biện pháp quản lí thực hiện chương trình giáo dục địa phương của hiệu trưởng trường thcs huyện lục nam, tỉnh bắc giang

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




GIÁP THỊ KHUYÊN




BIỆN PHÁP QUẢN LÍ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG CỦA HIỆU TRƢỞNG
TRƢỜNG THCS HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG

Chuyên ngành: Quản lí giáo dục
Mã số: 60.14.05



LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC



Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS PHẠM HỒNG QUANG

THÁI NGUYÊN - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu
nêu trong luận văn là trung thực. Những kết luận khoa học của luận văn chưa
từng được ai công bố trong bất kì công trình nào khác.

Tác giả luận văn


Giáp Thị Khuyên
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Phạm Hồng Quang đã
tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường Đại học sư phạm - Đại học
Thái Nguyên, Khoa sau Đại học, Khoa Tâm lí giáo dục đã tạo điều kiện thuận
lợi cho tôi học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng GD&ĐT huyện Lục Nam, Hiệu trưởng
các trường THCS, GV các trường THCS trên địa bàn huyện Lục Nam đã quan
tâm, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những
thiếu sót. Rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thày, cô
giáo để luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 4 năm 2012

Tác giả


Giáp Thị Khuyên


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

i
MỤC LỤC
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục i
Danh mục các chữ viết tắt v
Danh mục các bảng biểu vi
MỞ ĐẦU 1
1. Lí do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3
4. Giả thuyết khoa học 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí chương trình giáo dục địa phương 3
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí thực hiện chương trình giáo dục địa
phương của Hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang 3
5.3. Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp quản lí thực hiện chương
trình giáo dục địa phương 3
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài 3
6.1. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu 3
6.2. Giới hạn về nội dung nghiên cứu 4
7. Phương pháp nghiên cứu 4

7.1. Nhóm phương pháp lí luận 4
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 4
7.3. Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học 5
8. Đóng góp của đề tài 5
9. Cấu trúc luận văn 5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

ii
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ THỰC HIỆN
CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản 6
1.2.1. Khái niệm chương trình giáo dục 6
1.3. Các văn bản chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục địa phương ở
trường THCS 11
1.3.1. Các văn bản chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục địa phương
của Bộ GD&ĐT 11
1.3.2. Các chủ chương của Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang về thực hiện
chương trình giáo dục địa phương ở trường THCS 14
1.4. Chương trình giáo dục địa phương ở trường THCS 19
1.4.1. Mục tiêu 19
1.4.2. Nội dung, đặc điểm 19
1.4.3. Cách thức thực hiện, đánh giá kết quả 20
1.4.4. Những nhân tố ảnh hưởng tới chất lượng thực hiện chương trình
giáo dục địa phương 21
1.5. Những vấn đề cơ bản về quản lý chương trình giáo dục địa phương
ở trường THCS 26
1.5.1. Tầm quan trọng của chương trình và quản lý chương trình GDĐP
ở trường THCS 26

1.5.2. Quản lí chương trình giáo dục địa phương ở trường THCS 27
Tiểu kết chương 1 31
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ CHƢƠNG TRÌNH GIÁO
DỤC ĐỊA PHƢƠNG CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG
THCS HUYỆN LỤC NAM, TỈNH BẮC GIANG 32
2.1. Đối tượng, phạm vi, mục tiêu, nội dung khảo sát 32
2.1.1. Đối tượng khảo sát 32

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iii
2.1.2. Phạm vi khảo sát 32
2.1.3. Mục tiêu 33
2.1.4. Nội dung khảo sát 33
2.2. Thực trạng công tác quản lí chương trình giáo dục địa phương ở
trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang 34
2.2.1. Nhận thức về tầm quan trọng của chương trình giáo dục địa
phương và quản lí chương trình giáo dục địa phương 34
2.2.2. Kết quả khảo sát các biện pháp quản lí chương trình giáo dục địa
phương của hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang 41
2.3. Một số nhận xét về thực trạng quản lí việc thực hiện chương trình
GDĐP của hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang 56
Tiểu kết chương 2 57
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÍ THỰC HIỆN 58
3.1. Các nguyên tắc của việc đề xuất các biện pháp 58
3.1.1. Đảm bảo tính mục đích 58
3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn và phù hợp với lí luận 58
3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả 58
3.2. Các biện pháp quản lý 59
3.2.1. Biện pháp 1. Bồi dưỡng năng lực quản lý chương trình giáo dục

