lớp học, cho
nhóm khơng ép buộc học sinh q cao thì mới làm cho học sinh có hứng thú khi học

tập.
- Sinh học 7 thì tìm hiểu về rất nhiều các đặc điểm : nơi sống, cấu tạo ngoài, cấu
tạo trong, sinh sản, sự tiến hố,………..nên ngồi phương pháp thực dạy thơng
thường thì giáo viên cần nghiên cứu phương pháp mới là lấy học sinh làm trọng tâm
để gây sự kích thích và hứng thú trong tiết học , giúp các em tự tìm tịi chiếm lĩnh tri
thức qua phương pháp học tập bằng cách hoạt động nhóm.
- Khi thảo luận nhóm giáo viên nên chia những nhóm nhỏ chỉ từ 6-8 học sinh
không được quá nhiều học sinh , khi học sinh qúa nhiều dễ dẫn đến tình trạng học
sinh ngồi nói chuyện riêng. Thường giáo viên nên cho học sinh thảo luận để trả lời
các lệnh trong bài và giáo viên cần bổ sung thêm các câu hỏi nâng cao liên quan đến
bài học.

4


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7
- Khi cho học sinh quan sát trên hình vẽ để thảo luận thì giáo viên nên chuẩn bị
các hình vẽ khơng có chú thích để học sinh tự chú thích vào. Những câu hỏi khó thì
giáo viên nên gợi ý cho học sinh. Nếu giáo viên cho học sinh nghiên cứu thông tin
và quan sát trên tranh vẽ để trả lời câu hỏi mà giáo viên đặt ra thì câu hỏi phải lơgic
và kích thích được tư duy của học sinh , cần đặt câu hỏi nâng cao để học sinh hiểu
bài sâu và rộng hơn.
Ví dụ: Khi học về cấu tạo ngồi của tơm sơng giáo viên cần cho học sinh quan
sát hình 22 hoặc mẫu vật thật , giáo viên đặt ra các câu hỏi để học sinh thảo luận
nhóm.
<H1>Cơ thể tơm gồm mấy phần ? Nhận xét màu sắc của vỏ tôm ? “ Giáo viên yêu
cầu học sinh xác định các phần và các bộ phận cuả tôm trên tranh câm “

<H2>Bóc một vài khoanh vỏnhận xét độ cứng của vỏ ? Vỏ tơm có màu gì ?

<H3>Khi nào vỏ tơm có màu hồng ? Học sinh quan sát tơm sống, giải thích ý
nghĩa hiện tượng tơm có màu sắc khác nhau ?
- Sau khi các nhóm thảo luận thì giáo viên cho đại diện từng nhóm trả lời và
nhóm khác sẽ nhận xét, bổ sung ý kiến nếu nhóm trước trả lời cịn thiếu. Mặt
khác khi cho thảo luận nhóm thì giáo viên nên nêu ra thời gian cụ thể, có thể
từ 3-5 phút tuỳ theo số lượng câu hỏi nhiều hay ít, dễ hay khó.

5


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong mơn sinh học 7

Ví dụ: Ở phần sinh sản của bài “Tôm sông” giáo viên treo tranh vẽ và yêu cầu
học sinh thảo luận trong vòng 3 phút với câu hỏi như sau:

Tôm cái

Tôm đực

Tôm cái ôm trứng

<H1>Tôm đực, tôm cái khác nhau như thế nào ?
<H2>Tại sao trong q trình lớn lên, ấu trùng tơm phải lột xác nhiều lần ?
<H3>Tập tính ơm trứng của tơm mẹ có ý nghĩa gì ?
- Sau sự nhận xét và bổ sung của các nhóm thì giáo viên phải nhận xét lại để
các em tự kiểm nghiệm lại mình trả lời vậy có đúng hay chưa và sữa sai (nếu có) .
- Khi kết thúc bài học giáo viên muốn biết được qua các phương pháp học tập
trong đó phương pháp hoạt động nhóm là quan trọng nhất thì học sinh nắm và hiểu
bài ở mức độ nào thì giáo viên có thể cho học sinh trả lời các câu hỏi trắc nghiệm


6


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong mơn sinh học 7
hay mơ tả lại tồn bộ kiến thức trên tranh câm một lần nữa , giáo viên cần nêu thêm
những câu hỏi mang tính chất thực tế để giáo dục các em trong đời sống và thực tiễn.
- Để kiểm nghiệm những điều nói trên tơi đã thực nghiệm đối chứng trên 2 lớp
tương đồng nhau ở năm học 2006-2007. Qúa trình áp dụng đổi mới phương pháp
giảng dạy cụ thể kết quả đạt được trong hai học kỳ trong hai lớp như sau:

LỚP TSHS
7A1
7A2
Tổng

34
34
68

TB
28
25
53

HỌC KỲ I
SL
28
82%

25
73.5%
53
78%

TB
32
33
65

HỌC KỲ II
SL
TL
32
94%
33
97%
65
95.5%

Phần C: KẾT LUẬN

° Dạy theo phương pháp đổi mới học sinh sẽ có ý thức chuẩn bị các mẫu vật và
tự giác tích cực hơn trong học tập, học sinh sẽ hăng hái tham gia phát biểu, tạo cho
hoc sinh hứng thú khi học tập, giúp học sinh rèn được kỹ năng quan sát và phân tích

7


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực

chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7
các mẫu vật để ghi nhận kiến thức. Bên cạnh đó học sinh sẽ vận dụng được kiến thức
vào thực tế ở địa phương để bảo vệ môi trường sống của các động vật. Qua hoạt
động nhóm học sinh sẽ hăng hái học tập hơn, giúp học sinh hình thành các kỹ năng
tư duy, tự phát huy khả năng học tập của chính mình để chiếm lĩnh tri thức một cách
chủ động.
° Mặc dù tôi đã cố gắn vận dụng các phương pháp đổi mới nhưng khả năng còn
hạn chế. Do:
- Một số mẫu vật học sinh khơng tìm được cũng khơng có mẫu ngâm hay hình
vẽ.
- Một số ít học sinh chưa tìm hiểu bài trước khi học bài mới .
- Thời gian ngắn nhưng yêu cầu về lượng kiến thức của bài nhiều.
° Đây là những ý kiến của riêng cá nhân tôi nên khơng tránh khỏi sự sai xót .
° Rất mong sự đóng góp ý kiến của các bạn đồng nghiệp và quý cấp trên để việc
thực hiện các phương pháp đổi mới đạt được kết quả cao hơn nữa và giúp học sinh
có những phương pháp học tập tốt hơn. Tơi xin chân thành cảm ơn.

8


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7

*/Ý kiến nhận xét, xếp loại của tổ chuyên môn:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
....................
........................................................................................................................................

.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....

9


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
*/Ý kiến nhận xét, xếp loại của hội đồng khoa học trường:
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
.........
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
..........
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....

........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
........................................................................................................................................
.....
10


SKKN: Giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách chủ động, tích cực và tự lực
chiếm lĩnh tri thức trong môn sinh học 7
........................................................................................................................................
.....

11



×