sử dụng phương pháp kể chuyện trong dạy học phân môn lịch sử ở tiểu học

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Dịch là
ĐC: Đối chứng
GV: Giáo viên
HS : Học sinh
NXB: Nhà xuất bản
GVTH: Giáo viên tiểu học
TH: Tiểu học
TN: Thực nghiệm
SGK: Sách giáo khoa
PPDH: Phƣơng pháp dạy học
TB: Trung bình
















MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 2
4. Giả thuyết khoa học 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 2
6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu 3
8. Những đóng góp mới của đề tài 3
9. Cấu trúc của đề tài 4
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN
CỨU 5
1.1. Cơ sở lí luận 5
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 5
1.1.2. Một số khái niệm 5
1.1.2.1. Khái niệm về phương pháp dạy học 5
1.1.2.2. Khái niệm về phương pháp kể chuyện 5
1.1.3. Vị trí của phƣơng pháp kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử. 6
1.1.3.1. Mục tiêu, đặc điểm của phân môn Lịch sử 6
1.1.3.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học phân môn Lịch sử ở Tiểu học
hiện nay 8
1.1.3.3. Vị trí của phương pháp kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử ở
Tiểu học 10
1.1.4. Sử dụng phương pháp kể chuyện trong dạy học phân môn kể chuyện 10
1.1.5. Một số đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học có liên quan đến đề tài 11
1.2. Cơ sở thực tiễn 13
1.2.2. Thực trạng việc sử dụng phương pháp kể chuyện của giáo viên tiểu học
trong giờ học phân môn Lịch sử 14
1.2.2.1. Mục đích khảo sát 14

1.2.2.2. Đối tượng khảo sát 14
1.1.2.3. Nội dung khảo sát 14
1.3. Đánh giá chung về thực trạng 18
Tiểu kết chƣơng 1 19
CHƢƠNG 2: CÁCH THỨC SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP KỂ CHUYỂN
TRONG DẠY HỌC PHÂN MÔN LỊCH SỬ Ở TIỂU HỌC 20
2.1. Các căn cứ để xây dựng quy trình 20
2.1.1. Mục tiêu của phân môn lịch sử 20
2.1.2.2: Cơ sở thực tiễn 21
2.1.3. Từ đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học 21
2.1.4. Đặc điểm chương trình sách giáo khoa phân môn Lịch Sử ở tiểu học 22
2.2. Các nguyên tắc để xây dựng quy trình 24
2.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống 24
2.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn 24
2.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện 25
2.3. Quy trình thực hiện chung 25
2.4. Quy trình cụ thể 26
2.4.1. Giai đoạn 1: Chuẩn bị hoạt động kể chuyện 26
2.4.2. Giai đoạn 2: Tổ chức hoạt động kể chuyện cho học sinh 27
2.4.3. Giai đoạn 3: Kiểm tra đánh giá kết quả của bài học 29
2.5. Điều kiện để sử dụng phƣơng pháp kể chuyện trong dạy học phân môn lịch
sử có hiệu quả 30
Kết luận chƣơng 2 31
CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 32
3.1. Giới thiệu khái quát về quá trình thực nghiệm 32
3.1.1. Mục đích thực nghiệm 32
3.1.2. Nguyên tắc tiến hành thực nghiệm 32
3.1.3. Nội dung thực nghiệm 32
3.1.4. Phương pháp thực nghiệm 32
3.1.5. Tổ chức thực nghiệm 32

3.1.5.1. Xác định thời gian thực nghiệm 32
3.1.5.2. Chọn cơ sở và đối tượng thực nghiệm 32
3.1.5.2.1. Cơ sở thực nghiệm 32
3.1.5.2.2. Đối tƣợng thực nghiệm 33
3.1.5.3. Chọn bài thực nghiệm 33
3.1.5.4. Soạn giáo án thực nghiệm 33
TIẾU KẾT CHƢƠNG 3 54
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 55
1. Kết luận 55
2. Kiến nghị 55
2.1. Đối với công tác quản lý và chỉ đạo chuyên môn 55
2.2. Đối với giáo viên tiểu học 56
TÀI LIỆU THAM KHẢO














1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

Đất nƣớc ta đang bƣớc vào thời kì hội nhập và đổi mới căn bản, toàn diện
nền giáo dục ở tất cả các cấp học, bậc học nhằm phát triển nguồn nhân lực đáp
ứng nhu cầu của xã hội và đóng góp vai trò chủ yếu trong việc nâng cao ý thức dân
tộc, tinh thần trách nhiệm, năng lực của thế hệ trẻ hiện nay và mai sau. Giáo dục
phải đi trƣớc một bƣớc, nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài để
thực hiện thành công các mục tiêu của chiến lƣợc phát triển kinh tế- xã hội.
Để đáp ứng đƣợc những yêu cầu cấp thiết của xã hội thì giáo dục và đào
tạo phải giải quyết hàng loạt các vấn đề quan trọng, trong đó vấn đề có tính
chiến lƣợc là đổi mới cách thực hiện phƣơng pháp dạy học hiện nay nói chung
và ở trƣờng Tiểu học nói riêng. Đổi mới cách thực hiện phƣơng pháp dạy học là
vấn đề then chốt của chính sách đổi mới giáo dục Việt Nam trong giai đoạn hiện
nay: “ Phƣơng pháp giáo dục phải phát huy đƣợc tính tích cực, tự giác, chủ động
tƣ duy sáng tạo của ngƣời học, bồi dƣỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập
và ý chí vƣơn lên”.
Tiểu học đƣợc xem là cấp học nền tảng của hệ thống giáo dục quốc dân,
góp phần quan trọng trong việc đặt nền móng cho việc hình thành và phát triển
nhân cách học sinh. Vì vậy, phƣơng pháp dạy và học ở bậc tiểu học có vị trí đặc
biệt. Việc hình thành cho học sinh phƣơng pháp học tập đúng đắn, khoa học,
sáng tạo ngay từ khi các em bƣớc vào cấp một là nhiệm vụ rất quan trọng của
nhà trƣờng tiểu học. Có nhƣ vậy chất lƣợng giáo dục mới từng bƣớc đƣợc nâng
cao, nhằm đạt đƣợc mục tiêu phát triển con ngƣời.
Lịch sử là một môn học đặc biệt quan trọng trong chƣơng trình tiểu học.
Việc học tập lịch sử nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản, thiết
thực về các sự kiện, hiện tƣợng, nhân vật lịch sử tiêu biểu tƣơng đối có hệ thống
theo dòng thời gian lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nƣớc cho đến nay. Kể
chuyện là phƣơng pháp dạy học đặc trƣng, rất phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý
của học sinh tiểu học, phù hợp với yêu cầu sử dụng phƣơng pháp truyền thống
theo hƣớng đổi mới hiện nay ở các cấp học nói chung và ở tiểu học nói riêng.

