tóm tắt luận án đánh giá bò đực giống holstein friesian nuôi tại moncada thông qua số, chất lượng tinh dịch và khả năng sản xuất sữa của con gái












































B GIÁO DC VÀ ÀO TO B NÔNG NGHIP &PTNT
VIN CHN NUÔI




LÊ BÁ QU


ÁNH GIÁ BÒ C GING HOLSTEIN FRIESIAN
NUÔI TI MONCADA THÔNG QUA S, CHT LNG
TINH DCH VÀ KH NNG SN XUT
SA CA CON GÁI


: Chn Nuôi
: 62 62 01 05

TÓM TT LUN ÁN TIN S NÔNG NGHIP



HÀ NI, NM 2013


















































Công trình c hoàn thành ti: VIN CHN NUÔI


Ngi hng dn Khoa hc:
1.PGS.TS. Nguyn Vn c

2. TS. Lê Vn Thông

Ph n bi!n 1:

Ph n bi!n 2:

Ph n bi!n 3:


Lu"n án s# c b o v! trc H$i %ng ch&m lu"n án c&p Vi!n
hp ti Vi!n Chn Nuôi
vào h%i gi ngày tháng nm

Có th' tìm hi'u lu"n án ti:
1. Th vi!n Quc gia
2. Th vi!n, Vi!n Chn Nuôi




NHNG CÔNG TRÌNH KHOA HC Ã CÔNG B


1. Lê Bá Qu(, Nguyn Vn c và Lê Vn Thông (2013), “Ch&t lng và
kh nng s n xu&t tinh ông lnh c)a bò *c ging Holstein Friesiean nuôi
ti Trm nghiên cu và s n xu&t tinh ông lnh Moncada”. Tp chí Khoa
hc Công ngh Chn nuôi,Vi!n Chn Nuôi, nm th 8, S 40, tháng 2 nm
2013.
2. Lê Bá Qu(, Nguyn Vn c và Lê Vn Thông (2013), “Kh nng s n
xu&t s+a thng và s+a tiêu chu,n c)a àn bò con gái các *c ging

Holstein Friesiean ti Vi!t Nam”, Tp chí Khoa hc K thut Chn nuôi,
H$i Chn Nuôi Vi!t Nam, nm th 21, S 6 [171] 2013, tháng 6, nm 2013.




















CHNG I
M U

1.1.t vn 
' nâng cao nng su&t, ch&t lng ging bò s+a, công tác chn lc ging,
-c bi!t là chn bò *c ging ' s n xu&t tinh ông lnh s. d/ng cho th/ tinh nhân
to óng vai trò r&t quan trng.
Chính vì v"y, bò *c ging HF c0n ph i c ki'm tra, ánh giá m$t cách

0y ), toàn di!n t1 chn lc thông qua i trc, qua -c i'm c)a ch2 em gái,
qua kh nng sinh tr3ng, phát tri'n c)a b n thân và qua i sau. ' th*c hi!n
c quy trình chn bò *c ging nh v"y ph i m&t m$t thi gian r&t dài, %ng thi
chi phí r&t ln, nên trong khuôn kh4 này chúng tôi ch5 t"p trung nghiên cu ánh
giá qua s lng, ch&t lng tinh và kh nng s n xu&t s+a c)a àn con gái, nh+ng
bò *c ging HF ã c chn thông qua i trc và qua b n thân.
Xu&t phát t1 th*c t( ó, chúng tôi ti(n hành 6 tài“ánh giá bò c ging
Holstein Friesian nuôi ti Moncada thông qua s, cht lng tinh dch và kh
nng sn xut sa ca con gái”.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
- X(p loi c t1ng bò *c ging HF theo s lng, ch&t lng tinh d2ch, kh nng
s n xu&t tinh ông lnh và t7 l! th/ thai trên àn bò cái.
- X(p loi c t1ng bò *c ging HF theo giá tr2 ging (GTG) và Chn c
nh+ng bò *c ging có GTG cao v6 ti6m nng cho s+a.
1.3. Ý ngha khoa hc và thc tin ca  tài
K(t qu nghiên cu là t li!u khoa hc v6 ph8ng pháp ánh giá chn lc bò
*c ging s+a HF t $ chính xác cao.
K(t qu c)a 6 tài là cn c khoa hc cho các nhà làm ging bò s+a, các c8
s3 chn nuôi xây d*ng k( hoch nhân ging.
1.4. Nh ng óng góp m!i ca lu"n án
Xác 2nh và phân loi c t1ng cá th' bò *c ging HF theo giá tr2 ging v6
ti6m nng s n xu&t s+a, làm cn c cho vi!c chn lc bò *c ging chuyên s+a t
$ chính xác cao.




CHNG II

T#NG QUAN TÀI LIU VÀ C S

KHOA HC CA $ TÀI

2.1. t vn 
' ánh giá và tuy'n chn c nh+ng bò *c ging HF có ch&t lng
v6 sinh s n, có ti6m nng di truy6n v6 s n lng s+a cho các th( h! sau cao.
Vi!c hi'u bi(t v6 ch&t lng tinh, giá tr2 ging (GTG), các y(u t nh h3ng
và các ph8ng pháp nghiên cu ánh giá là r&t quan trng và c0n thi(t, nó
giúp cho công tác tuy'n chn bò *c ging t c $ chính xác cao.
2.2. Cht l%&ng tinh ' bò và các y(u t) *nh h%'ng
2.2.1. Ging và cá th: Tu9 t1ng ging, t0m vóc to hay nh:, cng $ trao 4i
ch&t mnh hay y(u, kh nng thích nghi vi thi ti(t khí h"u tt hay không mà
s lng và ch&t lng tinh d2ch khác nhau.
2.2.2. Tui bò c: Lng xu&t tinh và s lng tinh trùng c)a bò *c tr3ng
thành thng nhi6u và 4n 2nh h8n so vi bò *c tr;. Bò *c s n xu&t tinh d2ch
tt và 4n 2nh nh&t 3 $ tu4i t1 3 (n 6 nm tu4i.
2.2.3. Thi tit khí hu: Bò *c ch2u tác $ng tr*c ti(p c)a môi trng, ch)
y(u là nhi!t $, ,m $,vi!c tác $ng c)a môi trng (n
s n xu&t tinh d2ch c)a con *c là r&t phc tp, khó xác 2nh c nhân t nào
là quan trng vào t1ng thi i'm nh&t 2nh.
2.2.4. Ch  dinh dng: Thc n là m$t trong nh+ng nhân t c8 b n có nh
h3ng tr*c ti(p và gián ti(p (n s lng và ch&t lng tinh d2ch. Trao 4i
ch&t c)a bò *c ging cao h8n bò thng 10-12%, Vì v"y, nhu c0u thc n
cho bò *c ging òi h:i 0y ) c v6 s lng và ch&t lng.




