Đề tài quản lý hoạt động của tổ chuyên môn ở trung học cơ sở

1
TRƯỜNG BỒI DƯỠNG CÁN BỘ GIÁO DỤC HÀ NỘI
KHOA GIÁO DỤC TRUNG HỌC
***

ĐỀ TÀI:
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CỦA TỔ
CHUYÊN MÔN Ở THCS
Hà Nội, 2007
MỞ ĐẦU
Như chúng ta đã biết, hoạt động trung tâm của mỗi nhà trường là hoạt động
dạy và học, nó chiếm hầu hết thời gian lao động cuả thầy, trò và cán bộ quản lý
nhà trường. Hoạt động dạy và học do các lực lượng chủ yếu của nàh trường là
giáo viên, học sinh thực hiện cùng với sự tham gia, hỗ trợ của cán bộ, nhân viên
trong nhà trường. Hạot động dạy và học diễn ra liên tục trong suốt năm học. Nó
đòi hỏi sự chuyên sâu của thầy và sự hợp tác của trò. Hoạt động dạy và học giữ
vị trí trung tâm và chi phối các hạot động giáo dục khác trong nhà trường.
Chính vì vậy quản lý hoạt động dạy và học cũng là nội dung quản lý chủ yếu
của người cán bộ quản lý nhà trường. yêu cầu người tổ trưởng chuyên môn phải
nhận thức đầy đủ về hoạt động dạy học, các kỹ năng quản lý cơ bản. Quản lý
hoạt động này trong mối tương quan với các hoạt động khác trong trường. Làm
thế nào để quản lý hoạt động dạy - học luôn luon là mối quan tâm, trăn trở của
những người làm công tác quản lý giáo dục.
Tổ chuyên môn là một bộ phận của tc chính quyền nhà trường. Trong
trường các tổ chuyên môn có quan hệ hợp tác, phối hợp với nhau và phối hợp
với các bộ phận nghiệp vụ khác trong nhà trường và các tổ chức đoàn thể trong
nhà trường để thực hiện mục tiêu giáo dục. Tổ chuyên môn là đầu mối quản lý
mà hiệu trưởng dựa vào đó để quản lý nhiều mặt, nhưng cơ bản nhất vẫn là hoạt
động dạy học và hoạt động sư phạm của giáo viên. Người có trách nhiệm và
quyền hạn cao nhất trong đơn vị tổ chuyên môn là người tổ trưởng chuyên môn.
Để điều hành hoạt động của tổ chuyên môn có hiệu quả và quản lý tốt hoạt động

chuyên môn của tổ thì yêu cầu người tổ trưởng phải là người trội nhất trong tổ
về mặt tài, đức, có uy tín chuyên môn vững vàng. Tổ trưởng chuyên môn phải là
người tổ chức, giúp đỡ, tạo điều kiện cho các thành viên trong tổ hoàn thành tốt
nv. Do đó, người tổ trưởng chuyên môn phải là người biết tạo ra sự đoàn kết
nhất trí trong tổ, có năng lực tập hợp quần chúng, khéo léo trong giao tiếp ứng
2
xử. Muốn thực hiện được điều đó người tổ trưởng cần gương mẫu, công bằng,
kiên trì, nghiêm khắc, trung thực và khéo léo trong ứng xử.
Tuy nhiên, một thực trạng trong hầu hết các nhà trường phổ thôgn cho thấy
tâm lý của đại đa số giáo viên ngại khi được phân công làm tổ trưởng, một số
đồng ý làm để cho xong chuyện, do vậy họ không đầu tư nhiều cho công việc,
thậm chí năng lực quản lý và điều hành của những người này rất yếu. Do vậy
hiệu quả công việc không cao, chất lượng các buổi sinh hoạt chuyên môn thấp,
không thu hút được giáo viên không tạo ra được không khí thi đua giữa các giáo
viên với nhau, dẫn đến kết quả dạy và học không được như mong muốn.
Vậy làm thế nào để điều hành và quản lí tốt tổ chuyên môn, đồng thời động
viên và tạo không khí vui vẻ cho các thành viên trong tổ? Đó là câu hỏi luôn
xuất hiện khi tôi gánh vác công việc của người tổ trưởng chuyên môn. Với việc
dự học lớp tổ trưởng chuyên môn này tôi không dám có tham vọng gì nhiều mà
tôi chỉ muốn hiểu rõ được vai trò, vị trí, chức năng và mối quan hệ của tổ
chuyên môn trong nhà trương, để từ đó rút ra được một vài kiến thức cũng như
kinh nghiệm cho bản thân, áp dụng vào việc điều hành và quản lí tổ chuyên môn
để thúc đẩy hoạt động dạy và học của nhà trường.
NỘI DUNG
Với mong muốn và tâm huyết của một người giáo viên với sự quan tâm
của các lãnh đạo ngành với sự nhiệt tình có trách nhiệm của giáo viên trường bồi
dưỡng CBGD Hà Nội. Tôi và các đồng nghiệp của tôi đã được dự một khóahọc
về tổ trưởng chuyên môn THCS. Kết thúc khoá học này, với sự truyền đạt rất
nhiều về lí luận, thực tiễn, tôi cũng đã trang bị thêm cho mình được một số hiểu
biết cơ bản về tổ trưởng chuyên môn, để từ đó có kế hoạch đúng đắn cho hoạt