2

Thực tiễn dạy học phân môn ở các trƣờng tiểu học hiện nay cho thấy đa
số giáo viên còn gặp khó khăn trong phƣơng pháp dạy học phân môn này. Giáo
viên chƣa nhận thức đúng đắn về hiệu quả của việc sử dụng phƣơng pháp kể
chuyện, chƣa nắm đƣợc quy trình sử dụng phƣơng pháp kể chuyện nên chất
lƣợng dạy học phân môn này còn thấp.
Từ những lí do trên chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu của mình là: “Sử
dụng phƣơng pháp kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch Sử ở tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu
Chúng tôi chọn đề tài này nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn
Lịch sử.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Cách thức, quy trình tổ chức cho học sinh kể chuyện trong quá trình dạy
học phân môn Lịch sử ở trƣờng tiểu học.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử, giáo viên biết khai thác,
sử dụng phƣơng pháp kể chuyện một cách hợp lý, phù hợp với đặc điểm tâm
sinh lý của học sinh tiểu học, phù hợp với nội dung của từng bài học thì sẽ giúp
học sinh lĩnh hội, ghi nhớ kiến thức một cách nhẹ nhàng, thoải mái và góp phần
nâng cao chất lƣợng dạy học lịch sử ở tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Tìm hiểu cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
5.2. Tìm hiểu thực trạng sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên,
ảnh hƣởng của nó đến tính tích cực nhận thức và chất lƣợng học tập phân môn
Lịch sử của học sinh.
5.3. Đề xuất và thực nghiệm cách thức, quy trình tổ cho học sinh kể
chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử ở trƣờng tiểu học.

3
5.4. Thực nghiệm sƣ phạm để kiểm chứng tính khả thi của quy trình đã
đề xuất.
6. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đề tài nghiên cứu việc tổ chức các tiết dạy học phân môn LS ở lớp 4 và
lớp 5 thuộc địa bàn huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1: Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Đọc và nghiên cứu, tổng kết các tài liệu có liên quan đến đề tài nghiên
cứu
7.2: Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm dạy và học của GV và HS
- Phƣơng pháp quan sát việc dạy và học của HS trƣờng thực nghiệm
- Phƣơng pháp điều tra Anket trên các đối tƣợng GV và HS
- Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm
- Phƣơng pháp trò chuyện phỏng vấn GV
- Phƣơng pháp thống kê toán học để chứng minh độ tin cậy của các kết
quả nghiên cứu
8. Những đóng góp mới của đề tài
- Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về phƣơng pháp kể chuyện trong quá
trình dạy học phân môn Lịch sử.
- Điều tra, khảo sát, phân tích làm sáng tỏ thực trạng dạy học phân môn
Lịch sử nói chung, việc sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên nói riêng,
chất lƣợng học tập phân môn này ở trƣờng Tiểu học, những nguyên nhân dẫn
đến thực trạng.
- Xây dựng quy trình tổ chức cho học sinh kể chuyện trong dạy học phân
môn LS ở Tiểu học.
- Biên soạn một số giáo án mẫu sử dụng phƣơng pháp kể chuyện trong dạy
học phân môn Lịch sử.

4
9. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, tài liệu tham khảo, đề tài có 3
chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.
Chƣơng 2: Quy trình tổ chức cho học sinh kể chuyện trong quá trình dạy
học phân môn Lịch sử ở trƣờng Tiểu học.
Chƣơng 3: Thực nghiệm sƣ phạm





5
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Cơ sở lí luận
1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Phƣơng pháp kể chuyện đƣợc sử dụng trong dạy học nói chung và trong
dạy học phân môn Lịch sử nói riêng, có rất nhiều tác giả quan tâm và nhấn mạnh
song tầm quan trọng của của phƣơng pháp kể chuyện trong quá trình dạy học,
đặc biệt ở bậc Tiểu học, song chƣa có tác giả nào đƣa ra cách thức, quy trình tổ
chức cho học sinh kể chuyện trong giờ học Lịch sử ở Tiểu học. Để góp phần vào
tình trạng trên, chúng tôi mạnh dạn đi sâu nghiên cứu khóa luận của mình: “Sử
dụng phƣơng pháp kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử ở Tiểu học”.
1.1.2. Một số khái niệm
1.1.2.1. Khái niệm về phương pháp dạy học

Phƣơng pháp đƣợc hiểu là cách thức, con đƣờng phƣơng tiện để đạt tới
mục đích, để giải quyết những nhiệm vụ nhất định.
Phƣơng pháp dạy học là cách thức hoạt động tƣơng tác giữa giáo viên và
học sinh. Trong đó giáo viên là ngƣời tổ chức hƣớng dẫn trong phƣơng pháp
dạy, học sinh là ngƣời “thợ chính‟‟ trong phƣơng pháp học nhằm thực hiện tốt
nhiệm vụ dạy học.
1.1.2.2. Khái niệm về phương pháp kể chuyện
a) Kể chuyện là gì?
“Ngôn ngữ là phƣơng tiện giao tiếp quan trọng nhất của loài ngƣời” (Lê
Nin). Ngôn ngữ luôn luôn gắn bó chặt chẽ với tƣ duy, “ngôn ngữ là hiện thực
trực tiếp của tƣ duy” (K. Mác). Ngôn ngữ là phƣơng tiện của nhận thức lôgic, lí
tính. Kể chuyện là một hình thức trình bày ngôn ngữ, là dạng thuyết trình đặc
biệt, đƣợc sử dụng trong dạy học môn TN-XH, nhất là với nhóm kiến thức Lịch
sử. Theo nghĩa rộng thuật ngữ kể chuyện theo tôi hiểu có thể bao hàm toàn bộ
ngôn ngữ sinh hoạt hàng ngày. Kể chuyện mang chức năng thông tin, chức năng
giải trí và chức năng nghệ thuật.


