390 Hoàn thiện quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán tài chính do Công ty Hợp danh Kiểm toán VN thực hiện

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 1
LỜI NÓI ĐẦU
Kể từ khi Việt Nam chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập chung sang
nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng XHCN thì
nhu cầu về kiểm toán đã trở nên tất yếu. Ngay từ khi xuất hiện, ngành kiểm
toán của Việt Nam liên tục phát triển cả về lý luận và thực tiễn. Đặc biệt trong
những năm gần đây với xu thế toàn cầu hóa và quá trình gia nhập Tổ chức
Thương mại Thế giới (WTO) thì các doanh nghiệp càng phát triển mạnh mẽ,
đa dạng để khẳng định mình trên trường quốc tế. Ngoài những doanh nghiệp
giữ vai trò chủ đạo như Công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, Công ty cổ
phần thì còn có nhiều những doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Do vậy
sự cạnh tranh trong sản xuất cũng như thu hút vốn đầu tư nước ngoài ngày
càng gay gắt và sự quản lý của các cơ quan chức năng lại càng trở nên khó
khăn và phức tạp. Trước tình hình đó, các doanh nghiệp công khai báo cáo tài
chính là một nhu cầu tất yếu và cần thiết của nền kinh tế.
Hiện nay hoạt động kiểm toán là rất quan trọng. Có nhiều dịch vụ kiểm toán
trong đó kiểm toán báo cáo tài chính là một trong những lĩnh vực quan trọng,
là hoạt động đặc trưng nhất của kiểm toán bởi nó chứa đựng đầy đủ sắc thái
kiểm toán ngay từ khi ra đời cũng như trong quá trình phát triển. Kiểm toán
báo cáo tài chính là một hoạt động đặc trưng và nằm trong hệ thống kiểm toán
nói chung. Cũng như mọi loại hình kiểm toán khác, để thực hiện chức năng
xác minh và bày tỏ ý kiến về các bảng khai tài chính của doanh nghiệp về tính
trung thực được trình bày trên báo cáo tài chính.
Trong giai đoạn hiện nay có nhiều chủ thể kiểm toán khác nhau nhưng
kiểm toán độc lập ngày càng phát triển. Sau Nghị định số 105 / NĐ-CP của
Chính phủ quy định về hoạt động của kiểm toán độc lập đã tạo hành lang
pháp lý rõ ràng và tạo môi trường thuận lợi cho các công ty kiểm toán thành
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 2
lập. Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam (CPA VIETNAM) cũng ra đời
trong hoàn cảnh đó.

Để thích ứng với nhu cầu phát triển của nền kinh tế kiểm toán đã trở
thành hoạt động không thể thiếu của mỗi doanh nghiệp.Kiểm toán đã góp
phần hướng dẫn nghiệp vụ, nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và năng
lực quản lý cho mỗi doanh nghiệp. Đồng thời kiểm toán còn tạo niềm tin cho
những người quan tâm đến thực trạng tài chính, kết quả hoạt động kinh doanh
của doanh nghiệp. Tiền lương là khoản mục chi phí khá quan trọng trong mỗi
doanh nghiệp vì nó ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích của mỗi lao động cũng như
ảnh hưởng tới kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đó.
Do đó việc xây dựng chính sách tiền lương hợp lý, kết hợp hài hòa giữa lợi
ích của cá nhân và lợi ích của doanh nghiệp sao cho hiệu quả và tiết kiệm nhất
là mong muốn của mỗi doanh nghiệp hiện nay. Nhận thức được tầm quan
trọng của vấn đề này, trong thời gian thực tập tại Công ty Hợp danh Kiểm
toán Việt Nam em dã chọn đề tài: “Hoàn thiện quy trình kiểm toán tiền lương
và các khoản trích theo lương trong kiểm toán tài chinh do Công ty Hợp danh
Kiểm toán Việt Nam thực hiện”
Ngoài lời nói đầu chuyên đề của em bao gồm 3 phần
Phần I: Tổng quan chung về Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam
Phần II: Thực trạng kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương trong
kiểm toán tài chính do Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam thực hiện.
Phần III: Một số nhận xét và kiến nghị nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán
tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán tài chính do Công ty
Hợp danh Kiểm toán Việt Nam thực hiện
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 3
PHẦN I
TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY HỢP DANH KIỂM TOÁN VIỆT NAM
(CPA VIETNAM)
1. Quá trình hình thành phát triển của CPA VIETNAM
Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam là một chủ thể hoạt động trên lĩnh
vực kiểm toán và tài chính.

Tên giao dịch của công ty : Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam.
Tên tiếng Anh : VietNam Auditing Partnership Company
Tên viết tắt : CPA VietNam
Trụ sở : Nhà 17C2, Đường Trung Yên, Cầu Giấy, Hà Nội
Điện thoại: (04)7832121
Fax : (04)7832122
Website: www.cpavietnam.com.vn
Công ty Hợp danh Kiểm toán Việt Nam được thành lập trên cơ sở
Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh số 0105000002 của Sở kế hoạch và Đầu
tư thành phố Hà Nội cấp ngày 23/06/2004. Đây là công ty hợp danh đầu tiên
về kiểm toán được thành lập và thực hiện hoạt động kiểm toán độc lập tại
Việt Nam theo Nghị định số 105/2004/NĐ-CP ngày 30/3/2004 của Chính phủ
về kiểm toán độc lập tại Việt Nam. Theo đó Công ty chịu trách nhiệm vô hạn
đối với khách hàng về kết quả của các cuộc kiểm toán. Công ty có 3 sáng lập
viên đều là những kiểm toán viên đã làm việc trong các công ty kiểm toán nhà
nước.
CPA VIETNAM có tổng số vốn điều lệ là 2.25 tỷ VNĐ với sự góp vốn của
các thành viên hợp danh. Nguồn vốn chủ yếu là sự đóng góp bằng tài sản của
bốn thành viên hợp danh. CPA VIETNAM có thị trường rộng khắp trên cả
nước bao gồm các loại hình doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế và
trong tương lai còn mở rộng thị trường sang Đông Nam Á.
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 4
Mục tiêu hoạt động của công ty là “CPA VIETNAM đi cùng sự phát
triển của doanh nghiệp”. Công ty hoạt động theo nguyên tắc độc lập, khách
quan, chịu trách nhiệm vật chất và giữ bí mật cho khách hàng. Công ty luôn
coi trọng chất lượng dịch vụ, hiệu quả tài chính và uy tín nghề nghiệp. Đặc
biệt quan tâm tới đời sống vật chất tinh thần cho cán bộ nhân viên trong công
ty.
Phương châm hoạt động của CPA VIETNAM là phấn đấu trở thành

