Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS

SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
I - ĐẶT VẤN ĐỀ.
Dân tộc Việt Nam ta cùng với các dân tộc trên thế giới, đang đứng trước một
thế kỷ mới, thế giới của văn minh, hiện đại, khoa học, hiện đại đất nước, làm cho
dân giàu nước mạnh, xã hội, công bằng, văn minh, thực hiện đúng Nghị quyết
Trung ương II khoá VIII của Đảng: xác định "Giáo dục là quốc sách hàng đầu"
nhằm nâng cao dân trí đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho địa phương hơn
nữa là đất nước. Để làm được điều đó đòi hỏi mỗi cấp mỗi ngành phải quan tâm tới
việc học tập, hiểu biết, học để sống và học để làm việc bằng nhiều hình thức. Song
hình thức học ở lớp ở trường, nhất là ở trường THCS, cụ thể hơn là mỗi đơn vị lớp.
Đây là một bậc học mà ở đó tiếp tục cung cấp các kiến thức cơ bản của bộ môn
khoa học xã hội, rèn luyện để các em có những đức tính và kỹ năng cơ bản của con
người khi học hết bậc học THCS. Các em có thể bước vào lao động ở địa phương,
đòi hỏi có hiểu biết mới có thể nâng cao năng xuất lao động hoặc các em có thể
học lên theo một hệ thống trường lớp, tiếp tục tự học tập và nghiên cứu đúng
phương pháp thì sẽ mang lại kết quả cao trong học tập.
Trong thời đại ngày nay các ngành khoa học đặc biệt được quan tâm, trong
đó có bộ môn giáo dục công dân trong nhà trường trung học cơ sở. Là môn học
nhằm giúp học sinh hướng tới những phẩm chất cao đẹp của con người mới xã hội
chủ nghĩa tránh những thói hư tật xấu mà con người hay mắc phải trong cuộc sống
hàng ngày.
Trước đây bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường trung học cơ sở có nội
dung không đồng tâm trừ lớp 6 và lớp 9 (tách rời nhau) những sự việc hiện tượng
nêu ra có tính chất còn hạn hẹp chưa đáp ứng được quá trình dạy của người thầy và
quá trình học của học sinh cho nên việc học của học sinh còn rất nhiều hạn chế. Vì
vậy trước thực trạng đó của đất nước từ năm 2002 Bộ giáo dục - Đào tạo đã tiến
hành cải cách giáo dục ở bậc Tiểu học và Trung học cơ sở để nhằm đáp ứng những
yêu cầu cấp bách của xã hội. Trong chương trình giáo dục Trung học cơ sở nói
chung và bộ môn giáo dục công dân nói riêng cũng đòi hỏi phải cải cách và điều
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
1

SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
đó đã được thực hiện từ lớp 6 đến lớp 9 (từ thấp đến cao), chương trình cải cách
giáo dục mới có tính chất đồng tâm (từ khái niệm đơn giản ở lớp dưới và khái niệm
phức tạp ở lớp học cao hơn.
Ví dụ: Lớp 6: Bài 4: Lễ độ
Lớp 7 Bài 3: Tự trọng
Lớp 8 Bài 3: Tôn trọng người khác.
Lớp 9 Bài 2: Tự chủ.
Để giúp học sinh nắm vững được những kiến thức cơ bản trong quá trình
học tập ở nhà trường Trung học cơ sở. Nắm vững những kiến thức đó vận dụng
vào thực tế cuộc sống, tôi mạnh dạn trình bày một số kinh nghiệm của mình khi
dạy một bài giáo dục công dân ở nhà trường Trung học cơ sở.
II - NỘI DUNG.
1. Cơ sở khoa học.
Trong chương trình cải cách bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường Trung
học cơ sở. Người giáo viên phải phát huy được tính tích cực học tập của học sinh
trong việc học tập, vì trong chương trình cải cách khi bắt đầu vào một giờ học kiến
thức mới, thì học sinh phải suy nghĩ tìm hiểu (một tình huống sảy ra) nó đúng sai
như thế nào hoặc làm một bài tập trắc nghiệm hay bài này có mối liên hệ với bài
khác không ?. Nó có liên quan đến kiến thức của lớp trước như thế nào qua đó
học sinh hiểu được tính chất của những phẩm chất đạo đức mà các em cần rèn
luyện tu dưỡng để sau này trở thành những công dân mới xã hội chủ nghĩa.
2. Nội dung cụ thể:
Giáo viên khi giảng dạy Bài11 (Tiết 19 + 20) ở lớp 9. Thì người giáo viên
phải truyền thụ được tất cả (xâu chuỗi) những phẩm chất đã học như bài 10 ở lớp 9
(lí tưởng sống của thanh niên). Bài 11 lớp 8 (lao động tự giác sáng tạo) bài 5 lớp 6
(tôn trọng kỷ luật). Qua những phẩm chất như vậy; Thì học sinh lớp 9 sẽ nắm bắt
được những khái niệm, những phẩm chất đạo đức mà các em phải rèn luyện hướng
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
2

SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
tới những khái niệm. Phẩm chất đạo đức mà các em phải rèn luyện hướng tới như
ở lớp 9 và được trình bày trong một tiết dạy như sau:
TIẾT 19 + 20: BÀI 11. TRÁCH NHIỆM CỦA THANH NIÊN
TRONG SỰ
NGHIỆP CÔNG NGHIỆP HOÁ - HIỆN ĐẠI HOÁ
ĐẤT NƯỚC.
A - Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức:
- Hiểu những định hướng cơ bản của thời kỳ Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá
đất nước
- Vị trí của Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước trong giai đoạn cách
mạng ngày nay.
- Trách nhiệm của thanh niên trong giai đoạn cách mạng hiện nay.
2. Kỹ năng.
- Biết đánh giá thực tiễn xây dựng đất nước hiện nay.
- Học sinh chuẩn bị hành trang tham gia lao động, học tập, lập nghiệp hoặc
học lên.
3. Thái độ.
- Tin tưởng vào đường lối mục tiêu xây dựng đất nước.
- Có ý thức học tập, rèn luyện để chuẩn bị sẵn sàng gánh vác trách nhiệm
thực hiện Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước.
B - Phương pháp: Phương pháp đàm thoại, diễn giải, thảo luận nhóm.
C - Tài liệu: Sách giáo khoa, sách giáo viên, tư liệu về Công nghiệp hoá -
Hiện đại hoá đất nước, Nghị quyết của Đảng IX
D - Hoạt động dạy học.
1. Ổn định.
2. Bài mới
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
3

SKKN: Mt s kinh nghim dy bi giỏo dc cụng dõn trng THCS
* Hot ng 1:
Gii thiu bi:
- Trong bc th gi hc sinh nhõn ngy
khai trng thỏng 9/1945 Bỏc vit: "Non
sụng Vit Nam cú tr nờn ti p hay
khụng, Dõn tc Vit Nam cú bc ti i
vinh quang sỏnh vai vi cỏc cng quc
Nm chõu c hay khụng chớnh l mt
phn ln cụng hc tp ca cỏc chỏu".
Cõu núi ca Bỏc chớnh l trỏch nhim ca
th h tr trong s nghip cụng nghip hoỏ -
hin i hoỏ t nc.
hiu rừ hn chỳng ta s tỡm hiu bi hụm
nay.
* Hot ng 2:
- Gi mt hc sinh c phn t vn :
- Chia lp thnh 3 nhúm tho lun:
+ Nhúm 1:
Cõu 1: Trong th ng chớ Tng bớ th
Nụng c Mnh cú nhn n nhim v
cỏch mng m ng ó ra nh th no ?.
+ Nhúm 2:
Cõu 2: Vai trũ, v trớ ca thanh niờn trong s
nghip cụng nghip hoỏ - hin i hoỏ qua
bi phỏt biu ca ng chớ Tng bớ th
Nụng c Mnh ?.
+ Nhúm 3: Em cú suy ngh gỡ khi tho lun
v ni dung bc th ca ng chớ Tng bớ
th gi thanh niờn ?.