6
b) Phương pháp kể chuyện
Phƣơng pháp kể chuyện là cách thức tổ chức, hƣớng dẫn của giáo viên
nhằm giúp học sinh dùng lời nói trình bày một cách sinh động, có hình ảnh và
truyền cảm đến ngƣời nghe về một nhân vật, một sự kiện lịch sử, hoặc một hiện
tƣợng tự nhiên, một phát minh khoa học, một vùng đất mới.
1.1.3. Vị trí của phƣơng pháp kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử.
1.1.3.1. Mục tiêu, đặc điểm của phân môn Lịch sử
a) Mục tiêu của phân môn Lịch sử ở Tiểu học
- Cung cấp cho học sinh một số kiến thức cơ bản, thiết thực về:
+ Kiến thức về các sự kiện, hiện tƣợng, nhân vật lịch sử tiêu biểu tƣơng
đối có hệ thống theo dòng thời gian lịch sử của Việt Nam từ buổi đầu dựng nƣớc

cho đến thế kỷ XX.
+ Hình thành cho học sinh những kĩ năng quan sát, thu thập, tìm kiếm tƣ
liệu lịch sử và trình bày kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ
+ Góp phần hình thành và phát triển ở học sinh tình yêu thiên nhiên, con
ngƣời, quê hƣơng, đất nƣớc và văn hóa, tôn trọng và bảo vệ cảnh quan thiên
nhiên, văn hóa của dân tộc Việt Nam, tôn trọng và bảo vệ các di tích lịch sử, giữ
gìn những giá trị lịch sử văn hóa của dân tộc ta.
b) Đặc điểm của phân môn Lịch sử ở Tiểu học
Phân môn Lịch sử góp phần đắc lực vào việc hình thành nhân cách tốt đẹp
cho học sinh. Đây là bộ môn giúp học sinh xây dựng niềm tin vững chắc vào lý
tƣởng cách mạng vào con đƣờng CNXH. Nội dung học tập của nhà trƣờng phổ
thông giúp các em hiểu đƣợc sự ra đời của xã hội loài ngƣời, quy luật phát triển,
hƣng thịnh và suy vong của mỗi chế độ xã hội tồn tại trong lịch sử, trong đó có
sự thay thế, tiến bộ của chế độ cao hơn, đó là quy luật. Trên cơ sở đƣợc học tập
nhƣ vậy, học sinh dần dần hình thành một thế giới quan duy vật biện chứng
khoa học, lòng tin vững chắc vào sự phát triển của dân tộc trong sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ đất nƣớc trong thời kỳ đổi mới.
Lợi thế của phân môn Lịch sử trong việc giáo dục nhân cách cho học sinh
chính là các sự kiện lịch sử, các mốc lịch sử đáng chú ý. Đặc biệt là các nhân vật

7
lịch sử tiêu biểu, những ngƣời anh hùng cứu nƣớc, những chiến sĩ cách mạng hết
lòng vì dân vì nƣớc. Đây là những nhân cách lớn, những tấm gƣơng sáng chói
về nhiều mặt cho học sinh noi theo. Những anh hùng cách mạng nhƣ vậy ở thời
kỳ nào cũng có, ở dân tộc nào cũng có.
Thông qua việc tìm hiểu những nhân vật, sự kiện lịch sử giúp chúng ta có
thêm kiến thức và hiểu biết về những trang sử hào hùng của dân tộc vốn giàu
lòng yêu nƣớc nhƣ dân tộc Việt Nam. Ngoài ra còn thấy nhân cách của kẻ sĩ
Việt Nam, nhân cách ngƣời chiến sĩ cách mạng trong sự nghiệp giải phóng đất
nƣớc. Nhân cách con ngƣời Việt Nam trong thời kỳ dựng nƣớc và giữ nƣớc hoặc

những nhân cách lớn của thế giới trong các thời kỳ là những bài học lớn về nhân
cách cho học sinh. Bên cạnh đó, học sinh cũng hiểu sâu sắc về nhân cách của
ngƣời con ngƣời Việt Nam trong mối quan hệ với sự phát triển Kinh tế- Xã hội
của đất nƣớc qua các thời kỳ dựng nƣớc và giữ nƣớc. Đó chính là tình yêu quê
hƣơng đất nƣớc, lòng tự hào dân tộc, quý trọng lao động, yêu tự do và văn hóa
của dân tộc ta, quyết giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, tự tin trung thực, ham học
hỏi, nhân hậu, khiêm tốn, sống lạc quan
Chính bản sắc riêng trong văn hóa, trong nhân cách của những con ngƣời
Việt Nam yêu nƣớc trong những trang sử học hào hùng, thẫm đẫm nhân văn sâu
sắc giúp học sinh tiếp thu những tri thức quý báu góp phần hết sức to lớn với
việc hình thành và phát triển nhân cách ở các em. Từ việc nắm các kiến thức
Lich sử về truyền thống đấu tranh kiên cƣờng của ông cha ta. Học sinh xác định
rõ trách nhiệm của mình trong cuộc sống hiện đại. Việc giáo dục truyền thống
với quá khứ vẻ vang của dân tộc là điều hết sức cần thiết trong việc hình thành
nhân cách cho học sinh.
Phân môn Lịch sử ở tiểu học bắt đầu đƣợc dạy từ lớp 4 đến lớp 5 bao
gồm, những kiến thức về lịch sử Việt Nam từ buổi đầu dựng nƣớc cho đến nay.
Các kiến thức lịch sử trong chƣơng trình lớp 4,5 không trình bày theo một hệ
thống chặt chẽ toàn diện (kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa ) mà mỗi bài học là
một sự kiện, hiện tƣợng hay nhân vật lịch sử tiêu biểu, điển hình của một giai
đoạn nhất định. Sự lựa chọn cấu trúc và mức độ nội dung nhƣ vậy nhằm đảm

8
bảo mục tiêu phù hợp với thời lƣợng giành cho môn học cũng nhƣ trình độ nhận
thức của học sinh. Tuy nhiên một sự kiện, hiện tƣợng hay nhân vật lịch sử
không thể không thể hình thành và phát triển một cách cô lập mà trong một bối
cảnh cụ thể có liên quan rất nhiều đến nhân vật lịch sử trong bối cảnh đó.
Phân môn lịch sử sắp xếp thành hệ thống kiến thức đƣợc đƣa dƣới các
dạng cơ bản sau:
+ Kiến thức về các sự kiện lịch sử tiêu biểu

+ Kiến thức về các nhân vật lịch sử tiêu biểu
+ Kiến thức về các thành tựu mọi mặt trong đời sống lịch sử của dân tộc
+ Loại kiến thức về giai đoạn, thời kỳ, quá trình lịch sử dân tộc
Thông thƣờng, các kiến thức này đƣợc đan xen trong các dạng bài cụ thể.
Trong các loại kiến thức trên thì loại kiến thức về sự kiện lịch sử tiêu biểu
là kiến thức trọng tâm nhất. Trong đó, đã bao gồm sự tham gia của nhân vật và
đạt kết quả đạt đƣợc trong một mặt cụ thể, tại một thời điểm cụ thể của lịch sử.
Từ những đặc điểm của môn học nhƣ đã trình bày ở trên, chúng tôi nhận
thấy đây là môn học mà giáo viên có nhiều cơ hội để sử dụng phƣơng pháp kể
chuyện vào trong dạy học phân môn lịch sử, là một trong những phƣơng hƣớng
đổi mới phù hợp. Khi sử dụng phƣơng pháp này, giúp học sinh phát triển khả
năng tƣởng tƣợng, tái tạo những kiến thức đã đƣợc học giúp các em ghi nhớ
kiến thức vững chắc hơn.
1.1.3.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học phân môn Lịch sử ở
Tiểu học hiện nay
Nội dung của việc đổi mới phƣơng pháp dạy học ở trƣờng phổ thông là
làm cho học sinh học tập tích cực, chủ động, sáng tạo, thay đổi thói quen học tập
từ bị động sang chủ động, từ ghi nhớ máy móc sang ghi nhớ có lôgic, ghi nhớ có
chủ định và biết sắp xếp các nội dung đã học trong trí nhớ của mình theo một
trật tự nhất định. Nhà trƣờng cần phải rèn luyện cho học sinh hôm nay: “ Suy
nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn, bày tỏ ý kiến nhiều hơn và hợp tác học tập
với nhau nhiều hơn để học sinh phát huy cao độ tính tích cực, chủ động, sáng tạo
trong quá trình học tập của mình.

