Tiểu luận môn tài chính tiền tệ Định hướng phát triển thị trường OTC tại VN

Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
A. Giới thiệu
Trong bối cảnh nền kinh tế vĩ mô chưa ổn định như hiện nay, sự biến động của thị trường
chứng khoán đang thu hút sự quan tâm của không những các nhà đầu tư chứng khoán, các nhà
kinh tế, hay các nhà hoạch định chính sách mà còn của báo chí, dư luận hay bản thân chúng ta-
là những sinh viên đang học và nghiên cứu về tài chính tiền tệ.
Thị trường giao dịch chứng khoán phi tập trung OTC có ảnh hưởng rất lớn tới thị trường
chứng khoán Việt Nam nói riêng và cả nền kinh tế nói chung Không thể phủ nhận rằng, vào
giai đoạn cuối năm 2006 đầu 2007, OTC thực sự là cỗ máy in tiền siêu tốc. Nhưng, đến thời
điểm này, cổ phiếu OTC đã mất đi nhiều sức nóng vốn có, đa số các cổ phiếu OTC đã giảm hẳn
tính thanh khoản và gần như đóng băng. Điều này gây hậu quả rất nghiêm trọng cho nhiều nhà
đầu tư, và đặc biệt là cho thị trường chứng khoán Việt Nam tại thời điểm này.
Chính vì sức ảnh hưởng của thị trường OTC đến nền kinh tế như vậy, nên nhóm chúng
tôi chọn OTC là đề tài nghiên cứu cho bài tiểu luận của mình. Bài tiểu luận nhằm mục đích mang
đến cho các bạn cái nhìn tổng quan và định hướng phát triển thị trường OTC tại Việt Nam.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 1
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
B. Nội Dung
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ THỊ TRƯỜNG OTC
I. Khái niệm
Thị trường OTC( Over The Counter - Thị trường giao dịch qua quầy) hay còn gọi là thị
trường phi tập trung, là thị trường được tổ chức không dựa vào một mặt bằng giao dịch cố định
như thị trường sàn giao dịch (thị trường giao dịch tập trung), mà dựa vào một hệ thống vận hành
theo cơ chế chào giá cạnh tranh và thương lượng thông qua sự trợ giúp của các phương tiện
thông tin. Thị trường OTC không có một không gian giao dịch tập trung. Thị trường này thường
được các công ty chứng khoán (CTCK) cùng nhau duy trì, việc giao dịch và thông tin được dựa
vào hệ thống điện thoại và Internet với sự trợ giúp của các thiết bị đầu cuối.
Tính thanh khoản của các loại chứng khoán trên thị trường OTC thường thấp hơn thị
trường giao dịch tập trung, chứa đựng nhiều rủi ro hơn, song cũng có thể đem lại nhiều lợi nhuận

hơn.
II. Sự hình thành và phát triển
Thị trường OTC - Thị trường chứng khoán phi tập trung: là thị trường chứng khoán xuất
hiện sớm nhất của sự phát triển và hình thành thị trường chứng khoán và là bộ phận hữu cơ của
thị trường chứng khoán.
Giai đoạn đầu của sự hình thành và phát triển của thị trường chứng khoán: việc mua, bán
chứng khoán chủ yếu được thực hiện thông qua các quầy của ngân hàng, các công ty chứng
khoán. Phương thức giao dịch chủ yếu là mua bán trực tiếp thủ công, thương lượng giá.
Khi thị trường chứng khoán đã phát triển, hoạt động của thị trường được thực hiện bởi
một mạng lưới các nhà môi giới và tự doanh chứng khoán mua bán với nhau và với các nhà đầu
tư ở các địa điểm phân tán khác nhau mà không có trung tâm giao dịch. Các loại chứng khoán
giao dịch trên thị trường này là chứng khoán chưa niêm yết, chủ yếu là của doanh nghiệp nhỏ và
vừa. Việc giao dịch được thực hiện thông qua mạng điện thoại, internet; giá cả chứng khoán giao
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 2
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
dịch được xác định dựa trên cơ sở thỏa thuận, thương lượng. Chính vì vậy, thực chất Thị trường
chứng khoán phi tập trung là Thị trường giao dịch ngoài quầy (OTC - over the counter market)
theo nghĩa đen của nó.
Thị trường chứng khoán phi tập trung được đặt dưới sự quản lý, điều hành của các tổ
chức do pháp luật quy định và chịu sự quản lý của nhà nước.
Với sự phát triển của kỹ thuật tin học, Thị trường chứng khoán phi tập trung phát triển rất
nhanh chóng trở thành một loại hình chứng khoán hiện đại. Thị trường chứng khoán phi tập
trung - OTC (khác với thị trường chứng khoán chợ đen) là một thị trường chứng khoán được tổ
chức chặt chẽ bởi các tổ chức theo quy định của pháp luật và chịu sự quản lý của Nhà nước.
Trên thị trường OTC, chứng khoán được giao dịch là chứng khoán chưa niêm yết ở Sở Giao dịch
Chứng khoán; việc giao dịch được thực hiện bởi một màng lưới các nhà môi giới, tự doanh
chứng khoán và nhà tạo lập thị trường liên kết với nhau và liên kết với trung tâm quản lý thông
qua mạng dịch vụ viễn thông dữ liệu diện rộng; cơ chế xác lập giá chủ yếu là dựa trên cơ sở
thương lượng giá.

III. Đặc điểm của OTC
a
. Tính Phi Tập Trung: OTC không phải là một thị trường hiện hữu, nó không có địa điểm tập
trung nhất định, thay vào đó là một hệ thống thông tin liên lạc hiện đại mà các bên tham gia thị
thường sử dụng đểmua bán chứng khoán.
b. Tính đa dạng của các chứng khoán trên thị trưòng OTC: Do hình thức tổ chức như vậy nên các
chứng khoán mua bán tại thị trường OTC rất đông đảo và đa dạng. Nó bao gồm các chứng khoán
của những công ty chưa đủ điều kiện yết giá tại sở giao dịch lẫn những công ty chưa muốn yết
giá tại sở giao dịch Tính đa dạng được thể hiện rõ nét ở các nước phát triển, cụ thể, giá trị các
chứng khoán được mua bán qua thị trường OTC lớn hơn rất nhiều so với mua bán tại sở giao
dịch.
c. Cơ chế xác lập giá trên thị trường: Giá cả của chứng khoán trên thị trường OTC thường đựơc
xác lập theo phương thức thương lượng và thoả thuận (Negotiated Market). OTC vận động như
một mạng lưới liên công ty ( interdealer network). Các nhà tạo giá cạnh tranh giữa họ với nhau,
liên tục đưa ra giá rao mua và giá chào bán (ask), giao dịch sẽ được rút lại bằng thương lượng, và
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 3
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
đưa ra giá cuối cùng sau thoả thuận.
Từ đó, giá thị trường cũng được tham khảo từ mạng lưới này.Đặc biệt, do tính đa dạng của thị
trường nên tại một thời điểm, trên OTC có thể có nhiều mức giá khác nhau cho một loại chứng
khoán.
d. Thị trường OTC chịu sự chi phối của các nhà tạo lập thị trường: Các nhà tạo lập thị trưòng
đóng vai trò quan trọng trên thị trường OTC. Họ duy trì tính thanh khoản cho các loại chứng
khoán mình đảm trách, thông qua việc nắm giữ một lượng lớn chứng khoán để luôn sẵn sàng
mua, bán, giao dịch với khách hang.
e. Động lực chuyển hướng giá trên thị trường: Động lực chuyển hướng giá trên thị trường OTC
chịu chi phối tương đối lớn từ các nhà tạo giá của thị trường. Khi nhà tạo giá muốn khuyến khích
người đầu tư bán chứng khoán ra thì họ sẽ đưa ra giá rao mua cao hơn. Qua đó, tác động đến các
nhà tạo giá khác, họ bám theo nhịp độ và làm cho giá chứng khoán tăng lên. Ngược lại, khi các