2.2.5. Tn sut khai thác tinh: Kho ng cách l&y tinh nh h3ng (n lng
xu&t tinh, ch&t lng tinh, n%ng $ và hot l*c c)a tinh trùng. i vi bò *c
ging HF, kho ng cách l&y tinh 3-5 ngày là tt nh&t.

2.2.6. Chm sóc nuôi dng: Chm sóc là công vi!c tác $ng tr*c tri(p lên c8
th' bò *c g%m: cách cho n, t<m ch i, v"n $ng, thái $ c)a ngi chm sóc
và l&y tinh s# có nh h3ng r&t ln (n s lng và ch&t lng tinh.
2.2.7.Tinh ông lnh và mt s yu t nh hng n tinh ông lnh
a. Môi trng pha loãng tinh dch bò: Môi trng pha loãng có nh h3ng
ln ti ch&t lng tinh ông lnh. Môi trng pha loãng tinh c0n  m b o áp
su&t th,m th&u phù hp vi tinh trùng.
b. Nng  ca glycerol: N%ng $ glycerol trong môi trng pha loãng cui
cùng ' làm ông lnh tinh trùng bò vào kho ng 7%, nhng t7 l! này có h8i
khác nhau tùy theo các thành ph0n c)a môi trng pha loãng.
c. Tc  làm lnh: Tc $ làm lnh quá cao s# gây t4n hi ti tinh trùng vì
nó gây ra siêu lnh, th' v,n và nc lu gi+ trong t( bào.Tc $ làm lnh
ch"m s# gây ra t"p trung n%ng $ cho c dung d2ch ngoi bào và dung d2ch
n$i bào và s# làm ri lon t( bào.
2.2.8. Mt s yu t nh hng ti t l th thai
Ch&t lng sinh s n c)a àn bò cái; Tay ngh6 c)a k= thu"t viên làm
công tác TTNT bò; Ch&t lng tinh ông lnh (Hot l*c tinh trùng sau gi i
ông).
2.3. Các y(u t) *nh h%'ng t!i s*n l%&ng và cht l%&ng s a
2.3.1. Ging: Trong chn nuôi bò s+a, ging quy(t 2nh 60% s* thành bi.
Ging khác nhau cho s n lng s+a khác nhau.
2.3.2. Dinh dng: Ch( $ dinh d>ng có nh h3ng ti kh nng sinh
tr3ng, sinh s n, S n lng s+a (SLS) và ch&t lng s+a. Nuôi d>ng vi
kh,u ph0n không  m b o s# SLS th&p.




2.3.3. Tui: Tu4i c)a bò s+a nh h3ng ti s n lng s+a, Bò s+a cho SLS
cao nh&t t1 chu k9 th 4 (n chu k9 th 6.

2.3.4 K thut vt sa: Do quá trình v<t s+a d*a trên cung ph n x th0n kinh-
th' d2ch nên khi v<t s+a không úng k= thu"t s# làm c ch( quá trình th i s+a.
2.4. Các vn  t ra trong nghiên cu này
T1 nh+ng nm 1970 (n nay công tác ánh giá chn bò *c ging s+a
' s n xu&t tinh ông lnh ti Moncada ph/c v/ cho th/ tinh nhân to bò mi
ch5 d1ng li 3 chn bò *c ging thông qua, i trc, b n thân ho-c ch5 qua
s lng tinh nên ã hn ch( trong vi!c phát huy ti6m nng di truy6n v6 SLS
c)a bò *c ging HF.
Chính vì v"y, ' góp ph0n c i ti(n nâng cao ch&t lng ging bò s+a
Vi!t Nam, -c bi!t là nâng cao ti(n b$ di truy6n v6 SLS, vi!c nghiên cu,
ánh giá phân loi bò *c ging HF m$t cách 0y ), toàn di!n và chính xác
d*a trên s lng, ch&t lng tinh, c?ng nh GTG v6 SLS c)a t1ng *c ging
là h(t sc c0n thi(t và c&p bách.

CHNG III

ÁNH GIÁ BÒ C GING HOLSTEIN FRIESIAN NUÔI TI
TRM NGHIÊN C+U VÀ SN XUT TINH ÔNG LNH
MONCADA THÔNG QUA S LNG, CHT LNG TINH DCH
VÀ KH NNG SN XUT TINH ÔNG LNH CHÚNG