một trong những Công ty kiểm toán hàng đầu ở Việt Nam và trong khu vực,
với chất lượng cao vượt trên sự mong đợi của khách hàng.
Với sự thông hiểu về môi trường kinh doanh và luật pháp tại Việt
Nam, kết hợp với việc không ngừng mở rộng và phát triển các mối quan hệ
với các tổ chức quốc tế nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ ngang
tầm quốc tế , CPA VIETNAM tự hào là công ty hợp danh kiểm toán của Việt
Nam cung cấp các dịch vụ chuyên ngành với chất lượng cao và mang lại hiệu
quả cho khách hàng qua dịch vụ đã cung cấp. CPA VIETNAM trở thành một
hãng chuyên ngành cung cấp các dịch vụ có chất lượng quốc tế và hiệu quả
cho khách hàng .
Do nhu cầu mở rộng và phát triển hoạt động kinh doanh, từ khi thành
lập đến nay công ty đã 3 lần chuyển địa điểm. Ban đầu, công ty có trụ sở ở 43
Kim Đồng. Sau đó, chuyển đến 1005/1010 - tầng 10 - toà nhà 18T2 Khu đô
thị Trung Hoà – Nhân Chính, Thanh Xuân, Hà Nội, Việt Nam. Hiện nay, trụ
sở của công ty ở Nhà 17C2, Đường Trung Yên, Cầu Giấy, Hà Nội. Công ty
có mở một chi nhánh đại diện ở phía Nam : 1005 lầu 10, Tòa nhà 159 Điện
Biên Phủ, Phường 15 Quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh. Trên thực tế, các
loại dịch vụ mà công ty cung cấp ngày càng đa dạng. Ban đầu, Công ty chỉ
mới cung cấp dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính, xác định giá trị doanh
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 5
nghiệp và kiểm toán quyết toán vốn đầu tư. Xu hướng công ty sẽ mở rộng các
loại hình dịch vụ khác mà đặc biệt là tư vấn về thuế.
1. Tổ chức Bộ máy quản lý của CPA VIETNAM
Sơ đồ 1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý của Công ty
Tổ chức bộ máy quản lý của công ty bao gồm:
- Hội đồng Thành viên Hợp danh
- Ban Giám đốc(Có 1 Giám đốc và 4 Phó Giám đốc)
- Hội đồng khoa học
- Phòng hành chính tổng hợp.

- Phòng đào tạo.
- Phòng tư vấn.
- Phòng công nghệ thông tin.
- Phòng quan hệ quốc tế.
- Phòng nghiệp vụ 1- 5
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Hội đồng Hợp danh
Ban Giám đốc Hội đồng
khoa học
Phòng
hành
chính
tổng
hợp
Phòng
đào tạo
Phòng
tư vấn
Các
phòng
nghiệp
vụ
Phòng
kiểm toán
ĐTXDCB
Chi
nhánh
miền
Nam
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 6

- Phòng kiểm toán xây dựng cơ bản.
Đứng đầu công ty là Hội đồng Thành viên Hợp danh bao gồm 8 thành
viên có trình độ chuyên môn và uy tín nghề nghiệp và đều có chứng chỉ CPA
VIETNAM do Bộ Tài Chính cấp và chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của
mình về các nghĩa vụ của công ty.Hội đồng Thành viên Hợp danh là cơ quan
quyết định cao nhất của công ty. Trong quá trình hoạt động, các Thành viên
Hợp danh phân công nhau đảm nhiệm các chức trách quản lý và kiểm soát
hoạt động của công ty và cử một người trong số họ đảm nhiệm chức trách
Giám đốc công ty. Quy chế hoạt động của Hội đồng thành viên Hợp danh do
Hội đồng quyết định.
Ban giám đốc gồm 5 người gồm 1 Giám đốc và 4 Phó Giám đốc. Ban
Giám đốc chịu trách nhiệm điều hành, quản lý mọi hoạt động trong Công ty.
Trong đó 1 Phó Giám đốc phụ trách Đảng, Đoàn thể; 1 Phó Giám đốc quản lý
phòng đầu tư xây dựng cơ bản; 1 Phó Giám đốc quản lý về nghiệp vụ; 1 phó
Giám đốc quản lý về nghiệp vụ và hành chính.
Hội đồng khoa học bao gồm nhiều nhà chuyên môn, thạc sỹ giàu kinh
nghiệm và có uy tín nghề nghiệp để quyết định các vấn đề nghiệp vụ còn đang
tranh luận trong Ban Giám đốc, các uỷ viên Hội đồng cố vấn do Công ty mời
tham gia.
Các Phòng và chức năng chuyên môn:
• Phòng hành chính tổng hợp : Phụ trách về tổ chức; về tài chính ; về
quản trị , giải quyết các công việc hành chính, về văn thư lưu trữ và công việc
đối ngoại
• Phòng đào tạo: Với đội ngũ chuyên gia đào tạo của trung tâm đào tạo
CPA Việt Nam bao gồm các chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực
giảng dạy, nghiên cứu và thực hành kế toán, kiểm toán ở Việt Nam phối hợp
chặt chẽ với các chuyên gia nước ngoài. Trung tâm đào tạo CPA Việt Nam
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 7
thường xuyên tổ chức các chương trình đào tạo về kế toán, tài chính,, quản trị

