395 Hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH kiểm toán và tư vấn ACPA
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.3 MB, 136 trang )
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Mục lục
Danh mục sơ đồ bảng biểu........................................................................................................................................10
Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm toán của Công ty APCA...............................................10
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt ..........................11
và tiền gửi ngân hàng ......................................................................................11
Danh mục từ viết tắt...................................................................................................................................................12
Lời mở đầu...................................................................................................................................................................13
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng ...................................................................................15
và thu tiền....................................................................................................................................................................15
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.........................................15
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình....................................................15
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền....................................16
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền..........................................................18
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng...........................................................................18
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng...........................................................................18
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng......................................................................19
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.....................................................19
1.1.4. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.....................20
1.2. Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính....23
1.2.1. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.................................23
1.2.2. Quy trình kiểm toán ..................................................................................25
1.2.2.1. Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền..................................25
1.2.2.2. Chuẩn bị kiểm toán..............................................................................26
Dựa trên sự hiểu biết về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, KTV cần phải
đánh giá rủi ro kiểm soát đối với cơ sở dẫn liệu cho từng số d tài khoản hoặc các loại
nghiệp vụ kinh tế chủ yếu. ...............................................................................31
1.2.2.3 Thực hành kiểm toán.............................................................................31
1.2.2.4 Kết thúc kiểm toán...............................................................................38
Chơng II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và ......................................................................................39
thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và t vấn ACPA...39
2.1. Khái quát về công ty Trách nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA...........39
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty.............................................39
2.1.2. Chức năng của công ty...............................................................................40
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của công ty..........................................................................42
2.2 Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại Công ty Trách Nhiệm
Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA.........................................................................45
2.2.1 Quy trình kiểm toán chung của Công ty Trách Nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T
vấn ACPA..........................................................................................................45
................................................................................................45
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách thể kiểm toán.......................................46
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
1
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Đánh giá rủi ro kiểm soát....................................................................................47
Kiểm soát rủi ro kiểm toán.................................................................................48
2.2.2 Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty A cho năm tài
chính kết thúc ngày 31 tháng 12 năm 2005...........................................................48
2.2.2.1 Giới thiệu khách hàng ( BIF và BAF)......................................................48
2.2.2.2 Đánh giá ban đầu về trọng yếu (Materiality)............................................51
2.2.2.3. Đánh giá ban đầu về rủi ro (Initial Risk Assessment - IRA)......................52
2.2.2.4. Tìm hiểu hoạt động của chu trình bán hàng và thu tiền trong Công ty A.....52
2.2.2.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát............................................58
2.2.2.6. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản.................................................75
c. Đối với tiền hàng thu đợc..............................................................................89
Ngày: 01/2006................................................................................................91
Bảng 2.20: Đối chiếu số d tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng..................................91
2.2.2.7. Kết thúc kiểm toán..............................................................................92
2.2.3. Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty B cho năm tài
chính kết thúc ngày 30 tháng 6 năm 2005.............................................................94
2.2.3.1. Giới thiệu khách hàng (BIF và BAF).....................................................94
2.2.3.2 Trọng yếu............................................................................................95
2.2.3.3 Đánh giá ban đầu về rủi ro.....................................................................96
2.2.3.4 Tìm hiểu chu trình bán hàng và thu tiền trong hoạt động của công ty B.......97
2.2.3.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát...........................................100
2.2.3.6. Thực hiện thử nghiệm cơ bản..............................................................107
d. Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với tiền mặt và tiền gửi...............................113
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt và tiền gửi ngân
hàng ............................................................................................................115
2.2.3.7 Kết thúc kiểm toán..............................................................................116
2.3 Tổng kết lại quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty.....116
2.4. Khái quát chung về trình tự kiểm toán.............................................................118
Chơng III: Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán ..........................................................................................119
chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo ...................................................................................119
tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và t vấn ACPA......................................................................................119
3.1. Nhận xét chung và bài học kinh nghiệm rút ra................................................119
3.1.1. Nhận xét chung về hoạt động của công ty ACPA.......................................119
3.1.2 Các bài học rút ra......................................................................................119
3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty
TNHH Kiểm toán và t vấn ACPA...........................................................................122
3.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền...........122
3.2.2 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán..............................................124
3.2.2.2 Về phía Công ty..................................................................................124
3.2.2.3. Kiến nghị với các cơ quan chức năng....................................................132
Kết luận.....................................................................................................................................................................134
Danh mục tài liệu tham khảo..................................................................................................................................135
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
2
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Danh mục sơ đồ bảng biểu........................................................................................................................................10
Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm toán của Công ty APCA...............................................10
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt ..........................11
và tiền gửi ngân hàng ......................................................................................11
Danh mục từ viết tắt...................................................................................................................................................12
Lời mở đầu...................................................................................................................................................................13
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng ...................................................................................15
và thu tiền....................................................................................................................................................................15
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.........................................15
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình....................................................15
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền....................................16
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền..........................................................18
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng...........................................................................18
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng...........................................................................18
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng......................................................................19
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.....................................................19
1.1.4. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.....................20
1.2. Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính....23
1.2.1. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.................................23
1.2.2. Quy trình kiểm toán ..................................................................................25
1.2.2.1. Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền..................................25
1.2.2.2. Chuẩn bị kiểm toán..............................................................................26
Dựa trên sự hiểu biết về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, KTV cần phải
đánh giá rủi ro kiểm soát đối với cơ sở dẫn liệu cho từng số d tài khoản hoặc các loại
nghiệp vụ kinh tế chủ yếu. ...............................................................................31
1.2.2.3 Thực hành kiểm toán.............................................................................31
1.2.2.4 Kết thúc kiểm toán...............................................................................38
Chơng II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và ......................................................................................39
thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và t vấn ACPA...39
2.1. Khái quát về công ty Trách nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA...........39