3.1. t vn 
i vi bò *c, tinh d2ch là s n ph,m ch) y(u c)a chúng, ph/c v/ cho phi
ging. ' giúp cho vi!c tuy'n chn, phân loi bò *c ging HF theo s lng,
ch&t lng tinh d2ch và kh nng s n xu&t tinh ông lnh c)a chúng, chúng tôi




ti(n hành “ánh giá bò c ging Holstein Friesian nuôi ti trm nghiên cu

và sn xut tinh ông lnh Moncada thông qua s lng, cht lng tinh
dch và kh nng sn xut tinh ông lnh ca chúng” nh@m:
Xác 2nh c s lng, ch&t lng tinh d2ch, s lng, ch&t lng tinh
ông lnh cng r và t7 l! th/ thai c)a t1ng bò *c ging HF.
3.2. V"t li,u và ph%-ng pháp nghiên cu
3.2.1. i t ng, a im và thi gian nghiên c!u
i tng nghiên cu là chín bò *c ging HF thu0n và àn bò cái HF
thu0n. 6 tài c ti(n hành ti Trm nghiên cu và s n xu&t tinh ông lnh
Moncada, Ba Vì -Hà N$i, ti M$c Châu- S8n La và ti c Trng Lâm %ng
t1 tháng 01 nm 2009 (n tháng 12 nm 2011.
3.2.2. Các ch" tiêu theo dõi trong nghiên c!u này bao gm:
- Lng xu&t tinh (V); Hot l*c tinh trùng (A);N%ng $ tinh trùng (C) và
t4ng s tinh trùng hot $ng ti(n thAng/l0n khai thác tinh(VAC).
- VAC t tiêu chu,n s n xu&t /nm; Hot l*c tinh trùng sau gi i ông
(Asg); S lng tinh cng r t tiêu chu,n, s n xu&t c /con/nm và t7 l! l!
th/ thai 3 l0n phi 0u b@ng tinh ông lnh cng r.
3.2.3 Ph#ng pháp nghiên c!u
a.L ng xut tinh: B@ng quan sát trên ng ong có chia vch ml.
b.Nng  tinh trùng: B@ng máy so màu Photomaster SDM5
c. Hot lc tinh trùng: B@ng kính hi'n vi có k(t ni vi màn hình và ánh giá
hot l*c theo thang i'm 10 c)a Milovanov,
d.VAC/l0n khai thác: B@ng tích c)a V, A và C.
e.VAC t tiêu chu$n sn xut/nm b@ng ghi chép và s hc thông thng.
f. Hot lc tinh trùng sau gii ông (Asg %)
L&y ngu nhiên 1-2 li6u tinh ông lnh gi i ông, anh giá t8ng t*
nh ánh giá hot l*c tinh t8i sau khi khai thác tinh.
g. Kh nng sn xut tinh ông lnh cng r/con/nm





Xác 2nh b@ng ph8ng pháp ghi chép và tính s hc thông thng.
h. T l th thai: S. d/ng 1.080 li6u tinh ông lnh t tiêu chu,n, phân 6u
cho 2 khu v*c và phi ging cho àn bò cái HF $ng d/c. khám thai qua tr*c
tràng 3 ngày 90 sau phi ging.
3.2.4. Ph#ng pháp x% lý s liu
Các s li!u có b n ch&t là t7 l! ph0n trm, trc khi x. lý c chuy'n
dng ' tính toán theo: Y = Degrees (asin(sqrt(x/100))). tính toán xong, chuy'n
dng tr3 li. S li!u c x. lý b@ng ch8ng trình ph0n m6m Minitab 14.
3.3. K(t qu* và th*o lu"n
3.3.1. S lng và cht lng tinh dch ca bò c ging HF
3.3.1.1. L ng xut tinh:
Lng xu&t tinh (V) là lng tinh d2ch thu c trong mBi l0n khai thác
tinh (ml/l0n) c)a bò *c ging. K(t qu nghiên cu thu c nh trong b ng 3.1.
B*ng 3.1: L%&ng xut tinh ca t.ng bò c gi)ng HF (ml)
SH *c ging n Mean ± SE Cv(%)
276 96 7,563
c
± 0,142 18,4
283 96 7,302
bc
± 0,091 12,2
288 96 7,276
bc
± 0,138 18,6
286 96 7,240
bc
± 0,081 11,1
281 96 6,979
b

± 0,201 28,2
284 96 6,958
b
± 0,194 27,3
285 96 6,760
ab
± 0,137 19,9
277 96 6,526
ab
± 0,227 34,0
275 96 6,344
a
± 0,198 30,6
TB 864 6,994

± 0,056

23,5
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).




Qua k(t qu trong nghiên cu này, thì lng xu&t tinh trung bình thu
c qua các l0n khai thác tinh, cao nh&t là bò *c s hi!u 276 t 7,563
ml/l0n, ti(p theo là bò *c 283, 288, 286, 281, 284, 285, 277 và th&p nh&t là
bò *c s hi!u 275, ch5 t trung bình 6,344ml/l0n khai thác tinh.
3.3.1.2. Hot lc tinh trùng: Hot l*c tinh trùng (A) là t7 l! tinh trùng sng và
hot $ng ti(n thAng.

B*ng 3.2: Ho/t lc tinh trùng ca các c gi)ng HF (%)
A (T&t c các l0n khai thác) A (Các l0n khai thác t TC)
SHG n Mean±SE Cv(%) SHG n Mean±SE
276 96 72,24
d
±0,41 5,6 276 93 72,63
c
±0,33
288 96 70,10
cd
±0,91 12,7 288 89 71,12
b
±0,24
286 96 69,06
c
±0,48 6,8 286 87 70,29
a
±0,13
284 96 67,29
bc
±0,77 11,2 284 81 70,00
a
±0,00
283 96 66,01
b
±1,16 17,2 283 83 70,12
a
±0,09
285 96 64,03
ab