động của tổ mình đó là:
1- Vị trí- chức năng của tổ chuyên môn.
- Vị trí: Tổ chuyên môn là bộ phận tổ chức chính quyền nhà trường. Trong
trường các tổ chuyên môn có quan hệ hợp tác phối hợp tác phối hợp với nhau
3
để thực hiện mục tiêu giáo dục. Dựa vào tổ chuyên môn mà hiệu trưởng quản lí
được nhiều mặt.
- Chức năng: + Tổ chuyên môn giúp hiệu trưởng điều hành thực hiện các
hoạt động nghiệp vụ sư phạm.
+ Tổ chuyên môn trực tiếp quản lý lao động của giáo viên trong tổ. Từ vị
trí - chức năng của tổ chuyên môn, tôi nhận thấy tổ chuyên môn chịu trực tiếp
trách nhiệm về chất lượng dạy và môn học mà tổ phụ trách. Chính vì vậy yêu
cầu tổ chuyên môn phải phân công bố trí giảng dạy hợp lí, đúng người, đúng
việc, nhằm phát huy được hết những mặt mạnh của từng giáo viên trong tổ.
Ngoài việc quản lý được hoạt động dạy của thầy còn phải quản lý được hoạt
động của trò mới có thểm đảm bảo được chất lượng giáo dục.
2- Nhiệm vụ của tổ chuyên môn.
Chức năng chủ yếu của tổ chuyên môn là chuyên sâu về nghiệp vụ sư
phạm, tổ chức các hoạt động dạy học. Vì vậy nhiệm vụ của tổ chuyên môn cũng
chủ yếu đề cập tới hoạt động này.
- Nắm vững chương trình bộ môn.
- Giúp đỡ giáo viên soạn bài, chuẩn bị lên lớp, thực hiện quá trình giảng
dạy, giáo dục.
- Tổ chức dự giờ, thăm lớp, hội giảng, thi giáo viên giỏi.
- Tổ chức chuyên đề.
- Sưu tầm tư liệu và đồ dùng dạy học bộ môn.
- Tổ chức các hoạt động nâng cao chất lượng của học sinh.
- Khuyến khích, động viên giáo viên tự học, tự bồi dưỡng.
- Tổ chức tổng kết, học tập kinh nghiệm, sáng kiến sư phạm.
- Xây dựng tập thể đó