địa phương cho Cán bộ quản lí trường THCS 59
3.2.2. Biện pháp 2. Bồi dưỡng giáo viên năng lực khai thác, sử dụng
kiến thức địa phương 59
3.2.3. Biện pháp 3. Bồi dưỡng giáo viên năng lực quản lý hoạt động
ngoại khóa 60
3.2.4. Biện pháp 4. Rà soát, đánh giá lại chương trình giáo dục địa
phương ở trường THCS 63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

iv
3.2.5. Biện pháp 5. Huy động lực lượng giáo dục ngoài nhà trường
tham gia quản lí chương trình giáo dục địa phương 63
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất 65
3.4. Khảo nghiệm các biện pháp 66
Tiểu kết chương 3 68
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 70
1. Kết luận chung 70
2. Một số khuyến nghị 71
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 73
PHỤ LỤC 75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
STT
Từ viết tắt
Nội dung
1

CBQL
Cán bộ quản lí
2
CNH-HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
3
CNTT
Công nghệ thông tin
4
CTGDĐP
Chương trình giáo dục địa phương
5
CTGDPT
Chương trình giáo dục phổ thông
6
GDĐP
Giáo dục địa phương
7
GD&ĐT
Giáo dục và đào tạo
8
GV
Giáo viên
9
HS
Học sinh
10
HT
Hiệu trưởng
11

QLGD
Quản lí giáo dục
12
SGK
Sách giáo khoa
13
SGV
Sách giáo viên
14
T.Ư
Trung ương
15
THCS
Trung học cơ sở
16
THPT
Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

vi
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1. Khung phân phối chương trình Giáo dục địa phương 15
Bảng 2.1. Kết quả khảo sát nhận thức của CBQL, GV về tầm quan
trọng của chương trình GDĐP 34
Bảng 2.2. Ý kiến của HT về các biện pháp quản lí chương trình GDĐP 45
Bảng 2.3. Đánh giá của HT, GV về công tác kiểm tra, đánh giá GV
THCS thực hiện CTGD ĐP ở trường THCS 49
Bảng 2.4. Số giờ dạy chương trình giáo dục địa phương ở 11 trường

THCS đã dự và kết quả xếp loại 54
Bảng 3.1. Kết quả trưng cầu ý kiến khảo nghiệm các biện pháp quản
lí chương trình giáo dục địa phương của hiệu trưởng
trường THCS 67


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong thời kì đổi mới, ngành giáo dục đang đứng trước những triển vọng
và thách thức lớn lao. Đại hội Đảng lần thứ VIII đã khẳng định: “GD&ĐT
thực sự trở thành quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế - xã hội,
là nền tảng và nhân tố quyết định thắng lợi sự nghiệp CNH-HĐH đất nước”.
Mục tiêu của giáo dục là đào tạo con người năng động, sáng tạo có tri thức và
tư duy.
Bước vào thế kỉ XXI, giáo dục có một vai trò cực kì quan trọng và để có
thể phục vụ tích cực, có hiệu quả cho sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, ngành
giáo dục đang có những nỗ lực cao nhất để thực hiện sự đổi mới toàn diện nền
giáo dục quốc dân Việt Nam như đổi mới về nội dung, chương trình SGK, đổi
mới phương pháp quản lí, đổi mới về phương pháp dạy học. Đặc biệt, tăng
tính thực tiễn của chương trình giáo dục.
Một trong những điểm mới của chương trình dạy học ỏ trường THCS là
tăng cường chương trình giáo dục địa phương. Nội dung chương trình giáo
dục địa phương (GDĐP) được phân bố lồng ghép ở các môn: Ngữ văn, lịch
sử, địa lí và giáo dục công dân Giúp HS không chỉ nắm bắt được những
kiến thức mang tầm rộng lớn, bao quát của Việt Nam của thế giới mà còn có
cái nhìn thực tế và có những kiến thức cần thiết về địa phương như những sự
kiện, hiện tượng, con người cụ thể hiện hữu ngay trên quê hương của các em.