±1,00 15,3 285 53 70,66
ab
±0,24
275 96 63,18
a
±1,08 16,7 275 45 70,00
a
±0,00
281 96 63,02
a
±1,01 15,7 281 44 70,45
ab
±0,22
277 96 62,60
ac
±1,32 20,7 277 56 70,00
a
±0,00
TB 864 66,39±0,32 14,2 - 631 70,69±0.08
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
K(t qu nghiên cu thu c trong b ng 3.2 cho th&y: Trung bình hot
l*c tinh trùng c)a t&t c các l0n l&y c)a bò *c HF s hi!u 276 t cao nh&t,
t 72,24%, ti(p (n là bò *c s hi!u 288, 286, 284, 283, 285, 275, 281 và
th&p nh&t là bò *c s hi!u 277 t 62,60%.
3.3.1.3. Nng  tinh trùng trong tinh dch: Là s lng t( bào tinh trùng có





trong m$t ml tinh d2ch. Nghiên cu n%ng $ tinh trùng trong tinh d2ch c)a 9
bò *c ging HF chúng tôi thu c k(t q)a nh sau:
N%ng $ tinh trùng trung bình trong t&t c các l0n khai thác c)a bò *c
288 là cao nh&t (1,372 t7/ml), ti(p ó là bò *c 283, 276, 286, 284, 277, 285,
275 và th&p nh&t là bò *c 281 (1,001 t7/ml).
B*ng 3.3: N0ng 1 tinh trùng ca các c gi)ng HF (t2)
C (T&t c các l0n khai thác) C (Các l0n khai thác t TC)
SHB n Mean±SE Cv(%) SHB n Mean±SE
288 96

1,372
c
±0,021 15,0 288 94

1,386
c
±0,018
283 96

1,271
b
±0,020 15,4 283 93

1,281
bc
±0,019
276 96

1,231
b

±0,021 16,7 276 94

1,242
b
±0,020
286 96

1,222
b
±0,021 16,8 286 94

1,232
b
±0,019
284 96

1,197
b
±0,027 22,1 284 91

1,234
b
±0,022
277 96

1,081
a
±0,031 28,1 277 88

1,131

ab
±0,036
285 96

1,025
a
±0,024 22,9 285 85

1,079
a
±0,024
275 96

1,015
a
±0,021 20,3 275 85

1,061
a
±0,027
281 96

1,001
a
±0,027 26,4 281 81

1,076
a
±0,028
TB 864

1,185

±0,008

19,8 - 807

1,196±0,008

Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
N%ng $ tinh trùng trung bình trong t&t c các l0n khai thác c)a bò *c 288
là cao nh&t (1,372 t7/ml), ti(p ó là bò *c 283, 276, 286, 284, 277, 285, 275
và th&p nh&t là bò *c 281 (1,001 t7/ml).
3.3.1.4. Tng s tinh trùng hot ng tin th*ng/ln khai thác tinh
(VAC): Là tích gi+a lng xu&t tinh, hot l*c tinh trùng và n%ng $ tinh trùng
trong tinh d2ch.
Qua k(t qu nghiên cu VAC c)a àn bò *c ging HF cho th&y VAC




trung bình trong t&t c các l0n khai thác tinh c)a bò *c ging s hi!u 288 là
cao nh&t, t 6,951 t7 tinh trùng/l0n khai thác, ti(p (n là các bò *c 276, 283,
286, 284, 277, 281, 285 và th&p nh&t là bò *c s 275, ch5 t 4,136 t7.
B*ng 3.4: VAC ca bò c gi)ng HF (t2)
VAC (T&t c các l0n khia thác) VAC (Các l0n khai thác t TC)
SHB

n Mean±SE Cv(%)

SHB n Mean±SE
288 96 6,951
c
±0,149 21,0 288 89 7,083
c
±0,142
276 96 6,723
c
±0,167 24,3 276 93 6,819
bc
±0,163
283 96 6,187
bc
±0,167 26,4 283 83 6,621
bc
±0,123
286 96 6,111
bc
±0,125 20,0 286 87 6,249
b
±0,123
284 96 5,598
b
±0,198 34,7 284 81 5,975
ab
±0,193
277 96 4,599
a
±0,236 50,3 277 56 5,761

ab
±0,268
281 96 4,539
a
±0,204 44,0 281 44 5,818
a
b
±0,218
285 96 4,536
a
±0,176 38,0 285 53 5,502
a
±0,195
275 96 4,136
a
±0,184 43,6 275 45 5,422
a
±0,231
TB 864

5,488±0,069

37,1 - 631 6,269±0,063
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
3.3.1.5. Tng s tinh trùng hot ng tin th*ng ca tt c các ln khai thác
tinh t tiêu chu$n sn xut/ nm ( hay là VAC hu ích)
VAC h+u ích là t4ng s tinh trùng sng và hot $ng ti(n thAng trong t&t
c các l0n khai thác tinh t tiêu chu,n s n xu&t c)a mBi bò *c ging/ nm.
Qua k(t qu thu c v6 VAC h+u ích c)a 9 bò *c ging HF trong

nghiên cu này cho th&y ch&t lng tinh c)a bò *c ging HF 276 là tt nh&t
(x(p s 1), ti(p theo là bò 288, 283, 286, 284, 277, 285, 281 và x(p cui cùng
là bò *c s 275.




B*ng 3.5. VAC h u ích ca bò c gi)ng HF (t2)
SHG n C VAC X(p th
276 93 634,167 1
288 89 630,298 2
283 83 549,460 3
286 87 543,663 4
284 81 483,894 5
277 56 322,560 6
285 53 291,553 7
281 44 255,992 8
275 45 243,990 9

3.
3
.2. Cht l%&ng và kh* n3ng s*n xut tinh ông l/nh ca bò c gi)ng HF

3.3.2.1. Hot lc tinh trùng sau gii ông:

Hot l*c tinh trùng sau gi i ông (Asg) là t7 l! tinh trùng sng và hot
$ng ti(n thAng trong tinh ông lnh sau khi gi i ông là m$t ch5 tiêu quan
trng quy(t 2nh ch&t lng tinh ông lnh.
B*ng 3.6: Ho/t lc tinh trùng sau gi*i ông, tinh ông l/nh bò HF
SHG n Mean SE Cv(%)

276 93 43,13
c
0,38 8,52
288 89 42,47
bc
0,40 8,89
283 83 41,63
b
0,45 9,95
286 87 41,12
ab
0,50 11,34
284 81 40,86
ab
0,37 8,15
285 53 40,38
a
0,23 4,16
275 45 40,16
a
0,34 5,68
281 44 40,11
a
0,34 5,62
277 56 40,00
a
0,31 5,81
TB 631 41,34 0,143 8,69
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).