nhà tạo giá muốn hấp dẫn người mua mua vào, họ sẽ giảm giá chào bán. Và khi xu thế này lan
qua các nhà tạo giá khác, sẽ làm cho giá chứng khoán giảm xuống.
f. Tính năng động của giao dịch bên ngoài thị trường chính: Các công ty kinh doanh chứng
khoán trên OTC có thể duy trì lượng chứng khoán OTC tồn kho riêng cho mình mà không cần
đăng kí tạo giá.
Hoặc cũng có thể sẵn sàng mua hay chào bán chứng khoán OTC cho chính tài khoản của họ bất
cứ thời điểm nào (position trading). Các công ty này có thể tuỳ ý chọn cách để thực hiện lệnh
cho khách hàng của mình, giao dịch tự doanh bằng tài khoản công ty, hoặc giao dịch môi giới
hưởng hoa hồng bằng cách chỉ thu xếp mua bán cho tài khoản của khách hàng.
IV. Vai trò thị trường OTC với nền kinh tế nói chung
a. Thị trường OTC hỗ trợ và thúc đẩy hoạt động của sàn giao dịch chứng khoán.
Bằng các đặc điểm nổi bật trên, thị trường OTC đang tạo ra sức hút lớn với các doanh
nghiệp, các nhà đầu tư chứng khoán. Cổ phiếu của các doanh nghiệp được mua bán trao đổi sôi
động trên thị trường OTC, ảnh hưởng tới tâm lý nhà đầu tư, từ đó tác động đến giao dịch trên thị
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 4
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
trường chính thức. Mặt khác, giá cổ phiếu trên thị trường OTC cũng là cơ sở tham khảo cho các
doanh nghiệp và các nhà đầu tự khi tham gia giao dịch trên thị trường chứng khoán. Chính vì
thế, hoạt động của thị trường OTC đã, đang và sẽ tác động lớn tới hoạt động của sàn giao dịch
chứng khoán.
b.
Thị trường OTC tạo điều kiệ n cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có điều kiện niêm
yết trên các sàn giao dịch chứng khoán.
Là thị trường phi tập trung, các chứng khoán giao dịch trên thị trường OTC rất đông đảo
và đa dạng, (hay nói cách khác, thị trường OTC không “kén” chứng khoán giao dịch). Chính vì
thế, OTC là cơ hội cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ, chưa đủ điều kiện tham gia thị trường tập
trung, thu hút vốn từ việc bán cổ phiếu của mình để mở rộng kinh doanh sản xuất. Các doanh
nghiệp này tham gia thị trường OTC không những có thể thu hút vốn từ kinh doanh cổ phiểu, mà
còn có cơ hội cọ xát, tăng kinh nghiệm trước khi đưa cổ phiếu của doanh nghiệp mình tham gia

thị trường chính thức.
Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát triển chính là một vai trò tích cực
mà thị trường OTC tác động đến sự phát triển của nền kinh tế.
c. Thị trường OTC tạo môi trường linh hoạt cho nhà đầu tư.
Do tính năng động của thị trường, các nhà đầu tư hoạt động trên OTC rất dễ dàng trong
việc giao dịch, truy cập, chia sẻ thông tin. Do đó, tiết kiệm thời gian, chi phí mà vẫn đảm bảo
hiệu quả giao dịch.
d. Thị trường OTC giúp tăng tính thanh khoản cho cổ phiếu trên thị trường giao dịch
Một trong những lí do khiến thị trường chứng khoán phát triển nhanh là tính thanh khoản
cao của cổ phiếu. Chứng khoán có tính thanh khoản (tính lỏng) là những chứng khoán có sẵn thị
trường cho việc bán lại dễ dàng, giá cả tương đối ổn định theo thời gian.
Là thị trường linh hoạt, năng đông và hiệu quả cao, OTC đã góp phần tích cực tăng tính
thanh khoản của cổ phiếu trên thị trường chứng khoán.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 5
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Chương 2. THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG OTC Ở
VIỆT NAM HIỆN NAY
I. Thực trạng thị trường OTC ở VN: thị trường OTC đã tồn tại song chưa chinh thức
Theo kết quả điều tra của Tổng cục Thống kê về thực trạng doanh nghiệp tính đến thời
điểm tháng 6 năm 2005, cả nước có gần 2000 doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá và trên 3000
công ty cổ phần. Tổng vốn điều lệ của các công ty này hơn hơn rất nhiều lần khối lượng vốn hoá
trên thị trường chính thức. Đây chính là nguồn cung của thị trường OTC. Hay nói theo cách của
một số người thường nói là thị trường OTC ở Việt Nam rất nhiều tiềm năng. Không phải cổ
phiếu của tất cả các công ty cổ phần đều được mua bán, trao đổi thường xuyên mà chỉ có một ít
trong số đó được giao dịch. Có những loại cổ phiếu gần như không bao giờ được giao dịch,
nhưng có những loại cổ phiếu tuy chưa được niêm yết trên thị trường chính thức trên sàn, nhưng
chúng được giao dịch rất sôi động như cổ phiếu của các ngân hàng cổ thương mại cổ phần Á
Châu, Sài Gòn Thương Tín, Bánh kẹo Kinh đô, Vinamilk. Đây chính là những cổ phiếu mà các
nhà đầu tư có tổ chức, nhất là các quỹ đầu tư rất quan tâm.

Thị trường phi tập trung ở Việt Nam đang tồn tại là một thực thể khách quan. Chỉ có thể
nói, rằng hoạt động của thị trường này còn manh mún, rời rạc, tổ chức của thị trường này chưa
được chặt chẽ, chưa có người tạo lập và dẫn dắt thị trường chứ không thể nói là Việt Nam chưa
có thị trường OTC và Việt nam đang đặt mục tiêu xây dựng đến năm 2010 sẽ có thị trường này
như một số người thường nói.
Thị trường OTC là một tất yếu, là một phần không thể tách rời khỏi một nền kinh tế đang
trong giai đoạn chuyển đổi như Việt Nam hiện nay. Việc quản lý thế nào là hợp lý để phát huy
được tiềm năng và giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn, chính là bài toán khó đặt ra không chỉ riêng
cho các nhà quản lý thị trường chứng khoán Việt Nam.
II. Ảnh hưởng của thị trường OTC đối với nền kinh tế
1 Tích cực
a. Cải thiện tính minh bạch trên thị trường
Quản lý OTC tập trung có áp dụng các chế tài cần thiết sẽ giúp cải thiện tính minh bạch
trên thị
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 6
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
trường. Các Cty đại chúng phải thực hiện nghĩa vụ công bố thông tin định kỳ và bất thường theo
Luật DN như: báo cáo tài chính năm có kiểm toán, thông tin bất thường Với việc "định cư"
OTC, kiểm tra giám sát quá trình công bố thông tin của các Cty đại chúng sẽ ngày được thắt chặt
hơn, giúp các nhà đầu tư hiểu hơn nữa tình hình hoạt động sản xuất của DN phát hành, từ đó
giúp ích cho việc xem xét, định giá chính xác DN nhằm tránh những rủi ro trong quá trình giao
dịch và tạo điều kiện bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư, tránh được các rủi ro trong quá trình giao dịch
chứng khoán OTC. Hầu hết các giao dịch trên thị trường OTC đều mang tính tự phát, chưa có
một cơ chế quản lý chặt chẽ nên luôn tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Để có thể thực hiện mua bán một cách dễ dàng, thông thường phải thông qua trung gian
đứng giữa. Điều đó có thể dẫn tới khả năng gây ra các giao dịch thao túng giá khiến các nhà đầu
tư nhỏ lẻ bị ép giá. Việc xây dựng cơ chế quản lý giao dịch OTC còn giúp các nhà đầu tư có thể
tìm thấy nhau, yên tâm hơn khi mua cổ phiếu vì đã có khung pháp lý bảo vệ cho họ. Từ đó góp
phần hạn chế được rủi ro, tạo ra sự an toàn trong giao dịch, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư

tham gia vào thị trường. Khi sàn OTC chính thức hoạt động, các tổ chức đăng ký giao dịch tại
sàn ngoài việc có thể dễ dàng huy động vốn thông qua phát hành, còn là một bước đệm tập dượt
về công bố, quản trị, điều hành Cty trước khi chính thức niêm yết cổ phiếu tại sàn HaSTC hoặc
HoSE.
Bên cạnh đó, đây cũng là một biện pháp PR hiệu quả và kinh tế nhằm nâng cao hình ảnh
DN, giúp DN sẽ có rất nhiều lợi thế khi tiếp tục phát hành cổ phiếu. Trong tình cảnh tính thanh
khoản của thị trường niêm yết cũng như thị trường OTC đang rất kém như hiện nay, với chủ
trương ưu tiên những cổ phiếu thuộc nhóm ngành ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, những cổ
phiếu của những chủ thể chủ chốt trong hệ thống tài chính hiện đang có tính thanh khoản cao thì
sự vận hành của thị trường OTC tập trung có thể sẽ là một dấu hiệu tốt giúp cải thiện tính thanh
khoản, mang lại nhiều cơ hội mới cho các nhà đầu tư.