Nhìn chung chương trình giáo dục địa phương (GDĐP) có ý nghĩa to lớn
trong việc giáo dục học sinh nó góp phần giáo dục hình thành tri thức, nhân
cách, đạo đức, tình cảm cho học sinh. Để hoạt động dạy - học trong trường
THCS đạt hiệu qủa đòi hỏi GV phải chuẩn bị tốt nội dung các tiết dạy (đặc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

2
biệt là chương trình Giáo dục địa phương) đáp ứng yêu cầu đổi mới phù hợp
với đối tượng HS và điều kiện dạy học.
Trong quá trình dạy học 3 yếu tố: Nội dung, Mục tiêu, Phương pháp dạy
học có mối quan hệ biện chứng cùng với quá trình đổi mới nội dung, chương
trình SGK phổ thông là quá trình đổi mới phương pháp dạy học, nội dung
giáo dục địa phương trong chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) góp
phần thực hiện mục tiêu môn học, gắn lí luận với thực tiễn. Thực tiễn quản lý
chương trình GDĐP có ý nghĩa hết sức to lớn. Tuy nhiên, nhiều năm nay việc
thực hiện chương trình GDĐP ở bậc THCS gặp không ít khó khăn thách thức
hiệu quả đem lại còn rất hạn chế. Nội dung kiến thức trong SGK, SGV còn sơ
sài đơn giản chủ yếu đặt ra những tiêu điểm những vấn đề và những câu hỏi
cần trả lời. Kiến thức về văn học, lịch sử, địa lí của các tỉnh thành địa phương
nằm rất tản mạn. Năng lực phát triển chương trình, khai thác và sử dụng kiến
thức địa phương của GV còn hạn chế, trong đó vai trò quản lí, năng lực tự
quản thúc đẩy chủ thể phát triển chưa hữu hiệu, tài liệu phục vụ cho việc
giảng dạy ít hoặc chưa chính thống.
Hoạt động, quản lí chương trình GDĐP còn mang tính hình thức chưa đi
sâu vào chất lượng. GV vẫn soạn bài lên lớp theo đúng phân phối chương
trình, và dạy theo thời khoá biểu nhưng hiệu quả chưa cao. Các giờ hoạt động
ngoại khóa chưa được các trường nghiêm túc thực hiện. Đây là vấn đề cấp
thiết đòi hỏi nhà quản lí, các cơ sở GD &ĐT cần đặc biệt quan tâm để chương
trình GDĐP ở các trường THCS đạt hiệu quả.

Từ những lí do nêu trên tôi đã chọn đề tài: "Biện pháp quản lí thực hiện
chương trình giáo dục địa phương của Hiệu trưởng trường THCS ". Nghiên
cứu làm luận văn thạc sĩ với mong muốn góp một phần nhỏ bé của mình trong
việc quản lí thực hiện chương trình GDĐP ở trường THCS nói chung và các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

3
trường THCS huyện Lục Nam nói riêng, hướng tới làm tốt công tác quản lí
thực hiện chương trình GDĐP ở trường THCS, nhằm nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện trong nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu
- Nghiên cứu, đề xuất các biện pháp quản lí chương trình GDĐP ở
trường THCS nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Quá trình quản lí chương trình GDĐP ở trường
THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
- Đối tượng nghiên cứu: Các biện pháp quản lí thực hiện chương trình
GDĐP của hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu có biện pháp quản lí chương trình giáo dục địa phương phù hợp thì
chất lượng giảng dạy chương trình GDĐP sẽ được nâng lên góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về quản lí chương trình giáo dục địa phương
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lí thực hiện chương trình giáo dục
địa phương của Hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang
5.3. Đề xuất và thực nghiệm một số biện pháp quản lí thực hiện chương
trình giáo dục địa phương
6. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài

6.1. Về địa bàn và thời gian nghiên cứu
- Đề tài chỉ nghiên cứu ở các trường THCS thuộc huyện Lục Nam, tỉnh
Bắc Giang trong năm học 2010-2011.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

4
6.2.Giới hạn về nội dung nghiên cứu
- Khảo sát thực trạng và đề xuất biện pháp quản lí việc thực hiện
chương trình GDĐP của Hiệu trưởng ở các trường THCS huyện Lục Nam,
tỉnh Bắc Giang.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp lí luận
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, khái quát, hệ
thống hóa, chuyên gia, tổng kết kinh nghiệm, các văn bản để xây dựng cơ sở
lí luận của đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra viết bằng bảng hỏi
Sử dụng phiếu hỏi dành cho BGH, Bí thư chi bộ, tổ trưởng chuyên
môn, chủ tịch công đoàn, cán bộ thanh tra giáo dục và một số giáo viên các
trường THCS trên địa bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang để tìm hiểu thực
trạng quản lí thực hiên chương trình GDĐP của Hiệu trưởng trường THCS
huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang (Mẫu phiếu hỏi).
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn, phỏng vấn sâu (Mẫu biên bản phỏng vấn)
- Thiết kế các câu hỏi để phỏng vấn trực tiếp các bộ quản lí, giáo viên
về các biện pháp quản lí việc thực hiện chương trình GDĐP của Hiệu trưởng
trường THCS huyện Lục Nam,tỉnh Bắc Giang.
7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sư phạm
- Nghiên cứu sản phẩm hoạt động giảng dạy chương trình GDĐP của
giáo viên, kết quả học tập, rèn luyện của học sinh, các sản phẩm hoạt động

quản lí, thực hiện chương trình GDĐP của Hiệu trưởng trường THCS huyện
Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

