tóm tắt luận án nghiên cứu xác định các tiểu vùng và các biện pháp kỹ thuật trồng cây cao su tại tỉnh lai châu

B GIÁO DC ÀO TO B NÔNG NGHIP VÀ PTNT
VIN KHOA HC NÔNG NGHIP VIT NAM



NGUYN TRNG AN



NGHIÊN CU XÁC NH CÁC TIU VÙNG
VÀ CÁC BIN PHÁP K THUT TRNG CÂY CAO SU
TI TNH LAI CHÂU




Chuyên ngành : Khoa hc cây trng
Mã s : 62 62 01 10


TÓM TT LUN ÁN TIN S NÔNG NGHIP






HÀ NI – 2013
Công trình hoàn thành ti:
VIN KHOA HC NÔNG NGHIP VIT NAM

Ngi hng dn: 1. PGS. TS Lê Quc Doanh
2. TS Nguyn Vn Lng


Phn bin 1:



Phn bin 2:




Phn bin 3:



Lun án đc bo v ti hi đng chm lun án cp vin hp ti:
Vin khoa hc Nông nghip Vit Nam
Vào hi gi, ngày tháng nm


Có th tìm hiu lun án ti th vin:
- Th vin Quc gia Vit Nam
- Th vin Vin Khoa hc Nông nghip Vit Nam
CÁC CÔNG TRÌNH Ã CÔNG B
LIÊN QUAN N LUN ÁN


1. Lê Quc Doanh, Trn Vn Hùng, Nguyn Trng An (2010), “Kh nng thích

ng ca mt s ging cao su trng trong điu kin tnh Lai Châu”, Tp chí
Khoa hc và công ngh Nông nghip Vit Nam, s 4 nm 2010, trang 106 -
111.
2. Lê Q
uc Doanh, àm Quang Minh, Nguyn Doãn Hùng, Nguyn Trng An
(2010), “Nghiên cu tuyn chn mt s cây trng xen trong nng đi cao su
giai đon kin thit c bn ti các tnh Tây Bc”, Tp chí Nông nghip và
Phát trin nông thôn, tháng 12 nm
2010, trang 71 – 76.
3. Lê Q
uc Doanh, àm Quang Minh, Lê Vn Thanh, Lò Th Ngc Minh, Phùng
Quc Tun Anh, Nguyn Doãn Hùng, Nguyn Trng An (2012), “Nghiên
cu xác đnh c cu cây trng ngn ngày phù hp trng xen cao su giai đon
kin thit c bn ti các tnh Tây Bc”, Tp chí Khoa hc và công ngh Nông
nghip Vit Nam, s 4 nm 2012, trang 83 – 91.
4. Nguyn Trng An, Lê Quc Doa
nh (2012), “Nghiên cu đánh giá tính thích ng
ca cây cao su ti tnh Lai Châu”, Tp c
hí Nông nghip và Phát trin nông
thôn, s 24 nm 2012, trang 11 – 18.




1
M U

1. Tính cp thit ca đ tài
Cây cao su là cây trng đa mc đích có giá tr kinh t cao hin đang đc trng
vi quy mô ln ti nhiu ni trên th gii, trong đó có Vit Nam. M cao su là nguyên

liu cn thit cho nhiu ngành công nghip hin nay. Bên cnh m, cây cao su còn cho
các sn phm khác cng không kém phn quan trng nh g, du ht Ngoài ra, cây
cao su còn có tác dng bo v môi trng sinh thái, ci thin điu kin kinh t xã hi,
đc bit là vùng trung du min núi. Kinh doanh cao su s to đc công n vic làm n
đnh cho mt b phn dân c. Trng cao su còn có tác dng góp phn vào vic phân b
dân c hp lý, to vic làm cho dân c nông thôn, đc bit là vùng trung du và min núi,
vùng đnh c ca đng bào các dân tc ít ngi.
Lai Châu l
à tnh min núi biên gii đc bit khó khn, nm phía Tây Bc ca T
quc có din tích 9.068,
78 km
2
song din tích đt sn xut nông nghip thp ch chim
9,83%, ch yu là rung bc thang, nng ry sn xut mt v, nng sut cây trng thp
ph thuc nhiu vào t nhiên. Trong nhng nm qua tnh đã trin khai thc hin mt s
d án th nghim chuyn đi c cu cây trng nh: trng tru, trng cà phê, cây ten, cây
tre mng song kt qu thu đc còn hn c
h cha nh mong đi. Sau ngày chia tách,
tái lp nm 2004, tnh Lai Châu t chc nhiu đoàn cán b đi kho sát, hc tp kinh
nghim trng cây cao su ti tnh Vân Nam - Trung Quc; tng kt mô hình trng th
nghim cao su ti 2 huyn Phong Th, Than Uyên và xin ý kin các B, Ngành Trung
ng, đc bit là Tp đoàn Công nghip cao su Vit Nam. Tnh Lai Châu ch trng
phát trin cây cao su trên quy mô ln theo hng tp trung hàng hóa, thành mt ngà
nh
kinh t quan trng, góp phn đy nhanh vic chuyn đi c cu cây trng, b trí sp xp
li dân c; nâng cao hiu qu sn xut và khai thác có hiu qu tim nng đt đai, khí
hu và ngun nhân lc ti đa phng; xóa đói, gim nghèo, gii quyt vic làm và tng
bc thay đi tp quán canh tác cho bà con nông dân; đng thi góp phn ph xanh đt
trng, đi trc, bo v môi trng sinh thái và to vùng nguyên liu tp trung gn vi
công nghip ch bin. Tuy nhiên cho đn nay các nghiên cu v cây cao s