kinh doanh, kiểm toán quốc tế, thuế… tại các doanh nghiệp hoặc tại các địa
phương nhằm cập nhật kiến thức cũng như việc cung cấp các thong tin hữu
ích cho các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Kết thúc khoá học
CPA VIETNAM cấp chứng chỉ đào tạo cho người tham dự khoá học.
Với đặc thù ngành, đặc thù loại hình doanh nghiệp của khách hàng, trung tâm
đào tạo CPA VIETNAM sẽ tổ chức các chương trình đào tạo phù hợp và theo
yêu cầu của khách hàng.
Ngoài ra, trung tâm đào tạo CPA VIETNAM còn thường xuyên tổ chức các
hội thảo chuyên ngành tại Hà Nội và các địa phương nhằm nhận được các
thông tin vướng mắc về chính sách tài chính để kiến nghị với Bộ Tài chính
giải quyết.
• Phòng tư vấn.
CPA VIETNAM xác định rằng thuế là một vấn đề hết sức quan trọng
và là mối quan tâm lớn của các doanh nghiệp. Theo đó, dịch vụ tư vấn nói
chung, dịch vụ tư vấn thuế nói riêng của CPA Việt Nam luôn mang lại hiệu
quả cao cho các doanh nghiệp bởi sự kết hợp giữa đội ngũ chuyên gia tư vấn
thuế giàu kinh nghiệm vủa CPA VIETNAM cùng với sự quan hệ chặt chẽ và
mật thiết với Bộ Tài chính, Tổng Cục thuế và các cơ quan thuế địa phương.
CPA VIETNAM luôn trợ giúp các khách hàng trong việc lập kế
hoạch và tính toán một cách hiệu quả các sắc thuế được áp dụng tại từng
doanh nghiệp cụ thể nhằm hỗ trợ cho mục đích kinh doanh của họ, đồng thời
trợ giúp cho khách hàng giảm ảnh hưởng của thuế đến các giao dịch kinh
doanh.
CPA VIETNAM luôn thực hiện dịch vụ tư vấn thiết lập và tổ chức hệ
thống kế toán doanh nghiệp, dự án quốc tế tài trợ và các tổ chức khác.
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 8
CPA VIETNAM trợ giúp cho các nhà đầu tư nước ngoài vào Việt
Nam về các thủ tục cần thiết như thành lập doanh nghiệp, thuê đất của nhà
nước, tuyển dụng nhân sự và thiết lập các mối quan hệ kinh doanh với các đối

tượng khác nhau.
Ngoài việc tư vấn thuế, Phòng tư vấn còn trợ giúp các vấn đề về tư
vấn kế hoạch tài chính công ty, tư vấn nguồn nhân lực, tư vấn quản lý doanh
nghiệp và tư vấn ứng dụng công nghệ thông tin, đặc biệt về vấn đề cài đặt và
sử dụng phần mềm kế toán.
CPA VIETNAM tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp phục vụ cho
việc chuyển đổi hình thức sở hữu công ty, tham gia thị trường chứng khoán,
góp vốn liên doanh, hợp danh, hợp đồng hợp tác kinh doanh…
Các phòng nghiệp vụ 1, 2, 3, 4, 5, 6: trực tiếp tiến hành các hoạt động
cung cấp dịch vụ cho khách hàng như kiểm toán, tư vấn…Ở mỗi phòng này
có 1 trưởng phòng, 1 phó phòng và khoảng 7 đến 8 kiểm toán viên khác.
2. Kết quả hoạt động kinh doanh và tình hình tài chính của Công ty
Sau gần 3 năm hoạt động, CPA VIETNAM đã gặt hái được khá nhiều
thành công trong công việc nâng cao chất lượng các mặt và mở rộng quy mô.
Bảng 1: Hai chỉ tiêu quan trọng của CPA VIETNAM
Đơn vị : Triệu đồng
Chỉ tiêu Năm 2004 Năm 2005 Năm 2006
Doanh thu 500 6000 9000
Thu nhập bình quân 2.3 2.5 3
Theo bảng trên ta có thể thấy doanh thu của Công ty tăng nhanh
chóng. Cụ thể năm 2004 doanh thu mới chỉ 500 triệu đồng mà sau một năm
doanh thu đã tăng lên 6000 triệu đồng và cho đến năm 2006 doanh thu tăng
lên 9000 triệu đồng. Có được sự phát triển vượt bậc như vậy là do sau 3 năm
hoạt động Công ty đã tạo được uy tín trên thị trường kiểm toán. Điều này
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 9
chứng tỏ uy tín của Công ty ngày càng được nâng cao, số lượng khách hàng
ngày càng tăng đáng kể. Tuy nhiên do thời gian hoạt động chưa lâu và mục
tiêu ban đầu của Công ty là tạo uy tín với khách hàng nên so với các Công ty
khác doanh thu của Công ty chưa cao. Bên cạnh đó doanh thu của từng loại

dịch vụ cũng tăng đáng kể đặc biệt là trong lĩnh vực kiểm toán báo cáo tài
chính. Mục tiêu trong những năm tới của Công ty là phát triển doanh thu
trong lĩnh vực đào tạo đồng thời không làm giảm doanh thu của các loại hình
dịch vụ khác
Về nhân sự, nhận thức trình độ và năng lực nhân viên là yếu tố hàng
đầu đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của Công ty. Hàng năm, một mặt
Công ty không ngừng tuyển thêm đội ngũ nhân viên mới đã tốt nghiệp đại học
đang đi làm trong các lĩnh vực liên quan, mặt khác Công ty luôn chú trọng
đào tạo một cách liên tục và bài bản các nhân viên trong Công ty. Thực tế số
lượng nhân viên trong Công ty đã tăng từ hơn 10 người (năm 2004) lên trên
80 người (năm 2006) và đội ngũ kiểm toán viên đều có ít nhất, một bằng đại
học hoặc thạc sĩ .Trong Công ty có 10 người đã có bằng kiểm toán viên do bộ
tài chính cấp .Xu hướng trong những năm tiếp theo Công ty sẽ tăng cường đội
ngũ kiểm toán viên cả về số lượng và chất lượng năm tiếp theo Công ty dự
định sẽ tuyển thêm từ 15 đến 20 kiểm toán viên chưa kể các nhân viên khác,
đồng thời Công ty đang khuyến khích và tạo mọi điều kiện cả về chi phí, thời
gian… để cho nhân viên học và thi lấy các chứng chỉ CPA, BMA… của Việt
Nam và quốc tế .
Về cơ sở vật chất, do nhu cầu thực tế và để tăng chất lượng dịch vụ cung
cấp, Công ty đã có nhiều cố gắng để đáp ứng .Cụ thể ,về trụ sở giao dịch ban
đầu ở Kim Đông nay đã chuyển đến số 17 lô 2c khu đô thị Trung Yên đường
Trung Hòa quận Cầu Giấy Hà Nội là một địa điểm trung tâm có khả năng
giao dịch tốt hơn , đồng thời mở thêm một chi nhánh ở thành phố Hồ Chí
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 10
Minh .Ngoài các thiết bị làm việc tại Công ty, Công ty đã cố gắng trang bị
60% máy tính xách tay trên tổng số nhân viên , cung cấp các phương tiện đi
lại thuận lợi nhất khi nhân viên đi kiểm toán cho khách hàng .Công ty đang cố
gắng để trang bị máy tính xách cho toàn bộ nhân viên cũng như các phương
tiện khác .