9
Quan niệm về phƣơng pháp dạy học lịch sử hiện đại đƣợc xác lập trên hai
tiền đề cốt lõi:
- Tiền đề thứ nhất: Lịch sử là những sự việc đã diễn ra, có thật và tồn tại
khách quan trong quá khứ. Do đó, không thể phán đoán, suy luận, tƣởng tƣợng
để nhận thức lịch sử. Nhận thức lịch sử phải thông qua “dấu tích” của quá khứ,

những chứng cứ về sự tồn tại của các sự việc đã diễn ra. Do đó, việc đầu tiên, tất
yếu, không thể không tiến hành là: Cho học sinh tiếp nhận thông tin từ sử liệu
bằng nhiều hình thức khác nhau. Sau đây là những biện pháp tổ chức cho học
sinh tiếp cận thông tin từ sử liệu.
+ Giáo viên kể lại câu chuyện lịch sử, tƣờng thuật lại diễn biến các sự
kiện lịch sử, miêu tả các sự vật, đối tƣợng, thiết chế, di tích lịch sử, kết quả của
các cuộc đấu tranh oanh liệt đã tồn tại trong lịch sử.
+ Học sinh phải làm việc với các sử liệu do giáo viên cung cấp khi giao
việc, đƣợc in trong phiếu học tập.
+ Học sinh kể lại, thuật lại điều mình đã biết cho các bạn nghe.
- Tiền đề thứ hai là về quan niệm về học tập lịch sử:
Theo quan niệm hiện đại: Việc học tập lịch sử là học sinh thông qua quả
trình làm vệc với sử liệu, tự tạo ra cho mình các hình ảnh lịch sử, tự hình dung
về lịch sử đã diễn ra trong quá khứ “Ngay từ bậc Tiểu học, học sinh cũng phải
làm quen, học tập các thao tác trí tuệ trong hoạt động khoa học của nhà sử học,
dù cho mức độ của nó chỉ dừng lại ở mức độ sơ đẳng nhất”. Cần tạo điều kiện
cho học sinh làm việc độc lập, tích cực, tự lực nhiều hơn, trình bày ý kiến của
mình nhiều hơn, có tâm lý thích học tập môn Lịch sử và yêu thích môn học
hơn nữa.
Từ những định hƣớng đổi mới phƣơng pháp dạy học Lịch sử ở tiểu học
hiện nay: Chúng tôi nhận thấy việc sử dụng phƣơng pháp kể chuyện là rất phù
hợp, nó xuất phát từ hai tiền đề cốt lõi đó là quan niệm về dạy và học lịch sử ở
tiểu học.


10
1.1.3.3. Vị trí của phương pháp kể chuyện trong dạy học phân môn
Lịch sử ở Tiểu học
Phƣơng pháp kể chuyện là phƣơng pháp dạy học đặc trƣng của phân môn
Lịch sử, nó có vai trò quan trọng trong quá trình dạy học lịch sử ở tiểu học. Kể

chuyện tạo nên một bức tranh sinh động về những sự kiện, hiện tƣợng, nhân vật
lịch sử. Gợi cho học sinh hứng thú học tập bởi những kiến thức lịch sử thƣờng
khô khan, trừu tƣợng, học sinh dễ nhàm chán, dễ quên nếu các em không tập
trung ghi nhớ dẫn đến tình trạng “ Học trƣớc quên sau”.
Trong dạy học phân môn Lịch sử phần lớn số tiết học cần phải tổ chức
cho học sinh kể chuyện. Để học sinh ghi nhớ kiến thức lịch sử một cách chủ
động, tích cực, sáng tạo chỉ có thể thông qua việc tổ chức cho các em mô tả
tƣờng thuật lại, kể lại diễn biến các trận đánh, các cuộc khởi nghĩa, các nhân vật
lịch sử hoặc tình hình của nƣớc ta ở các thời kỳ, giai đoạn lịch sử
Ngoài ra thông qua kể chuyện còn giúp cho học sinh phát huy vốn hiểu biết
thêm của mình thông qua việc đọc sách báo, xem phim, tham quan Trên cơ sở đó
kích thích trẻ ham tìm tòi học hỏi thêm ngoài chƣơng trình trong sách giáo khoa.
1.1.4. Sử dụng phương pháp kể chuyện trong dạy học phân môn kể chuyện
Trong các phƣơng pháp dạy học phân môn Lịch sử thì phƣơng pháp kể
chuyện là một phƣơng pháp đặc trƣng của giờ học Lịch sử. Giáo viên cần sử
dụng phƣơng pháp kể chuyện trong giờ học để làm tăng hứng thú học tập, phát
huy cao độ sự chú ý, cảm nhận của học sinh về những phong trào đấu tranh,
những nhân vật kiệt suất. Từ đó, mang lại hiệu quả rõ rệt cho giờ học lịch sử.
Sử dụng phƣơng pháp kể chuyện giúp giáo viên kể lại sinh động câu
chuyện lịch sử, học sinh lắng nghe, nắm đƣợc thông tin sau đó học sinh kể
theo ngôn ngữ, khả năng cảm nhận của mình, giữ lại cốt truyện, sử dụng vốn
ngôn ngữ của chính mình kể lại một cách sáng tạo bám vào câu chuyện giáo
viên đã kể.
Nhƣ vậy, phƣơng pháp kể chuyện có vai trò quan trọng nên điều quan
trọng trong dạy học Lịch sử là phải khơi dạy và phát triển hứng thú của học sinh
đối với môn học.