Với hàng loạt nhiệm vụ trên đã giúp tôi điều hành tốt công việc của người
tổ trưởng chuyên môn đó là nhắc nhở đồng nghiệp mình thực hiện đúng đủ
chương trình dạy. Tổ chức các buổi thảo luận, chuyên đề với các bài dạy khó
mục đích là đổi mới dạy học cả về bài soạn và phương pháp dạy nhằm phát huy
4
tính tích cực của học sinh. Kết quả của sự đổi mới đó được đánh giá bằng các
bài khảo sát đầu kì và các bài kiểm tra định kì. Trong mỗi kì học thì tiến hành tổ
chức các đợt thi đua của giáo viên và học sinh , động viên các thành viên trong
tổ nên dự giờ học hỏi nhau, sau đó rút kinh nghiệm cho đồng nghiệp của mình
để có giờ giảng tốt hơn. Kinh nghiệm cho thấy các bài giảng được xây dựng
bằng trí tuệ của tập thể sẽ có chất lượng tốt hơn.
3- Nhiệm vụ của tổ trưởng chuyên môn
Người điều hành trực tiếp của tổ chuyên môn là tổ trưởng chuyên môn,
nhiệm vụ của người tổ trưởng.
- Nắm vững các yêu cầu và dk giảng dạy bộ môn
- Xây dựng kế hoạch hoạt động của tổ.
- Điều hành hoạt động của tổ theo kế hoạch.
Điều hành hoạt động của tổ có tính trọng tâm.
- Tập hợp, xây dựng , lưu trữ những hồ sơ liên quan đến hoạt động chuyên
môn của tổ.
- Tham mưu với hiệu trưởng về các vấn đề liên quan đến dạy học các môn
của tổ.
- Tự học, tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ.
Để thực hiện tốt nhiệm vụ của người tổ trưởng thì người đó phải có
chuyên môn nghiệp vụ tốt, thì mới có khả năng nắm bắt được những cái mới từ
các hồ sơ, văn bản chỉ đạo của cấp trên, để từ đó lên kế hoạch, điều hành hoạt
động của tổ đúng trọng tâm. Đồng thời tham mưu với hiệu trưởng trong các vấn
đề như phân công nhiệm vụ cho giáo viên, về cơ sở vật chất, mua sắm đồ dùng
dạy học.
4- Tổ trưởng chuyên môn quản lý dạy học.

a- Quản lí việc dạy của thầy.
- Quản lí việc thực hiện chương trình: Tổ trưởng chuyên môn phải nắm
vững chương trình dạy học của từng bộ môn, tiếp thu những thay đổi (nếu có),
5
thường xuyên kiểm tra việc thực hiện chương trình. Chỉ đạo giáo viên trong tổ
lập kế hoạch bộ môn. TTCM còn có biên bản sinh hoạt của tổ về chương trình.
- Quản lí việc soạn bài và chuẩn bị lên lớp của giáo viên. TTCM hướng
dẫn giáo viên lập kế hoạch soạn bài đầu năm theo phân phối chương trình,
hướng dẫn sử dụng SGK, tổ chức các buổi thảo luận các bài soạn khó. TTCM
thường xuyên kiểm tra, theo dõi nắm tình hình bài soạn.
- Quản lí giờ lên lớp: TTCm cần sử dụng chuẩn giờ lên lớp để kiểm tra,
đánh giá giờ lên lớp.
- Chỉ đạo quản lí dự giờ và phân tích bài học sư phạm: TTCM phải có kế
hoạch thường xuyên dự giờ để tìm ra những điểm yếu, thiếu hoặc phát hiện
ra những kinh nghiệm, sáng tạo của giáo viên.
- Quản lí về phương pháp dạy học: TTCM cần nắm vững và quán triệt cho
giáo viên về phương pháp dạy học mới đó là " phát huy tính tích cực của học
sinh".
- Quản lí việc hướng dẫn học sinh học tập: TTCM quan sát xem giáo viên
có hướng dẫn học sinh phương pháp dạy học không: có chú ý đến các đối tượng
học sinh không?
- Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của bộ môn: TTCM nắm được tình
hình giáo viên kiểm tra và đánh giá kết quả học tập bộ môn của học sinh thế
nào là việc dự giờ, xem xét hồ sơ của giáo viên.
- Quản lí hồ sơ chuyên môn của giáo viên; TTCM cần phổ biến cho giáo
viên về mẫu số, cách ghi chép các loại hồ sơ. Mỗi học kì TTCM và BGH nhà
trường kiểm tra hồ sơ của giáo viên.
b- Quản lí hoạt động của trò.
- Giáo dục tinh thần, thái độ động cơ học tập
- Dạy phương pháp , kĩ năng học cho học sinh