Qua k(t qu thu c cho th&y hot l*c tinh trùng sau gi i ông trong
tinh ông lnh c)a bò *c s hi!u 276 t cao nh&t, t 43,13%, ti(p theo là
các bò *c 288, 283, 286, 284, 285, 275, 281 và th&p nh&t là bò *c 277, ch5
t 40%.
3.3.2.2. S l ng tinh cng r sn xut t tiêu chu$n trong nm
S lng tinh cng r s n xu&t trong nm c)a mBi bò *c ging là t4ng
s li6u tinh cng r t tiêu chu,n sau ông lnh s n xu&t c trong m$t
nm c)a mBi bò *c ging.
B*ng 3.7: K(t qu* s*n xut tinh ông l/nh cng r/ /t tiêu chu4n ca bò
c gi)ng HF (liu/con/n3m)
SHG
n S lng tinh X(p th
276 88 24.097 1
288 82 23.194 2
283 78 20.659 3
286 75 18.701 4
284 72 17.225 5
277 52 11.445 6
285 50 10.761 7
281 40 9.161 8
275 40 8.675 9
Qua k(t qu nghiên cu v6 s lng tinh cng r s n xu&t t tiêu
chu,n c)a mBi bò *c ging trong nm thì th&y: Bò *c s 276 t k(t qu
cao nh&t (24.097 li6u/nm), ti(p theo là các bò *c 288, 283, 286, 284, 277,
285, 281 và th&p nh&t là bò 275, ch5 t 8.675 li6u/nm.
3.3.3. T l th thai  ln phi phi u b+ng tinh ông lnh ca t,ng bò c

ging HF, trên àn bò cái HF là m$t ch5 tiêu t4ng hp ph n ánh chung nh&t v6
ch&t lng tinh d2ch c?ng nh ch&t lng tinh ông lnh c)a mBi bò *c ging.




B*ng 3.8. T2 l, th thai ' l5n ph)i 5u (%) ca t.ng bò c HF
SHG n Mean SE
276 60 69,33
a
1,36
288 60 64,00
b
0,77
286 60 61,33
bc
0,96
283 60 60,00
bc
0,81
284 60 58,33
c
0,87
285 60 58,00
c
0,73
275 60 57,67
c
0,70
281 60 57,00

c
0,74
277 60 56,33
c
0,93
TB 540 60,22 0,87
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
K(t qu nghiên cu v6 t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u c)a 9 bò *c ging
HF nuôi ti Trm Moncada trên àn bò cái HF, th&y r@ng bình quân t7 l! th/
thai 3 l0n phi 0u t 60,22%, cao nh&t 3 bò *c ging HF s hi!u 276, t
69,33% ti(p (n là bò *c s hi!u 288, 286, 283, 284, 285, 275, 281 và th&p
nh&t 3 bò *c ging HF s hi!u 277, ch5 t 56,33%.
3.4. K(t lu"n
- Lng xu&t tinh bình quân cao nh&t là bò *c s hi!u 276 t 7,563ml/ l0n
khai thác, ti(p theo là bò *c 283, 288, 286, 281, 284, 285, 277 và th&p nh&t
là bò *c s hi!u 275 t 6,344ml/l0n.
- Hot l*c tinh trùng bình quân cao nh&t là bò *c s hi!u 276 t 72,24%
ti(p (n là bò *c s hi!u 288, 286, 284, 283, 285, 275, 281 và th&p nh&t là
bò *c s hi!u 277 t 62,60%.
- N%ng $ tinh trùng trong tinh d2ch bình quân cao nh&t là bò *c s hi!u 288




t 1,372 t7/ml, ti(p ó là bò *c 283, 276, 286, 284, 277, 285, 275 và th&p
nh&t là bò *c 281 t 1,001 t7/ml.
- T4ng s tinh trùng hot $ng ti(n thAng (VAC) trung bình trong t&t c các
l0n khai thác tinh c)a bò *c ging s hi!u 288 là cao nh&t t 6,951 t7 tinh
trùng, ti(p (n là các bò *c 276, 283, 286, 284, 277, 281, 285 và th&p nh&t

là bò *c s 275 t 4,136 t7.
- T4ng s tinh trùng hot $ng ti(n thAng trong t&t c các l0n khai thác tinh
t tiêu chu,n s n xu&t/nm (VAC h+u ích) c)a bò *c s hi!u 276 là cao
nh&t x(p s 1 ti(p theo là bò *c 288, 283, 286, 284, 277, 285, 281 và x(p th
9 là bò 275.
- Hot l*c tinh trùng sau gi i ông trong tinh cng r c)a bò *c s hi!u 276
cao nh&t, t 43,13%, ti(p theo là các bò *c 288, 283, 286, 284, 285, 275,
281 và th&p nh&t là bò *c 277 t 40%.
- S lng tinh cng r s n xu&t t tiêu chu,n/nm c)a bò *c s 276 là cao
nh&t, t 24.097 li6u, ti(p theo là các bò *c 288, 283, 286, 284, 277, 285,
281 và th&p nh&t là bò 275, ch5 t 8.675 li6u.
- T7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u trên àn bò cái Holstein Friesian c)a *c ging
s 276 là cao nh&t t 69,33%, ti(p (n là bò s hi!u 288, 286, 283, 284,
285,275, 281và th&p nh&t 3 bò *c ging Holstein Friesian s hi!u 277 t
56,33%.
CHNG IV
ÁNH GIÁ BÒ C GING HOLSTEIN FRIESIAN NUÔI
TI MONCADA THÔNG QUA KH NNG SN XUT SA CA
ÀN BÒ CON GÁI
4.1. -t v&n 6
Kh nng s n xu&t s+a c?ng nh ch&t lng s+a c)a àn bò con gái là
nh+ng ch5 tiêu quan trng ' ánh giá ti6m nng cho s+a, c?ng nh




ch&t lng s+a c)a mBi bò *c ging. T1 ó có th' tuy'n chn c nh+ng
bò *c ging có ti6m nng cho s+a, t7 l! m> s+a, t7 l! Protein s+a cao, %ng
thi ' khai thác ti a ngu%n gen tt nh&t c)a àn bò *c ging Holstein
Friesian nuôi ti Trm Moncada, chúng tôi ti(n hành “ánh giá bò c ging