11
1.1.5. Một số đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học có liên quan đến đề tài
- Nhu cầu, động cơ, hứng thú của học sinh tiểu học

Bƣớc vào nhà trƣờng tiểu học, các em đƣợc hoạt động trong một môi
trƣờng mới, môi trƣờng mới với hoạt động học tập là chủ đạo. Do đó, nhu cầu
học tập của học sinh ngày càng có ý nghĩa quan trọng hơn đối với sự phát triển
trí tuệ. Chính nhu cầu học tập đã trở thành động cơ thúc đẩy các em tự giác, tích
cực học tập để làm chủ tri thức. Theo các nhà tâm lí học “ở tiểu học phần lớn
học sinh chƣa hứng thú chuyên biệt với từng môn học các em cũng chƣa chú ý
đi sâu vào ý nghĩa của mỗi môn học. Việc các em học sinh tiểu học thích môn
nào, bài nào phụ thuộc vào khả năng sƣ phạm của ngƣời giáo viên” (10). Các
nhà nghiên cứu còn cho thấy “Động cơ học tập không có sẵn, cũng không thể áp
đặt từ ngoài vào mà phải dần dần hình thành trong quá trình học sinh ngày càng
đi sâu và chiếm lĩnh đối tƣợng học tập dƣới sự hƣớng dẫn của giáo viên. Nếu
trong tiết học, giáo viên biết tổ chức cho học sinh phát hiện ra những điều mới lạ
(cả nội dung lẫn phƣơng pháp dạy học, học sinh chiếm lĩnh tri thức đó) thì dần
quan hệ thân thiết giữa các em với tri thức khoa học sẽ đƣợc hình thành, học tập
dần dần trở thành một nhu cầu không thể thiếu đƣợc của các em và sẽ thúc đẩy
các em vƣơn tới giành lấy tri thức” [5].
Nhƣ vậy, việc tổ chức kể chuyện cho học sinh trong quá trình dạy học một
cách phù hợp sẽ góp phần khêu gợi nhu cầu, hình thành động cơ đúng đắn, hứng
thú học tập cho học sinh.
- Đặc điểm trí nhớ
Học sinh tiểu học nói chung có trí nhớ tốt. Ở những lớp đầu bậc tiểu học, ghi
nhớ không chủ định chiếm ƣu thế, các em chỉ ghi nhớ những gì mình thích, những
gì gây đƣợc ấn tƣơng mạnh mẽ, gây cảm xúc thì các em dễ nhớ và nhớ lâu.
Càng lên lớp trên thì trí nhớ có chủ định càng tăng. Tuy vậy, cũng nhƣ các
lớp đầu cấp (lớp 1, 2, 3) các lớp cuối cấp (4, 5) vẫn thƣờng có khuynh hƣớng
học tập một cách máy móc kiểu học vẹt. Chính vì vậy mà các em cảm thấy khó
khăn khi sử dụng những kiến thức đó vào học tập, cũng nhƣ vào trong cuộc
sống. Để khắc phục đƣợc nhƣợc điểm này, trong quá trình dạy học giáo viên cần

12

phải tổ chức cho các em kể chuyện nhằm dẫn dắt các em tìm đến tri thức mới và
ghi nhớ tri thức lâu bền.
- Đặc điểm tư duy
Tƣ duy của trẻ mới đến trƣờng chủ yếu là tƣ duy cụ thể mang tính hình
thức, dựa vào những bề ngoài của sự vật hiện tƣợng. Theo Peopiagie (Tƣ duy
của trẻ đến 10 tuổi về cơ bản còn ở giai đoạn những thao tác cụ thể, trên cơ sở
có thể diễn ra quá trình hệ thống hóa các thuộc tính, tài liệu trong kinh nghiệm
trực quan” [7].
Trong hoạt động phân tích tổng hợp: Hoạt động phân tích của học sinh
đầu bậc tiểu học( lớp 1, 2, 3) về hình thức cũng nhƣ nội dung rất đơn giản nên
khi tiến hành phân tích tổng hợp các em thƣờng căn cứ vào những đặc điểm bên
ngoài mang tính cụ thể. Lên lớp 4, 5 phân tích tổng hợp trong óc phát triển
mạnh, với khái niệm dễ hiểu các em phân tích trong óc một cách tƣơng đối tốt.
Trong hoạt động trừu tƣợng khái quát hóa: Học sinh lớp 1,2 3 chủ yếu
dựa trên dấu hiệu bên ngoài dễ nhận thấy, dễ xúc động, lên lớp 4, 5 mới có thể
dựa vào những dấu hiệu bên trong (bản chất). Đây chính là, cơ sở để chúng ta
xác định mức độ hình thành khái niệm cho học sinh ở giai đoạn đầu cấp (lớp 1,
2, 3) còn hết sức sơ đẳng.
Trong phán đoán suy luận: Học sinh ở những lớp đầu bậc tiểu học thƣờng
phán đoán vào những dấu hiệu duy nhất, nên hay phán đoán khẳng định mà
chƣa suy nghĩ xem khả năng nào là hiện thực, còn với học sinh lớp 4, 5 đã có thể
chứng minh lập luận, phán đoán cho mình về trình độ suy luận có thể dựa trên
các tài liệu trừu tƣợng hơn. Song để học sinh suy luận thì các em vẫn thƣờng
dựa trên các tài liệu trực quan.
Chính từ đặc điểm tƣ duy nêu trên, khi thiết kế bài học có sử dụng
phƣơng pháp kể chuyện giáo viên cần chú ý đến việc gắn điều trông thấy với
hoạt động thực tiễn và nội dung của bài học.
- Đặc điểm tưởng tượng
Tƣởng tƣợng là một trong những quá trình nhận thức quan trọng, tƣởng
tƣợng của học sinh tiểu học đƣợc hình thành và phát triển trong hoạt động học