u ti các tnh
Tây Bc nói chung và Lai Châu nói riêng còn rt hn ch. c bit là vic xác đnh s
thích hp v điu kin t nhiên ca mt s tiu vùng sinh thái, k thut canh tác (làm
đt, trng, thi v, k thut trng mi, bón phân chm sóc, bo v thc vt ) và ging
đi vi phát trin cao su bn vng trong vùng.
T thc t trên chúng tôi thc hin đ tài: "Nghiên cu xác đnh cá
c tiu vùng
và các bin pháp k thut trng cây cao su ti tnh Lai Châu”.
 tài có ý ngha thit thc và cp thit, góp phn thc hin ch trng chuyn
đi c cu kinh t, c cu cây trng gn vi vic b trí, sp xp li dân c, đc b
it đi
vi vùng tái đnh c các công trình thy đin ln trên đa bàn tnh Lai Châu.
2. Mc đích yêu cu ca đ tài
2.1. Mc đích
Nghiên cu xác đnh các tiu vùng và các bin pháp k thut phù hp nhm phát
trin cao su bn vng ti tnh Lai Châu.

2
2.2. Yêu cu
- ánh giá nh hng ca khí hu, đt đai đn sinh trng và phát trin ca cây
cao su trên mt s tiu vùng sinh thái ca tnh Lai Châu.
- Xác đnh đc 2 - 3 ging cao su có kh nng thích nghi tt ti mt s tiu vùng
sinh thái tnh Lai Châu.
-  xut mt s bin pháp k thut canh tác cao su thi k kin thit c bn thích
hp trong điu kin c th ca tnh.
3. Ý n
gha khoa hc và thc tin ca đ tài
3.1. Ý ngha khoa hc
- ánh giá s thích nghi ca cây cao su trên vùng đt mi ngoài các vùng trng
cao su truyn thng.

- Thông qua nghiên cu mi quan h gia các yu t khí hu, đt đai vi quá trình
sinh trng, phát trin ca cây cao su  mt s tiu vùng sinh thái tnh Lai Châu đ đánh
giá tính thích ng ca mt s ging ch lc làm c s khoa hc cho vic phát trin bn
vng cây cao su trong tnh và các vùng có điu kin sinh thái tng t.

- Cung cp ngun t liu liên quan đn sinh trng, phát trin ca mt s ging
cao su mi phc v cho công tác chn ging và xây dng quy trình thâm canh phù hp
trong điu kin tnh Lai Châu nói riêng và các tnh Tây Bc nói chung.
3.2. Ý ngha thc tin
- Góp phn đnh hng quy hoch có c s khoa hc vùng trng cây cao su hp
lý trên đa bàn tnh Lai Châu và các tnh vùng Tâ
y Bc có điu kin sinh thái tng t;
- Khuyn cáo cho sn xut nhng ging cao su trin vng, sinh trng và phát
trin tt, có kh nng thích ng vi điu kin khí hu  mt s tiu vùng sinh thái tnh
Lai Châu;
- Xây dng đc mt s bin pháp k thut canh tác cây cao su giai đon kin
thit c bn phù hp vi điu kin canh tác ca tnh;
Góp
phn s dng hiu qu, bn vng ngun tài nguyên đt đai, khí hu to công
n vic làm và tng thu nhp cho ngi dân trong vùng trng cao su.
3.3. Gii hn nghiên cu ca đ tài
Cây cao su là cây lâu nm vi chu k kinh t trên 30 nm nhng thi gian nghiên
cu có hn nên đ tài mi xác đnh đc các ch tiêu đánh giá v sinh trng, kh nng
chu rét, phc hi sau rét ca mt s dòng/ging ca
o su và các bin pháp k thut nh:
thi v và loi stump ging trng mi, phân bón lót, trng xen, che ph, bin pháp phc
hi li vn cây cao su sau rét, tình hình sâu bnh hi đi vi cây cao su thi k kin
thit c bn.
4. im mi ca lun án
Cao su là cây trng mi và nm ngoài vùng truyn thng đi vi Lai Châu nói

riêng và các tnh Tây Bc nói chung. Kt qu nghiên cu ca đ tài đã xác đnh đc các
tiu vùng c
ó kh nng phát trin cao su ca tnh và mt s bin pháp k thut nh (ging
chu lnh, k thut chm sóc cao su thi k kin thit c bn ) phù hp vi đa phng,
đng thi cung cp ngun t liu có c s khoa hc góp phn phát trin cao su bn vng
trên vùng đt mi Lai Châu và các vùng khác có điu kin sinh thái
tng t.

