Thực trạng và giải pháp kiểm soát chi thường xuyên từ ngân sách nhà nước

Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
MỤC LỤC
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 1
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
NỘI DUNG
1. Lý do chọn đề tài:
Trong giai đoạn nước ta đang tập trung các nguồn lực tài chính để phục vụ
cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, phát triển nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa thì việc kiểm soát chặt chẽ và sử dụng có hiệu
quả các khoản chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước là yêu cầu hết sức cần thiết
và là mối quan tâm lớn của Đảng, Nhà nước, các cấp, các ngành. Tuy nhiên tình
hình sử dụng công quỹ còn rất nhiều lãng phí, tình trạng tùy tiện sử dụng Ngân
sách chưa được ngăn chặn, công tác quản lý Ngân sách còn nhiều khiếm khuyết.
Thực hiện tốt công tác chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước có ý nghĩa quan
trọng phát triển kinh tế xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Xuất phát từ lý do trên, em chọn đề tài: “ Thực trạng và giải pháp kiểm soát chi
thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước”.
2. Cơ sở lý luận
2.1 Khái niệm, phân loại, đặc điểm chi thường xuyên từ Ngân sách nhà nước.
2.1.1 Khái niệm
Chi thường xuyên là các khoản chi từ ngân sách nhà nước để thực hiện các
hoạt động thư ờng xuyên của các cơ quan trong bộ máy quản lý Nhà nước và đảm
bảo một số dịch vụ công khác mà Nhà nước vẫn phải cung ứng.
2.1.2 Phân loại
- Theo từng lĩnh vực chi:
+ Chi các hoạt động sự nghiệp thuộc lĩnh vực văn hóa, xã hội, sự nghiệp giáo
dục- đào tạo, y tế, văn hóa- nghệ thuật, thể dục- thể thao, phát thanh truyền hình…
+ Chi các hoạt động sự nghiệp kinh tế của Nhà nước: sự nghiệp giao thông,
nông nghiệp, thủy lợi…
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 2
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá

+ Chi các hoạt động quản lý Nhà nước từ trung ương đến địa phương.
+ Chi quốc phòng- an ninh, trật tự, an toàn xã hội.
+ Chi khác.
- Theo nội dung kinh tế:
+ Các khoản chi cho con người: tiền lương, tiền công, phụ cấp, phúc lợi tập
thể, các khoản đóng góp theo lương, học bổng
+ Các khoản chi về nghiệp vụ chuyên môn( chi đặc thù của cơ quan, đơn vị)
+ Các khoản chi mua sắm, sửa chữa thường xuyên: duy tu, bảo dưỡng tài sản,
nhà cửa.
+ Chi tổ chức thu phí và lệ phí theo quy định Nhà nước.
+ Các khoản chi khác.
2.1.3 Đặc điểm
- Có tính chất không hoàn trả trực tiếp.
- Ổn định, liên tục thường xuyên để duy trì hoạt dộng bộ máy.
- Có hiệu lực chi tiêu theo niên độ ngân sách, tác động trong khoảng thời gian
một năm theo Luật Ngân sách.
- Phạm vi mức độ gắn chặt với cơ cấu tổ chức của bộ máy Nhà nước và quyết
định của Nhà nước trong việc cung ứng hàng hóa công cộng.
- Mức chi, chế độ chi phải tuân theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
2.2. Nội dung chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước
Xây dựng định mức chi
- Các loại định mức:
+ Định mức sử dụng: chi tiết theo mục lục của NSNN để điều hành chi
thường xuyên.
+ Định mức phân bổ ngân sách: tổng hợp theo từng đối tương, từng vùng như:
đối với sự nghiệp giáo dục, đào tạo, đối với sự nghiệp y tế, đối với cơ quan quản lý
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 3
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
Nhà nước.
Quy trình quản lý ngân sách chi thường xuyên