13
và các hoạt động khác của các em. Theo các công trình nghiên của cứu về tâm lí
học, ở các lớp đầu bậc tiểu học hình ảnh của tƣởng tƣợng còn đơn giản chƣa bền
vững. Nhƣng về các lớp cuối cấp, hình ảnh tƣởng tƣợng các em càng bền vững
và gần thực tế hơn. Đặc biệt lúc này, các em đã bắt đầu có khả năng tƣởng tƣợng
trên những tri giác đã có từ trƣớc và dựa trên ngôn ngữ [5].
Đối với học sinh tiểu học, tình cảm có vị trí đặc biệt vì nó là khâu trọng
yếu gắn liền nhận thức với hành động của các em. Đối tƣợng gây xúc cảm cho
học sinh tiểu học thƣờng là những sự vật, hiện tƣợng cụ thể, những câu chuyện
sinh động. Do đó, bài giảng khô khan, khó hiểu nặng nề về lí luận không gây
cho học sinh những cảm xúc tích cực, thậm chí làm cho các em mệt mỏi, chán
chƣờng. Nói chung hoạt động trí tuệ của các em đậm màu sắc cảm xúc, các em
suy nghĩ bằng “hình thức”, “xúc cảm”, “âm thanh”, các quá trình nhận thức,
hoạt động của các em đều chịu sự chi phối mạnh mẽ của cảm xúc và đều đƣợm
màu cảm xúc [10]. Từ đặc điểm này, ta thấy trong quá trình dạy học, có thể khơi
dậy ở trẻ xúc cảm học tâp thông qua kể chuyện cho các em, từ đó phát huy tính
tích cực nhận thức của học sinh, nâng cao hiệu quả học tập.
Tóm lại, từ việc phân tích những đặc điểm tâm lí của học sinh tiểu học có
thể rút ra kết luận rằng: Việc tổ chức kể chuyện cho học sinh là biện pháp quan
trọng nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh góp phần nâng cao
chất lƣợng, hiệu quả dạy học phân môn Lịch sử ở trƣờng tiểu học.
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Thực trạng dạy học phân môn Lịch sử ở trường Tiểu học
Hiện nay, Lịch sử đƣợc đánh giá là một môn học nặng nề về tái hiện
thông tin, buộc phải ghi nhớ gƣợng ép, máy móc vì có rất nhiều thông tin về quá
trình hình thành và phát triển của sự vật, hiện tƣợng, sự kiện cộng thêm vô số số
liệu, thời gian, địa điểm. Bên cạnh đó, việc dạy và học Lịch sử hiện nay đã quá
chú tâm vào tính thuộc bài, theo kiểu học vẹt nhƣng lại thiếu không gian tƣ duy.
Đó là nguyên nhân khiến học sinh “chán” học môn Lịch sử, coi đó là môn học

khô khan, nhàm chán.

14
Nhiều giáo viên cũng thừa nhận, trong việc giảng dạy môn Lịch sử thời
gian qua, đôi lúc chƣa toàn tâm, toàn ý cho nội dung cần chuyển tải, chỉ dạy qua
loa cho xong chứ chƣa đi sâu vào việc lựa chọn những phƣơng pháp dạy học
thích hợp. Nội dung dạy học bị bó hẹp trong sách giáo khoa, mối liên kết, khái
quát một giai đoạn lịch sử không rõ ràng, gây khó hiểu và không truyền đƣợc sự
hứng thú học sử ở học sinh.
Trong thời gian qua, nhiều quyết định quy kết trách nhiệm “chán ghét”
môn Sử về phía học sinh, do vậy thầy cô tìm cách áp đặt, bắt buộc các em học
Lịch sử mà không biết rằng làm nhƣ vậy sẽ gây áp lực tâm lý cho các em.
Nguyên nhân sâu xa khiến học sinh chƣa yêu thích môn Lịch sử còn là vì
nội dung chƣơng trình sách giáo khoa, phƣơng pháp giảng dạy, trình độ đội ngũ
giáo viên. Để học sinh yêu thích môn sử cách duy nhất vẫn là mang đến sự hào
hứng thật sự cho học sinh ở môn học này.
1.2.2. Thực trạng việc sử dụng phương pháp kể chuyện của giáo viên
tiểu học trong giờ học phân môn Lịch sử
Trong khuôn khổ và thời gian có hạn của một luận văn tốt nghiệp chúng
tôi tiến hành điều tra, khảo sát thực trạng về việc sử dụng phƣơng pháp kể
chuyện của giáo viên trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử.
1.2.2.1. Mục đích khảo sát
Nhằm đánh giá thực trạng sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên.
Từ đó, xác lập cơ sở thực tiễn cho việc xây dựng cách thức tổ chức kể chuyện
cho học sinh trong học phân môn Lịch sử.
1.2.2.2. Đối tượng khảo sát
+ GV tiểu học: 20 ngƣời
+ HS tiểu học: 110 em
1.1.2.3. Nội dung khảo sát
Trong phạm vi và nội dung nghiên cứu của đề tài chúng tôi tiến hành điều

tra trên một số chỉ tiêu cơ bản sau đây:
- Nhận thức của giáo viên tiểu học về khái niệm phƣơng pháp kể chuyện
trong dạy học phân môn Lịch sử.

15
- Nhận thức của giáo viên về vai trò của phƣơng pháp kể chuyện đối với
hiệu quả dạy học phân môn lịch sử ở tiểu học.
- Mức độ thƣờng xuyên tổ chức cho học sinh kể chuyện của giáo viên
tiểu học.
- Cách thức sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên tiểu học
trong giờ lịch sử.
1.2.2.4. Các phương pháp điều tra khảo sát
- Điều tra bằng ankét.
- Quan sát tiến trình dạy học trên lớp của giáo viên.
- Dự các giờ dạy mẫu của giáo viên trong phân môn Lịch sử
1.2.2.5. Phân tích kết quả
a. Nhận thức của giáo tiểu học về khái niệm phương pháp kể chuyện
trong dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.
Bảng 1: Nhận thức của giáo viên tiểu học về phƣơng pháp kể chuyện
trong dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.
STT
Nội dung
Ý kiến
Tỉ lệ
(%)
1
Dùng lời trình bày một cách sinh động, có hình ảnh
và truyền cảm đến ngƣời nghe về một nhân vật, một
sự kiện lịch sử, một phát minh khoa học, một vùng
đất xa lạ.

110/110

100
2
Giáo viên dùng lời để kể về các sự kiện lịch sử,
nhân vật lịch sử nhằm hình thành một biểu tƣợng,
một khái niệm với niềm tin sâu sắc.

99/110

90
3
Giáo viên và học sinh dùng ngôn ngữ của mình để
kể về một nhân vật, một sự kiện lịch sử, một trận
đánh,

88/110

80
Dựa vào bảng 1 ta thấy: có 110/110 (100%) số ý kiến cho rằng: “dùng lời
trình bày một cách sinh động, có hình ảnh và truyền cảm đến ngƣời nghe về một
nhân vật, một sự kiện lịch sử, một phát minh khoa học, một vùng đất xa lạ”,

16
99/110 (90%) ý kiến cho rằng: “giáo viên dùng lời để kể về các sự kiện lịch sử,
nhân vật lịch sử nhằm hình thành một biểu tƣợng, một khái niệm với niềm tin
sâu sắc”, 88/110 (80%) số ý kiến cho rằng: “giáo viên và học sinh dùng ngôn
ngữ của mình để kể về một nhân vật, một sự kiện lịch sử, một trận đánh ”.
Nhƣ vậy, hầu hết GV đã nhận thức đúng về phƣơng pháp kể chuyện trong

dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.
b. Nhận thức của GV về vai trò của phương pháp kể chuyện đối với hiệu
quả dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.
Bảng 2: Nhận thức của GV về vai trò của phƣơng pháp kể chuyện đối với
hiệu quả dạy học phân môn lịch sở ở tiểu học.
TT
Nội Dung
Ý kiến
Tỷ lệ
(%)
1
Nâng cao hiệu quả bài dạy
88/110
80
2
Kích thích hứng thú học tập của học sinh
110/110
100
3
Phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS
99/110
90
4
Giờ học sinh động, HS chủ động chiếm lĩnh
kiến thức
99/110
90