5
7.2.4. Phương pháp quan sát sư phạm
- Quan sát hoạt động quản lí thực hiện chương trình GDĐP của Hiệu
trưởng, hoạt động giảng dạy chương trình việc thực hiện chương trình GDĐP
trường THCS huyện Lục Nam,tỉnh Bắc Giang.
7.2.5. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Phương pháp này dùng khi xin ý
kiến của các chuyên gia quản lí, chuyên gia giáo dục, các hiệu trưởng và giáo
viên có kinh nghiệm về việc quản lí, thực hiện chương trình GDĐP của Hiệu
trưởng trường THCS.
7.2.6. Phương pháp khảo nghiệm nhận thức của khách thể (Cán bộ quản lí và
giáo viên)
7.3. Phương pháp xử lí số liệu bằng thống kê toán học: Sử dụng các phương
pháp thống kê toán học đẻ phân tích dữ liệu cần nghiên cứu như: Sử dụng
công thức tính điểm trung bình, tính xác suất độ lệch chuẩn, xếp thứ bậc, công
thức tính các hệ số tương quan.
8. Đóng góp của đề tài
- Góp phần làm sáng tỏ về cơ sở lí luận và thực trạng của công tác quản
lí thực hiện chương GDĐP của hiệu trưởng ở trường THCS.
9. Cấu trúc luận văn
Luận văn gồm 3 phần chính: Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu
tham khảo, phụ lục. Phần nội dung gồm 3 chương:
Chƣơng 1. Cơ sở lí luận về quản lí chương trình giáo dục địa phương
của hiệu trưởng trường THCS.
Chƣơng 2. Thực trạng quản lí, thực hiện chương trình giáo dục địa
phương của Hiệu trưởng trường THCS huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

Chƣơng 3. Đề xuất các biện pháp tăng cường hoạt động quản lí, thực
hiện chương trình giáo dục địa phương của Hiệu trưởng trường THCS huyện
Lục Nam, tỉnh Bắc Giang.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

6
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ THỰC HIỆN CHƢƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC ĐỊA PHƢƠNG
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Vấn đề chương trình giáo dục địa phương (GDĐP) đã được các tổ
chức, các nhà giáo dục, các nhà quản lí giáo dục trong và ngoài nước nghiên
cứu từ lâu nhưng vấn đề quản lí chương trình GDĐP thì ít được các nhà quản
lí quan tâm nghiên cứu.
Qua nghiên cứu lí luận và thực tiễn, nhiều bài học kinh nghiệm về các
biện pháp quản lí chuyên môn trong đó có chương trình GDĐP ở trường
Trung học cơ sở (THCS) là cực kì quan trọng.
Việc tìm ra các biện pháp quản lí chương trình GDĐP của HT vừa có
tính cấp bách vừa có tính lâu dài, bởi đó là công việc phải làm thường xuyên
và liên tục.
Vì vậy, vấn đề chúng tôi đặt ra ở luận văn này là: Nghiên cứu thực trạng
công tác quản lý chương trình GDĐP của Hiệu trưởng trường THCS trên địa
bàn huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang. Từ đó, đề xuất các biện pháp quản lý
chương trình GDĐP của Hiệu trưởng trường THCS nhằm nâng cao chất
lượng dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Khái niệm chương trình giáo dục
1.2.1.1. Khái niệm chương trình
Chương trình (curriculum - con đường mòn, có nghĩa xuất phát từ thời

La mã cổ đại).