Để có thể tăng cường được về cơ sở vật chất cũng như đội ngũ nhân
viên, thì nguồn vốn và doanh thu của Công ty hàng năm đã tăng đáng kể. Do
đặc điểm của loại hình dich vụ kiểm toán là không cần nhiều vốn nên nguồn
vốn ban đầu khi thành lập chỉ là 2 tỷ. Sau hơn 2 năm hoạt động, nguồn vốn
của Công ty đã tăng lên khoảng 8 tỷ (2006). Như vậy nguồn vốn đã tăng lên
khá nhanh theo cấp số nhân.Về doanh thu tăng lên 6 tỷ , năm 2006 do đang
trong thời kì quyết toán nên chưa có số liệu cụ thể, nhưng theo ước tính là 8
đến 9 tỷ đồng. Thực tế doanh thu của Công ty có thể lớn hơn. Do thiếu kiểm
toán viên nên Công ty đã phải từ chối một số hợp đồng kiểm toán. Điều đó
chứng tỏ các doanh nghiệp dành cho Công ty CPA VIETNAM một sự tin
tưởng.
3. Các loại hình dịch vụ của Công ty
Với mong muốn tạo thế đứng vững chắc trong thị trường kiểm toán,
CPA VIETNAM không ngừng mở rộng các lĩnh vực kinh doanh và cung cấp
dịch vụ ngày càng cao cho khách hàng. Hiện nay CPA VIETNAM cung cấp
các loại hình dịch vụ cho khách hàng bao gồm:
• Kiểm toán báo cáo tài chính: Gồm kiểm toán báo cáo tài chính vì mục
đích thuế và dịch vụ kiểm toán thuế, kiểm toán báo cáo quyết toán vốn đầu tư
hoàn thành ( kể cả kiểm toán báo cáo tài chính hàng năm ), kiểm toán thông
tin tài chính, kiểm toán báo cáo quyết toán dự án, kiểm tra thông tin tài chính
trên cơ sở các thủ tục thỏa thuận trước.
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 11
• Tư vấn tài chính : tư vấn xác định giá trị tài sản doanh nghiệp phục vụ cho
việc chuyển đổi hình thức sở hữu Công ty , góp vốn liên doanh, hợp danh,
hợp đồng hợp tác kinh doanh, tham gia thị trường chứng khoán.
• Tư vấn thuế : Tư vấn phương pháp tính thuế có hiệu quả cho doanh nghiệp
và phù hợp với pháp luật thuế hiện hành.
• Tư vấn nguồn nhân lực : Tư vấn cho doanh nghiệp về quản lý nguồn nhân
lực, quản lý quỹ tiền lương và các khoản trích theo lương.

• Tư vấn ứng dụng công nghệ thông tin : Công ty có một đội ngũ nhân viên
nhiều kinh nghiệm và năng lực trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đặc biệt là
việc áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kế toán.
• Tư vấn quản lý : Tư vấn thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả, xây
dựng quy chế tài chính cho doanh nghiệp, tư vấn quản lý tiết kiệm chi phí cho
doanh nghiệp, tư vấn lập dự án khả thi cho các doanh nghiệp trong giai đoạn
đầu, tư vấn đầu tư lựa chọn phương án kinh doanh cho doanh nghiệp, xác
định cơ cấu và chiến lược kinh doanh cho doanh nghiệp
• Dịch vụ kế toán: Cung cấp cho khách hàng các thông tin về chính sách kế
toán, tư vấn các phương pháp kế toán phù hợp với từng loại hình doanh
nghiệp.
• Dịch vụ định giá tài sản : Đề xuất các biện pháp và cơ sở pháp lý xử lý về
tài chính, công nợ, lao động và các vấn đề liên quan đến việc xác định giá trị
doanh nghiệp và cổ phần hoá doanh nghiệp.
• Dịch vụ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức tài chính, kế toán, kiểm toán và cấp
chứng chỉ đào tạo: Trung tâp đào tạo CPA Việt Nam thường xuyên tổ chức
các chương trình đào tạo về kế toán, tài chính, kiểm toán quốc tế, quản trị
kinh doanh, thuế… Tại các doanh nghiệp hoặc tại các địa phương nhằm cập
nhật kiến thức cũng như cung cấp các thông tin hữu ích cho các doanh nghiệp
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 12
thuộc mọi thành phần kinh tế. Kết thúc khoá học, CPA Việt Nam cấp chứng
chỉ đào tạo cho người tham gia khoá học.
Dịch vụ soát xét báo cáo tài chính: Soát xét các chỉ tiêu trên báo cáo tài
chính, từ đó đưa ra những nhận xét khái quát về khách hàng nhằm tư vấn giúp
doanh nghiệp có được những điều chỉnh kịp thời và đúng đắn.
5. Tổ chức bộ máy kế toán của Công ty
Do đặc điểm chung của loại hình Công ty cung cấp dịch vụ kiểm toán là
kế toán các phần hành khá đơn giản, chỉ tập trung và một số nghiệp vụ về
lương về tạm ứng , ghi nhận doanh thu hợp đồng, chi phí công tác, phương

pháp quản lí hơn nữa CPA VIETNAM lại có quy mô chưa lớn, số loại hình
dịch vụ cung cấp trên thực tế chưa nhiều nên khối lượng công việc kế toán
còn ít và không phức tạp. Đặc biệt Công ty còn cung cấp cho khách hàng dịch
vụ kế toán nên nhân viên trong Công ty có thể tự thực hiện được công việc kế
toán . Vì vậy Công ty hiện nay chỉ có hai nhân viên làm công tác kế toán và
cả hai đều thuộc phòng hành chính tổng hợp. Hai nhân viên kế toán được
phân công công việc ,một người thực hiện hoạch toán kế toán các nghiệp vụ
kinh tế còn một người làm thủ quỹ. Do khối lượng công việc ít và đơn giản
nên hai nhân viên kế toán cồn hỗ trợ cho Công ty trong các lĩnh vực khác như
văn thư ,lưu trữ …Theo quy chế của Công ty :
Kế toán viên có nhiệm vụ :
• Tiếp nhận, xử lí chứng từ gốc, lập phiếu thu, chi và trình duyệt
• Phát hành hoá đơn GTGT theo yêu cầu của phòng nghiệp vụ
• Giao dịch ngân hàng, kê khai nộp thuế
• Tính và trích nộp BHXH, BHYT, kinh doanh và đoàn phí công đoàn
• Lập và quản lý sổ tài sản, sổ công cụ lao động của Công ty
• Theo dõi và thanh toán các khoản công nợ, điện nước điện thoại cá nhân,
tiền thuê nhà …
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 13
• Lập bảng thanh toán lương, thu nhập và thuế thu nhập cá nhân
• Thực hiện kế toán chi tiết, kế toán tổng hợp
• Kê khai lập báo cáo tài chính, cung cấp các thông tin kinh tế hàng tháng và
định kì theo quy định của nhà nước đáp ứng yêu cầu quản lý của ban giám
đốc và các cơ quan hữu quan
• Lập báo cáo kê khai thuế
• Kiểm tra, thanh lý kịp thời những tài sản hư hỏng không còn sử dụng được
và những tài sản không cần dụng
• Công việc hành chính khác
Thủ quỹ có nhiệm vụ:

• Chịu trách nhiệm trước Giám đốc và Công ty và trước pháp luật Việt Nam
về quản lý an toàn tiền và các trái phiếu có giá trị như tiền cùng vàng bạc, kim
khí quý, đá quý (nếu có) của công ty để tại két
• Thực hiện các nhiệm vụ thu tiền vào quỹ và chi tiền theo chứng từ được
duyệt
• Nộp tiền, séc vào ngân hàng hoặc rút tiền từ ngân hàng về quỹ
• Lập và ghi sổ quỹ và tiền mặt
• Rút số dư tiền mặt theo tuần và lập báo cáo chi tiêu tiền mặt theo tháng
gửI cho kế toán trưởng và Giám đốc. Luôn luôn đảm bảo đủ số lượng tiền mặt
đáp ứng nhu cầu chi tiêu trong tuần
• Không để tồn quỹ tiền mặt quá 30 triệu đồng
• Nghiêm cấm thủ quỹ tự ý cho vay tiền đòi tiền hoặc nhận gửi tiền vào két
mà không có chứng từ theo quy định
• Thủ quỹ hoàn toàn chịu trách nhiệm vật chất về tiền
• Tham gia các công việc khác khi được huy động .
4. Thị trường khách hàng của Công ty
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 14
Khách hàng của CPA VIETNAM bao gồm các tổng Công ty, các
Công ty có vốn đầu tư nước ngoài, các Công ty nhà nước, Công ty đa Quốc
gia. Cùng với đội ngũ kiểm toán viên và các chuyên gia giàu kinh nghiệp
trong các lĩnh vực kế toán, kiểm toán, tài chính, thuế…Từ khi mới thành lập
cho đến nay hệ thống khách hàng của Công ty ngày càng tăng lên điều này thể
hiện ở số lượng khách hàng năm 2006 tăng gấp hai lần so với năm 2005.
Cũng nhờ đó mà uy tín Công ty ngày càng được cao hơn. Hệ thống khách
hàng của Công ty gồm:
- Các Công ty thành viên của Tổng Công ty Điện lực Việt Nam
+ Công ty truyền tải điện 1
+ Công ty truyền tải điện 4
+ Điện lực Vĩnh Phúc

+ Điện lực Phú Thọ
+ Điện lực Thanh Hóa
+ Điện lực Nghệ An
+ Công ty Tư vấn kinh doanh điện 1
+ Nhà máy thủy điện Hòa Bình
- Các Công ty thành viên của Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam
+ Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Quảng Ninh
+ Công ty Bảo hiểm Nhân thọ Tuyên Quang
+ Các Công ty cổ phần Chứng khoán Bảo Việt
+ Các Công ty Chứng khoán
- Các dự án do Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển Châu Á tài trợ
+ Dự án giáo dục tiểu học
+ Dự án phát triển hạ tầng cơ sở nông thôn
+ Dự án dân số sức khỏe gia đình
+ Dự án hỗ trợ y tế Quốc gia
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 15
+ Dự án đa dạng hóa Nông Nghiệp
+ Dự án tín dụng nông thôn
Ngoài ra còn rất nhiều khách hàng thuộc các lĩnh vực khác nhau như các
Công ty thuộc Tổng Công ty Than Việt Nam, Tổng Công ty Bưu chính Viễn
thông Việt Nam,… Khách hàng của CPA VIETNAM ở hầu hết các tỉnh và
thành phố trong cả nước. Từ đó giúp các doanh nghiệp được kiểm toán nâng
cao công tác quản lý tài chính kế toán, cũng như hoàn thiện tốt hơn hệ thống
kế toán, hệ thổng kiểm soát nội bộ.
Qua thị trường khách hàng rộng lớn của CPA VIETNAM có thể thấy rõ
vị trí của Công ty trong toàn ngành kiểm toán.
6. Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty
Thông thường khi tiến hành kiểm toán báo cáo tài chính CPA
VIETNAM thường tiến hành qua những bước công việc cụ thể sau:

Đối với từng khách hàng khác nhau trình tự kiểm toán trên có thể áp dụng
toàn bộ hay áp dụng ở một số giai đoạn nhất định. Như đối với khách hàng
mới CPA VIETNAM thường tập chung ở giai đoạn đầu để giảm bớt mức độ
cho giai đoạn sau. Nếu khách hàng là khách hàng thường xuyên thì công việc
giảm nhẹ ở giai đoạn đầu và tập chung vào giai đoạn tiếp theo. Tuy nhiên ở
mỗi cuộc kiểm toán CPA VIETNAM đều thực hiện đầy đủ các giai đoạn đã
đưa ra nhằm thu được những bằng chứng chất lượng và đạt hiệu quả cao nhất
Các công việc được thực hiện trước khi kiểm toán
- Gửi thư chào hàng đến khách hàng
- Tiến hành khảo sát tìm hiểu hoạt động sản xuất kinh doanh của khách
hàng sau khi nhận được thư mời kiểm toán. Trong trường hợp là khách hàng
cũ thì kiểm toán viên có thể tìm hiểu khách hàng qua hồ sơ kiểm toán năm
trước đó. Việc tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng thường được
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 16
tìm hiểu để đánh giá khả năng chập nhận kiểm toán và ký hợp đồng kiểm
toán.
Lập kế hoạch kiểm toán
Trong quá trình kiểm toán kiểm toán viên có thể sử dụng hai cách tiếp
cận cơ bản là tiếp cận dựa trên kiểm tra chi tiết số liệu và tiếp cận dựa trên hệ
thống. Để có thể lựa chọn phương pháp kiểm toán phù hợp kiểm toán viên có
thể căn cứ vào những tiêu thức sau nhằm lựa chọn phương pháp kiểm toán
cho phù hợp với từng trường hợp cụ thể.
Phương pháp tiếp cận dựa trên hệ thống được sử dụng khi:
Khó có thể đảm bảo thu được bằng chứng kiểm toán bằng các cách
khác đối với mục tiêu kiểm toán như những mục tiêu đối với các cơ sở dẫn
liệu
Khách hàng yêu cầu kiểm toán viên đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
hay kiểm toán viên quyết định làm như vậy
Kiểm toán viên có thể tiến hành sớm, dàn trải theo thời gian hoặc vận