b. Cơ hội tiềm năng cho các nhà đầu tư.
Sau những lo ngại về tình hình kinh tế ở Việt Nam, niềm tin đối với nhà đầu tư và doanh
nghiệp nước ngoài vẫn không mấy thay đổi. Theo thông tin từ Thị trường chứng khoán Việt Nam
dù đang trong giai đoạn nhạy cảm, nhưng vẫn thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư cả
trong và ngoài nước.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 7
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Dòng tiền tiềm năng đổ vào thị trường ở mức cao thể hiện qua số dư tiền gửi tại các công
ty chứng khoán vẫn đạt khoảng 400-600 tỷ đồng/công ty đối với các công ty lớn và khoảng 100-
200 tỷ đồng/công ty đối với những công ty nhỏ ngay cả trong những tháng ảm đạm. Nhà đầu tư
nước ngoài trong thời gian qua thể hiện xu hướng bán chủ đạo, nhưng họ vẫn quan tâm nhiều tới
thị trường Việt Nam. Tính tới đầu tháng 9/2008, Trung tâm lưu ký chứng khoán đã cấp mã số
giao dịch chứng khoán cho trên 12.000 nhà đầu tư nước ngoài, trong đó có hơn 800 mã của nhà
đầu tư tổ chức và hơn 11.000 mã của nhà đầu tư cá nhân. Riêng trong tháng 8, đã có thêm 35 tổ
chức và hơn 220 nhà đầu tư cá nhân mở tài khoản.
Có thể nói nhu cầu đầu tư có tiềm năng khá lớn, trong khi tại sàn niêm yết cả HoSE và
HASTC mới chỉ có khoảng 300 mã, so với hơn 1.000 loại cổ phiếu đã từng được giao dịch trên

thị trường OTC trước đây quả là con số bé nhỏ. Hơn thế nữa, khó khăn lớn nhất trên thị trường
OTC chính là khoảng trống thông tin về người có nhu cầu mua và bán. Và các dịch vụ mà CTCK
đưa ra hiện nay chủ yếu nhằm khỏa lấp khoảng trống này, trong đó lập sàn giao dịch cổ phiếu
OTC là một dịch vụ điển hình. Giảm thiểu rủi ro, tránh bị giá thao túng, và giao dịch bảo đảm là
những cái được lớn nhất của nhà đầu tư OTC khi thực hiện giao dịch qua công ty chính thức.
c. Thị trường tiện lợi cho các giao dịch.
Trong mô hình thị trường chứng khoán quốc gia, thị trường phi tập trung (OTC) là một
thị trường cấp cao, hoạt động trên cơ sở tự động hóa, giao dịch các chứng khoán chưa niêm yết
hoặc chưa đủ tiêu chuẩn niêm yết của các doanh nghiệp vừa và nhỏ là chủ yếu. Thị trường chứng
khoán (TTCK) OTC là thị trường tiện lợi cho việc giao dịch, truy cập và chia sẽ thông tin, tiết
kiệm thời gian, chi phí giao dịch, đồng thời vẫn có thể đảm bảo quản lý , giám sát thị trường.
TTCK OTC hiện nay được coi là thị trường có tiềm năng hữu dụng lớn và khả năng phát triển
mạnh trong tương lai.
Trong Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2010 đã được Chính phủ phê
duyệt, sẽ tiến hành xây dựng thị trường OTC tại Trung tâm giao dịch chứng khoán Hà Nội, tạo
điều kiện thu hẹp các giao dịch chứng khoán trên thị trường tự do, bảo vệ nhà đầu tư (NĐT) nhỏ
trong các giao dịch chứng khoán trao tay hiện nay.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 8
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Từ tháng 3/2006 cho đến nay, chúng ta chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của TTCK Việt Nam.
Một thị trường mua bán cổ phiếu trao tay hoạt động rất sôi động giữa các NĐT với hàng ngàn cổ
phiếu, thông tin đa chiều, giá dao động lớn. Khả năng sinh lời và rủi ro ở đây là cao hơn ở hai
Trung tâm giao dịch tập trung. Mặc dù không phải là thị trường bất hợp pháp, song đây là thị
trường đầy rủi ro. Để tạo ra thị trường hợp pháp, bảo vệ người đầu tư nhỏ, đồng thời tạo ra mối
quan hệ hai chiều giữa Sở giao dịch chứng khoán và thị trường OTC tương lai ở Việt Nam, việc
thành lập thị trường OTC theo đúng nghĩa của nó là vô cùng cần thiết. Có thể nói rằng việc hình
thành TTCK OTC đang là xu hướng phổ biến, thậm chí là tất yếu của hầu hết các TTCK thế giới
vì những ưu thế của thị trường này.
2. Tiêu cực

a. “Cơn điên OTC”: cần sự điều chỉnh của luật.
Hiếm có thị trường chứng khoán mới ra ràng nào trên thế giới lại có một thị trường cổ
phiếu không chính thức (Over The Counter – OTC) hoạt động thoải mái và thiếu kiểm soát như ở
Việt Nam.
Năm 2007, các công ty cổ phần thoải mái phát hành cổ phiếu vô tội vạ ra công chúng,
cho hàng ngàn nhà đầu tư cá nhân không có một khái niệm lờ mờ về công ty mà mình mua. Độ
nóng của thị trường cổ phiếu không chính thức đang ẩn chứa những rủi ro chờ ngày bùng phát
khi mà người mua đang lờ đi những phân tích lý trí. Nhưng đây là chuyện đang diễn ra hàng
ngày trên thị trường chứng khoán không chính thức của Việt Nam, khi nguồn vốn trong dân đang
tiếp tục ồ ạt đổ vào những cổ phiếu của các công ty chưa niêm yết và chưa biết bao giờ sẽ niêm
yết. Song song với việc người giữ cổ phiếu bán cổ phiếu ra ngoài là việc tung các tin có lợi về
công ty qua các kênh truyền thông chính thức hoặc truyền miệng khiến cho giá cổ phiếu tăng
mạnh. Với cách này, nhiều người đang thu về mức lời trên vốn hàng chục lần, một mức lợi
nhuận không tưởng nếu dựa trên hoạt động kinh doanh đơn thuần. Nhiều chuyên gia trên thị
trường chứng khoán trong vài ngày qua đã cảnh báo về dấu hiệu lừa đảo của những “công ty vớ
vẩn”, theo cách nói của ông Dominic Scriven, giám đốc Quỹ đầu tư Dragon Capital.
Thực chất hoạt động kinh doanh của các công ty này ra sao? Tình hình tài chính và chiến lược
phát triển của họ như thế nào? Rất ít người nắm được thực chất, nhưng trong không khí phấn
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 9
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
khích chung của thị trường đang tăng giá hiện nay, nhà đầu tư đang lờ đi những phân tích có lý
trí. Những nhà đầu tư đang lao vào cuộc có ý thức hết được những rủi ro này không?Một quan
chức Ngân hàng Nhà nước nhận xét rằng trong cơn say chứng khoán hiện nay, những người bỏ
tiền đầu tư đều ý thức được mức rủi ro, và sự thiệt hại khi những cổ phiếu không thực chất sụt
giá hoặc những công ty mà họ mua sập tiệm là chi phí kỳ vọng mà họ sẽ phải trả. Hầu hết những
người mua bán OTC đang làm cái chuyện giống như truyền lửa qua tay nhau, và ai cũng hy vọng
rằng mình sẽ không phải là người cuối cùng cầm lửa trong tay.
Vai trò của Nhà nước trong việc điều chỉnh những hoạt động bất bình thường trên thị
trường OTC như thế nào? Cho đến nay, Uỷ ban Chứng khoán nhà nước tiếp tục tỏ ra thận trọng