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty.............................................39
2.1.2. Chức năng của công ty...............................................................................40
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của công ty..........................................................................42
2.2 Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại Công ty Trách Nhiệm
Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA.........................................................................45
2.2.1 Quy trình kiểm toán chung của Công ty Trách Nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T
vấn ACPA..........................................................................................................45
................................................................................................45
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách thể kiểm toán.......................................46
Đánh giá rủi ro kiểm soát....................................................................................47
Kiểm soát rủi ro kiểm toán.................................................................................48
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
3
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
2.2.2 Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty A cho năm tài
chính kết thúc ngày 31 tháng 12 năm 2005...........................................................48
2.2.2.1 Giới thiệu khách hàng ( BIF và BAF)......................................................48
2.2.2.2 Đánh giá ban đầu về trọng yếu (Materiality)............................................51
2.2.2.3. Đánh giá ban đầu về rủi ro (Initial Risk Assessment - IRA)......................52
2.2.2.4. Tìm hiểu hoạt động của chu trình bán hàng và thu tiền trong Công ty A.....52
2.2.2.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát............................................58
2.2.2.6. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản.................................................75
c. Đối với tiền hàng thu đợc..............................................................................89
Ngày: 01/2006................................................................................................91
Bảng 2.20: Đối chiếu số d tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng..................................91
2.2.2.7. Kết thúc kiểm toán..............................................................................92
2.2.3. Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty B cho năm tài
chính kết thúc ngày 30 tháng 6 năm 2005.............................................................94
2.2.3.1. Giới thiệu khách hàng (BIF và BAF).....................................................94
2.2.3.2 Trọng yếu............................................................................................95
2.2.3.3 Đánh giá ban đầu về rủi ro.....................................................................96
2.2.3.4 Tìm hiểu chu trình bán hàng và thu tiền trong hoạt động của công ty B.......97
2.2.3.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát...........................................100
2.2.3.6. Thực hiện thử nghiệm cơ bản..............................................................107
d. Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với tiền mặt và tiền gửi...............................113
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt và tiền gửi ngân
hàng ............................................................................................................115
2.2.3.7 Kết thúc kiểm toán..............................................................................116
2.3 Tổng kết lại quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty.....116
2.4. Khái quát chung về trình tự kiểm toán.............................................................118
Chơng III: Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán ..........................................................................................119
chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo ...................................................................................119
tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và t vấn ACPA......................................................................................119
3.1. Nhận xét chung và bài học kinh nghiệm rút ra................................................119
3.1.1. Nhận xét chung về hoạt động của công ty ACPA.......................................119
3.1.2 Các bài học rút ra......................................................................................119
3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty
TNHH Kiểm toán và t vấn ACPA...........................................................................122
3.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền...........122
3.2.2 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán..............................................124
3.2.2.2 Về phía Công ty..................................................................................124
3.2.2.3. Kiến nghị với các cơ quan chức năng....................................................132
Kết luận.....................................................................................................................................................................134
Danh mục tài liệu tham khảo..................................................................................................................................135
Danh mục sơ đồ bảng biểu........................................................................................................................................10
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
4
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm toán của Công ty APCA...............................................10
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt ..........................11
và tiền gửi ngân hàng ......................................................................................11
Danh mục từ viết tắt...................................................................................................................................................12
Lời mở đầu...................................................................................................................................................................13
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng ...................................................................................15
và thu tiền....................................................................................................................................................................15
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.........................................15
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình....................................................15
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền....................................16
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền..........................................................18
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng...........................................................................18
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng...........................................................................18
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng......................................................................19
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.....................................................19
1.1.4. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.....................20
1.2. Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính....23
1.2.1. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.................................23
1.2.2. Quy trình kiểm toán ..................................................................................25
1.2.2.1. Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền..................................25
1.2.2.2. Chuẩn bị kiểm toán..............................................................................26
Dựa trên sự hiểu biết về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, KTV cần phải
đánh giá rủi ro kiểm soát đối với cơ sở dẫn liệu cho từng số d tài khoản hoặc các loại
nghiệp vụ kinh tế chủ yếu. ...............................................................................31
1.2.2.3 Thực hành kiểm toán.............................................................................31
1.2.2.4 Kết thúc kiểm toán...............................................................................38
Chơng II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và ......................................................................................39
thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và t vấn ACPA...39
2.1. Khái quát về công ty Trách nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA...........39
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty.............................................39
2.1.2. Chức năng của công ty...............................................................................40
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của công ty..........................................................................42
2.2 Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại Công ty Trách Nhiệm
Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA.........................................................................45
2.2.1 Quy trình kiểm toán chung của Công ty Trách Nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T
vấn ACPA..........................................................................................................45
................................................................................................45
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách thể kiểm toán.......................................46
Đánh giá rủi ro kiểm soát....................................................................................47
Kiểm soát rủi ro kiểm toán.................................................................................48
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
5
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
2.2.2 Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty A cho năm tài
chính kết thúc ngày 31 tháng 12 năm 2005...........................................................48
2.2.2.1 Giới thiệu khách hàng ( BIF và BAF)......................................................48
2.2.2.2 Đánh giá ban đầu về trọng yếu (Materiality)............................................51
2.2.2.3. Đánh giá ban đầu về rủi ro (Initial Risk Assessment - IRA)......................52
2.2.2.4. Tìm hiểu hoạt động của chu trình bán hàng và thu tiền trong Công ty A.....52
2.2.2.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát............................................58
2.2.2.6. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản.................................................75
c. Đối với tiền hàng thu đợc..............................................................................89
Ngày: 01/2006................................................................................................91
Bảng 2.20: Đối chiếu số d tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng..................................91
2.2.2.7. Kết thúc kiểm toán..............................................................................92
2.2.3. Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty B cho năm tài
chính kết thúc ngày 30 tháng 6 năm 2005.............................................................94
2.2.3.1. Giới thiệu khách hàng (BIF và BAF).....................................................94
2.2.3.2 Trọng yếu............................................................................................95
2.2.3.3 Đánh giá ban đầu về rủi ro.....................................................................96
2.2.3.4 Tìm hiểu chu trình bán hàng và thu tiền trong hoạt động của công ty B.......97
2.2.3.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát...........................................100
2.2.3.6. Thực hiện thử nghiệm cơ bản..............................................................107
d. Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với tiền mặt và tiền gửi...............................113
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt và tiền gửi ngân
hàng ............................................................................................................115