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

7
Ngày nay, curriculum được sử dụng trong giáo dục nhà trường có nhiều
cách hiểu:
- Curriculum là những gì được giảng dạy trong nhà trường.
- Curriculum là những gì xảy ra trong nhà trường bao gồm cả các hoạt
động ngoại khóa, sự giảng dạy và các mối quan hệ giữa cá nhân với nhau.)
[8, tr.17].
- Chương trình là văn bản do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, trong đó
ghi rõ: "Vị trí môn học; yêu cầu; nội dung chi tiết - thời gian thực hiện; hướng
dẫn thực hiện chương trình". [8, tr.19].
1.2.1.2. Khái niệm chương trình giáo dục
Chương trình giáo dục là sự trình bày có hệ thống một kế hoạch tổng thể
các hoạt động giáo dục trong một thời gian xác định trong đó nêu lên các mục
tiêu học tập mà người học cần đạt được, đồng thời xác định rõ phạm vi, mức
độ, nội dung học tập, các phương pháp, phương tiện, cách thức tổ chức học
tập, cách thức đánh giá kết quả học tập, nhằm đạt được mục tiêu học tập đã
đề ra (Nguyễn Hữu Chí - Viện khoa học giáo dục, 2002) [ 7, tr.5].
1.2.1.3. Chương trình giáo dục địa phương
Từ năm học 2008 - 2009, Bộ GD&ĐT đã đưa chương trình GDĐP vào
chương trình THCS đan xen, lồng ghép, trong các môn học như: Ngữ văn,
lịch sử, địa lí, giáo dục công dân, mĩ thuật, âm nhạc từ lớp 6 đến lớp 9.
* Môn Ngữ văn: GV cho HS sưu tầm các tác phẩm Văn học ở địa
phương, tác giả người địa phương, củng cố cho HS hiểu biết về văn hóa, khoa
học về ngôn ngữ vùng miền.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

8
* Môn lịch sử: Đề cập đến truyền thống cách mạng của địa phương, tham
quan và tìm hiểu nguồn gốc của các di tích lịch sử văn hóa, phong tục tập
quán của địa phương.
* Môn âm nhạc: Sưu tầm các làn điệu dân ca đặc trưng của địa phương
như (quan họ, chèo, ví dặm, cải lương, bài chòi, dân ca dân tộc thiểu số, các
điệu múa truyền thống) gắn với phong tục tập quán của từng địa phương.
* Môn địa lí: Giới thiệu vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên của địa phương.
* Môn giáo dục công dân: Giúp HS hiểu rõ về các tệ nạn xã hội và cách
phòng chống. Thực hành ngoại khóa về các vấn đề địa phương.
* Môn mĩ thuật: Vẽ tranh theo đề tài, những bài do giáo viên chọn cần
lựa chọn những chủ đề gần gũi với cuộc sống, mô tả những danh lam thắng
cảnh, di tích lịch sử văn hóa địa phương. Giới thiệu di tích lịch sử, văn hóa,
tác phẩm mĩ thuật địa phương như đình, chùa, tranh, tượng, sứ mĩ nghệ.
* Môn công nghệ: Giới thiệu truyền thống địa phương.
* Môn thể dục: Giới thiệu về các môn thể thao truyền thống: Vật, đua
thuyền, chơi đu, ném còn nhưng phải vừa sức với học sinh.
Như vậy, những bài học về chương trình GDĐP ở các môn học trong
chương trình GDPT giúp HS hiểu biết, gắn bó với quê hương xứ sở.
1.2.1.4. Khái niệm quản lí giáo dục
Trong lịch sử phát triển của xã hội, khoa học quản lý xã hội ra đời muộn
hơn khoa học quản lý kinh tế do cách nhìn nhận giáo dục ở góc độ không
đồng nhất nên dẫn đến những khái niệm về quản lý giáo dục có nội dung rộng
hẹp khác nhau. Có rất nhiều cách định nghĩa về quản lý giáo dục của các tác
giả trong và ngoài nước, sau đây là một số định nghĩa.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