- Tổ chức các hoạt động học tập, lao động, vui chơi giải trí
5- TTCM với các buổi sinh hoạt chuyên môn.
6
Sinh hoạt tổ chuyên môn là một hoạt động cơ bản, chủ yếu, thậm chí
không thể thiếu trong hoạt động chung của nhà trường, sinh hoạt tổ chuyên môn
sẽ giúp cho các giáo viên có điều kiện trao đổi, đóng góp ý kiến hay cho mỗi
bài dạy.
Chất lượng và hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn tỉ lệ thuận với kết quả
giảng dạy và giáo dục của nhà trường, chất lượng sinh hoạt tổ chuyên môn sẽ
tác động mạnh đến kết quả giảng dạy và giáo dục của nhà trường.
Thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn sẽ xuất hiện nhiều ý tưởng. Vì vậy te
trưởng chuyên môn cần tập hợp và phân loại ý kiến của các thành viên.
Trong SHTCM, giáo viên của tổ đóng vai trò chính trong nội dung sinh
hoạt, do đó thời gian cần được phân bố hợp lí, nội dung sinh hoạt cần chuẩn bị
trước.
Nội dung SHTCM gồm công tác giảng dạy và chủ nhiệm cụ thể là:
- Quản lí chuyên môn đúng quy định của nhà nước thông qua: Hướng dẫn
giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học của cá nhân, tổ chức TCM họp tổ định kì
hàng tuần để định hướng soạn bài, giám sát kiểm tra tiến độ giảng dạy trao đổi
thống nhất các bài soạn theo tuần, bài soạn khó.
- Tăng cường kết quả chuyên môn, hỗ trợ chuyên môn và cải tiến chuyên
môn trong tổ mình phụ trách.
- Tổ trưởng hướng dẫn, trao đổi và rút kinh nghiệm về công tác chủ nhiệm
lớp.
Để làm tốt các buổi SHTCM người tổ trưởng cần phải:
- Kế hoạch hoá hoạt động
- Vận dụng nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn phù hợp và có hiệu quả.
- Xây dựng nề nếp sinh hoạt tổ chuyên môn có khoa học và văn hoá.
- Phát huy vai trò nòng cốt của TTCm.
SHTCM là việc làm cần thiết , buổi SHTCM có thành công hay không

phụ thuộc vào rất nhiều TTCM do vậy người tổ trưởng cần suy nghĩ kĩ và chuẩn
7
bị trước một cách chu đáo về nội dung lẫn biện pháp sinh hoạt tổ chuyên môn
cho từng buổi.
6- Xây dựng, tổ chức thực hiện kế hoạch.
a- Xây dựng kế hoạch: Kế hoạch dạy học là loại kế hoạch có tính chủ đạo
cho các mặt hoạt động của toàn trường.
Các bước lập kế hoạch.
Bước 1: Phân tích đánh giá tình hình để rút ra mặt mạnh, yếu của tổ
chuyên môn.
Bước 2: Thiết lập các mục tiêu chung.
Bước 3: Hình thành các quyết định để đạt được mục tiêu:
- Nêu các biện pháp cụ thể cho từng môn.
- Chỉ ra phương tiện cho nhóm và cá nhân.
- Khai thác tiềm năng giáo viên
- Quy định quyền hạn, trách nhiệm, quyền lợi của giáo viên
- Biện pháp phối hợp với đoàn thể.
- Kế hoạch kiểm tra, kiểm soát.
- Tiêu chuẩn đánh giá, đo lường.
- Lịch trình hoạt động.
Bước 4: Soạn thảo kế hoạch
Kiểm tra những quyết định đã dưa ra trong dự kiến và viết bản dự thảo nội
dung của nó theo cấu trúc của bản kế hoạch hoàn chỉnh.
Bước 5: Thông qua tập thể.
- Gửi dự thảo cho các nhóm trưởng chuyên môn.
- Tổ chức trao đổi, thảo luận
Bước 6: Hoàn thiện chỉnh lí bản thảo
Bước 7: Xây dựng các kế hoạch phụ trợ.
b- Tổ chức thực hiện kế hoạch.
- Truyền đạt kế hoạch