Holstein Friesian nuôi ti Moncada thông qua kh nng sn xut sa ca
àn bò con gái” Nh@m:
Xác 2nh c SLS, SLS tiêu chu,n (4% m> s+a) t7 l! m> s+a và t7 l!
protein s+a, chu k9 s+a 0u c)a àn con gái t1ng bò *c ging HF; Dc tính
và x(p loi c t1ng bò *c HF theo giá tr2 ging (GTG) v6 SLS.
4.2. V"t li,u và ph%-ng pháp nghiên cu
4.2.1. i t ng, a im và thi gian nghiên c!u: 6 tài ti(n hành nghiên
cu ánh giá trên àn bò con gái HF thu0n nuôi ti hai khu v*c M$c Châu -
S8n La và c Trng - Lâm %ng c)a 9 bò *c ging HF mang s hi!u 275,
276, 277, 281, 288, 283, 284, 285 và 286. Thi gian nghiên cu t1 nm 2008
(n tháng 9/2012.
4.2.2.Ch" tiêu theo dõi : SLS chu k9 305 ngày; T7 l! m> s+a và t7 l! protein s+a
c)a àn con gái c)a t1ng *c ging 3 chu k9 s+a 0u.
4.2.3. Ph#ng pháp nghiên c!u
- SLS/chu k9 305 ngày *8c xác 2nh b@ng ph8ng pháp cân s+a 2 l0n/ngày,
1 l0n/tháng, chu k9 quy chu,n v6 305 ngày theo Matsumoto Shigeo (1992).
-
SLS (4% m>) = 0,4 X S lng s+a + 15 X s lng m> s+a.
- Phân tích t7 l! m> s+a và t7 l! protein s+a b@ng máy LCUMA (LactiCheck
Ultrasonic Milk Analyzer) theo các l0n cân s+a.
4.2.4. X% lý s liu
- Các s li!u có b n ch&t là t7 l! ph0n trm, trc khi x. lý c chuy'n
dng ' tính toán theo Y = Degrees (asin(sqrt(x/100))). Sau khi tính toán
xong, k(t qu c chuy'n dng tr3 li.
- S. lý s li!u b@ng ch8ng trình ph0n m6m Minitab 14.
- Dc tính giá tr2 ging (GTG) v6 SLS c)a *c ging b@ng ch8ng trình ph0n





m6m PEST (2003),
4.3. K(t qu* và th*o lu"n
4.3.1. S*n l%&ng và cht l%&ng s a chu k6 5u ca àn con gái ca t.ng bò c
gi)ng HF.
4.3.1.1. Sn l ng sa chu k- u ca àn bò con gái các c ging
là m$t trong nh+ng ch5 tiêu kinh t( quan trng nh&t th' hi!n hi!u qu c)a quá
trình chn nuôi bò s+a và ch&t lng con ging. K(t qu nghiên cu v6 SLS
chu k9 0u ( chu k9 305 ngày) àn bò con gái c)a 9 bò *c ging HF c
trình bày ti b ng sau:
B*ng 4.1: S*n l%&ng s a chu k6 5u àn con gái ca t.ng c gi)ng HF
SHG n Mean SE CV (%)
286 40 5687,0
d

115,0 12,79
288 40 5386,0
c

95,50 11,21
283 40 5384,0
c
113,0 13,27
276 40 5306,0
c
110,0 13,11
281 40 5132,6
bc
97,5 0 12,01
285 40 5069,9
b

95,80 11,95
284 40 4928,0
b

162,0 20,79
275 40 4712,6
ab

92,10 12,36
277 40 4463,6
a

91,30 12,94
TB 360 5118,9 40,80 15,12
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
Qua b ng 4.1 cho th&y, SLS chu k9 305 ngày c)a chu k9 s+a 0u àn
con gái c)a bò *c ging mang s hi!u 286 là cao nh&t, t 5.687kg/305
ngày, ti(p theo là àn con gái c)a *c ging 288, 283, 276, 281, 285, 284,
275, và th&p nh&t là àn con gái c)a bò 277, ch5
t 4.463,6 kg s+a/305 ngày.




4.3.1.2. SLS tiêu chu$n chu k- u ca àn bò còn gái ca t,ng c ging HF
S+a tiêu chu,n là s+a có t7 l! m> s+a b@ng 4%. SLS tiêu chu,n c)a mBi
bò con gái s n xu&t ra c là ch5 tiêu r&t quan trng trong vi!c ph n ánh ti6m
nng cho s+a và ch&t lng s+a c)a mBi bò *c b.

Qua k(t qu nghiên cu v6 SLS tiêu chu,n c)a àn con gái c)a t1ng bò
*c ging th&y r@ng, SLS tiêu chu,n chu k9 305 ngày c)a la s+a 0u àn con
gái c)a bò *c ging mang s hi!u 286 là cao nh&t, t 5.262,1kg/ck, ti(p theo
là àn con gái c)a *c ging 283, 288, 276, 281, 285, 284, 275 và th&p nh&t là
àn con gái c)a bò *c 277, ch5 t 4.251,1 kg/ck.
B*ng 4.2: S*n l%&ng s a tiêu chu4n (4% m7)/chu k6 5u àn con gái
ca t.ng c gi)ng HF
SHG n Mean SE Cv(%)

Min Max
286 40 5262,1
d
92,6 11,13 4160,6 6250,4
283 40 5013,6
c
93,2 11,76 3805,3 6163,7
288 40 5010,5
c
78,7 9,93 4141,0 6141,3
276 40 4934
,
0
c
89,8 11,51 3796,0 6207,3
281 40 4797,2
bc
82,3 10,85 3706,4 5889,5
285 40 4750,5
bc
79,0 10,52 3747,4 5883,8

284 40 4618,0
b
135 18,49 2437,0 6216,0
275 40 4451,4
ab
75,5 10,73 3484,3 5839,3
277 40 4251,1
a
76,5 11,38 3363,0 5290,5
TB 360

4787,6 33,8 13,41 - -

Ghi chú: Các giá tr Mean nu có các ch cái nh&  góc phi phía trên khác nhau
thì s sai khác gia chúng có ý ngh'a v( thng kê (p<0,05).