2.2.3.7 Kết thúc kiểm toán..............................................................................116
2.3 Tổng kết lại quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty.....116
2.4. Khái quát chung về trình tự kiểm toán.............................................................118
Chơng III: Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán ..........................................................................................119
chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo ...................................................................................119
tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và t vấn ACPA......................................................................................119
3.1. Nhận xét chung và bài học kinh nghiệm rút ra................................................119
3.1.1. Nhận xét chung về hoạt động của công ty ACPA.......................................119
3.1.2 Các bài học rút ra......................................................................................119
3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty
TNHH Kiểm toán và t vấn ACPA...........................................................................122
3.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền...........122
3.2.2 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán..............................................124
3.2.2.2 Về phía Công ty..................................................................................124
3.2.2.3. Kiến nghị với các cơ quan chức năng....................................................132
Kết luận.....................................................................................................................................................................134
Danh mục tài liệu tham khảo..................................................................................................................................135
Danh mục sơ đồ bảng biểu........................................................................................................................................10
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
6
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm toán của Công ty APCA...............................................10
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt ..........................11
và tiền gửi ngân hàng ......................................................................................11
Danh mục từ viết tắt...................................................................................................................................................12
Lời mở đầu...................................................................................................................................................................13
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng ...................................................................................15
và thu tiền....................................................................................................................................................................15
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.........................................15
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình....................................................15
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền....................................16
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền..........................................................18
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng...........................................................................18
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng...........................................................................18
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng......................................................................19
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.....................................................19
1.1.4. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.....................20
1.2. Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính....23
1.2.1. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.................................23
1.2.2. Quy trình kiểm toán ..................................................................................25
1.2.2.1. Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền..................................25
1.2.2.2. Chuẩn bị kiểm toán..............................................................................26
Dựa trên sự hiểu biết về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, KTV cần phải
đánh giá rủi ro kiểm soát đối với cơ sở dẫn liệu cho từng số d tài khoản hoặc các loại
nghiệp vụ kinh tế chủ yếu. ...............................................................................31
1.2.2.3 Thực hành kiểm toán.............................................................................31
1.2.2.4 Kết thúc kiểm toán...............................................................................38
Chơng II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và ......................................................................................39
thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty Trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và t vấn ACPA...39
2.1. Khái quát về công ty Trách nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA...........39
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của công ty.............................................39
2.1.2. Chức năng của công ty...............................................................................40
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của công ty..........................................................................42
2.2 Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại Công ty Trách Nhiệm
Hữu hạn Kiểm toán và T vấn ACPA.........................................................................45
2.2.1 Quy trình kiểm toán chung của Công ty Trách Nhiệm Hữu hạn Kiểm toán và T
vấn ACPA..........................................................................................................45
................................................................................................45
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách thể kiểm toán.......................................46
Đánh giá rủi ro kiểm soát....................................................................................47
Kiểm soát rủi ro kiểm toán.................................................................................48
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
7
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
2.2.2 Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty A cho năm tài
chính kết thúc ngày 31 tháng 12 năm 2005...........................................................48
2.2.2.1 Giới thiệu khách hàng ( BIF và BAF)......................................................48
2.2.2.2 Đánh giá ban đầu về trọng yếu (Materiality)............................................51
2.2.2.3. Đánh giá ban đầu về rủi ro (Initial Risk Assessment - IRA)......................52
2.2.2.4. Tìm hiểu hoạt động của chu trình bán hàng và thu tiền trong Công ty A.....52
2.2.2.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát............................................58
2.2.2.6. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản.................................................75
c. Đối với tiền hàng thu đợc..............................................................................89
Ngày: 01/2006................................................................................................91
Bảng 2.20: Đối chiếu số d tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng..................................91
2.2.2.7. Kết thúc kiểm toán..............................................................................92
2.2.3. Thực hiện kiểm toán chu trình bán hàng-thu tiền tai Công ty B cho năm tài
chính kết thúc ngày 30 tháng 6 năm 2005.............................................................94
2.2.3.1. Giới thiệu khách hàng (BIF và BAF).....................................................94
2.2.3.2 Trọng yếu............................................................................................95
2.2.3.3 Đánh giá ban đầu về rủi ro.....................................................................96
2.2.3.4 Tìm hiểu chu trình bán hàng và thu tiền trong hoạt động của công ty B.......97
2.2.3.5. Thiết kế và thực hiện thử nghiệm kiểm soát...........................................100
2.2.3.6. Thực hiện thử nghiệm cơ bản..............................................................107
d. Thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với tiền mặt và tiền gửi...............................113
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt và tiền gửi ngân
hàng ............................................................................................................115
2.2.3.7 Kết thúc kiểm toán..............................................................................116
2.3 Tổng kết lại quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty.....116
2.4. Khái quát chung về trình tự kiểm toán.............................................................118
Chơng III: Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán ..........................................................................................119
chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo ...................................................................................119
tài chính tại công ty TNHH kiểm toán và t vấn ACPA......................................................................................119
3.1. Nhận xét chung và bài học kinh nghiệm rút ra................................................119
3.1.1. Nhận xét chung về hoạt động của công ty ACPA.......................................119
3.1.2 Các bài học rút ra......................................................................................119
3.2 Một số kiến nghị hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền tại công ty
TNHH Kiểm toán và t vấn ACPA...........................................................................122
3.2.1 Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền...........122
3.2.2 Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán..............................................124
3.2.2.2 Về phía Công ty..................................................................................124
3.2.2.3. Kiến nghị với các cơ quan chức năng....................................................132
Kết luận.....................................................................................................................................................................134
Danh mục tài liệu tham khảo..................................................................................................................................135
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
8
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
9
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Danh mục sơ đồ bảng biểu
Trang
Sơ đồ
Sơ đồ 1.1 Hạch toán chu trình bán hàng-thu tiền 12
Sơ đồ 1.2: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính 18
Sơ đồ 1.3: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính 19
Sơ đồ 2.1 : Sơ đồ bộ máy tổ chức của Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA 38
Sơ đồ 2.2: Quy trình kiểm toán của Công ty APCA
40
Sơ đồ 2.33: Trình tự kiểm toán chung với hai khách hàng 106
Bảng biểu
Bảng 2.3: Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng A với chu
trình bán hàng và thu tiền 53
Bảng 2.4 Ma trận kiểm soát rủi ro đối với các thủ tục kiểm soát của Công ty A. 55
Bảng 2.5 : Giấy tờ làm việc của KTV 58
Bảng 2.6: Giấy tờ làm việc của kiểm toán viên
59
Bảng 2.7: Thiết kế đối thủ tục đối chiếu tiền hàng giữa kế toán trụ sở chính
và kế toán nhà máy
60
Bảng 2.8: Thực hiện đối chiếu tiền hàng thu đợc qua ngân hàng với báo cáo
các khoản phải thu theo ngày
61
Bảng 2.9: Thiết kế đối chiếu doanh thu, tiền hàng thu đợc và các khoản phải
thu
64
Bảng 2.10: Thực hiện đối chiếu doanh thu, tiền thu đợc và các khoản phải thu
65
Bảng 2.11 Chơng trình kiểm toán cho khoản mục doanh thu
69
Bảng 2.12: Trắc nghiệm cơ bản với chiết khấu thơng mại và giảm giá hàng bán.
71
Bảng 2.13: Kiểm tra tính đầy đủ của doanh thu
72
Bảng 2.14: Đối chiếu doanh thu trên sổ cái với doanh thu trên tờ khai.
73
Bảng 2.15: Chơng trình kiểm toán cho khoản mục phải thu.
75
Bảng 2.16: Thử nghiệm cơ bản với khoản phải thu
77
Bảng 2.17: Đối chiếu khoản phải thu trên sổ cái với tren sổ chi tiết.
78
Bảng 2.18: Thực hiện thử nghiệm cơ bản với khoản phải thu nội bộ.