hàng theo nghiệp cụ và hơn thế nữa cuộc kiểm toán có thể hoàn thành trước
thời hạn.
Phương pháp tiếp cận chi tiết thường được sử dụng khi:
Phương pháp tiếp cận số liệu có hiệu quả hơn đối với một số mục tiêu
kiểm toán nhất định.
Kiểm toán viên quan tâm tới những rủi ro sai sót đáng kể đối với những
mục tiêu kiểm toán nào đó và kiểm toán viên tiến hành xử lý những sai sót đó
bằng những thủ tục kiểm tra chi tiết số liệu.
Kiểm toán viên kết luận rằng hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng
không có hiệu lực đối với những mục tiêu kiểm soát nào đó
Khái quát về phương pháp này được thể hiện ở sơ đồ sau:
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 17
Sơ đồ 2: Các phương pháp tiếp cận kiểm toán
Phương pháp theo hệ thống Phương pháp theo chi tiết số liệu
Thực hiện kế hoạch kiểm toán
- Thực hiện các bước kiểm tra hệ thống và đánh giá.
- Thực hiện các bước kiểm tra chi tiết và đánh giá kết quả kiểm tra.
- Thực hiện các soát xét báo cáo tài chính
Kết thúc kiểm toán
Xem xét và giải thích các phát hiện kiểm toán bao gồm:
- Soát xét giấy tờ làm việc của kiểm toán viên
- Đánh giá các bằng chứng kiểm toán
Lập báo cáo kiểm toán và thư quản lý
Họp đánh giá và rút kinh nghiệm
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Phương pháp tiếp cận
kiểm toán
Tìm hiểu hoạt động kinh
doanh của khách h ngà

Các thủ tục phân
tích
Kiểm tra chi tiết
Kiểm tra hệ thống
kiểm soát nội bộ
Kiểm tra chi tiết
Các thủ tục phân
tích
Tìm hiểu hoạt động kinh
doanh của khách hàng
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 18
PHẦN II
THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC
KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN TÀI CHÍNH
DO CÔNG TY HỢP DANH KIỂM TOÁN VIỆT NAM THỰC HIỆN
1. Quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương do CPA
VIETNAM thực hiện
Chu trình tiền lương nhân viên là một bộ phận cấu thành lên các khoản mục
trên báo cáo tài chính. Do vậy khi tiến hành kiểm toán chu trình này cũng
được CPA VIETNAM thực hiện theo trình tự chương trình kiểm toán do
Công ty xây dựng. Theo đó, kiểm toán chu trình tiền lương nhân viên được
thực hiện thông qua chi phí tiền lương và các khoản trích theo lương. Các
khoản mục này được thực hiện kiểm toán trong mối quan hệ mật thiết thể hiện
qua tham chiếu giấy tờ làm việc của kiểm toán viên. Trong cuộc kiểm toán
sau khi đánh giá chung vế tính trọng yếu của khoản mục phải trả người lao
động. Nhóm trưởng nhóm kiểm toán sẽ quyết định kiểm toán viên sẽ tiến
hành kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương. Trong kiểm toán tài
chính do CPA VIETNAM thực hiện thì quá trình kiểm toán tiền lương và các
khoản trích theo lương được thực hiện nhằm các mục tiêu sau:
Tính đầy đủ: Các khoản tiền lương, Bảo hiểm Xã hội, Bảo hiểm Y tế còn

phải trả cuối kỳ được hạch toán đầy đủ : Các khoản tiền lương, Bảo hiểm Xã
hội, Bảo hiểm Y tế đã được tính và tính đúng, đủ và đảm bảo phù hợp với
cam kết của doanh nghiệp
Trình bày và công bố: Đảm bảo : Các khoản tiền lương, Bảo hiểm Xã hội,
Bảo hiểm Y tế được trình bày và công bố phù hợp.
Chương trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương được
CPA VIETNAM thực hiện qua ba bước
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 19
Bước 1: Lập kế hoạch kiểm toán
Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán tại CPA VIETNAM các kiểm toán
viên tiến hành các công việc từ trước kiểm toán cho đến khi thiết kế chương
trình kiểm toán cụ thể. Đối với công việc trước kiểm toán kiểm toán viên tiến
hành
- Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán: Sau khi CPA VIETNAM chấp
nhận thư mời kiểm toán của khách hàng thì hai bên sẽ ký kết hợp đồng kiểm
toán
- Cử kiểm toán viên phụ trách: Vấn đề cử kiểm toán viên là một bước quan
trọng trong quá trình kiểm toán. Công việc này phụ thuộc và quu mô của cuộc
kiểm toán, từng phần hành kiểm toán và còn phụ thuộc vào chuyên môn và
nghiệp vụ của các kiểm toán viên. Trong một cuộc kiểm toán thông thường là
có 5 thành viên trong đó có 3 thành viên là kiểm toán viên và 2 thành viên là
trợ lý kiểm toán. Ngoài nhóm kiểm toán tham gia thì Ban Giám đốc CPA
VIETNAM còn trực tiếp giám sát và soát sét cuộc kiểm toán.
- Tìm hiểu khách hàng: Kiểm toán viên tiến hành tìm hiểu khách hàng qua :
+ Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng
+ Tìm hiểu môi trường kiểm soát và hệ thống kế toán
+ Thực hiện các bước phân tích tổng quát
+ Xác định mức trọng yếu
+ Tìm hiểu chế độ lao động và tiền lương của Công ty khách hàng