trong việc đưa ra bất kỳ phát biểu nào về thị trường chứng khoán. Phản ứng của các quan chức
tại Uỷ ban Chứng khoán với những câu hỏi từ giới báo chí xung quanh vấn đề này là lảng tránh.
Ngay cả các nhà đầu tư lớn, chuyên gia được coi là có uy tín trong giới đầu tư chứng khoán Việt
Nam cũng tránh bình luận đến những vấn đề trên thị trường OTC. Lý do dễ giải thích nhất là vì
“tính nhạy cảm” của bất kỳ phát biểu nào trong thời điểm hiện nay, nhưng còn một lý do khác
cũng dễ giải thích nhưng khó chứng minh hơn, (không tính đến các cơ quan có thẩm quyền) là
việc hầu hết các “đại gia” chứng khoán đều đang có phần trong sự sôi sục của thị trường OTC
hiện nay.
Xung quanh vấn đề thị trường OTC, Uỷ ban Chứng khoán chưa phát huy được công cụ
hành pháp mạnh nhất mà cơ quan này đang có trong tay, Luật Chứng khoán vốn có hiệu lực từ
đầu năm 2007. Theo quy định của Luật Chứng khoán, những công ty có trên 100 cổ đông được
coi là công ty đại chúng. Những công ty đại chúng bắt buộc phải công bố bản cáo bạch và phải
đăng ký với Uỷ ban Chứng khoán trước khi phát hành cổ phiếu, huy động vốn. “Phải có sự kết
hợp với Ủy ban chứng khoán nhà nước và các địa phương trong việc kiểm soát tình hình phát
hành cổ phiếu vô tội vạ của các công ty cổ phần”, ông Tô Hải, giám đốc Công ty chứng khoán
Bảo Việt nhận xét. “Công ty đại chúng phải phát hành theo luật. Luật Chứng khoán đã có hiệu
lực từ năm 2007, nếu đảm bảo thi hành đúng luật thì tình trạng đó sẽ khó tái diễn được”.
Sự hấp dẫn của thị trường chứng khoán đang kéo rất nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ vào cuộc.
Với hiểu biết hạn chế về kinh doanh cổ phiếu và cùng với việc thiếu thông tin đáng tin cậy,
những nhà đầu tư này sẽ là những nạn nhân không tránh khỏi của những cổ phiếu dỏm. Việc mua
bán trao tay trên thị trường OTC không có sự bảo trợ của pháp luật càng làm cho khả năng này
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 10
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
lớn hơn, và có thể dẫn đến những hậu quả xã hội chưa lường trước được. Sự giám sát, điều chỉnh
của các cơ quan có chức năng như Uỷ ban Chứng khoán và Bộ Tài chính trong lúc này là hết sức
cấp thiết.
b. Thông tin mờ ám làm giảm tính thanh khoản
Trong lúc đa số các cổ phiếu trên thị trường OTC giảm giá và tính thanh khoản rất thấp
thì một số cổ phiếu bất động sản lại được các “cò” thổi giá tăng mạnh. Ông Hoàng Hải - một nhà

đầu tư cho biết, ông đã nghe theo các “cò” trên diễn đàn chứng khoán để mua vào 20.000 cổ
phiếu Quốc Cường Gia Lai với giá 110.000 đồng. Đến nay, cổ phiếu này đã rớt giá xuống chỉ
còn 80.000 đồng sau khi báo chí đưa tin công ty này đang có dự án bất động sản sai phạm.
Trước những thông tin không tốt về cổ phiếu đang giữ, ông đã vội vàng bán chạy làng
nhưng khổ nỗi muốn bán rẻ cũng không ai mua. Chưa hết bàng hoàng về những thông tin trên,
ông Hải còn thật sự bất ngờ khi biết thêm thông tin lợi nhuận của Quốc Cường Gia Lai có nhiều
chi tiết mâu thuẫn, không rõ ràng. Ông Hải dẫn chứng trên một tờ báo chuyên ngành chứng
khoán, công ty này đã công bố hai con số khác nhau về lợi nhuận của dự án Giai Việt ở quận 8,
TPHCM. Trong khi dự án này chưa khởi công xây dựng nhưng công ty đã công bố có lợi nhuận
lên đến 108,7 tỷ đồng. Cũng trên tờ báo này 10 ngày sau, công ty lại công bố dự án này có mức
lợi nhuận đạt hơn 66 tỷ đồng, giảm hơn 40 tỷ đồng so với lần công bố trước. Các chuyên gia cho
rằng thông tin của các doanh nghiệp đang rất mập mờ và thiếu sự trung thực nên đã ảnh hưởng
đến tính thanh khoản của các cổ phiếu trên thị trường OTC. Thị trường cổ phiếu OTC hiện nay
không còn hấp dẫn như trước nữa. Điều này được chứng minh bằng việc hàng loạt cổ phiếu
trước đây có tính thanh khoản cao nhưng nay thì ngược lại như Dược Cửu Long, Vosco, Tôn
Hoa Sen Mặt khác, thị trường chứng khoán Việt Nam năm nay không theo quy luật như mọi
năm nên đã gây sốc cho nhiều nhà đầu tư khi đa số nhà đầu tư đã dự đoán thị trường sẽ sôi động
cuối năm.
c. Thị trường OTC: Đang bị làm giá?
Cùng với sự khởi sắc của TTCK niêm yết, giao dịch trên thị trường OTC đã sôi động hẳn
lên trong những ngày gần đây. Nhà đầu tư đổ xô đi tìm hàng. Hiện tượng găm hàng đẩy giá bắt
đầu xuất hiện ở một vài mã quen thuộc, trong đó đặc biệt là nhóm CP ngân hàng. "Hàng khó
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 11
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
kiếm" là câu nhà đầu tư dễ dàng nghe được từ những "cò" OTC trong tuần qua, sau khi thị
trường niêm yết có dấu hiệu ấm lên, tính thanh khoản của thị trường tăng mạnh, bên bán hầu như
không có, còn bên mua dư mua với khối lượng lớn. Cầu không được đáp ứng, nhiều nhà đầu tư
đã đổ xô đi tìm hàng OTC khiến cho thị trường này trở nên sôi động trong những ngày qua, đặc
biệt là vào các buổi chiều.