79
Bảng biểu
Trang
Bảng 2.19: Đối chiếu số d tiền gửi ngân hàng trên sổ phụ và trên th xác nhận
81
Bảng 2.20: Đối chiếu số d tiền gửi có kỳ hạn tại ngân hàng
82
Bảng 2.21: Các hoạt động và các kiểm soát chính tại công ty B
88
Bảng 2.22 Chu trình kế toán bán hàng và thu tiền tại công ty B nh sau: 89
Bảng 2.23 ma trận kiểm soát rủi ro cho khách hàng 90
Bảng 2.24 Thiết kế đối chiếu giá trên hoá đơn và giá trên hợp đồng gia công 91
Bảng 2.25 Thực hiện đối chiếu giá trên hợp đồng gia công và biên bản đóng gói
93
Bảng 2.26 Thiết kế trắc nghiệm kiểm soát đối với thủ tục đối chiếu số d 94
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
10
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
với công ty mẹ
Bảng 2.27 Thực hiện kiểm tra tính đúng kỳ của doanh thu.
95
Bảng 2.28: Thực hiện kiểm tra tính chính xác của Bảng tổng hợp doanh thu
96
Bảng 2.29: Thực hiện thử nghiệm cơ bản với khoản phảI thu của công ty B
97
Bảng 2.30 Thực hiện trắc nghiệm cơ bản với doanh thu
98
Bảng 2.31: Thực hiện đối chiếu doanh thu mà kiểm toán viên tính lại với
doanh thu mà trên sổ.
99
Bảng 2.32: Thực hiện thủ tục phân tích với doanh thu theo từng tháng.
101
Bảng 2.33 Thiết kế và thực hiện thử nghiệm cơ bản với tiền mặt
và tiền gửi ngân hàng
103
Bảng 2.34: Bảng hệ thống câu hỏi với hệ thống KSNB của chu trình bán hàng
và thu tiền.
117
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
11
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Danh mục từ viết tắt
BCTC
Báo cáo tài chính
IT
International Technology
KSNB
Kiểm soát nội bộ
KTV
Kiểm toán viên
MSG
Monosodium Glutamate
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
USD
Đô la Mỹ
VND
Đồng Việt Nam
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
12
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Lời mở đầu
Từ sau Nghị định 105, sự phát triển của các tổ chức kiểm toán độc lập là tất
yếu khách quan. Hiện nay tại Việt Nam có rất nhiều công ty kiểm toán, các loại
hình dịch vụ mà các công ty cung cấp cũng rất đã dạng không chỉ giới hạn ở dịch
vụ kế toán, kiểm toán và còn cả các dịch vụ t vấn thuế, t vấn nguồn nhân lực, t vấn
pháp lý. Nhng hoạt động chủ đạo mà các công ty kiểm toán tập trung và phát triển
là dịch vụ kiểm toán tài chính.
Mục tiêu của kiểm toán Báo cáo tài chính là giúp cho kiểm toán viên và
công ty kiểm toán đa ra ý kiến xác nhận rằng báo cáo tài chính có đợc lập trên cơ
sở chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành hoặc đợc chấp nhận, có tuân thủ pháp
luật liên quan và có phản ánh trung thực hợp lý tình hình tài chính trên các khía
cạnh trọng yếu hay không. Trong kiểm toán tài Báo cáo chính thì chu trình bán
hàng và thu tiền là một chu trình rất quan trọng vì đây là một chu trình trong hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, là khâu cuối cùng phản ánh kết quả
kinh doanh của một đơn vị. Hơn nữa đây là chu trình có mật độ phát sinh các
nghiệp vụ lớn, liên quan đến nhiều chỉ tiêu phân tích khả năng thanh toán và hiệu
quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các chỉ tiêu này dễ bị phản ánh sai
lệch và thông tin mà ngời sử dụng báo cáo tài chính quan tâm sẽ không còn chính
xác.
Nhận thức đợc tầm quan trọng đó của chu trình bán hàng và thu tiền, qua
thời gian thực tập tại Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA, cùng với tham
khảo tài liệu sách báo và mong muốn có đợc kinh nghiệm thực tế về kiểm toán nói
chung và kiểm toán chu trình bán hàng nói riêng, em đã quyết định lựa chọn đề
tài: Hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong quy trình kiểm
toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA thực hiện
làm luận văn tốt nghiệp.
Trong luận văn tốt nghiệp của em, ngoài phần mở đầu và kết luận còn gồm
ba phần chính sau đây:
Phần I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
13
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Phần II: Thực trạng kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong
kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và T vấn ACPA
Phần III: Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kiểm toán chu trình bán hàng
và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và T vấn
ACPA.
Do còn hạn chế về mặt nhận thức nên luận văn của em không tránh khỏi
những sai sót. Em rất mong nhận đợc sự chỉ bảo, góp ý của các thầy cô, các anh
chị KTV và các bạn để em có thể hoàn luận văn đề này.
Em xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo Công ty TNHH Kiểm toán và T vấn
ACPA đã nhiệt tình hớng dẫn, giúp đỡ em trong suốt thời gian thực tập tại công ty.
Đồng thời em cũng xin chân thành cảm ơn Thầy giáo Thạc sỹ Đinh Thế Hùng,
ngời đã nhiệt tình chỉ bảo, hớng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành luận văn tốt nghiệp
này.
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
14
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Chơng I: Cơ sở lý luận về kiểm toán chu trình bán hàng
và thu tiền
1.1. Chu trình bán hàng và thu tiền với vấn đề kiểm toán.
1.1.1. Đặc điểm, nội dung và vị trí của chu trình.
Trong bất cứ doanh nghiệp nào, để tồn tại và duy trì hoạt động sản xuất kinh
doanh của mình thì quá trình kinh doanh phải lặp đi lặp lại thành chu kỳ sản xuất kinh
doanh. Chu kỳ kinh doanh của doanh nghiệp thờng bắt đầu từ khi tạo vốn ban đầu,
hoặc vốn tự có hoặc đi vay, bắt đầu sản xuất kinh doanh và kết thúc giai đoạn sản xuất
thì công đoạn cuối cùng là quá trình thu tiền từ hoạt động bán hàng để thu hồi lại vốn
kinh doanh. Chu trình bán hàng thu tiền là khâu cuối cùng, chấm dứt quá trình kinh
doanh cũ để bắt đầu quá trình kinh doanh mới. Nh vậy có thể nói chu trình bán hàng và
thu tiền có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và
có mối liên hệ mật thiết với các chu trình khác. Kết quả của chu trình bán hàng và thu
tiền không chỉ phản ánh kết quả riêng của chu trình mà còn phản ánh kết quả toàn bộ
quá trình kinh doanh của doanh nghiệp.
Theo chế độ kế toán Việt Nam hiện hành, quá trình tiêu thụ đợc thực hiện khi
hàng hóa, dịch vụ đã đợc chuyển giao cho ngời mua và đợc ngời mua trả tiền hoặc
chấp nhận thanh toán. Xét về khía cạnh kinh tế chính trị thì bán hàng-thu tiền là quá
trình thực hiện giá trị và giá trị sử dụng của sản phẩm hàng hóa đồng thời tạo ra vốn
mới để tái sản xuất. Quá trình tiêu thụ mà tốt thì doanh nghiệp không chỉ thu hồi đợc
vốn mà còn sinh lãi để tích lũy vào các quỹ của doanh nghiệp và nâng cao đời sống của
ngời lao động.