4.3.1.3. Ch&t lng s+a
Thông thng, ' ánh giá ch&t lng s+a, ngi ta quan tâm (n
nhi6u y(u t khác nhau, nhng thng d*a vào các thành ph0n chính có trong
s+a nh: Lipit, Protein vì hai thành ph0n này chi(m t7 l! cao nh&t.




a. T l m sa chu k- u ca àn con gái ca t,ng c ging HF là ch5 tiêu
quan trng ánh giá ch&t lng s+a.
B*ng 4.3. T2 l, m7 s a chu k6 5u ca àn con gái ca t.ng c gi)ng HF
SHG n Mean SE Cv(%)
277 40 3,69

c

0,015 2,57
275 40 3,64
bc
0,017 2,95
284 40 3,61
b
0,025 4,38
285 40 3,59
b

0,017 5,11
281 40 3,57
ab
0,017 6,02
283 40 3,55
ab
0,018 6,95
276 40 3,55
ab

0,020 7,83
288 40 3,54
ab

0,017 8,75
286 40 3,51
a

0,019 9,73
TB 360 3,59 0,013 6,87
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
K(t qu nghiên cu trên cho th&y, t7 l! m> s+a 3 chu k9 s+a 0u c)a
àn con gái c)a 9 bò *c ging HF ti Trm Moncada bình quân là 3,59%,
trong ó c)a bò *c ging 277 là cao nh&t, t 3,69%; ti(p (n là àn con gái
c)a *c ging 275, 284, 285, 281, 283, 276, 288 và th&p nh&t là àn con gái
c)a bò *c ging 286, ch5 t 3,51%.
b. T l protein sa chu k- u ca àn con gái ca t,ng c ging HF
Protein là m$t thành ph0n chi(m t7 l! cao trong s+a, protein s+a là m$t
ch5 tiêu quan trng ánh giá ph,m ch&t c)a s+a







B*ng 4.4: T2 l, protein s a chu k6 5u ca àn con gái bò c HF
SHG n Mean SE CV (%)
277 40 3,37
c

0,01 2,25
275 40 3,34
bc

0,02 2,84
284 40 3,31

b

0,02 4,39
285 40 3,30
b

0,01 2,68
281 40 3,28
b

0,01 2,51
276 40 3,26
ab

0,02 3,49
283 40 3,25
ab
0,02 3,11
288 40 3,25
ab
0,01 2,72
286 40 3,22
a

0,02 3,34
TB 360 3,29 0,01 3,46
Ghi chú: Các giá tr Mean trong cùng mt ct nu có các ch cái nh&  góc
trên khác nhau thì sai khác gia chúng có ý ngh'a v( m)t thng kê (p<0,05).
K(t qu nghiên cu cho th&y, trung bình t7 l! protein s+a 3 chu k9 s+a
0u àn con gái c)a 9 bò *c ging HF là 3,29%, trong ó bò *c ging HF

mang s hi!u 277 là cao nh&t, t 3,37%, ti(p (n là àn con gái c)a các *c
ging s 275, 284, 285, 281, 276, 283, 288 và th&p nh&t là àn con gái c)a bò
*c ging 286, ch5 t 3,22%.
4.3.2. Phân lo/i bò c HF theo giá tr8 gi)ng v tim n3ng s a
' có c8 s3 khoa hc trong vi!c phân loi chính xác t1ng bò *c ging HF
v6 ti6m nng di tuy6n c)a SLS, vi!c nghiên cu xác 2nh GTG v6 TNS c)a àn
bò *c ging thông qua SLS c)a àn bò con gái là chìa khóa quy(t 2nh.
K(t qu thu c GTG v6 ti6m nng cho s+a c)a t&t c 9 bò *c HF
6u có GTG d8ng, trong ó bò *c mang s hi!u 286 có GTG cao nh&t, t
+1064,58 kg s+a/chu k9; ti(p (n là các bò *c 288, 283, 276, 281, 285, 284,
275 và th&p nh&t là bò *c s 277, ch5 t +36,62 kg s+a/chu k9.




B*ng 4.4. Giá tr8 gi)ng v tim n3ng s a ca bò c gi)ng HF
SH B n
SLS/ck1 c)a
àn con gái
GTG
GTG
Rel
($ chính xác)
X(p th
286 40 5687,0

+1064,58 0,84 1
288 40 5386,0

+811,38 0,84 2

283 40 5384,0 +809,91 0,84 3
276 40 5306,0 +744,00 0,84 4
281 40 5132,6 +598,55 0,84 5
285 40 5069,9