Hc sinh tho lun cõu hi giỏo viờn nờu ra.
- i din nhúm 1 tr li.
I - Đặt vấn đề:
- Đại hội Đảng lần thứ IX Đảng cộng sản
Việt Nam chỉ ra:
+ Phát huy sức mạnh dân tộc, tiếp tục đổi
mới đẩy mạnh công nghiệp hoá - hiện đại
hoá, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Vì mục tiêu dân giàu nớc mạnh xã hội
công bằng
+ Chiến lợc phát triển kinh tế 10 năm
(2001 - 2010) đa đất nớc khỏi tình trạng
kém phát triển trở thành nớc công nghiệp
theo hớng hiện đại.
Trng Trung hc c s Tuõn o
4
SKKN: Mt s kinh nghim dy bi giỏo dc cụng dõn trng THCS
- Cỏc nhúm nhn xột
- Giỏo viờn nhn xột.
- Nhúm 2 tr li.
Ti sao Tng bớ th cho rng thc hin mc
tiờu cụng nghip hoỏ - hin i hoỏ l trỏch
nhim v vang ca thanh niờn.
+ Mi ngi phi t vn lờn quan tõm n
xó hi n mi ngi .
+ L mc tiờu phn u ca th h tr
+ S cng hin ca tui tr cho t nc.
i din nhúm 3 tr li:
* Hot ng 3: Tỡm hiu mc tiờu ý ngha
cụng nghip hoỏ - hin i hoỏ (SGV)

* Hot ng 4: Tỡm hiu ni dung bi hc
- Giỏo viờn t cõu hi cho hc sinh tr li.
+ Nhúm 1: Trỏch nhim ca thanh niờn
trong s nghip cụng nghip hoỏ - hin i
hoỏ t nc nh th no ?.
- Vai trò vị trí của thanh niên
+ Thanh niên đảm đơng trách nhiệm của
lịch sử mỗi ngời phải vơn lên tự rèn luyện.
+ là lực lợng nòng cốt khơi dậy hào khí
Việt Nam và tự hào dân tộc.
+ Quyết tâm xoá tình trạng nớc nghèo và
kém phát triển.
+ Thực hiện thắng lợi công nghiệp hoá -
hiện đại hoá.
- Vai trò của thanh niên trong sự nghiệp
công nghiệp hoá - hiện đại hoá là cố gắng
học tập rèn luyện t cách, sức khoẻ để
chiếm lĩnh đỉnh cao văn hoá.
II - Nội dung bài học. (SGK)
Trng Trung hc c s Tuõn o
5
SKKN: Mt s kinh nghim dy bi giỏo dc cụng dõn trng THCS
+ Nhúm 2: Nhim v ca thanh niờn trong
s nghip cụng nghip hoỏ - hin i hoỏ
t nc?.
+ Nhúm 3: Phng hng phn ỏu ca bn
thõn em núi riờng v ca lp núi chung nh
th no ?.
- Nờu lờn h thc t
- ng ta xỏc nh giỏo dc l quc sỏch

hng u. ờ thc hin cụng nghip hoỏ -
hin i hoỏ thỡ yu t con ngi v cht
lng ngun lao ng v cụng nghip, nụng
nghip, ch bin nhm nõng cao nng xut
lao ng.
* địa phơng:
+ Máy đóng gạch, nghề mộc.
+ Máy cày, bừa, đầu dọc
+ Bê tông hoá kênh mơng và đờng ở xóm
(vài xóm)
* Tỉnh ta: cơ sở sản xuất công nghiệp so với
nớc còn ít.
+ Nhà máy PaciFic (Hoà Bình).
+ Gang thép Phú Sơn Hà (Tân Lạc) và một
số cơ sở khác nhng quy mô không lớn (sản
xuất xi măng, bia )
Chỉ có thuỷ điện hoà bình. Vì vậy muốn xây
dựng đợc quê hơng giàu đẹp chúng ta phải
phấn đấu học tập rèn luyện để có đủ kiến
thức, năng lực xây dựng quê hơng.
- Bên cạnh đó chúng ta phải biết giữ gìn
những bản sắc dân tộc. Nh lòng yêu nớc, tôn
s trọng đạo
- Xây dựng kiến thức phải đảm bảo cảnh
quan môi trờng.
* Hoạt động 5:
- Học sinh làm bài tập 1, 2,3, 4, 5 (SGK)
Bài tập 6: Trong những việc làm dới đây,
việc làm nào biểu hiện trách nhiệm hoặc
thiếu trách nhiệm của thanh niên