Bán hàng và thu tiền là quá trình chuyển giao quyền sở hữu và rủi ro của hàng
hóa từ ngời bán sang ngời mua. Quá trình này bắt đầu từ yêu cầu mua hàng của khách
hàng và kết thúc bằng việc chuyển đổi hàng hóa thành tiền. Hàng hóa, tài sản, dịch vụ
chứa đựng giá trị và có thể bán đợc và tiền tệ-phơng tiền thanh toán đã đợc xác định
theo bản chất kinh tế của chúng.
Đứng trên góc độ kiểm toán, chu trình bán hàng và thu tiền liên quan đến nhiều
chỉ tiêu trên bảng cân đối kế toán và báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh. Các chỉ
tiêu này rất quan trọng và là cơ sở để phân tích khả năng thanh toán, hiệu quả hoạt
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
15
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
động kinh doanh, triển vọng phát triển trong tơng lai cũng nh những rủi ro tiềm tàng
của doanh nghiệp. Chu trình bán hàng và thu tiền có những đặc điểm cơ bản:
Mật độ phát sinh các nghiệp vụ lớn.
Có liên quan đến đối tợng bên ngoài doanh nghiệp.
Các chỉ tiêu dễ bị phản ánh sai lệch.
Các quan hệ mua bán phức tạp, dễ chiếm dụng vốn, các khoản lập dự phòng
mang tính chủ quan khó kiểm tra, rủi ro với khoản mục trong chu trình có thể theo
nhiều chiều hớng khác nhau.
Chính từ những đặc điểm đó của chu trình bán hàng và thu tiền mà việc kiểm toán
chu trình này tơng đối tốn kém và mất thời gian. Kiểm toán viên cần quan tâm đến đặc
điểm của chu trình và ảnh hởng của nó tới phơng pháp kiểm toán để có thể thiết kế ph-
ơng pháp kiểm toán phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp.
1.1.2. Chức năng cơ bản của chu trình bán hàng và thu tiền.
Quá trình bán hàng-thu tiền bắt đầu từ việc phát sinh nhu cầu mua hàng từ khách
hàng đến khâu tiếp theo là phê chuẩn các phơng thức bán hàng, cách thức thanh toán
và việc tiêu thụ hàng hóa sản phẩm. ở mỗi loại hình doanh nghiệp khác nhau thì chu
trình bán hàng-thu tiền bao gồm những chức năng cụ thể không hoàn toàn giống nhau
nhng về cơ bản thì đều bao gồm những chức năng sau:
Xử lý đơn đặt hàng của khách hàng: khi nhận đợc đơn đặt hàng của khách hàng,
doanh nghiệp tiến hành xác định có chấp nhận cung cấp hàng hóa dịch vụ cho khách
hàng hay không. Việc quyết định cung cấp hàng hóa dịch vụ cho khách hàng phụ
thuộc vào nhu cầu của khách hàng, khả năng đáp ứng của doanh nghiệp và các thỏa
thuận về giá cả, phơng thức thanh toán và phơng thức vận chuyển hàng hóa.
Xét duyệt bán chịu: do bán hàng gắn liền với thu tiền nên ngay từ thỏa thuận ban
đầu sau khi quyết định bán hàng cho khách hàng, công ty cần xem xét bán chịu toàn
bộ hoặc một phần lô hàng. Nếu bỏ qua chức năng này sẽ dẫn tới nợ khó đòi và thậm
chí thất thu do khách hàng mất khả năng thanh toán hoặc cố tình không thanh toán. Vì
vậy phơng thức bán chịu phải đợc phê duyệt bởi ngời có thẩm quyền trong doanh
nghiệp để có thể quản lý tốt các khoản phải thu.
Chuyển giao hàng : Khi giao hàng cho ngời mua thì chứng từ vận chuyển cũng đợc
lập. Đối với hàng hóa hữu hình, việc chuyển giao hàng hóa là việc vận chuyển hàng
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
16
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
hóa từ kho của ngời bán đến kho của ngời mua có đính kèm vận đơn và thời điểm đánh
dấu quá trình chuyển giao hàng hóa đã hoàn thành có thể đợc lựa chọn trong hai trờng
hợp: thời điểm chuyển giao hàng tại kho ngời bán hay thời điểm nhận hàng tại kho ng-
ời mua. Còn với dịch vụ thì chuyển giao hàng hóa là việc thực hiện dịch vụ cho khách
hàng và thời điểm giao hàng cũng là thời điểm tiêu dùng hàng hóa, do đó doanh thu đ-
ợc ghi nhận tại thời điểm này. Do có độ trễ về mặt thời gian nên cần có các thủ tục
kiểm soát chặt chẽ đối với hàng xuất kho và thời điểm hàng hóa đợc ghi nhận là đã
chuyển giao hoàn thành.
Lập hóa đơn tính tiền cho ng ời mua và ghi sổ nghiệp vụ bán hàng : hóa đơn phải đ-
ợc lập ngay sau khi giao hàng. Trên hóa đơn bán hàng phải ghi rõ mẫu mã, số lợng, giá
cả hàng hóa gồm giá gốc, chi phí vận chuyển, bảo hiểm và các yếu tố khác theo luật
thuế giá trị gia tăng. Thông qua gửi hóa đơn tính tiền, khách hàng đợc thông tin về số
tiền nợ của số hàng và thời hạn trả. Việc gửi hóa đơn cho khách hàng phải đảm bảo
tính chính xác và kịp thời.
Xử lý và ghi sổ các khoản thu tiền: sau khi thực hiện các chức năng về bán hàng
cùng ghi sổ kế toán các khoản này cần phải đợc thực hiện các chức năng thu tiền trong
cả điều kiện bình thờng và không bình thờng. Trong việc ghi sổ các khoản thu tiền vấn
đề cần quan tâm là khả năng bị mất cắp. Sự mất cắp có thể xảy ra trớc khi các khoản
thu đó đợc ghi sổ. Nh vậy để ngăn chặn sự biển thủ đó việc quản lý các khoản thu tiền
mặt phải đảm bảo các khoản thu tiền đợc vào sổ tiền mặt và sổ phụ các khoản phải thu
đúng lúc.
Xử lý và ghi sổ hàng bán bị trả lại và khoản bớt giá: tất cả các khoản này phải đợc
phê chuẩn đúng đắn bởi những ngời có trách nhiệm và phải đợc ghi sổ kế toán một
cách chính xác và nhanh chóng.
Thẩm định và xóa sổ các khoản không thu đ ợc : Tồn tại các khoản không thu đợc là
rủi ro cố hữu của việc bán hàng trả chậm. Do đó việc đánh giá mất mát do các khoản
nợ khó đòi này gây ra là công việc rất cần thiết nhằm bảo toàn vốn hoạt động cho
doanh nghiệp. Khoản phải thu sẽ bị xóa sổ nếu doanh nghiệp có chứng cứ chắc chắn là
số tiền đó không thể thu đợc.