Sau khi tìm hiểu các thông tin về khách hàng cũng như thực hiện các thủ
tục phân tích tổng quát tình hình tài chính của doanh nghiệp. Kiểm toán viên
chỉ tiến hành phân tích thông qua việc so sánh, đối chiếu số liệu của năm tài
chính hiện hành với số liệu của năm trước là chủ yếu là phát hiện ra những
biến động bất thường và có ảnh hưởng đến việc lập kế hoạch, thiết kế chương
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 20
trình kiểm toán. Kiểm toán viên tiến hành xác định mức độ trọng yếu, sau khi
lập kế hoạch kiểm toán kiểm toán viên tiến hành thực hiện kiểm toán.
Bước 2: Thực hiện kế hoạch kiểm toán
- Thực hiện thử nghiệm kiểm soát: Để đảm bảo việc thiết kế các thủ tục
kiểm toán thích hợp và có khả năng phát hiện những khả năng sai phạm tiềm
tàng của doanh nghiệp trong chu trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích
theo lương thì kiểm toán viên phải tiến hành phỏng vấn, điều tra và thu thập
các văn bản và chế độ chính sách tiền lương làm cơ sở cho việc ghi chú về hệ
thống kiểm toán tại đơn vị. Các tài liệu kiểm toán viên thu thập như: Quy chế
tuyển dụng lao động và ký kết hợp đồng, quy chế chấm công và ghi nhận kế
quả sản xuất…Kiểm toán viên có thể tiến hành phỏng vấn nhân viên kế toán,
quản đốc phân xưởng, Ban Giám đốc về chính sách tiền lương được phê
duyệt…Ngoài ra kiểm toán viên có thể tiến hành quan sát điều tra việc chấm
công, hạch toán và ghi sổ. Sau khi tiến hành các thủ tục kiểm toán trên kiểm
toán viên tiến hành lập bảng ghi chú hệ thống của Công ty khách hàng.
- Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với tiền lương và các khoản trích theo
lương:
Bảng 2: Thử nghiệm cơ bản đối với tiền lương và các khoản trích theo
lương
Thủ tục kiểm toán cơ bản
Thực hiện thủ tục phân tích
- So sánh số dư tài khoản chi phí tiền lương với các năm trước
- So sánh tỷ lệ chi phí lương / doanh thu kỳ này so với kỳ trước

- So sánh tỷ lệ chi phí nhân công trực tiếp trong tổng chi phí kinh doanh /
doanh thu với các năm trước
- So sánh các tài khoản chi tiết về Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh
phí công đoàn được tính dồn của kỳ này so với kỳ trước
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 21
- Ước tính quỹ lương, Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh phí công
đoàn và đối chiếu với số thực tế
Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết
- Đối với tài khoản 334
+ Xem xét việc giải trình trên thuyết minh báo cáo tài chính để tìm hiểu
xem Công ty có sự thay đổi nào trong chính sách tiền lương kỳ này sang
kỳ khác không?
+ Khảo sát tiền lương khống: Kiểm toán viên tiến hành chọn mẫu một số
bảng tính lương để tiến hành việc kiểm tra việc tính lương cho người lao
động. So sánh số giờ công và sản phẩm hoàn thành thực tế, kiểm tra số
liệu trên sổ lương, các sổ chi tiết tiền lương…
+ Khảo sát nhân viên khống: Chọn mẫu một số nhân viên trên danh sách
trả lương của đơn vị, tiến hành kiểm tra ngược lên Hồ sơ cá nhân và Hợp
đồng lao động được lưu trữ trên phòng nhân sự
- Đối với tài khoản 3382,3383,3384: Kiểm toán viên so sánh số dư tài
khoản đó với số liệu trên bảng trích Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế, Kinh
phí công đoàn, các bảng kê khai phải nộp và đối chiếu với việc thanh toán
các khoản đó kết hợp với việc kiểm tra chứng từ thanh toán tiền, thủ tục
phê duyệt và thông báo với cơ quan bảo hiểm.
- Đối với tài khoản chi phí tiền lương TK 622, 627, 641, 642: So sánh chi
phí lương kỳ này với chi phí lương kỳ trước nhằm phát hiện những biến
động bất thường. Đồng thời kiểm toán viên kiểm tra tổng số tiền làm thêm
ca, thêm giờ có phù hợp trên thực tế không?
Bước 3: Kết thúc kiểm toán

Sau khi thực hiện các thủ tục kiểm toán chu trình tiền lương và các khoản
trích theo lương kiểm toán viên sẽ thống nhất với đơn vị về các bút toán điều
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 22
chỉnh, đánh giá những sai sót trọng yếu không được điều chỉnh, một số kiến
nghị về hệ thống kiểm soát nội bộ và xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày
lập Báo cáo tài chính rồi rà soát đánh giá lại kết quả và lập báo cáo kiểm toán.
2. Kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương tại Nhà máy Đóng
tàu Hạ Long do CPA VIETNAM thực hiện
2.1. Khái quát về nhà máy đóng tàu Hạ Long
Nhà máy Đóng tàu Hạ Long là đơn vị thành viên, hạch toán độc lập trực
thuộc tổng Công ty Công nghiệp Tàu thủy Việt Nam, được thành lập theo
quyết định số 371/QĐ/TCCB-LĐ ngày 19/03/1993 của Bộ trưởng Bộ Giao
thông vận tải.
Nhà máy có trụ sở giao dịch tại Phường Giếng Đáy Thành phố Hạ Long,
tỉnh Quảng Ninh
Nhà máy có xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh
đóng mới và sản xuất tàu thủy, sản xuất, phục hồi, lắp đặt phụ tùng, thiết bị cơ
khí giao thông vận tải và các sản phẩm dịch vụ công nghiệp khác; ứng dụng
các tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ vào sản xuất kinh doanh, liên kết liên
doanh với các thành phần kinh tế trong và ngoài nước thuộc lĩnh vực công
nghiệp tàu thủy, tổ chức sản xuất theo tiêu chuẩn quy trình công nghệ đóng và
sửa chữa tàu thủy; phục hồi phương tiện giao thông vận tải; tổ chức dịch vụ
kỹ thuận công nghệ, thiết kế, sửa chữa phục hồi thiết bị phương tiện nổi, thực
hiện dịch vụ gia công kết cấu kim loại, tổ chức sản xuất đất đèn khi công
nghiệp đáp ứng nhu cầu sản xuất của nhà máy và thị trường. Kinh doanh vật
tư phụ tùng phụ kiệm trang thiết bị , phương tiện vận tải thủy, các dịch vụ vận
chuyển, xếp dỡ hàng hóa, dịch vụ thuyền viên, tổ chức bồi dưỡng đội ngũ cán
bộ công nhân viên chức đáp ứng nhu cầu kinh doanh của nhà máy. Đề xuất
với tổng Công ty và nhà nước về cơ chế chính sách phát triển ngành công