Có trách nhiệm Thiếu ý thức
III - Luyện tập.
Trng Trung hc c s Tuõn o
6
SKKN: Mt s kinh nghim dy bi giỏo dc cụng dõn trng THCS
a. Nỗ lực học tập
b. Tích cực tham
gia
d. Có ý thức
đ. Sống học tập làm
việc
g. Học tập làm
việc
h. Vợt mọi khó khăn
gian khổ thực hiện
kế hoạch.
c. Cha có ý thức
vận dụng.
e. Học tập vì
quyền lợi cá nhân
Trng Trung hc c s Tuõn o
7
SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
* Củng cố:
Em đồng ý với ý kiến nào sau đây ?.
a. Nước chảy bèo trôi.
b. Có ý chí nghị lực.
c. Có kế hoạch phương pháp.
d. Thực hiện đúng mục đích.
đ. Há miệng chờ sung

e. Không việc gì phải suy nghĩ lo lắng
* Dặn đo:
- Làm các bài tập còn lại.
- Chuẩn bị bài 12.
3. Ví dụ:
a. ở lớp 6: Khi học sinh học đến bài 6: (Biết ơn) thì phẩm chất đạo đức này
được các em học tập noi theo như khái niệm đã nêu ra ở trong phần nội dung bài
học.
b. ở lớp 7: Học sinh học đến bài 6: (Tôn sư trọng đạo) thì các em đã thấy
những dẫn chứng cụ thể (một chữ là thầy nửa chữ cũng là thầy ) các em thấy công
ơn của các thầy cô giáo đối với mình nó rất là cụ thể.
c. ở lớp 8 : bài 8 (Tôn trọng và học hỏi các dân tộc khác ) thì các em phải
hiểu được khái niệm này (phẩm chất đạo đức này ) các em vừa học vừa phải rèn
luyện trong suốt quá trình học tập và lao động của mình
d. ở lớp 9 : bài 6 (hợp tác cùng phát triển ) ở trình độ học sinh lớp 9 thì phẩm
chất đạo đức này được các em đúc rút ra được khi đã học ở các lớp trước và các em
sẽ tiếp tục phát huy kế thừa. Để hoàn thiện mình thành những công dân mới xã hội
chủ nghĩa .
Như phần nêu ở trên từ bộ môn giáo dục công dân ở nhà trường THCS còn
phụ thuộc vào điều kiện của từng địa phương (phần liên hệ thực tế ).
Ví dụ lớp 9 Bài 11: Trách nhiệm của thanh niên trong sự nghiệp công hoá
và hiện đại hoá. Khi liên hệ thực tế thì ở địa phương lạc sơn mới có một số công
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
8
SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
trình là hiện đại hoá như : đường quốc lộ, đường bê tông ở một số xã nhưng khi
liên hệ rộng ra trên cả nước thì sự nghiệp công hoá, hiện đại hoá của dân tộc ta
đang phát triển mạnh mẽ như nhiều nhà máy thuỷ điện lớn đang được xây dựng.
Dịch vụ truyền hình và một số khu công nghiệp lớn được đầu tư xây dựng
Khi giảng dạy một bài giao dục công dân thì phần luyện tập giáo viên có thể