Lập dự phòng nợ khó đòi: trên thực tế không phải chỉ các khoản phải thu thực sự
không thu hồi đợc thì chi phí gắn với chúng mới đợc ghi nhận. Theo nguyên tắc phù
hợp, chi phí phải đợc ghi nhận cùng với kỳ kinh doanh tơng ứng, vì vậy ngay khi các
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
17
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
khoản phải thu có dấu hiệu trở thành nợ khó đòi thì một phần chi phí của nó phải đ ợc
ghi nhận trớc khi xóa sổ trực tiếp khoản phải thu. Khoản chi phí đó gọi là dự phòng nợ
khó đòi.
Với các chức năng trên, mỗi bộ phận trong doanh nghiệp sẽ đảm nhiệm từng
phần một. Qua phân chia nhiệm vụ, nhà quản lý doanh nghiệp sẽ có thể nắm bắt các
thông tin về nghiệp vụ bán hàng chính xác đúng với tình hình thực tế đã phát sinh.
1.1.3. Tổ chức kế toán bán hàng và thu tiền
1.1.3.1. Các chứng từ sử dụng.
Chu trình bán hàng-thu tiền sử dụng các loại chứng từ sổ sách chủ yếu sau đây:
các hợp đồng đã ký kết với khách hàng, các đơn đặt hàng của khách hàng, hóa đơn bán
hàng, hoặc hóa đơn kiêm phiếu xuất kho, chứng từ vận chuyển, biên bản thanh lý hợp
đồng kinh tế, biên bản quyết toán cung cấp hàng hóa dịch vụ, phiếu thu, giấy báo có
tiền gửi ngân hàng, bảng sao kê hoặc sổ phụ của ngân hàng...
1.1.3.2. Các tài khoản sử dụng.
Các tài khoản đợc sử dụng để hạch toán chu trình bán hàng-thu tiền bao gồm:
TK511: Doanh thu bán hàng,
TK512: Doanh thu bán hàng nội bộ
TK 521: Giảm giá hàng bán
TK531: Hàng bán bị trả lại
TK532: Giảm giá hàng bán
TK131: Phải thu khách hàng
TK3387: Doanh thu cha thực hiện
TK004: Nợ khó đòi đã xử lý
TK139: Dự phòng phải thu khó đòi
TK 635: Chi phí hoạt động tài chính
TK 632: Giá vốn hàng bán
TK641: Chi phí bán hàng
TK3331: Thuế giá trị gia tăng đầu ra
TK111: Tiền mặt tại quỹ
TK112: Tiền gửi ngân hàng
TK004: Nợ khó đòi đã xử lý
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
18
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
1.1.3.3. Hệ thống sổ sách sử dụng.
Các loại sổ sách kế toán có liên quan đến chu trình bán hàng-thu tiền bao gồm: sổ
nhật ký bán hàng, sổ nhật ký thu tiền, sổ hạch toán chi tiết hàng tồn kho, sổ cái tài
khoản 641, 511, 512, 632, sổ chi tiết tài khoản 131 và sổ chi tiết doanh thu.
1.1.3.4. Quy trình hạch toán quá trình tiêu thụ.
Sơ đồ 1.1 Hạch toán chu trình bán hàng-thu tiền
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
TK 511, 512TK333
TK 111, 112, 131
TK 111, 112, 131
TK 521, 531, 532
Thuế XK, tiêu thụ Doanh thu áp dụng VAT trực tiếp
VAT phải nộp
Doanh thu áp dụng VAT khấu trừ
TK 911
Doanh thu hàng
bán bị trả lại,
giảm giá
TK 3331
Cuối kỳ kết chuyển doanh thu
thuần
Cuối kỳ
Doanh thu
hàng trả lại
hoặc giảm
giá
TK 3387
Doanh thu kỳ
này
Doanh thu ghi nhận
trớc
TK 131, 136
Doanh thu cha
thu tiền
Xoá sổ nợ phải thu
khó đòi
TK 004
TK 642
TK 139
Lập dự phòng nợ phải thu
khó đòi
19
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
1.1.4. Hệ thống kiểm soát nội bộ trong chu trình bán hàng và thu tiền.
Trong mỗi loại hình doanh nghiệp, hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ là
khác nhau, tùy thuộc vào đặc điểm và quy mô của doanh nghiệp. Nhng mục đích
chung của các doanh nghiệp khi xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ là phục vụ cho
công tác kiểm tra kiểm soát và qua đó có thể cung cấp những nguồn thông tin nhanh
chóng và đáng tin cậy, giúp cho các nhà quản lý có thể chỉ đạo tốt hoạt động của đơn
vị mình đem lại hiệu quả cao trong công việc. Công việc KSNB chủ yếu thờng bao
gồm: sự đồng bộ của chứng từ, việc đánh số các chứng từ, việc phân cách nhiệm vụ
trong công tác kế toán, việc xét duyệt các nghiệp vụ bán hàng.
- Sự đồng bộ của sổ sách
Khung pháp lý về kế toán cho các doanh nghiệp khác nhau là nh nhau và đều đợc
quy định trớc. Tuy nhiên mỗi doanh nghiệp lại lựa chọn các hình thức kế toán, các ph-
ơng thức kế toán khác nhau dẫn đến trình tự kế toán cũng khác nhau. Mỗi đơn vị cần
phải định sẵn cho trình tự cụ thể tơng ứng với hệ thống sổ sách tạo thành yếu tố kiểm
soát có hiệu lực.
- Việc đánh số thứ tự các chứng từ
Sử dụng chứng từ có đánh số trớc theo thứ tự liên tục có tác dụng vừa đề phòng bỏ
sót, giấu diếm, vừa tránh trùng lặp các khoản phải thu, các khoản ghi sổ bán hàng. Tất
nhiên việc đánh số trớc phải có mục đích rõ ràng kèm theo việc tổ chức hợp lý theo h-
ớng tích cực để đạt mục đích đó. Ví dụ khi bán hàng và vận chuyển diễn ra với tần
suất lớn cần kiểm soát qua số thứ tự liên tục của vận đơn để tránh bỏ sót các nghiệp vụ
thu tiền cần phân công nhân viên làm hóa đơn lu trữ tất cả các chứng từ vận chuyển đã
đánh số liên tục sau mỗi lần vận chuyển đã thu tiền và cùng một ngời khác định kỳ
soát lại tất cả các số thứ tự và tìm nguyên nhân của bất kỳ sự bỏ sót nào.