+545,90 0,84 6
284 40 4928,0

+426,51 0,84 7
275 40 4712,6

+245,74 0,84 8
277 40 4463,6

+36,62 0,84 9
M-t khác, do $ tin c"y GTG c tính v6 ti6m nng cho s+a c)a t&t c
09 bò *c HF 3 trên 6u cao, vì v"y n(u s. d/ng tinh c)a *c HF 286, 288,
283, 276, 281, 285, 284, 275 và 277 ' phi ging cho àn bò cái HF thì có
th' tng c SLS 3 th( h! sau 3 la s+a 0u lên 84% c)a 532,29 kg/chu k9;
405,69 kg/chu k9; 404,69 kg/chu k9; 372 kg/chu k9; 299,28 kg/chu k9;
272,95 kg/chu k9; 213,26 kg/chu k9; 122,87 kg/chu k9 và 18,31 kg/chu k9
vi so vi bình quân SLS lúa 1 c)a qu0n th'.
4.4. K(t lu"n và  ngh8
- S n lng s+a 3 chu k9 0u (305 ngày), àn con gái c)a bò *c ging
mang s hi!u 286 cao nh&t (5.687kg), ti(p theo là àn con gái
c)a *c ging 288, 283, 276, 281, 285, 284, 275 và th&p nh&t là àn con gái
c)a bò 277, ch5 t 4.463,6 kg s+a/ chu k9 305 ngày.
- S n lng s+a tiêu chu,n 4% m> 3 chu k9 0u àn bò con gái c)a bò *c
ging 286, t 5.262,1kg, ti(p theo là àn con gái c)a *c ging 283, 288, 276,





281, 285, 284, 275 và th&p nh&t là àn con gái c)a bò 277, ch5 t 4.251,1 kg
s+a/305 ngày.
- T7 l! m> s+a, chu k9 s+a 0u àn con gái c)a bò *c ging 277 cao
nh&t (3,69%), ti(p (n là àn con gái c)a *c ging 275, 284, 285, 281, 283,
276, 288 và th&p nh&t là àn con gái c)a bò *c ging 286, ch5 t 3,51% .
- T7 l! protein s+a, chu k9 s+a 0u àn con gái c)a bò *c ging HF
277 t cao nh&t (3,37%), ti(p (n là àn con gái c)a các *c ging 275, 284,
285, 281, 276, 283, 288 và th&p nh&t là àn con gái c)a bò *c ging 286
(3,22%).
- Giá tr2 ging c tính v6 ti6m nng s+a c)a bò *c s hi!u 286 cao
nh&t t +1064,58 kg; ti(p (n là các bò *c 288, 283, 276, 281, 285, 284,
275 và th&p nh&t là bò *c 277, ch5 t +36,62 kg.

CHNG V
THO LU9N CHUNG
i vi bò *c ging HF tinh d2ch là s n ph,m ch) y(u c s. d/ng
' phi ging cho bò cái. Trong chn nuôi bò *c ging HF, ch&t lng tinh
c?ng nh kh nng s n xu&t tinh ông lnh, t7 l! th/ thai, kh nng s n xu&t
s+a 3 àn bò con gái và GTG v6 ti6m nng cho s+a c)a mBi bò *c ging
giúp cho chn lc ging tt h8n,
5.1. Cht l%&ng tinh d8ch và kh* n3ng s*n xut tinh ông l/nh
Ch&t lng tinh d2ch c?ng nh ch&t lng tinh ông lnh c)a bò *c
bao g%m các ch5 tiêu nh V, A, C, VAC, và Asg. Qua k(t qu nghiên cu
thu c trên 9 bò *c ging HF nuôi ti Moncada, chúng tôi th&y r@ng v6
các ch5 tiêu V, C, c)a t&t c 9 bò *c HF 6u cho k(t qu tt. C?ng t1 k(t qu
nghiên cu cho th&y i vi hot l*c tinh trùng t tiêu chu,n s n xu&t c)a các





bò *c là khác nhau có nh+ng bò *c có s l0n khai thác tinh có A t cao, m$t
s khác còn hn ch(. Ch5 tiêu VAC t tiêu chu,n ph n ánh chung nh&t, toàn
di!n nh&t ch&t lng tinh d2ch c)a bò *c ging, b3i vì m$t trong ba thành
ph0n V, A ho-c C không t tiêu chu,n thì VAC s# b2 loi b:.
T7 l! th/ thai 3 àn bò cái b@ng tinh ông lnh có liên quan ch-t ch# ti
hot l*c tinh trùng sau gi i ông c)a tinh ông lnh, qua nghiên cu chúng
tôi th&y r@ng hot l*c tinh trùng sau gi i ông c)a tinh ông lnh có nh
h3ng ti t7 l! th/ thai cho àn bò cái HF .
Ph0n ln các bò *c trong nghiên cu này có Asg c)a tinh ông lnh
cao thì cho k(t qu k(t qu v6 t7 l! th/ th/ thai 3 l0n phi 0u cao trên àn bò
cái, riêng tinh ông lnh c)a bò *c s 283 có Asg cao h8n không áng k'
so vi tinh c)a bò *c 286 (p>0,05), nhng t7 l! th/ thai trong l0n phi 0u
trên àn bò cái, thì tinh c)a bò *c 286 li cho k(t qu cao h8n nhng ch5 cao
h8n 1,33%. T7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u b@ng tinh ông lnh trên àn bò cái
ph/ thu$c vào nhi6u y(u t nh.Vì v"y, qua k(t qu trên chúng tôi th&y r@ng
khó có th' xác 2nh y(u t nào nh h3ng ln ti t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u
trên àn bò cái b@ng tinh ông lnh c)a bò *c 283 và 286, nhng s* khác nhau
v6 t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u c)a hai bò *c này là r&t nh: không có ý nghEa v6
m-t thng kê (p>0,05). Nh v"y, thông thng tinh ông lnh có hot l*c tinh
trùng sau gi i ông cao thì s# cho t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u cao.
C?ng thông qua k(t qu trong quá trình nghiên cu v6 ch&t lng tinh
d2ch c)a 9 bò *c ging HF chúng tôi th&y nh+ng bò *c nào có ch&t lng
tinh d2ch tt thì có kh nng s n xu&t tinh ông lnh cao, %ng thi c?ng cho
ch&t lng tinh ông lnh và t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u trên àn bò cái cao.
Thông qua các k(t qu nghiên cu v6 s lng, ch&t lng tinh, kh nng
s n xu&t tinh ông lnh và t7 l! th/ thai 3 l0n phi 0u b@ng tinh ông lnh c)a