Giá Cổ Phiếu nhanh chóng được đẩy lên từng giờ. Đơn cử như Cổ Phiếu của
Vietcombank đầu tuần giá chỉ dao động trong khoảng 34.000-36.000đ/CP nhưng đến cuối tuần
đã dao động trong khoảng 45.500- 46.000/CP có lúc đã lên đến 48.500đ/CP. Tương tự như MB,
PVFC cũng có mức tăng từ 20%-30% trong vòng chưa đầy một tuần. Vậy đâu là nguyên nhân
dẫn đến hiện tượng sốt cổ phiếu OTC trong một thời gian ngắn?
Phải chăng nhà đầu tư không mua được cổ phiếu trên sàn đã chuyển sang thị trường OTC
tìm kiếm cơ hội? Một phần là cổ phiếu trên thị trường OTC đã xuống khá thấp đặc biệt là cổ
phiếu của ngành NH, BĐS. Nhiều nhà đầu tư đã lỡ "chôn chân" vào thị trường này từ lâu nhưng
chưa rút ra được, cũng có nhà đầu tư đang chờ đợi cơ hội mua vào khi thấy tín hiệu lên. Tuy
nhiên việc giá cổ phiếu trên thị trường OTC bị "thổi" lên vù vù không phải là do sức cầu của thị
trường mà phần nhiều là bị các "cò" OTC đẩy lên. Chỉ cần vài giờ đồng hồ, một thông tin liên
quan đến một mã CP nào đó đã có thể bay đi khắp nơi. Các "cò" trên thị trường OTC có mạng
lưới rộng khắp, chỉ cần gọi điện hỏi hàng vài nơi, người này hỏi người kia chỉ vài chục phút là
tìm được hang ngay, giá "net" cộng thêm vài "line" phí nếu thỏa thuận xong là giao dịch được
ngay.
Nếu chỉ dừng lại ở đây thì cũng không có gì đáng chú ý, song nghệ thuật làm giá và loan
tin đồn trên thị trường OTC thật là đa dạng. Khi thị trường có tín hiệu lên có nhiều khách muốn
mua CP là lập tức môi giới OTC tung tin ngay là hàng bây giờ hơi khó kiếm, hay có mua được
giá cũng hơi cao hoặc CP này đang có tổ chức gom nhiều lắm đã tạo ra cầu ảo. Đó là chưa kể
đến một loạt các thông tin làm nhiễu loạn thị trường như cố tình gọi điện hỏi hàng dù không có
nhu cầu hay tung các tin mua với khối lượng vài chục đến vài trăm ngàn CP tạo nên cầu giả.
Không hiếm những lúc thị trường OTC nhốn nháo gom khắp nơi một mã nào đó nhưng rồi kết
quả là không khớp được với lý do rất đơn giản: Không thoả thuận được giá hoặc không mua nữa.
Nếu NĐT nào thiếu kinh nghiệm nghe phong thanh tin đồn lập tức lao vào thì dễ dàng gặp phải
rủi ro. Nhân viên môi giới OTC tại một CTCK cho biết, có mã chỉ sau một ngày giá có thể tăng
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 12
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
20-25% là chuyện bình thường. Trên thực tế khối lượng giao dịch thành công những ngày gần
đây chủ yếu là lô nhỏ nhưng giá CP OTC vẫn bị đẩy lên từng ngày.

Ông Nguyễn Hữu Phương, chuyên viên phân tích CTCK SeABANK cho biết: "TTCK
OTC hiện đang gần như bị buông lỏng, dẫn đến tình trạng giá CP bị thao túng và làm giá mạnh
hơn thị trường niêm yết, việc quản lý thông tin và công bố thông tin của những Cty OTC không
rõ ràng cộng với sự thiếu chuyên nghiệp của NĐT thì giá cả OTC không hỗn loạn mới là chuyện
lạ".
II. Phương cách giao dịch trên thị trường OTC VN
1. Nhà đầu tư và tổ chức của các nhà đầu tư
Việc tham gia thị trường OTC rất đơn giản, tất cả mọi người đều có thể tham gia mua bán
chứng khoán. Tuy nhiên, hoạt động của các nhà đầu tư trên thị trường không phải là độc lập mà
họ thường lập thành các nhóm, hội, diễn đàn để trao đổi thông tin với nhau. Hiện nay, phương
thức trao đổi được các nhà đầu tư tự do ưa thích là trao đổi qua diễn đàn trên mạng Internet hoặc
trao đổi tại các điểm “café chứng khoán”. Việc một nhà đầu tư tham gia đầu tư vào tất cả các lình
vực, các nơi là rất hiếm. Các nhà đầu tư, nhóm các nhà đầu tư tập trung vào một số ngành, lĩnh
vực trong một khu vực địa lý (TP.HCM, Hà Nội ) là chủ yếu.
Ngoài ra, với lợi thế của của mình, các công ty chứng khoán còn tham gia trên trên thị
trường này với tư cách là các nhà môi giới.
2. Hàng hoá của thị trường
Hàng hoá của thị trường OTC chính là các loại cổ phiếu của cách doanh nghiệp hoạt
động kinh doanh hiệu quả, có triển vọng phát triển trong tương lai hoặc có những lợi thế thương
mại riêng biệt (có một vị trí mặt bằng thuận lợi…). Có hai loại cổ phiếu chính được các nhà đầu
tư quan tâm gồm:
- Cổ phiếu của các doanh nghiệp nhà nước được cổ phần hoá.
Đối với các doanh nghiệp loại này, các loại cổ phiếu được mua bán bán gồm:
• Cổ phiếu lần đầu tiên phát hành khi cổ phần hoá: Việc mua được, được mua cổ phiếu của
một số doanh
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 13
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
• nghiệp nhà nước được cổ phần hoá là vấn đề mà các nhà đầu rất quan tâm. Vì rất nhiều
công ty sau khi cổ phần hoá, giá của cổ phiếu gia tăng rất cao.

• Cổ phiếu sau khi cổ phần hoá (cổ phiếu này được mua bán thông thường như cổ phiếu
của các công ty cỏ phần khác).
- Cổ phiếu của các công ty cổ phần thông thường: Đối với loại này, cổ phiếu của các công ty
hoạt động kinh doanh hiệu quả, dẫn đầu một lĩnh vực kinh doanh nào đó là mối quan tâm hàng
đầu của các nhà đầu tư. Cổ phiếu của Kinh đô, ACB, Sacombank thuộc loại này.
3. Cơ chế mua bán
Việc mua bán các loại cổ phiếu trên thị trường OTC được thực hiện theo phương thức
“thuận mua, vừa bán” mà không bị bất cứ một lực bên ngoài (giới hạn giá, lượng cổ phiếu…)
nào tác động. Tuy nhiên, nhiều khi cũng xảy ra vấn đề bất cân xứng về thông tin trong quá trình
mua bán, giao dịch các loại chứng khoán trên thị trường này. Nói chung, cơ chế mua bán các loại
chứng khoán trên thị trường OTC theo đúng cơ chế thị trường. Mặc dù thực hiện theo cơ chế
thuận mua vừa bán, nhưng thực tế, việc giao dịch mua bán, nhất là mua bán các loại cổ phiếu của
các công ty cổ phàn hoá lần đầu không phải lúc nào cũng tuan theo cơ chế này.
4. Phương thức mua bán, giao dịch
Để có thể mua bán cổ phiếu trên thị trường OTC, nhà đầu tư có thể thực hiện theo một trong hai
phương thức sau
- Bên mua và bên bán trực tiếp gặp nhau để thương lượng, quyết định việc mua bán chứng
khoán. Đây là phương thức phổ biến hiện nay.
- Bên mua và bên bán có thể giao dịch thông qua các nhà môi giới chứng khoán. Hiện nay,
phương thức này ít phổ biến hơn, nhưng xu hướng phát triển của thị trường thì phương thức này
sẽ chiếm ưu thế hơn so với phương thức trực tiếp mua bán nêu trên trong tương lai.
5. Thu thập thông tin của các loại cổ phiếu
Để có thể mua một loại chúng khoán nào đó trên thị trường, các nhà đầu tư cần phải có thông tin
về loại cổ phiếu đó. Để có thông tin này, nhà đầu tư có thể tìm kiếm từ các nguồn sau:
a. Thông tin từ các báo cáo tài chính
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 14
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Theo quy định của Nghị định về kiểm toán độc lập, trừ một số loại hình doanh nghiệp
phải thực hiện kiểm toán như bảo hiểm, ngân hàng, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,