- Lập bảng cân đối thanh toán:
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
Hoàn nhập dự phòng nợ
phải thu khó đòi
20
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
Các công ty có nghiệp vụ bán hàng và thu tiền với quy mô lớn, kế toán hàng
tháng có tổng hợp và lập bảng cân đối giữa giá trị hàng bán với các khoản đã thu tiền,
và các khoản phải thu để kiểm soát công việc bán hàng và thu tiền. Do các cân đối này
có liên quan đến ngời mua nên cần gửi đến ngời mua để thông báo đồng thời xác nhận
quan hệ mua bán đã phát sinh trong tháng. Để đảm bảo tính khách quan trong xác
nhận, các bảng cân đối này có thể phân công cho ngời không có liên quan (đến thu tiền
hàng, đến ghi sổ bán hàng và thu tiền) lập ra và gửi qua bu điện để ngời mua dễ dàng
trả lời ngay cả khi có sai sót. Trong trờng hợp này, lập và xác nhận các bảng cân đối
hàng, tiền và phải thu là công việc kiểm soát nội bộ hữu hiệu.
- Xét duyệt nghiệp vụ bán hàng:
Việc bán chịu phải đợc phê duyệt y cẩn trớc khi bán hàng, hàng bán chỉ đợc vận
chuyển sau khi duyệt với đầy đủ chứng cứ (tài khoản, con dấu, chữ ký hợp pháp của
bên mua) và giá bán phải đợc duyệt bao gồm cả chi phí vận chuyển, giảm giá, bớt giá
và điều kiện thanh toán.
- Phân cách nhiệm vụ đầy đủ trong tổ chức công tác tài chính kế toán:
Công việc này nhằm ngăn ngừa những sai sót và gian lận trong kế toán nói chung
và trong lĩnh vực bán hàng-thu tiền nói riêng. Ví dụ, nếu sổ bán hàng với sổ thu tiền đ-
ợc ghi bởi 2 kế toán độc lập nhau và sổ thu tiền có ngời kiểm soát độc lập, đối chiếu
định kỳ với sổ cái, với sổ quỹ sẽ tạo ra sự kiểm soát chéo, tăng độ tin cậy của thông tin.
Mặt khác, để ngăn ngừa gian lận, trong nhiều trờng hợp phải ngăn cách độc lập nơi làm
việc của thủ quỹ với những ngời đợc ghi chép các nhật ký bán hàng và sổ quỹ. Đồng
thời giữa chức năng bán hàng với chức năng duyệt bán chịu cũng cần phân cách để
phòng ngừa những tiêu cực có thể phát sinh trong khâu bán hàng và khả năng thất thu
trong khâu thanh toán.
- Tính độc lập của ngời kiểm tra kiểm soát:
Tính độc lập của ngời kiểm tra-kiểm soát trong việc thực hiện trình tự KSNB là
yếu tố chủ yếu trong việc phát huy hiệu lực của KSNB. Thông thờng, sử dụng kiểm
toán viên nội bộ để kiểm soát việc xử lý và ghi sổ các nghiệp vụ bán hàng và thu tiền
sẽ đảm bảo chất lợng kiểm soát và thực hiện tốt hơn cho việc thực hiện các mục tiêu
kiểm toán.
Mục tiêu của kiểm soát nội bộ với các nghiệp vụ bán hàng:
- Hàng bán ghi sổ thực tế đã vận chuyển đến ngời mua là có thật:
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
21
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
+ Các nghiệp vụ ghi sổ đều dựa vào các chứng từ vận chuyển và đơn đặt hàng đã
phê chuẩn.
+ Hoá đơn đợc đánh số thứ tự trớc và xác định rõ mục đích sử dụng.
+ Các bảng cân đối bán hàng-thu tiền hàng tháng gửi cho ngời mua và việc tiếp
nhận ý kiến ngời mua đợc thực hiện độc lập với kế toán.
- Mọi nghiệp vụ bán hàng đã đợc ghi sổ: các chứng từ vận chuyển và hoá đơn
bán hàng đợc đánh số thứ tự trớc và định rõ mục đích sử dụng.
- Các nghiệp vụ bán hàng đợc phê chuẩn đúng đắn:
+ Việc phê chuẩn chung hoặc xét duyệt cụ thể từng thơng vụ phải qua các thể
thức đúng đắn trên cả ba mặt: Xét duyệt bán chịu trớc khi vận chuyển hàng bán, chuẩn
y việc vận chuyển hàng bán, phê duyệt giá bán bao gồm cả cớc phí vận chuyển và chiết
khấu.
- Các khoản bán hàng đã ghi sổ đúng số lợng, chủng loại hàng hoá đã vận
chuyển và hoá đơn bán hàng đã lập đúng: phân công ngời độc lập với nghiệp vụ bán
hàng để kiểm tra nội bộ về việc lập hoá đơn bán hàng theo giá cả từng loại hàng hoá tại
thời điểm bán và ghi chép vào sổ kế toán.
- Các nghiệp vụ bán hàng đợc phân loại thích hợp:
+ Xây dựng và sử dụng sơ đồ tài khoản chi tiết cho các nghiệp vụ.
+ Xem xét và kiểm tra lại việc ghi các nghiệp vụ vào các tài khoản (đặc biệt là
các nghiệp vụ bất thờng).
- Các nghiệp vụ bán hàng đợc ghi đúng thời gian phát sinh (sát với ngày xảy ra
các nghiệp vụ):
+ Xây dựng trình tự cần có để lập chứng từ và ghi sổ các nghiệp vụ bán hàng
đúng thời gian.
+ Tổ chức kiểm tra đối chiếu nội bộ về lập đối chiếu nội bộ về lập chứng từ và ghi
sổ theo thời gian.
- Các nghiệp vụ bán hàng đợc đa vào sổ thu tiền và cộng lại đúng:
+ Cách ly trách nhiệm ghi sổ bán hàng với ghi sổ chi tiết các khoản phải thu ở ng-
ời mua.
+ Lập cân đối kế thu tiền hàng tháng và gửi cho ngời mua.
+ Tổ chức đối chiếu nội bộ các khoản bán hàng-thu tiền.
Mục tiêu của kiểm soát nội bộ với các nghiệp vụ thu tiền.
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
22
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
- Các khoản thu tiền ghi sổ thực tế đã nhận:
+ Phân cách trách nhiệm giữa ngời giữ tiền và ngời ghi sổ.
+ Đối chiếu độc lập với tài khoản ở ngân hàng.
- Khoản tiền chiết khấu đã đợc xét duyệt đúng đắn, phiếu thu tiền đợc đối chiếu
và ký duyệt:
+ Có chính sách cụ thể cho việc thanh toán trớc hạn
+ Duyệt các khoản chiết khấu
+ Đối chiếu chứng từ gốc và ký duyệt phiếu thu tiền
- Tiền mặt thu đợc đã ghi đầy đủ vào các sổ quỹ và các nhật ký thu tiền:
+ Phân cách nhiệm vụ giữa ngời giữ tiền và ngời ghi sổ
+ Sử dụng giấy báo nhận tiền hoặc bảng kê tiền mặt đánh số trớc kèm quy định cụ
thể về chế độ báo cáo nhận tiền kịp thời.