- Lập dự toán chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước.
- Chấp hành dự toán chi thường xuyên.
- Kế toán chi thường xuyên.
- Quyết toán và kiểm toán các khoản chi thường xuyên của ngân sách.
3. Thực trạng, kết quả, nguyên nhân, giải pháp
3.1 Thực trạng chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước
3.1.1 Thực trạng
* Năm 2010
Theo báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội về
việc thực hiện Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2010 nhiều Bộ,
ngành, địa phương, công tác quản lý, sử dụng kinh phí chi thường xuyên vẫn còn
bộc lộ những tồn tại, phân bổ và giao dự toán vượt định mức, chi tiêu vượt dự toán,
sử dụng sai nguồn kinh phí, vượt tiêu chuẩn, chế độ quy định.
9 tháng đầu năm 2010, thông qua kiểm soát chi 236. 661 tỉ đồng chi thường
xuyên, kho bạc Nhà nước đã phát hiện 25. 883 khoản chi của hơn 10. 136 lượt đơn
vị chưa chấp hành đúng trình tự, thủ tục, từ chối thanh toán trên 160 tỉ đồng chưa
đủ điều kiện chi theo quy định.Kiểm toán Nhà nước cũng phát hiện, kiến nghị xử
lý tài chính trên 14, 7 nghìn tỉ đồng; ngành tài chính, thanh tra Chính phủ cũng
phát hiện và xử lý vi phạm tài chính hàng nghìn tỉ đồng… Tình trạng sử dụng số
vượt thu, nguồn dự phòng, chi tạm ứng, cho vay sai đối tượng, sai chế độ, chi vượt
dự toán lớn, vượt chế độ định mức, nhất là số chi chuyển nguồn ngân sách lớn, tiếp
tục tăng và diễn ra trong nhiều năm vẫn chậm được khắc phục, là sự lãng phí đối
với ngân sách Nhà nước.
* Năm 2011
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 4
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
Ðịnh mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách Nhà nước
Quy định cụ thể định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách cho
các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các cơ quan khác ở Trung
ương bao gồm: chi quản lý hành chính; chi sự nghiệp y tế; đào tạo và nghiên cứu

khoa học. Trong đó, định mức phân bổ dự toán chi quản lý hành chính cho khối cơ
quan hành chính từ 19 đến 30 triệu đồng/biên chế/năm (tùy thuộc vào số biên chế
của cơ quan). Ðối với khối các cơ quan Tư pháp, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra
Chính phủ, định mức phân bổ năm 2011 là 30 triệu đồng/biên chế/năm. Ðịnh mức
phân bổ dự toán chi sự nghiệp y tế, đào tạo thực hiện theo quy định hiện hành của
Nhà nước về chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với đơn vị sự
nghiệp công lập Việc phân bổ dự toán chi nghiên cứu khoa học được thực hiện
dựa trên các nhiệm vụ chuyên môn về khoa học và công nghệ. Quyết định cũng
nêu rõ việc phân bổ thêm dự toán chi thường xuyên, chi sự nghiệp giáo dục, y tế
cho các địa phương khó khăn.
Tổng số thu cân đối NSNN năm 2011 là 962.982 tỷ đồng. Trong đó thu theo
dự toán của Quốc hội năm 2011 là 721.804 tỷ đồng, vượt 126.804 tỷ đồng (21,3%)
so với dự toán được Quốc hội giao. Đây là một kết quả rất tích cực trong bối cảnh
kinh tế đất nước đang gặp nhiều khó khăn và cũng thể hiện sự cố gắng của các cấp,
các ngành.
* Năm 2012
Chi thường xuyên qua kho bạc Nhà nước:
Theo báo cáo của Kho bạc Nhà nước, trong 9 tháng đầu năm 2012, hệ thống
kho bạc Nhà nước đã thực hiện kiểm soát chi ước đạt 367.146 tỷ đồng chi thường
xuyên của NSNN qua kho bạc Nhà nước . Thông qua công tác kiểm soát chi
NSNN, các đơn vị kho bạc Nhà nước đã phát hiện trên 39.800 khoản chi của
18.400 lượt đơn vị chưa chấp hành đúng thủ tục, chế độ quy định và đã yêu cầu
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 5
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
đơn vị bổ sung các thủ tục cần thiết, từ chối chưa thanh toán với số tiền khoảng
trên 446 tỷ đồng chi không đúng chế độ quy định, trong đó số từ chối thực 27 tỷ
đồng.
Riêng trong tháng 9 năm 2012, hệ thống kho bạc Nhà nước đã thực hiện
kiểm soát ước đạt 41.000 tỷ đồng chi thường xuyên của NSNN qua kho bạc Nhà
nước . Thông qua công tác kiểm soát chi NSNN, các đơn vị kho bạc Nhà nước đã