doanh nghiệp nhà nước, số còn lại (chủ yếu là các doanh nghiệp hoạt động theo luật doanh
nghiệp), nhà nước chỉ khuyến khích các doanh nghiệp thực hiện kiểm toán các báo cáo tài chính.
Như vậy, nhìn chung các công ty cổ phần chưa niêm yết không có báo cáo tài chính được kiểm
toán.
Do những mục đích khác nhau mà nhiều doanh nghiệp có nhiều hệ thống sổ sách kế toán,
báo cáo tài chính (báo cáo thuế, vay vốn ngân hàng, điều hành nội bộ ).
Mặt khác, việc có được một bản báo cáo tài chính của doanh nghiệp đối với một người bình
thường là điều không hề đơn giản, nhất là trong điều kiện mà ngay bản thân các doanh nghiệp
không biết thông tin nào nên công bố, thông tin nào không nên công bố. Do đó, việcthu thập
thông tin từ bản thân doanh nghiệp qua còn đường chính thức là điều không hề đơn giản nếu nhà
đầu tư, nhất là những người không có những mối liên hệ nhất định với công ty đó.
b. Thu thập thông tin qua các cơ quan chức năng
Theo quy định, doanh nghiệp phải báo cáo tình hình hoạt động cho cơ quan đăng ký kinh
doanh (Sở Kế hoạch Đầu tư). Tuy nhiên việc tuân thủ quy định này của các doanh nghiệp không
thực sự nghiêm túc.
Mặt khác, nếu có nộp báo cáo cho cơ quan chức năng thì các thông tin cũng rất chung
chung. Nhưng các cơ quan chức năng không có tránh nhiệm và nghĩa vụ công bố các thông tin
của doanh nghiệp. Vì vậy, việc có được thông tin từ các cơ quan này gần như là nhiệm vụ là bất
khả thi đối với các nhà đầu tư. Ngoài ra, còn có một tổ chức lưu trữ thông tin về các doanh
nghiệp đó là trung tâm thông tin tín dụng (CIC) thuộc Ngân hàng Nhà nước. Trung tâm này lưu
trữ các thông tin cơ bản của các doanh nghiệp có quan hệ tín dụng với các tổ chức tín dụng. Tuy
nhiên, tính cập nhật của các thông tin này không cao.
c. Thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng
Khi không thể thu thập thông tin về doanh nghiệp từ các đầu mối thông tin nêu trên, nhà
đầu tư có thể thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng. Tuy nhiên, nhược điểm
của nguồn dữ liệu này là rời rạc, tính tin cậy không cao. Hiện nay, có những nguồn thông tin đề
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 15
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
cập nhiều đến các doanh nghiệp là tạp chí chứng khoán (trang 13), mà một số trang web như

www.vietstock.com, www.vnn.vn các công ty chứng khoán ….
d. Thu thập thông tin từ các nguồn khác.
Nhìn chung, các nguồn thông tin nêu trên không đủ để các nhà đầu tư ra quyết định của
mình. Nhưng trong thực tế, các chứng khoán vẫn được mua bán, chuyển nhượng, thậm chí có
nhiều loại chứng khoán được mua bán, chuyển nhượng rất sôi động. Như vậy câu hỏi đặt ra là
các nhà đầu tư lấy thông từ đâu?
Có hai nguồn thông tin quan trọng nhất làm cơ sở cho việc ra quyết định của các nhà đầu tư.
 Loại thứ nhất là thông tin từ những hội, nhóm kinh doanh chứng khoán. Trên thực tế, có
những địa điểm (café chứng khoán) mà ở đó các nhà đầu tư tự do gặp gỡ, trao đổi thông
tin về các loại chứng khoán, tình hình doanh nghiệp.
 Loại thứ hai là thông tin được lấy không chính thức từ bên trong doanh nghiệp. Đối với
thông tin này, nhà đầu tư bằng sự quen biết, hay bằng những kỹ thuật, chiến thuật riêng
mà họ có thể lấy được từ những đầu mối quan trọng, phản ánh một cách chính xác tình
hình, những biến cố xảy ra bên trong doanh nghiệp. Đây là những thông tin hết sức quan
trọng để nhà đầu tư đưa ra quyết định của mình.
IV. Những khó khăn và rủi ro của nhà đầu tư trên thị trường OTC
 Một là, tranh chấp hay thiệt hại về quyền mua cổ phiếu mới tăng vốn
Một trong những kỳ vọng lớn nhất về lợi ích của người mua cổ phiếu là quyền mua cổ phiếu phát
hành tăng vốn. Đây là một khoản thu nhập, một khoản lợi lớn của người sở hữu cổ phiếu. Tuy
nhiên, thông thường trước khi phát hành cổ phiếu tăng vốn, công ty tiến hành chốt danh sách cổ
đông. Tại thời điểm đó, những ai sở hữu cổ phiếu nằm trong danh sách cổ đông của HĐQT sẽ
được mua thêm cổ phiếu mới theo tỷ lệ được ấn định dựa trên số cổ phiếu đang sở hữu. Với
những nhà đầu tư mới, người mua cổ phiếu mới trong giai đoạn giao thời, hoặc khi danh sách cổ
đông đã được chốt, nếu không biết, tiền đã thanh toán cho người chuyển nhượng, mặc dù cổ
phiếu mình đã nắm giữ, nhưng chưa làm xong thủ tục chuyển nhượng, nên mất quyền mua.
Quyền mua cổ phiếu mới vẫn thuộc về người chuyển nhượng, trong khi người chuyển nhượng đã
bán cổ phiếu của mình đi rồi theo giá thị trường tại thời điểm đó. Như vậy, các nhà đầu tư cổ
phiếu trên thị trường OTC cần chú ý luôn luôn thỏa thuận bằng giấy, bằng hợp đồng chuyển
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 16
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim

Yến
nhượng với người chuyển nhượng cổ phiếu, ghi rõ ràng quyền lợi mua cổ phiếu mới tăng vốn
thuộc về ai. Loại rủi ro nói là phổ biến nhất trên thị trường OTC trong thời gian qua.
 Hai là, tranh chấp hay thiệt hại về cổ tức.
Cổ tức của công ty được chia cho cổ đông dựa trên số lượng cổ phần cổ đông đang nắm giữ. Rủi
ro là ở chỗ, khi mua cổ phiếu, người được chuyển nhượng không nắm bắt được thông tin, không
thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng chuyển nhượng. Do đó người mua mặc dù nắm giữ cổ phiếu
đúng tên mình rồi, nhưng không nhận được cổ tức.
 Ba là, rủi ro trong mua bán cổ phiếu chưa được chuyển nhượng.
Có cổ phiếu theo quy định nội bộ công ty sau 1 năm mới được chuyển nhượng, nhưng
nhiều nhà đầu tư không nắm được thông tin, mua loại cổ phiếu đó. Và trong thời hạn 1 năm chưa
làm được thủ tục chuyển nhượng, thì các quyền lợi về quyền mua thêm cổ phiếu tăng vốn, chia
cổ tức…, vẫn thuộc về người đứng tên sở hữu cổ phiếu, còn người đã bỏ tiền ra mua, đang nắm
giữ cổ phiếu thì bị chiếm đoạt mất quyền lợi.
Thực tế tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần E, có trụ sở chính tại Tp.HCM, thời gian qua
đã xẩy ra khá nhiều tranh chấp quyền lợi này. Nhiều người đang nhờ đến sự can thiệp của Ngân
hàng Nhà nước, cơ quan quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng.
 Bốn là, rủi ro trong mua bán cổ phiếu ở thời điểm phát hành.
Loại cổ phiếu này trong giới mua bán trên thị trường OTC còn gọi là cổ phiếu cũ và cổ
phiếu mới, tức là thời điểm phát hành, kèm theo đó là quyền lợi mà nhà đầu tư có được: cổ tức,
cổ phiếu thưởng, quyền mua cổ phiếu. Bởi vì, thông thường các công ty căn cứ vào năm phát
hành cổ phiếu để phân phối quyền lợi cho cổ đông. Người sở hữu cổ phiếu chỉ được hưởng lợi
ích tương ứng với số tháng mà cổ phiếu đó đã phát hành. Bởi vậy bỏ tiền ra mua cổ phiếu cùng
với giá mua như nhau, nhưng quyền lợi giữa cổ phiếu cũ và cổ phiếu mới là khác nhau. Nhà đầu
tư cần hết sức chú ý chi tiết này.
 Năm là, rủi ro trong mua bán cổ phiếu khi biến động giá.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 17
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Thông thường để chắc ăn và “nắm đằng chuôi”, người bán luôn yêu cầu người mua cổ