- Ổn định và kiện toàn tổ chức
8
- Uỷ quyền.
- Bố trí nhân sự.
Với các bước xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch rõ ràng như vậy ,
giúp cho người TTCM dễ dàng điều hành hoạt động của tổ mình, đồng thời
giúp cho người TTCM đánh giá, phân tích đúng tình hình tổ chuyên môn của
mình, từ đó vạch ra được các mục tiêu chung của ngành và mục tiêu riêng của
tổ mhóm, bố trí nhân sự trong tổ sao cho phù hợp với chuyên môn, trình độ và
năng lực của mỗi giáo viên, nhằm thúc đẩy công việc tốt hơn.
7- Tổ trưởng chuyên môn chỉ đạo và kiểm tra - đánh giá việc thực hiện kế
hoạch chỉ đạo kế hoạch tác nghiệp trong trường THCS là một hoạt động thường
xuyên liên tục trong suốt cả năm học. Đối với tổ trưởng chuyên môn phải tổ
chức chỉ đạo trên tất cả các hoạt động của tổ mình. Trong chỉ đạo thực hiện kế
hoạch năm học của tổ. Người tổ trưởng chuyên môn phải xây dựng kế hoạch
quý, tháng, tuần, ngày cụ th hoá các hoạt động một cách chi tiết để đạt được mục
tiêu chung trong kế hoạch của toàn trường. Sau đó thực hiện quyền chỉ huy và
hướng dẫn triển khai kế hoạch có giám sát và điều chnh, đôn đốc thúc đẩy vic
thực hiện kế hoạch. Việc kiểm tra thực hiện kế hoạch giúp TTCM thu nhận được
thông tin phản hồi về tình hình thực hiện kế hoạch, làm căn cứ điều chỉnh, tổng
kết, đồng thời cũng làm cho TTCM hiểu rõ hơn thuận lợi khó khăn của giáo
viên để đưa ra quyết định quản lí tốt hơn từ đó đánh giá, khen thưởng sẽ chính
xác. Khi tiến hành kiểm tra, người tổ trưởng chuyên môn có thể huy động và
phối hợp với tổ phó, các giáo viên giỏi và phân phối với các tổ chức chính trị xã
hội của trường. Tổ chức và thực hiện tốt công tác kiểm tra sẽ có được hệ thống
thông tin phản hồi đáp ứng các yêu cầu về hoạt động giáo dục và chất lượng
giáo dục. Tổ trưởng chuyên môn phải có chỉ tiêu về số giờ dự hàng tuần, cả năm
học trong kế hoạch công tác của mình, phân tích, tổng hợp các bản dự giờ một s
giáo viên trong một thời gian thích đáng cho phép, có những nhận định xác
đáng về trình độ chuyên môn của giáo viên ấy. Các kết luận rút ral được qua

kiểm tra cần được trao đổi với giáo viên ngay sau giờ giảng. Từ tình hình thực tế
9
thu được qua kiểm tra thực hiện kế hoạch sẽ giúp cho người tổ trưởng chuyên
môn có những quyết định điều chỉnh kịp thời các nguồn lực, giải quyết nhanh
những khó khăn, những trở ngại để quá trình hoạt động giáo dục diễn ra thuận
lợi.
8- Xây dựng mối quan hệ tổ chuyên môn với đoàn thể trong nhà
trường.
- Quan hệ giữa tổ chuyên môn với BGH; Dựa vào mối quan hệ này BGH
sẽ đánh giá phân tích lại cán bộ giáo viên tổ chuyên môn một cách chính xác
khách quan để từ đó bố trí, sắp xếp công việc, giao kế hoạch rõ ràng, hợp lí với
các hoạt động chung của nhà trường. Hỗ trợ các điều kiện để tổ chuyên môn
thực hiện tốt nhiệm vụ của mình. Ngược lại với tổ chuyên môn bằng các hình
thức dự giờ, thăm lớp, sinh hoạt tổ chuyên môn. Hình thành mối quan hệ với
BGH như nắm vững trình độ nghiệp vụ của giáo viên, cùng tham gia xây dựng
kế hoạch phù hợp với hoạt động chung của nhà trường. Đề nghị hỗ trợ các điều
kiện các biện pháp tháo gỡ lúc cần thiết.
- Quan hệ giữa tổ chuyên môn với tổ chủ nhiệm: Các thành viên trong tổ
chuyên môn cũng là giáo viên chủ nhiệm, do vậy từ mối quan hệ này sẽ giúp
cho các thành viên trong tổ vừa trao đổi về chuyên môn, vừa trao đổi về việc
học tập và quản lí học sinh. Những việc này đóng góp phần quan trọng tới kết
quả học tập của học sinh và chất lượng giáo dục chung của nhà trường, giúp
cho tổ chuyên môn toàn thành cơ bản, dễ dàng nhiệm vụ chủ yếu của tổ.
- Quạn hệ giữa tổ chuyên môn với chi bộ Đảng cộng sản: Trong tổ chuyên
môn có các thành viên là đảng viên thì giúp cho đường lối, chủ trương, kế hoạch
nhà trường đến với tổ chuyên môn kịp thời và chính xác hơn. Sự hoạt động của
tổ chuyên môn sẽ trở lên dễ dàng hơn. Tính gương mẫu của các Đảng viên
trong tổ sẽ lôi cuốn, thúc đẩy mạnh hơn các giáo viên trong tổ.
- Quan hệ giữa tổ chuyên môn với công đoàn nhà trường: Tất cả các giáo
viên trong tổ chuyên môn đều là đoàn viên công đoàn. Do vậy việc hoàn thành