Kết quả ở bảng 1 cho ta thấy: có 88/110 (80%) số ý kiến cho rằng:
“nâng cao hiệu quả bài học”, 110/110 (100%) ý kiến cho rằng: “kích thích

hứng thú học tập của học sinh”, 99/110 (90%) số ý kiến cho rằng: “phát huy
tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS” và “giờ học sinh động, HS chủ động
chiếm lĩnh kiến thức”.
Nhƣ vậy, hầu hết GV đã khẳng định đúng vai trò của phƣơng pháp kể
chuyện trong dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.
c. Mức độ thường xuyên tổ chức kể chuyện cho HS của GV tiểu học trong
quá trình dạy học phân môn Lịch sử ở tiểu học.





17
Bảng 3: Mức độ thƣờng xuyên tổ chức kể chuyện của GV tiểu học

STT
Mức độ
Số phiếu
Tỷ lệ (%)
1
Thƣờng xuyên
2
10
2
Thỉnh thoảng
8
40
3
Không tổ chức
10

50

Kết quả điều tra cho thấy: số giáo viên thƣờng xuyên tổ chức kể
chuyện cho học sinh trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử còn rất ít ỏi,
chiếm tỉ lệ 10%, chỉ có 40% số giáo viên có tổ chức nhƣng không thƣờng
xuyên. Trong khi đó, có 50% số giáo viên không tổ chức kể chuyện cho HS
trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử.
Kết quả trên đây đã phần nào phản ánh thực trạng sử dụng phƣơng pháp
kể chuyện của giáo viên tiểu học trong quá trình dạy học phân môn Lịch sử.
Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên do năng lực hạn chế, thiếu kiến thức về Lịch
sử nên việc tổ chức kể chuyện cho học sinh còn gặp nhiều khó khăn, còn chƣa
biết cách tổ chức kể chuyện cho HS trong quá trình dạy học. Một số giáo viên
mặc dù nhận thức đúng vai trò của việc tổ chức kể chuyện cho HS nhƣng do
chƣa nắm vững cách thức quy trình nên tuy có tổ chức nhƣng hiệu quả chƣa cao,
giờ học còn ồn ào, ảnh hƣởng đến tiến trình lên lớp.
d. Cách thức sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên tiểu học trong
giờ lịch sử.
Bảng 4: Cách thức sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên tiểu học.
STT
Nội dung
Ý kiến tán
thành
Tỷ lệ
(%)
1
Giáo viên kể chuyện trong SGK Lịch sử cho
học sinh nghe.

10/20

50
2
Tổ chức cho học sinh kể chuyện theo nhóm,
đại diện các nhóm lên kể.
2/20
10
3
Cho học sinh khá, giỏi kể lại câu chuyện.
6/20
30
4
Cuối giờ học, các nhóm thi kể chuyện.
2/20
10


18
Nhìn chung, cách thức sử dụng phƣơng pháp kể chuyện của giáo viên
chƣa đƣợc tích cực. Qua việc điều tra thấy kết quả nhƣ sau: có10/20 (50%)giáo
viên kể chuyện trong sách giáo khoa lịch sử cho học sinh nghe; 2/20 (10%) giáo
viên tổ chức cho học sinh kể chuyện theo nhóm, đại diện các nhóm lên kể; 6/20
(30%) giáo viên cho học sinh khá, giỏi kể lại câu chuyện; 2/20 (10%) giáo viên
tổ chức cuối giờ học cho các nhóm thi kể chuyện.
Nhƣ vậy, hầu hết GV chƣa tổ chức đúng cách thức sử dụng phƣơng pháp
kể chuyện trong dạy học giờ lịch sử ở tiểu học.
Qua dự giờ, chúng tôi nhận thấy những tiết dạy có sử dụng phƣơng pháp
kể chuyện thì học sinh có sự chuyển biến rõ nét, các em rất tích cực tham gia
xây dựng bài, không còn e dè, ngại ngùng nhƣ trƣớc, vì thế mà giờ học trở nên
sôi nổi, sinh động, học sinh tích cực hơn, bớt cứng nhắc, khô khan đặc biệt là
các tiết học có nội dung về các nhân vật lịch sử, học sinh có thể kể lại một cách

khái quát những đóng góp của các nhân vật lịch sử hoặc sƣu tầm những câu
chuyện về họ. Từ đó, giúp các em hăng say tìm tòi và phát triển tƣ duy tái tạo
kiến thức lịch sử.
1.3. Đánh giá chung về thực trạng
Xuất phát từ kết quả nghiên cứu thực trạng ở trên có thể rút ra một số
nhận xét:
Phần lớn giáo viên tiểu học đƣợc điều tra đã đánh giá rất cao về vai trò của
việc tổ chức kể chuyện cho học sinh trong giờ học phân môn Lịch sử là góp
phần phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ học, học
sinh tập trung hứng thú hơn, nâng chất lƣợng dạy học phân môn cho học sinh.
Thực tiễn cho thấy, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong dạy học phân
Lịch sử, nhất là việc sử dụng phƣơng pháp dạy học. Giáo viên lên lớp chủ yếu
sử dụng phƣơng pháp thuyết trình, hỏi đáp, ít giáo viên quan tâm đến việc tổ
chức các hoạt động cho học sinh để các em có thể tự nhận thức lịch sử. Các tiết
học diễn ra nặng nề, đơn điệu. Giáo viên giảng giải, đặt câu hỏi ở sách giáo
khoa, sách giáo viên, học sinh trả lời bằng cách đọc lại thông tin trong bài. Với
cách dạy nhƣ vậy, bài dạy lịch sử trở thành bài đọc lịch sử khô khan, cứng nhắc,

19
nặng nề, đơn điệu làm cho chán nản không hứng thú học tập, chƣa phát huy
đƣợc tính tích cực nhận thức của các em. Bên cạnh đó, nhiều giáo viên thiếu
kiến thức lịch sử một cách trầm trọng, sử dụng đồ dùng trực quan thiếu hợp lý
nên chƣa biết khai thác trọng tâm bài dạy, chƣa hiểu đƣợc kênh hình, kênh chữ
trong sách giáo khoa.
Những nguyên nhân trên đây, đã ảnh hƣởng không nhỏ tới chất lƣợng,
hiệu quả dạy học phân môn Lịch sử ở bậc tiểu học.