phát hiện 4.000 khoản chi của 2.000 lượt đơn vị chưa chấp hành đúng thủ tục, chế
độ quy định và đã yêu cầu đơn vị bổ sung các thủ tục cần thiết; từ chối chưa thanh
toán với số tiền khoảng 35 tỷ đồng chưa đủ điều kiện chi theo quy định.
* Năm 2013
Thu Ngân sách Nhà nước lũy kế đến 15/10 ước đạt 70,1% dự toán, thấp hơn
so với cùng kỳ 2 năm trước cũng như so với yêu cầu tiến độ thực hiện dự toán 20.
Thu Ngân sách Nhà nước tiếp tục đạt thấp do thu nội địa và thu cân đối từ hoạt
động xuất nhập khẩu chỉ đạt 68,5% và 62,5% dự toán do sản xuất kinh doanh của
doanh nghiệp vẫn còn khó khăn, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng chịu thuế giảm
so cùng kỳ. Bên cạnh đó, nguồn thu từ dầu thô – nhân tố chính bù đắp hụt thu từ
thu nội địa và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu chỉ đạt 86,4% dự toán, thấp
hơn nhiều so với 103,6% và 116,9% dự toán của cùng kỳ năm 2012 và 2011. Vì
vậy, thu Ngân sách Nhà nước trong năm 2013 khó khăn hơn năm 2012, hụt thu
khoảng 63.630 tỷ đồng.
Sang năm 2014, thu Ngân sách Nhà nước vẫn đối mặt với nhiều khó khăn như
tình trạng nợ đọng thuế, chuyển giá, sự phục hồi sản xuất kinh doanh của các
doanh nghiệp còn chậm, giảm thu chính sách giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và
giá dầu thô thế giới giảm. Do vậy, cần có những biện pháp triệt để tiết kiệm chi
thường xuyên, cơ cấu lại hệ thống các cơ quan hành chính, đoàn thể, đẩy mạnh xã
hội hóa đầu tư công. Việt Nam hiện có những cách hạch toán chưa theo thông lệ
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 6
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
quốc tế: Nhiều khoản chi ngân sách từ nguồn trái phiếu Chính phủ cho các dự án
giáo dục, thủy lợi, y tế được để ngoại bảng, không tính vào chi tiêu NSNN.
Có một vấn đề đáng lo ngại là trong cơ cấu nguồn chi, trong khi chi cho đầu
tư phát triển có xu hướng giảm từ 9,3% GDP trung bình trong giai đoạn 2006-2010
xuống còn 6,7% GDP trong giai đoạn 2011-6/2013 thi chi thường xuyên lại có xu
hướng gia tăng từ 19,7% GDP lên tới 21,4% trong cùng giai đoạn này. Qua đó cho
thấy, các nỗ lực cắt giảm chi tiêu công chủ yếu lại nằm vào phần chi cho đầu tư
phát triển trong khi nhẽ ra phần phải cắt giảm mạnh là chi thường xuyên lại tăng.

3.1.2 Thực trạng chi thường xuyên trong lĩnh vực y tế
Bộ Y tế đang đề xuất cơ chế tài chính nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở y tế
công lập hoạt động và phát triển phù hợp với nền kinh tế thị trường, cải thiện chất
lượng dịch vụ, tạo nguồn tài chính để tăng thu nhập hợp pháp cho cán bộ y tế nhằm
giữ người tài, người giỏi và phát triển nguồn nhân lực. Thực tế, bên cạnh những
thành tựu, chính sách tiền lương và chế độ đãi ngội đối với cán bộ y tế còn chưa
phù hợp, tương xứng với thời gian học tập, công sức lao động và môi trường, điều
kiện làm việc, nhất là ở khu vực miền núi, nông thôn, nên dẫn đến tình trạng
chuyển dịch cán bộ y tế từ miền núi, vùng khó khăn về đồng bằng, đô thị; từ khu
vực công lập ra khu vực ngoài công lập. Nhiều bác sỹ, dược sỹ ra trường không
công tác tại các cơ sở y tế mà ở lại làm công việc khác tại các thành phố lớn, gây
lãng phí xã hội
Theo đề xuất của Bộ Y tế, đối với kinh phí chi hoạt động thường xuyên, thực
hiện theo nguyên tắc khuyến khích các đơn vị có điều kiện thu viện phí, ở vùng
kinh tế xã hội phát triển phải tăng thu để tự bảo đảm toàn bộ hoặc từng phần chi
phí hoạt động thường xuyên, để dành ngân sách chi thường xuyên ưu tiên cho các
đơn vị không có nguồn thu hoặc nguồn thu thấp thuộc lĩnh vực y tế dự phòng, an
toàn vệ sinh thực phẩm, dân số, kế hoạch hóa gia đình.
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 7
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
3.2. Kết quả
- Công tác chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước đã đạt được một số kết
quả đáng khích lệ, góp phần đưa kinh tế đất nước phát triển
- Luật Ngân sách Nhà nước ra đời cùng với các văn bản hướng dẫn Luật đã
tạo điều kiện tiền đề và cơ sở pháp lý tương đối hoàn chỉnh cho công tác tổ chức
chi trả và kiểm soát chi Ngân sách Nhà nước.
- Thông qua công tác kiểm soát chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước tạo
điều kiện cho các đơn vị dự toán chấp hành việc sử dụng vốn Ngân sách Nhà nước
theo đúng dự toán được duyệt, chấp hành đúng định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhà
nước quy định.