9

Theo tác giả nổi tiếng M.I.Kônđacốp: "Quản lý giáo dục là tập hợp
những biện pháp kế hoạch hóa nhằm đảm bảo sự vận hành bình thường của
cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả
về số lượng cũng như chất lượng" [16, tr.93].
Tác giả Đỗ Hoàng Toàn viết: " QLGD là tập hợp những biện pháp tổ
chức, phương pháp giáo dục, kế hoạch hóa, tài chính cung tiêu nhằm đảm
bảo sự tiếp tục phát triển và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng như
chất lượng" [10, tr.15].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang đã định nghĩa: QLGD, quản lý trường học
có thể hiểu là một chuỗi tác động quản lý (có mục đích, có hệ thống, có kế
hoạch) mang tính tổ chức sư phạm của hệ thống quản lý đến toàn thể giáo
viên và học sinh, đến những lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường
nhằm huy động họ cùng hợp tác, phối hợp tham gia vào mọi hoạt động của
nhà trường làm cho quá trình này vận hành một cách tối ưu với việc hình
thành các mục tiêu dự kiến. QLGD là một bộ phận của quản lý xã hội,
QLGD bao gồm toàn bộ các bộ phận, là hệ thống giáo dục Trung ương đến
địa phương, gồm tất cả các ngành học, cấp học, các phân hệ giáo dục đặc
biệt là các trường học với mục đích "Thày dạy tốt, trò học tốt, cán bộ phục
vụ tốt". [ 9, tr.89].
Theo tác giả Trần Kiểm có thể hiểu quản lí giáo dục ở hai cấp độ:
Thứ nhất: Ở cấp độ vĩ mô: QLGD (quản lí giáo dục) được hiểu là những
tác động tự giác (có mục đích, có ý thức, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy
luật) của chủ thể quản lí đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất
đến các cơ sở giáo dục là nhà trường) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu
quả mục tiêu phát triển giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ mà xã hội đặt ra cho ngành
giáo dục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

10

Thứ hai: Cấp độ vi mô: QLGD được hiểu là những tác động tự giác (có
mục đích, có ý thức, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể quản
lí đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và
các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng
và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường.
+ QLGD thuộc lĩnh vực quản lí xã hội, nó mang những nét đặc trưng của
quản lí nhà nước.
+ QLGD thực chất là quản lí con người bởi vì đối tượng bị quản lí là con
người, khách thể quản lí là các lực lượng xã hội tham gia vào các hoạt động
của nhà trường, mục tiêu quản lí là nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá
trình giáo dục được phản ánh ở nhân cách người học.
+ QLGD là một quá trình luôn luôn biến đổi, điều này thể hiện rõ khi
quy mô quản lí tăng thì chủ thể quản lí phải đổi mới hoạt động quản lí để
thích ứng với những hoạt động của mình.
Như vậy chủ thể quản lí luôn phải duy trì hoạt động quản lí một cách linh
hoạt, sáng tạo nhằm phát huy tối đa sức mạnh của tập thể.
- QLGD thuộc phạm trù phương pháp [12, tr.42]. Chủ thể quản lí luôn
phải tìm cách cải tiến, đổi mới công tác quản lí sao cho đạt mục đích quản lí
có hiệu quả.
- Quản lí nhà trường có thể xem là QLGD cấp vi mô, đây là những tác
động quản lí diễn ra trong phạm vi nhà trường. Hoạt động chính của trường
học là hoạt động dạy học do vậy quản lí nhà trường chủ yếu là quản lí dạy
học. Quản lí nhà trường là quản lí hoạt động dạy học [15, tr.22].
- Quản lí hoạt động dạy học là những tác động có mục đích, có kế
hoạch của hiệu trưởng đến tập thể giáo viên, học sinh và các lực lượng
trong và ngoài nhà trường nhằm huy động họ tham gia, hợp tác, phối hợp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

11

trong các hoạt động của nhà trường giúp quá trình dạy học tối ưu tới mục
tiêu dự kiến [14].
- Quản lí hoạt động dạy học phải được tiến hành ở tất cả các khâu: Chuẩn
bị hồ sơ môn học, tiến hành dạy học, kiểm tra đánh giá hoạt động dạy học.
1.3. Các văn bản chỉ đạo thực hiện chƣơng trình giáo dục địa phƣơng ở
trƣờng THCS
1.3.1. Các văn bản chỉ đạo thực hiện chương trình giáo dục địa phương
của Bộ GD&ĐT
Luật Giáo dục được Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa
Việt Nam thông qua năm 2005 xác định: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con
người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khoẻ, thẩm mỹ
và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội;
hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp
ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc". "Hoạt động giáo
dục phải được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp
với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết
hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội" [1].
Mục tiêu giáo dục theo quan điểm của Đảng và Tư tưởng Hồ Chí Minh
là giáo dục toàn diện cho người học để đào tạo lớp người có đạo đức, tri thức,
sức khỏe, thẩm mỹ, “vừa hồng, vừa chuyên”. Nghị quyết Trung ương V (khóa
VIII) và các Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX và X tiếp tục khẳng định:
“Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực
thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội” [6].
Cách đây hơn 20 năm, Bộ Giáo dục (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã
có chủ trương đưa các nội dung giáo dục địa phương như Lịch sử, Địa lý,
Ngữ văn vào giảng dạy trong các nhà trường phổ thông các cấp. Việc đưa nội