đưa ra nhiều dạng bài tập để các em suy nghĩ để làm :
Dạng bài thứ nhất là trắc nghiệm .
Ví dụ bài tập ở bài 13 lớp 8: phòng chống tệ nạn xã hội
Phòng chống tệ nạn xã hội là nhiệm vụ của ai (đánh dấu x vào ý kiến đúng)
a. Gia đình
b. Xã hội
c. Nhà trường
d. Bản thân
e. Cả bốn ý kiến trên
Dạng bài tập trắc nghiệm có dạng học sinh hay nhầm lẫn. Để tránh được
những trường hợp này giáo viên phải lưu ý cho học sinh thấy những điểm mấu
chốt của câu hỏi đúng hoặc sai (giáo viên phải hướng dẫn học sinh khai thác thật
tốt phần nội dung bài học), để từ đó áp dụng vào làm bài tập cho ra kết quả đúng,
chính xác theo yêu cầu của giáo viên bộ môn.
Dạng bài tập thứ hai giải thích vì sao ?. Đúng sai như thế nào ?. ở dạng bài
tập này giáo viên phải hướng dẫn cho học sinh vận dụng những kiến thức đã học
vào làm bài (tự luận) để rút ra kết quả.
Ví dụ: ở lớp 9, Bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân.
Bài tập 3 (trang 50 SGK)
Trong các quyền sau quyền nào có quyền lao động:
a. Quyền được thuê mướn lao động.
b. Quyền mở trường dạy học đào tạo nghề.
c. Quyền sở hữu tài sản.
d. Quyền được thành lập công ty, doanh nghiệp.
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
9
SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
đ. Quyền sử dụng đất.
e. Quyền tự do kinh doanh
Ở đây đáp án đúng là c, đ, e.

Ví dụ câu c: Quyền sở hữu tài sản là quyền lao động của công dân vì: có
quyền lao động mới làm ra tài sản (sản phẩm) như vậy là có quyền sở hữu tài sản
là quyền lao động
4. Hiệu quả.
Sau khi áp dụng vào giảng dạy theo đề tài này tôi thấy đạt được những kết
quả rõ rệt, vì những năm học trước các em mới bước đầu làm quen với phương
pháp này. Đến khi các em học năm cuối cấp trung học cơ sở. Kỹ năng làm bài và
sử lý các tình huống bài tập ở các em làm rất nhanh chóng và chính xác.
* Dự kiến kết quả thực hiện sáng kiến kinh nghiệm năm học 2006 - 2007 .
STT Lớp
Tổng
số học
sinh
Học lực
giỏi
Học lực
khá
Học lực
TB
Học lực
yếu
Học lực
kém
Ghi
chú
TS % TS % TS % TS % TS %
1 9 A
2 9B
3 9C
4 9D

5 9E
6 8C
7 8D
8 8E
III - KẾT LUẬN CHUNG.
Một vài kinh nghiệm khi giảng dạy bộ môn giáo dục công dân ở bậc trung
học cơ sở được thực hiện trong suốt quá trình học tập của học sinh từ lớp 6 cho đến
 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
10
SKKN: Một số kinh nghiệm dạy bài giáo dục công dân ở trường THCS
lớp 9. Nó liên quan kết hợp với nhau qua các dạng bài học (phần đạo đức pháp
luật) giúp các em có kỹ năng phân tích lô gic, phát huy trí tuệ của các em trong tiếp
thu kiến thức một cách hệ thống, rèn luyện tính chuyên cần, rèn luyện bản thân tạo
hứng thu cho các em khi tiếp thu kiến thức mới và làm các dạng bài tập
Mặc dù kinh nghiệm thực tế của bản thân chưa nhiều, nhưng qua trao đổi
cùng những đồng nghiệp có kinh nghiệm và việc tiếp xúc với tất cả các em học
sinh tôi đã cố gắng mạnh dạn trình bày những kinh nghiệm ít ỏi của mình trong
khuôn khổ sáng kiến này chắc chắn nó còn nhiều bất cập, rất mong sự đóng góp
chỉ bảo của các cấp lãnh đạo và đồng nghiệp để những kinh nghiệm nhỏ bé của
mình góp phần vào việc nâng cao chất lượng dạy và học nhằm đáp ứng nhu cầu
của xã hội hiện nay.
Tôi xin chân thành cảm ơn !.
……… , ngày 16 tháng 3 năm 2007.
Người viết

 Trường Trung học cơ sở Tuân Đạo 
11