phiếu phải đặt cọc tiền một tỷ lệ nào đó. Khi đó nếu giá cổ phiếu giảm, buộc người mua phải
mua số cổ phiếu với giá đã cam kết, nếu không bị mất tiền đặt cọc. Ngược lại, khi giá lên, người
bán có xu hướng đánh tháo và dễ dàng đánh tháo, còn số tiền đã đặt cọc không phải lúc nào và
trường hợp nào cũng lấy lại ngay được.
 Sáu là, rủi ro trong giao dịch nhận chuyển nhượng quyền mua.
Trong các đợt phát hành thêm cổ phiếu mới để tăng vốn, cổ đông hiện hữu, cổ đông chiến
lược, hay cán bộ nhân viên công ty được quyền mua cổ phiếu. Khi đó, nhiều người do không huy
động được tiền hoặc vì nhiều lý do khác, bán quyền mua cổ phiếu của mình. Giá bán quyền mua
thường thấp hơn giá thị trường OTC thời điểm đó. Nhà đầu tư mới thấy giá thấp, hấp dẫn thường
chấp nhận mua. Nhưng từ khi nộp tiền để mua cổ phiếu cho đến khi nhận được cổ phiếu là cả
một khoảng thời gian khá dài, nên đến khi nhận được cổ phiếu thì cổ phiếu vẫn đứng tên chủ sở
hữu là người chuyển nhượng. Khi đó, nếu giá cổ phiếu đứng nguyên, giảm, hay gặp phải người
nghiêm túc, đứng đắn, thì công việc làm thủ tục chuyển nhượng không vấn đề gì. Trong trường
hợp gặp phải người không trọng chữ tín, dễ dàng bị đánh tháo và hứa hẹn trả lại số tiền trước kia
đã nhận kèm với lãi suất tiền gửi ngân hàng.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 18
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN THỊ
TRƯỜNG OTC
I. Định hướng của chính phủ.
UBCK Nhà nước đã rất chú trọng tới vấn đề công bố thông tin và yêu cầu các tổ chức
tham gia nghiêm chỉnh chấp hành. UBCK Nhà nước cũng đã cảnh cáo, xử phạt dối với một số
Công ty vi phạm lỗi trên. Công chúng vẫn cho rằng OTC là thị trường có quá nhiều rủi ro, thậm
chí có thể xảy ra những lừa đảo, trục lợi. Vì thế, dù muốn hay không thì việc lành mạnh và minh
bạch hóa thị trường này là điều cần thiết.
Giải đáp bức xúc này, lãnh đạo Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết: hiện cơ quan này
đang xây dựng dự thảo một số văn bản đệ trình lên Bộ Tài chính, Chính phủ xem xét ban hành.
Hệ thống văn bản này chính là hành lang pháp lý nhằm thực hiện chức năng giám sát, quản lý và
quan trọng nhất là để làm lành mạnh hoá - minh bạch hoá thị trường OTC.

1. Phát hành riêng lẻ sẽ phải báo cáo
Về lâu dài, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước sẽ hướng tới và ban hành một nghị định của
Chính phủ về phát hành riêng lẻ và quản lý thị trường OTC.
Quan chức này cũng cho hay: Trước mắt dự kiến Chính phủ sẽ có quyết định và chỉ thị, nhằm
quản lý chặt chẽ ngay từ khâu đầu tiên nhằm "đưa hàng" vào thị trường OTC qua việc phát hành
cổ phiếu riêng lẻ.
Theo đó, công ty phát hành cổ phiếu loại này phải chịu sự giám sát của cơ quan chức năng;
trong đó có việc công bố thông tin ở một mức độ nhất định. Trách nhiệm này trước hết sẽ giao
cho cơ quan chủ quản của doanh nghiệp phát hành.
Ví dụ: Các công ty chứng khoán, công ty bảo hiểm khi phát hành cổ phiếu riêng lẻ (chưa quy
định điều chỉnh theo Luật Chứng khoán) thì phải đăng ký, báo cáo với Uỷ ban Chứng khoán Nhà
nước, Bộ Tài chính; Các ngân hàng phát hành riêng lẻ thì phải báo cáo, đăng ký, xin phép Ngân
hàng Nhà nước
Còn các công ty khác không thuộc sự quản lý theo ngành dọc thì phải báo cáo, đăng ký với sở
kế hoạch - đầu tư và ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực tiếp cấp phép thành lập và quản lý. Tất
nhiên, thủ tục đăng ký hay báo cáo sẽ được thực hiện đơn giản.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 19
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
2. Phân cấp để quản lý
Cũng theo lãnh đạo Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước thì việc quản lý thị trường OTC như
thế nào để hạn chế rủi ro, phát triển thị trường mới là vấn đề cốt yếu. Các chuyên gia cũng nhận
định: Thị trường OTC hiện nay là sự phát triển khách quan và tất yếu; đáp ứng nhu cầu không
nhỏ cho nhu cầu, cho doanh nghiệp và giải quyết các vấn đề mà thị trường chính thức chưa thể
giải quyết được.
Từ nhận định này, các chuyên gia cho rằng cần có một tổ chức, cơ quan quản lý xây dựng
cơ sở dữ liệu thông tin chung trên toàn quốc. Cơ sở dữ liệu này bao gồm thông tin của các công
ty chưa niêm yết cổ phiếu; đối tượng chưa phải là công ty đại chúng
Từ đó sẽ có cơ chế công khai hoá thông tin, cũng như sẽ bắt buộc các đối tượng này thực
hiện các nghĩa vụ theo Luật Chứng khoán hiện hành. Qua đó ngoài việc kiểm soát và hạn chế rủi

ro, cơ quan này cũng có được cơ chế để phối hợp với các cơ quan nhằm ngăn chặn, xử lý các
hành vi lừa đảo, gian lận trên thị trường cả chính thức và không chính thức.
Một điểm quan trọng nữa là vấn đề quản lý trong giao dịch mua bán trên thị trường OTC.
Từ trước tới nay, giao dịch này thường là thoả thuận giữa người bán và người mua; nhưng tới
đây, các doanh nghiệp phát hành cổ phiếu sẽ thực hiện đăng ký hồ sơ công ty đại chúng với Uỷ
ban Chứng khoán Nhà nước và phải lưu ký cổ phiếu tại trung tâm lưu ký.
Việc mua - bán ở thị trường OTC vẫn hoạt động bình thường, song điểm mới để quản lý
là nhà đầu tư phải mở tài khoản tại các công ty chứng khoán; các công ty chứng khoán sẽ làm
đầu mối chuyển kết quả giao dịch về Trung tâm Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, trung tâm lưu
ký để cơ quan này thực hiện bù trừ và làm thủ tục chuyển tên, hợp thức hoá việc mua bán
Được biết, hiện Bộ Tài chính, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước đã trao đổi với các tỉnh,
thành và nhận được sự đồng thuận. Với sự phân cấp này, lãnh đạo Uỷ ban Chứng khoán Nhà
nước kỳ vọng thị trường OTC sẽ hoạt động minh bạch, đáp ứng tốt hơn đa dạng nhu cầu của thị
trường hiện tại.
Ví dụ cụ thể: Phương án tổ chức và quản lý giao dịch chứng khoán của công ty đại chúng
chưa niêm yết tại Trung tâm GDCK Hà Nội đã chính thức được ban hành theo Quyết định số
3567/QĐ-BTC do Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà ký ngày 8/11/2007. Nhưng thị trường
GDCK công ty đại chúng chưa niêm yết (viết tắt là UPCoM) vẫn chưa thể mở sớm như dự kiến.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 20
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
Theo Quy chế, biên độ giao dịch cổ phiếu 10% có thể thay đổi tùy theo tình hình thị
trường, riêng với trái phiếu không áp dụng biên độ. thời gian giao dịch cho thị trường này từ 10 -
15 giờ các ngày làm việc trong tuần (nghỉ giữa phiên từ 11 giờ 30 - 13 giờ 30).
Sàn giao dịch UPCoM chưa mở cửa được do còn phải chờ quyết định của Thủ tướng
Chính phủ quy định về tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia giao dịch mua bán
CP trên sàn UPCoM. Hiện Trung tâm GDCK Hà Nội đưa ra nhiều mức sở hữu khác nhau từ
30% đến 40% và cao nhất là 49% như đối với CP các công ty trên sàn niêm yết chính thức.
Tại Việt Nam, do chưa có sự quản lý chặt chẽ nên trong những giai đoạn thị trường phát
triển nóng, có không ít nhà đầu tư bán cả những cổ phiếu mà họ chưa có, thậm chí là không có.