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

12

dung kiến thức giáo dục địa phương vào giảng dạy nhằm giúp học sinh hiểu
về địa phương và hiểu sâu hơn về kiến thức chung.
Phân phối chương trình môn học, Bộ GD&ĐT quy định dành một số tiết
để giảng dạy nội dung giáo dục địa phương, nội dung này phải có giáo án ở
dạng giáo trình hoặc tài liệu biên soạn của giáo viên, việc học của học sinh
phải được tổ chức nghiêm túc và có đánh giá.
Để tổ chức tốt hơn việc dạy học kiến thức giáo dục địa phương, ngày
05/5/2006, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 16/2006/QĐ-
BGDĐT qui định về nội dung, hình thức tổ chức giảng dạy, thời lượng cho
từng phân môn ở các khối lớp về kiến thức giáo dục địa phương. Để thực hiện
quyết định này, ngày 07/7/2008 Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn
hướng dẫn số 5977/BGDĐT-GDTrH “Hướng dẫn thực hiện nội dung giáo
dục địa phương ở cấp THCS và cấp THPT từ năm học 2008 -2009” [2].
Về nội dung kiến thức giáo dục địa phương các sở GD&ĐT chủ động
trình UBND các tỉnh, thành phố kế hoạch thực hiện giáo dục địa phương, chủ
trì biên soạn, thẩm định và ban hành tài liệu giảng dạy giáo dục địa phương.
Căn cứ vào tài liệu, giáo viên có thể dạy lồng ghép vào các môn học (lịch sử,
Địa lý, Giáo dục công dân, Ngữ văn) hoặc tổ chức tham quan ngoại khóa, sưu
tầm tài liệu, tổ chức thảo luận nhằm tạo hứng thú cho học sinh. Khi triển khai
thực hiện nội dung giáo dục địa phương, các sở GD&ĐT phải báo cáo Bộ
GD&ĐT để chuẩn y trước khi thực hiện. Bộ GD&ĐT có thể hỗ trợ về mặt
chuyên môn nếu các địa phương gặp khó khăn. Ngoài ra, các sở GD&ĐT có
thể chỉ đạo các trường tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề, mời các
chuyên gia, các nhà sử học, nhà văn hóa nói chuyện về các đề tài khác nhau,
những vấn đề thiết thực khác của từng địa phương vào các tiết học ở bậc
THCS và THPT.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

13

Nội dung chỉ đạo cụ thể:
+ Chương trình giáo dục phổ thông do Bộ GD&ĐT ban hành đã quy
định một số nội dung giáo dục địa phương ở một số môn học. Để thực hiện
nội dung đó, các sở GD& ĐT phải chuẩn bị tài liệu, hướng dẫn tổ chức dạy
học, kiểm tra, đánh giá, sử dụng kết quả đánh giá để xếp loại học sinh cuối
học kỳ và cuối năm học.
- Nội dung giáo dục địa phương phải góp phần thực hiện mục tiêu môn
học, gắn lý luận với thực tiễn. Khi giảng dạy, ngoài việc liên hệ với thực tiễn
hoạt động kinh tế - xã hội, văn hoá, lịch sử địa phương trong các bài dạy còn
phải thực hiện nội dung giáo dục địa phương ở các phần sau đây:
a) Giảng dạy các tiết học (bài, môđun, chủ đề ) đã quy định dành cho
giáo dục địa phương;
b) Đưa nội dung giáo dục địa phương thành một phần của tiết học (bài mô
đun, chủ đề ) được Bộ GD&ĐT hướng dẫn dành cho giáo dục địa phương.
+ Về tổ chức thực hiện nội dung giáo dục địa phương
- Chuẩn bị tài liệu dạy học: Sở GD&ĐT trình UBND tỉnh, thành phố kế
hoạch thực hiện nội dung giáo dục địa phương; chủ trì phối hợp với các cơ
quan, ban, ngành liên quan tổ chức biên soạn, thẩm định để ban hành tài liệu.
Cần tập hợp các chuyên gia, cán bộ khoa học công nghệ, các nhà hoạt động
văn hoá, nghệ sỹ và nghệ nhân tiêu biểu am hiểu về địa phương tham gia biên
soạn, thẩm định tài liệu giáo dục địa phương thuộc các môn học.
- Về tổ chức dạy học: Hướng dẫn giáo viên căn cứ tài liệu đã được phê
duyệt để soạn giáo án và tiến hành giảng dạy.
- Về phương pháp giảng dạy: Kết hợp dạy học trên lớp với tổ chức tham
quan thực tế, sưu tầm tư liệu, ngoại khoá nhằm tạo hứng thú học tập, nâng cao
hiểu biết về văn hoá, lịch sử, kinh tế - xã hội địa phương cho học sinh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