nghiệp tàu thủy
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 23
2.2. Lập kế hoạch kiểm toán
- Phân công công việc
Nhóm kiểm toán gồm 06 người trong đó có 02 người phụ trách kiểm toán
tiền lương nhân viên
- Xây dựng phương pháp tiếp cận
Các nghiệp vụ liên quan đến tiền lương nhân viên là những nghiệp vụ
thông thường trong hạch toán. Vì vậy để kiểm toán phần hành này kiểm toán
viên của CPA VIETNAM xây dựng phương pháp tiếp cận theo phương pháp
hệ thống. Điều này có nghĩa là công tác kiểm toán bắt đầu từ việc phân tích
dựa trên hệ thống kiểm soát nội bộ lấy kiểm soát nội bộ làm căn cứ để đưa ra
thủ tục phân tích thích hợp.
- Đặc điểm chi tiết của khách hàng
Những hiểu biết sơ bộ về khách hàng mà Ban Giám đốc và các kiểm toán
viên nắm được chỉ phục vụ ra quyết định ký hợp đồng với khách hàng. Tuy
nhiên khi vào công việc cụ thể kiểm toán viên phải hiểu chi tiết về khách
hàng. Nhóm kiểm toán viên kiểm toán tiền lương nhân viên của CPA
VIETNAM đã tiến hành tìm hiểu chi tiết về lĩnh vực tiền lương qua những
phần sau:
+ Về tổ chức công tác kế toán tiền lương tại nhà máy đóng tàu Hạ Long:
Tại nhà máy việc chia lương được phát hành thành hai kỳ và đại diện các
phòng ban tổ đội ký nhận tiền lương. Danh sách ký nhận tiền lương được giữ
lại ở các phòng ban. Tại các tổ đội định kỳ sẽ chuyển danh sách ký nhận tiền
lương về khối cơ quan.
+ Về phương pháp tính lương được áp dụng tại nhà máy đóng tàu Hạ
Long: Quỹ lương năm của văn phòng nhà máy được xác định theo quyết toán
và theo đơn giá dự toán trong dự toán của công trình được duyệt. Việc tính
nguồn lương được duyệt như sau :

Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 24
Việc phân chia tiền lương tại nhà máy được tính theo lương khoán và
lương thời gian.
Qua việc quan sát phỏng vấn kiểm toán viên thấy rằng khi tuyển dụng
nhân viên thì trong hợp đồng có ghi rõ chức vụ, hệ số lương, lương cơ bản.
Các phòng ban liên quan sẽ được thông báo bằng văn bản kịp thời về sự biến
động nhân sự. Lao động được chấp nhận hồ sơ xin việc sẽ thử việc sau đó nếu
đảm bảo các yêu cầu và phù hợp với tình hình của đơn vị sẽ được tuyển chính
thức. Quyết định tuyển dụng có thông qua hợp đồng. Các phòng ban, tổ đội sẽ
có bảng chấm công để xác định ngày công thực tế, hệ số thi đua và giờ làm
thêm. Khi có căn cứ bảng châm công sẽ quy định để tính lương. Các khoản
khấu trừ phải thực hiện theo đúng quy định BHXH , BHYT, KPCĐ…
- Đánh giá kiểm soát nội bộ với tiền lương và các khoản trích theo lương
tại Nhà máy Đóng tàu Hạ Long
Qua tìm hiểu chi tiết về khách hàng nhóm kiểm toán đã có những
đánh giá sơ bộ về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Các kiểm toán
viên đã thống nhất đưa ra mức rủi ro kiểm soát tối đa với hệ thống kiểm soát
tối đa của khách hàng.Giảm mức rủi ro kiểm soát tối đa là điều kiệm để giảm
bớt các thử nghiệm cơ bản, xây dựng thực hiện các thủ tục một cách hợp lý.
Tuy nhiên để đạt được điều này nhóm kiểm toán viên đã đi vào tìm hiểu hiệu
quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ, họ sử dụng bảng câu hỏi để
đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Kiểm toán viên xem xét
hệ thống kiểm soát nội bộ về tiền lương của nhà máy có gì thay đổi so với
năm trước không. Kiểm toán viên đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ dựa vào
kết quả năm trước đó xem có gì thay đổi không. Ở đây kiểm toán viên chỉ
quan sát hệ thống kiểm soát nội bộ của nhà máy bằng xét đoán nghề nghiệp
của mình kiểm toán viên đưa ra nhận định, định hướng ban đầu về số lượng
bằng chứng kiểm toán thu thập được.Qua quan sát kiểm toán viên thấy rằng:
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp 25
Hệ thống kiểm soát nội bộ tại Nhà máy Đóng tàu Hạ Long hiệu quả rủi ro
kiểm toán thấp. Qua đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ và thực hiện các thủ
tục phân tích kiểm toán viên cho rằng rủi ro kiểm toán và rủi ro tiềm tàng của
nhà máy là thấp kết hợp với mức rủi ro mong muốn đặt ra kiểm toán viên xác
định rủi ro phát hiện cao và do đó số lượng thu thập bằng chứng cần thu thập
ít. Tuy nhiên đây chỉ là những định hướng ban đầu trong bước lập kế hoạch
kiểm toán. Sau khi tiến hành các công việc trên kiểm toán viên lên chương
trình kiểm toán tiền lương nhân viên tại nhà máy đóng tàu Hạ Long
Bảng 3: Chương trình kiểm toán chi phí tiền lương, phải trả công nhân viên
Thủ tục kiểm toán
Người thực
hiện
Tham chiếu
1. Tìm hiểu cách thức tính và thanh toán tiền
lương, tính và kê khai thuế TNCN, BHXH,
BHYT, KPCĐ đang áp dụng tại đơn vị.
2. Phân tích chi phí lương(nguồn lương) thực
tính trong mối quan hệ với doanh thu, so sánh
với các chỉ tiêu giao kế hoạch của HĐQT/Ban
giám đốc. So sánh chi phí lương kỳ này với kỳ
trước và giải thích chênh
3. Phân tích sự biến động số dư lương phải trả
cuối kỳ kiểm toán với kỳ trước, giải thích
nguyên nhân. Giải thích số dư cuối kỳ của tài
khoản phải trả công nhân viên
4. Lựa chọn một số nghiệp vụ chi lương phát
sinh trong năm kiểm tra, đối chiếu tới bằng
chứng sau:
- Bảng tổng hợp lương

- Phiếu chi thanh toán lương
5. Chọn một số nhân viên trong bảng lương
hàng tháng
- Kiểm tra tới hợp đồng lao động
- Kiểm tra chữ ký trên bảng lương, khẳng
định rằng tiền lương thanh toán đúng đối tượng
Sinh viên thực hiện: Cù Thị Minh Châu Lớp Kiểm toán 45B