“Bộ Tài chính đang triển khai xây dựng Đề án Quản lý giao dịch trên thị trường OTC theo hướng
tất cả các loại cổ phiếu muốn mua bán phải qua Trung tâm Lưu ký. Cần phải xây dựng được một
văn bản pháp lý cao hơn dưới dạng nghị định của Chính phủ về việc tăng cường quản lý thị
trường OTC và phát hành trái phiếu riêng lẻ
II. Giải pháp:
Nhìn chung, ở Việt Nam chưa có thị trường OTC theo đúng nghĩa của nó. Chúng ta mới
chỉ có một số tiền đề khá cơ bản cho sự hình thành và phát triển thị trường như: sự phát triển về
số lượng và chất lượng của các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư có tổ chức; các loại chứng
khoán khá đa dạng với chất lượng khá tốt và ngày càng được nâng cao; hệ thống tổ chức TCTG
phát triển nhanh; hệ thống cơ sở hạ tầng, đặc biệt là cơ sở hạ tầng kỹ thuật được đầu tư và phát
triển… Tại các sàn giao dịch OTC hiện nay, bên cạnh tính ưu việt như: phương thức giao dịch
linh hoạt, thì tiềm ẩn rủi ro rất lớn, như việc người tham gia không kiểm chứng được thông tin,
và cuộc chơi chỉ dựa trên niềm tin là chính. Dù ẩn chứa nhiều rủi ro nhưng sức sống mãnh liệt
của những chợ cổ phiếu OTC tự phát là không thể phủ nhận được.Làm thế nào để quản lý những
giao dịch OTC, đảm bảo sự minh bạch và an toàn cho thị trường? Đó là vấn đề đang làm đau đầu
các nhà quản lý thị trường. V ì v ậy, để hình thành và phát triển thị trường OTC ở Việt Nam, cần
thực hiện đồng bộ các giải pháp sau:
Thứ nhất, cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán và thị trường chứng khoán cần hoạch
định rõ chiến lược phát triển thị trường OTC. Trong đó, cần hoạch định sự phát triển thị trường
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 21
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
OTC đồng bộ với sự phát triển của thị trường tập trung. Cơ quan quản lý cần xác định rõ mô
hình thị trường, bởi với mỗi mô hình thị trường OTC khác nhau thì loại hình, số lượng nhà tạo
lập thị trường, phương thức đăng ký và giao dịch, thanh toán và lưu ký là khác nhau. Mô hình thị
trường bao gồm các nhân tố, cơ chế vận hành, cần được thể chế hóa cụ thể trong các văn bản luật
liên quan. Trên cơ sở xác định đúng mô hình thị trường, cần có chính sách hợp lý trong việc phát
triển các nhân tố của thị trường, đặc biệt là chính sách hỗ trợ phát triển các tổ chức TCTG nhằm
phát triển các nhà tạo lập thị trường chứng khoán; chính sách đầu tư hợp lý nhằm tăng cường cơ
sở vật chất kỹ thuật, hệ thống thông tin của thị trường; tăng cường các chính sách hỗ trợ, bao

gồm chính sách miễn giảm thuế; hỗ trợ đào tạo; hỗ trợ về thông tin, về cơ sở vật chất kỹ thuật…
Thứ hai, cần xây dựng thị trường trái phiếu Việt Nam theo mô hình thị trường OTC. Trong
đó, cho phép các NHTM, các công ty bảo hiểm và các tổ chức TCTG khác đủ yêu cầu trở thành
nhà tạo lập thị trường trái phiếu. Với lượng trái phiếu lớn đang được các NHTM và tổ chức kinh
doanh bảo hiểm nắm giữ, với hệ thống thanh toán liên ngân hàng đang vận hành tốt, thị trường
OTC đối với trái phiếu sẽ sớm vận hành có hiệu quả. Việc phát triển thị trường trái phiếu, đặc
biệt là trái phiếu doanh nghiệp có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp trong việc nâng cao năng lực
huy động vốn, tăng khả năng linh hoạt trong quản trị vốn, đồng thời, tăng khả năng tích tụ, tập
trung và phân phối nguồn vốn có chi phí rẻ cho phát triển kinh tế Việt Nam giai đoạn hiện nay.
Phát triển thị trường trái phiếu là ưu tiên trong khuyến nghị của Hội nghị APEC 14 tại Hà Nội.
Thứ ba, để hình thành và phát triển thị trường OTC đối với cổ phiếu, cần phát triển các nhà
tạo lập thị trường, đặc biệt là các CTCK. Thời gian vừa qua, các CTCK đã có sự phát triển khá
nhanh về số lượng, chất lượng hoạt động của một số CTCK đã được cải thiện đáng kể. Tuy
nhiên, có thể nói, các CTCK Việt Nam chưa thể đáp ứng được vai trò tạo lập thị trường cổ phiếu,
bởi hoạt động môi giới và hoạt động tự doanh của các CTCK chưa phát triển. Hơn nữa, các
CTCK vẫn đang phải đối mặt với tình trạng cơ sở hạ tầng yếu kém, đội ngũ nhân sự thiếu về số
lượng và chưa đảm bảo về chất lượng.
Thứ tư, để nâng cao chất lượng chứng khoán giao dịch, cần hoàn thiện lĩnh vực quản trị điều
hành, minh bạch hóa về thông tin thông qua các biện pháp tuyên truyền, hỗ trợ đào tạo, tư vấn.
Quy chế quản trị công ty cần được áp dụng cho cả doanh nghiệp niêm yết và chưa niêm yết, ban
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 22
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
hành điều lệ mẫu và áp dụng thống nhất cho các doanh nghiệp. Để tránh hiện tượng nhà nước
hóa công ty cổ phần, nâng cao quyền tự chủ của các doanh nghiệp, cần xem xét bán lượng cổ
phần Nhà nước đang nắm giữ trong các doanh nghiệp nhà nước. Cần sớm thay đổi chính sách cổ
phần hóa doanh nghiệp nhà nước hiện tại nhằm đảm bảo hơn quyền lợi của cán bộ, công nhân
viên, thúc đẩy quá trình cổ phần hóa.
Thứ năm, phát triển hoạt động của Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán Việt Nam. Do đang ở
giai đoạn phát triển ban đầu, vai trò của Hiệp hội vẫn còn khá mờ nhạt, hoạt động quản lý thị

trường, quản lý các thành viên chủ yếu do cơ quan quản lý nhà nước về thị trường chứng khoán
thực hiện. Để tăng mức độ đảm bảo quyền lợi cho các thành viên, cần phát triển hoạt động của
Hiệp hội Kinh doanh chứng khoán như phát triển hoạt động tư vấn, đào tạo, hỗ trợ thông tin cho
các thành viên, đồng thời, hiệp hội cần nâng cao vai trò hỗ trợ cho các nhà chính sách trong việc
hoạch định và thực thi chính sách phát triển thị trường.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 23
Định hướng phát triển thị trường OTC t ại VN GV: PGS.TS. Bùi Kim
Yến
C. Kết luận
Việt nam là nước đang phát triển với nền kinh tế trẻ, năng động, tăng trưởng nhanh và
bền vững, được đánh giá là “ con hổ mới của kinh tế Châu Á”. Góp phần to lớn vào sự tăng
trưởng ấy là sự lớn mạnh không ngừng của thị trường tài chính nói chung và thị trưòng chứng
khoán nói riêng. Song do kinh tế thế giới có nhiều biến động và tình hình kinh tế trong nước phải
đối mặt với những vấn đề của một nền kinh tế đang phát triển, do đó mà thị trường chứng khoán
niêm yết và thị trường OTC thời gian qua đều hoạt động không tốt. Chúng tôi đã tìm hiểu vai trò,
thực trạng, cũng như phương hướng giải quyết của chính phủ đối với thị trường OTC trong quá
trình thực hiện tiểu luận này. Với đề án xây dựng đưa thị trường OTC vào tổ chức chúng ta hy
vọng và vững tin rằng thị trường sẽ hoạt động tốt và ổn định hơn, tính thanh khoản cao để thực
hiện hiệu quả vai trò của nó đối với nền kinh tế, thúc đẩy kinh tế nước ta đi lên, phát triển mạnh
mẽ và bền vững hơn. Thị trường OTC có tổ chức đang là sự mong đợi của không chỉ các nhà đầu
tư mà là của cả nền kinh tế Việt nam.
Nhóm 10 – Đêm 2 – K20 24