14

- Về kiểm tra, đánh giá: Thực hiện công tác kiểm tra, đánh giá như các
phần khác trong chương trình bộ môn và sử dụng kết quả để đánh giá, xếp
loại học sinh từng học kì và cuối năm học. Hằng năm, các Sở GD&ĐT tổ
chức rút kinh nghiệm về thực hiện nội dung giáo dục địa phương, tổ chức
biên soạn bổ sung, cập nhật tài liệu và báo cáo về tình hình thực hiện nội dung
giáo dục địa phương với Bộ GD &ĐT để theo dõi, chỉ đạo. Nếu chưa chuẩn bị
được các điều kiện để thực hiện nội dung giáo dục địa phương, thời lượng
dành cho phần này được dùng để ôn tập, củng cố môn học đó.
1.3.2. Các chủ chương của Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang về thực hiện
chương trình giáo dục địa phương ở trường THCS
Sở Giáo dục và Đào tạo bám sát các quy định, quy chế của Bộ Giáo dục
& Đào tạo, đặc biệt là các quy định, quy chế liên quan đến quản lý việc thực
hiện chương trình GDĐP ở trường THCS.
Căn cứ vào các văn bản pháp quy để xác định rõ và chính xác về nhiệm
vụ, chức năng và quyền hạn của hiệu trưởng, giáo viên, nhân viên và học sinh
trong các hoạt động giáo dục; xác định đúng đắn mục đích, yêu cầu,nội dung
giáo dục địa phương. Từ đó Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo các trường
THCS trong tỉnh áp dụng và thực hiện chương trình GDĐP theo phân phối
chương trình sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

15
Bảng 1.1. Khung phân phối chƣơng trình Giáo dục địa phƣơng
ở trƣờng THCS tỉnh Bắc Giang [13]
Môn
học
Lớp
Tiết
Nội dung tiết dạy

Số
tiết
Ngữ
Văn
6
69
80
137
Chương trình Ngữ văn địa phương.
Chương trình địa phương phần tiếng việt.
Chương trình Ngữ văn địa phương.
1
1
1
7
69
74
135
136
139
Chương trình địa phương phần tiếng việt.
Chương trình địa phương phần tập làm văn.
Chương trình địa phương phần văn và tập làm văn.
Chương trình địa phương phần văn và tập làm văn.
Chương trình địa phương phần tiếng việt.
1
1
1
1
1

8
32
53
94
125
139
Chương trình địa phương phần tiếng việt.
Chương trình địa phương phần văn.
Chương trình địa phương phần tập làm văn.
Chương trình địa phương phần văn.
Chương trình địa phương phần tiếng việt.
1
1
1
1
1
9
41
66
106
137
147
Chương trình địa phương phần Văn.
Chương trình địa phương phần Tiếng Việt.
Chương trình địa phương phần tập làm Văn.(tiết1)
Chương trình địa phương phần Tiếng việt.
Chương trình địa phương phần tập làm văn.(tiết 2)
1
1
1

1
1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

16
Môn
học
Lớp
Tiết
Nội dung tiết dạy
Số
tiết
Lịch
Sử
6
32
Lịch sử địa phương.
1
7
31
65
Lịch sử địa phương.
Lịch sử địa phương.
1
1
8
43
Lịch sử địa phương.
1

9
37
48
Lịch sử địa phương.
Lịch sử địa phương.
1
1
Địa
Lí
8
50
Thực hành: Tìm hiểu địa phương.
1
9
49,
50
Địa lí tỉnh Bắc Giang.
2
Giáo
dục
công
dân
6
19
33
Phòng chống Ma túy.
Ngoại khóa: Tìm những gương người tốt, việc tốt.
1
1
7

16
33
Giáo dục phòng chống ma túy, tệ nạn xã hội.
Ngoại khóa: Bảo vệ môi trường.
1
1
8
8

11

19
27
Ngoại khóa: Tích cực tham gia các hoạt động
chính trị - xã hội.
Góp phần xây dựng nếp sống văn hóa ở cộng đồng
dân cư.
Phòng chống các tệ nạn xã hội.
Thực hành ngoại khóa chống các tệ nạn xã hội.
1

1

1
1
9
15
Hoạt động ngoại khóa: Lý tưởng sống của thanh niên.
1