- Thông qua công tác kiểm soát chi thường xuyên đã hạn chế tốt đa việc rút
kinh phí về quỹ tiền mặt để chi trong những ngày cuối năm đồng thời tạo điệu kiện
cho các đơn vị dự toán chấp hành việc sử dụng vốn Ngân sách Nhà nước theo đúng
dự toán được duyệt
3.3 Nguyên nhân
Nguyên nhân dẫn đến những bất cập, tồn đọng trong chi thường xuyên từ
Ngân sách Nhà nước là do:
- Ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và cá nhân chưa cao; thực hành
tiết kiệm, chống lãng phí chưa được xác định là khâu trọng tâm. Một số bộ, ngành,
địa phương chưa thực sự tự giác trong việc xây dựng các giải pháp để triển khai
việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà
nước. Trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện các biện pháp
thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa được đề cao.
- Hệ thống pháp luật hiện hành về Ngân sách Nhà nước chưa được chặt chẽ và
đồng bộ, điển hình là cơ chế kiểm tra, kiểm soát chi thường xuyên từ Ngân sách
Nhà nước còn lỏng lẻo, hạn chế.
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 8
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
- Cán bộ trực tiếp làm công tác chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước còn
thiếu và nhiều yếu kém.
3.4. Giải pháp
Một là, xây dựng một dự toán chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước toàn
diện, chi tiết, đảm bảo tài chính cho các bộ ngành, địa phương, thực hiện các
nhiệm vụ phù hợp với định hướng phát triển kinh tế xã hội.
Hai là, thiết lập cơ sở truyền tin thống nhất trong lĩnh vực quản lý ngân sách
trên cơ sở nghiên cứu xây dựng một trung tâm tính toán và lưu dữ liệu thống nhất
trong ngành tài chính.
Ba là, Hoàn thiện các hình thức cấp phát Ngân sách Nhà nước. Hình thức ghi
thu- ghi chi cần phải được hạn chế và đi đến xóa bỏ. Hình thức lệnh chi tiền cần
xác định rõ phạm vi và đối tượng sử dụng. Hình thức này chỉ nên áp dụng đối với

các khoản chi như cấp vốn cho các doanh nghiệp Nhà nước, các tổ chức kinh tế- xã
hội không có quan hệ thường xuyên với Ngân sách Nhà nước, chi trả nợ, viện trợ.
Bốn là, Nâng cao chất lượng dự toán chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước.
Xác định rõ yêu cầu, quy trình,lịch trình lập, xét duyệt và phân bổ Ngân sách Nhà
nước để yêu cầu các cấp, các ngành, các cơ quan có trách nhiệm chấp hành
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 9
Trường Đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh – Cơ sở Thanh Hoá
4. Kết luận.
Việc kiểm soát chi thường xuyên từ Ngân sách Nhà nước đúng mục đích và
có hiệu quả không chỉ là trách nhiệm riêng của cơ quan tài chính mà là trách nhiệm
chung của tất cả các cơ quan, đơn vị quản lý Nhà nước và các đơn vị sử dụng Ngân
sách Nhà nước. Chính vì vậy các cơ quan, đơn vị phải có các biện pháp hiệu quả,
hợp lý để chi thường xuyên kích thích tăng trưởng, phát triển kinh tế- xã hội.
Trong quá trình làm bài còn nhiều hạn chế, thiếu sót mong cô thông cảm và
góp ý kiến để bài tiểu luận của em hoàn thiện hơn!
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên: Phạm Thị Dung – MSSV: 10011043 - Lớp: DHTN6TH Trang 10