+ Trực tiếp xác nhận Séc thu tiền.
- Các khoản tiền thu đã ghi sổ và đã nộp đều đúng với giá hàng bán:
+ Theo dõi chi tiết các khoản thu theo thơng vụ và đối chiếu với chứng từ bán
hàng và thu tiền.
+ Đối chiếu đều đặn với ngân hàng về các khoản tiền bán hàng.
- Các khoản thu tiền đều đợc phân loại đúng:
+ Sử dụng sơ đồ tài khoản Có quy định các quan hệ đối ứng cụ thể về thu tiền
+ Soát xét đối chiếu nội bộ việc phân loại, chú ý định khoản đặc biệt.
- Các khoản thu tiền ghi đúng thời gian:
+ Quy định rõ việc cập nhật các khoản thu tiền vào quỹ và vào sổ.
+ Có nhân viên độc lập kiểm soát ghi thu và nhập quỹ.
- Các khoản thu tiền ghi đúng vào sổ quỹ, sổ cái và tổng hợp đúng:
+ Phân cách nhiệm vụ ghi sổ quỹ với theo dõi thanh toán tiền hàng
+ Lập cân đối thu tiền và gửi cho ngời mua đều đặn
+ Tổ chức đối chiếu nội bộ về chuyển sổ và cộng sổ.
1.2. Kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền trong kiểm toán báo cáo tài chính.
1.2.1. Mục tiêu của kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.
Chức năng của kiểm toán đã đợc cụ thể hóa thành các mục tiêu kiểm toán. Do chu
trình bán hàng-thu tiền đợc cấu thành bởi các nghiệp vụ cụ thể và từ đó hình thành các
khoản mục trên các báo cáo tài chính nên các mục tiêu kiểm toán tài chính và mục tiêu
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
23
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
kiểm toán nghiệp vụ phù hợp với các đặc điểm của phần hành kiểm toán này. Kiểm
toán viên phải xác định rõ mục tiêu và phạm vi công việc để làm cơ sở cho việc thu
thập bằng chứng kiểm toán và đa ra ý kiến về báo cáo tài chính của đơn vị đợc kiểm
toán theo Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 200 thì Mục tiêu kiểm toán báo cáo tài
chính là giúp cho KTV và Công ty kiểm toán đa ra ý kiến xác nhận rằng báo cáo tài
chính đợc lập trên cơ sở chuẩn mực kế toán hiện hành (hoặc đợc chấp nhận ), có tuân
thủ pháp luật liên quan và có phản ánh trung thực và hợp lý trên khía cạnh trọng yếu
hay không. Mục tiêu của kiểm toán báo cáo tài chính còn giúp các đơn vị đợc kiểm
toán thấy rõ những tồn tại, sai sót để khắc phục nhằm nâng cao chất lợng của thông tin
tài chính của đơn vị. Trong kiểm toán chu trình bán hàng thu tiền, có những mục
tiêu kiểm toán chung và mục tiêu kiểm toán đặc thù cho các nghiệp vụ bán hàng và thu
tiền sau:
- Mục tiêu hợp lý chung: các khoản thu tiền đều đảm bảo hợp lý chung và các
nghiệp vụ bán hàng đều có căn cứ hợp lý.
- Các mục tiêu chung khác:
+ Có căn cứ hợp lý: các khoản phải thu ở khách hàng là có thật và hàng bán vận
chuyển đến khách hàng là có thật
+ Tính đầy đủ: mọi khoản phải thu ở khách hàng và mọi nghiệp vụ bán hàng đều
đợc ghi sổ
+ Quyền sở hữu: hàng hóa đã bán thuộc sở hữu của đơn vị và các khoản phải thu
có ngời sở hữu.
+ Sự đánh giá: tiền và tài sản của doanh nghiệp phải đợc đánh giá đúng đắn phù
hợp với giá trị hiện tại trên thị trờng và đợc ghi trên hóa đơn sổ sách chính xác hợp lý
theo từng kỳ.
+ Sự phân loại: Số tiền trên sổ phải đợc phản ánh đúng đắn ghi đúng nội dung tài
khoản và các tài khoản phải đợc trình bày đúng đắn trên báo cáo tài chính.
+ Ghi chép đúng kỳ: Các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đều đợc ghi chép đúng thời
gian phát sinh nghiệp vụ
Mục tiêu kiểm toán đặc thù của chu trình bán hàng và thu tiền nh sau:
+ Có căn cứ hợp lý: doanh thu và các khoản phải thu đều hiện hữu vào ngày lập
báo cáo tài chính
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
24
Luận văn tốt nghiệp Khoa Kế toán
+ Tính đầy đủ: Doanh thu và các khoản phải thu hiện có đều đợc ghi vào tài
khoản có liên quan
+ Quyền sở hữu: Doanh nghiệp có quyền sở hữu đối với các khoản doanh thu, thu
nhập khác và các khoản phải thu phát sinh trong kỳ
+ Sự đánh giá: Giá bán của hàng hóa phải là giá đã đợc phê chuẩn bởi những ngời
có thẩm quyền
+ Chính sách chiết khấu phù hợp: Doanh thu và các khoản phải thu thực tế phát
sinh phù hợp với chính sách chiết khấu của đơn vị
+ Sự phân loại: Doanh thu phải đợc phân loại đúng đắn thành doanh thu bán hàng
ra bên ngoài, doanh thu bán hàng nội bộ, doanh thu bán hàng bị trả lại, doanh thu nhận
trớc và các khoản phải thu cũng phải đợc phân loại thành các khoản nợ trong bảng
phân tích tuổi nợ
+ Tính đúng kỳ: Doanh thu và các khoản phải thu phải đợc ghi chép đúng kỳ
+ Trình bày và thể hiện: Doanh thu tiền mặt và các khoản phải thu đợc trình bày
chính xác và hợp lý trên các báo cáo tài chính theo đúng quy định.
1.2.2. Quy trình kiểm toán
1.2.2.1. Quy trình kiểm toán chu trình bán hàng và thu tiền.
Sau khi kiểm toán viên đã xác định đợc các mục tiêu kiểm toán đặc thù cho chu
trình bán hàng và thu tiền thì KTV bắt đầu các giai đoạn kiểm toán cụ thể. Do chu
trình này có vai trò quan trọng bao gồm những khoản mục cấu thành nên báo cáo tài
chính nên khi tiến hành kiểm toán, KTV cũng phải tuân thủ theo quy trình chung của
một cuộc kiểm toán cụ thể nh sau:
Sơ đồ 1.2: Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính
Hoàng Thị Phơng Thảo Kiểm toán 44
Giai đoạn I: Lập kế hoạch và thiết kế
phương pháp kiểm toán
Giai đoạn II: Thực hiện kế hoạch kiểm toán
Giai đoạn III: Hoàn thiện kiểm toán
và phát hành báo cáo kiểm toán
25