công việc chuyên môn là nghĩa vụ phải thực hiện của các đoàn viên công đoàn,
10
trong khi đó công đoàn hướng tới việc chăm lo đời sống vật chất và tinh thần
cho các công đoàn viên hay giáo viên trong tổ chuyên môn, xây dựng mối đoàn
kết tương thân, tương ái.
- Quan hệ giữa tổ chuyên môn với Đoàn THCS Hồ Chí Minh: Đối tượng
chính của đoàn trường là học sinh, nội dung hoạt động chính là thi đua tốt, rẻn
đức - rèn tài, các hoạt động văn hoá - thể thao. Từ những hoạt động của đoàn
trường, tổ chuyên môn có quan hệ hỗ trợ cho những hoạt động này.
Như vậy việc xây dựng mối quan hệ giữa tổ chuyên môn với đoàn thể tổ
chức trong nhà trường là việc làm quan trọng. Hình thành các mối quan hệ của
tổ chuyên môn với các tổ chức nhà trường tốt đẹp thì hoạt động của tổ chuyên
môn sẽ có hiệu quả hơn.
11
KẾT LUẬN
Tổ chuyên môn là một thành phần quan trọng trong cơ cấu tổ chức của
nhà trường. Đây là bộ phận quản lí trực tiếp lao động của người giáo viên trong
tổ, đồng thời giúp Hiệu trưởng nhà trường điều hành và tổ chức thực hiện các
hoạt động nghiệp vụ sư phạm. Bởi vậy người tổ trưởng chuyên môn cần quản lí
sinh hoạt tổ chuyên môn cho tốt. Điều này chỉ có thể thực hiện được khi người
tổ trưởng chuyên môn phải được trang bị những kiến thức lí luận, được học hỏi
và chia sẻ những kinh nghiệm tiên tiến về quản lí tổ chuyên môn.
Để kết thúc bài viết này tôi chỉ muốn nói rằng: Sự hiểu biết và năng lực
của mỗi con người là có hạn, trong khi đó sự thay đổi về tri thức thì diễn ra
hàng ngày, hàng giờ. Do vậy để đáp ứng được, đòi hỏi phải có sự nỗ lực từ
chính bản thân mỗi con người. Với riêng bản thân tôi, sau khó học với sự truyền
đạt kinh nghiệm từ các thầy cô tôi đã học hỏi được rất nhiều về kinh nghiệm
quản lí và điều hành tổ chuyên môn. Bên cạnh đó tôi còn học được sự kết hợp
giữa cương - như trong công việc của mình.
Cuối cùng xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy, cô. Rất mong

các thầy cô sẽ tổ chức thêm các khoá học chuyên môn sâu hơn, thực tế hơn để
giúp cho hoạt động của tổ chuyên môn trong các nhà trường tốt hơn.
Hải Bối, ngày 6 tháng 4 nưm 2007
Nguyễn Thị Thu Hà
12