TIỂU KẾT CHƢƠNG 1

Trong chƣơng 1, chúng tôi đã phân tích cơ sở lý luận của vấn đề nghiên

cứu. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã đƣa ra một số khái niệm liên quan đến kể
chuyện và đã phân tích đƣợc đặc điểm nhận thức của của học sinh tiểu học, từ
đó đƣa ra phƣơng pháp trò chơi học tập. Từ việc phân tích các vấn đề lí luận của
khóa luận, chúng tôi đã xây dựng cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu. Trong
đó, chúng tôi đã đƣa ra đƣợc mục tiêu của phân môn Lịch sử, đặc điểm phân
môn cũng nhƣ đặc điểm nội dung SGK phân môn Lịch sử.
Qua đó, khảo sát thực trạng nhận thức và sử dụng phƣơng pháp kể
chuyện trong dạy học của giáo viên cho thấy, cần phải tăng cƣờng triển khai các
phƣơng pháp dạy học mới một cách sâu rộng, đồng bộ. Hơn nữa, để không
ngừng nâng cao chất lƣợng học tập phân môn Lịch sử, việc nghiên cứu sử dụng
phƣơng pháp kể chuyện trong quá trình dạy học phân môn này lại hết sức cần
thiết, nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn ở bậc tiểu học.




20
CHƢƠNG 2
CÁCH THỨC SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP KỂ CHUYỂN TRONG
DẠY HỌC PHÂN MÔN LỊCH SỬ Ở TIỂU HỌC

2.1. Các căn cứ để xây dựng quy trình
2.1.1. Mục tiêu của phân môn lịch sử
- Giúp học sinh biết và hiểu đƣợc hoàn cảnh ra đời, thời gian ra đời và
tồn tại của nhà nƣớc, tên vua, tên nƣớc, nơi kinh đô đóng. Hiểu một cách đơn
giản tổ chức bộ máy nhà nƣớc, biết đƣợc những nét chính về đời sống kinh tế,
vật chất; văn hóa tinh thần của con ngƣời trong xã hội.
- Giúp học sinh biết và hiểu đƣợc công lao và những đóng góp của một số
nhân vật đối với lịch sử dân tộc.
- Học sinh có khả năng kể lại hoặc mô tả lại một cách khái quát những

đóng góp của nhân vật lịch sử đã học hoặc sƣu tầm những câu chuyện về họ.
- Học sinh ghi nhớ công ơn của các nhân vật lich sử đã học.
- Giúp học sinh biết và hiểu: Thời gian, điạ điểm diễn ra các cuộc khởi
nghĩa, chiến thắng, chiến dịch. Những nét chính về diễn biến và ý nghĩa của các
thắng lợi đó.
- Học sinh có khả năng tƣờng thuật, miêu tả những nét chính của các cuộc
khởi nghĩa hay chiến dịch đã học.
- Học sinh có thái độ biết ơn những ngƣời đã làm nên những sự kiện vĩ
đại của lịch sử dân tộc và có ý bảo vệ những thành quả cách mạng.
- Giúp học sinh hiểu và biết một số thành tựu trong lĩnh vực văn hóa,
khoa học điển hình của dân tộc qua các thời kì lịch sử.
- Học sinh có khả năng, mô tả những nét khái quát nhất về các thành tựu đó.
- Có ý thức trân trọng, giữ gìn và bảo vệ những thành tựu văn hóa, khoa
học dân tộc.
- Học sinh có ý thức ghi nhớ và giữ gìn lịch sử dân tộc.
2.1.2. Cơ sở lý luận và thực tiễn
2.1.2.1: Cơ sở lý luận
Môn Lịch Sử ở trƣờng phổ thông có vị trí rất quan trọng trong việc đào
tạo con ngƣời. Là một môn khoa học, Lịch Sử có vai trò quan trọng trong việc

21
đào tạo, giáo dục học sinh trở thành con ngƣời toàn diện. Môn lịch Sử có nhiều
ƣu thế trong giáo dục đạo đức, thẩm mĩ, thế giới quan khoa học cho học sinh.
Lịch Sử không chỉ giáo dục cho học sinh tình cảm yêu ghét trong đấu tranh giai
cấp mà còn bồi dƣỡng cho các em năng lực đối xử với mọi ngƣời xung quanh
biết yêu quý cái đẹp, yêu lao động, sự căm thù quân cƣớp nƣớc. Khơi dạy học
sinh sự thông cảm sâu sắc và lòng kính yêu đối với quân chúng nhân dân. Bởi vì
lịch sử chính là “ngƣời thầy của cuộc sống” giúp các em giữ gìn bản sắc văn
hóa dân tộc và kế tộc xứng đáng sự nghiệp của ông cha trong công việc xây
dựng và bảo vệ đất nƣớc từ bao đời nay. Vì vậy, việc sử dụng phƣơng pháp dạy

học kể chuyện trong dạy học phân môn Lịch Sử có tác dụng rất lớn trong việc
giáo dục tƣ tƣởng tình cảm giáo dục cho học sinh.
2.1.2.2: Cơ sở thực tiễn
Lịch Sử đƣợc đánh giá là môn học khô khan, khó nhớ. Mà học sinh lại
không thể ghi nhớ từng câu, từng chữ một cách chi tiết. Nhƣ vậy, việc sử dụng
phƣơng pháp kể chuyện là rất cần thiết trong dạy học phân môn lịch sử. Mỗi câu
chuyện là một tấm gƣơng phản chiếu bao điều tốt xấu, thiện ác, những tấm lòng
cao lý của các anh hùng dân tộc. Kể chuyện còn giúp khả năng tƣ duy nhiều mặt
nhƣ óc tƣ tƣởng, khẳ năng quan sát, tóm tắt chuyện nhớ các tình tiết Đặc biệt
học sinh tiểu học rất thích đƣợc nghe kể chuyện và tự mình kể chuyện cho ngƣời
khác nghe.
2.1.3. Từ đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học
Đối với học sinh tiểu học, kể chuyện là môn học quan trọng ở trƣờng tiểu
học. Nó góp phần thỏa mãn nhu cầu nghe, kể chuyện và đƣợc kể chuyện của học
sinh đồng thời nó còn là phƣơng tiện của giáo dục, có vai trò quan trọng trong
việc hình thành nhân cách cho học sinh.
Học sinh tiểu học rất thích nghe kể chuyện và thích kể chuyện cho ngƣời
khác nghe, với hứng thú rất cao. Hứng thú nghe kể chuyện gắn liền với sự phát
triển tình cảm say mê cái mới. Những câu chuyện Lịch Sử hấp dẫn có thể tác
động mạnh mẽ đến nhận thức, gây ra ở học sinh những ấn tƣợng khó quên,
những cảm xúc sâu sắc, làm cho các em ghi nhớ nó suốt đời.