CHNG I. TNG QUAN TÀI LIU NGHIÊN CU
 vit chng tng quan tài liu chúng tôi đã tham kho hn 100 tài liu  trong
và ngoài nc v các vn đ:

3
1.1. Cây cao su ngun gc và các yêu cu sinh thái.
1.2. Vai trò ca cây cao su.
1.3. Tình hình nghiên cu v cây cao su  trong và ngoài nc, t các vn đ trên cho
phép chúng tôi hình thành mt ni dung và phng pháp nghiên cu đ thc hin đ tài.

CHNG II. VT LIU, NI DUNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU
2.1. Vt liu nghiên cu
2.1.
1. Ging
2.1.
1.1. Ging cây trng chính
- Ging cao su: 31 dòng/ging do Vin Nghiên cu Cao su Vit Nam cung ng.
-
Mt s ging cao su nhp ni t Trung Quc nm 2008 là Vân Nghiên 77-2 và
Vân Nghiên 77-4.
2.1.
1.2. Ging cây trng xen

-
Ging đu tng: DT84.
- Ging lc: L 18.
-
Ging ngô: LVN 14.
-
Ging lúa cn (nng): ging đa phng.
2.1.2. Phân bón và vt t khác phc v nông nghip
-
Phân đm ure (46% N); Phân lân Lâm Thao (Supelân 16% P
2
0
5
), Phân
Kaliclorua (60% K
2
0); Phân chung (trâu, bò, ln) mua ti đa phng, phân hu c vi
sinh sông Gianh.
-
Vt liu che ph đt: tàn d thc vt nh t, gut, rm r, thân cây đu, lc, c di.
2.2. Ni dung nghiên cu
2.2.
1. Nghiên cu điu kin t nhiên và xác đnh các tiu vùng có kh nng phát trin
cao su ti Lai Châu.
2.2.2. La chn ging cao su trng  Lai Châu.
- La chn ging trên vn tp đoàn.
- Trng t
h nghim mt s dòng/ging cao su cho tiu vùng.
2.2.
3. Nghiên cu mt s bin pháp k thut trng cao su ti Lai Châu.

2.3. Phng pháp nghiên cu
2.3.
1. Thu thp các s liu th cp
- S liu khí tng  các Trm q
uan sát có đ cao t 250 m đn 1.500 m so vi
mc nc bin.
- S liu sng mui và nhit đ thp.
- S liu đt và h thng s dng đt.
- S liu v kinh t xã hi.
- Tình hình phát trin cây cao su trên đa bà
n tnh trong nhng nm qua.
2.3.2. iu tra trên đi nng ni có trng cây cao su
- Môi trng ni trng.
- Tình hình sinh trng.
- Tình hình thit hi do nhit đ thp.

4
- Ly mu phân tích đánh giá mt s ch tiêu hóa tính và lý tính đt.
2.3.
3. B trí thí nghim trên đng rung
- La chn dòng/ging cao su trên vn s tuyn.
- Nghiên cu xác đnh thi v trng và loi tum ging đem trng hp lý.
- Nghiên cu bón l
ót phân chung và phân hu c vi sinh phù hp cho cao su
trng mi.
- Nghiên cu trng xe
n cây lúa cn, ngô, đu tng, lc trong thi k cao su kin
thit c bn.
- Nghiên cu nh hng ca khi lng tàn d thc vt ch
e t gc đn t l thit

hi và kh nng phc hi ca cao su sau rét.
- Nghiên cu bin pháp phc hi vn cây cao su sau rét.
2.4. Ph
ân tích s liu
2.4.1. So sánh vùng trng.
2.4.2. Xác đnh din tích trng cao su an toàn ti tnh Lai Châu.
2.4.3. Tính sai s thí nghim.
2.4.4. Phân tích kinh t.
2.4.5. Phân tích đt: theo các tiêu chun ngành – TCVN.
2.4.6. Áp dng công ngh GIS kt hp vi phn mm đánh giá đt t đng ALES, chng
xp 6 bn đ: các tiu vùng nm  đ cao <600 m so vi mc nc bin, ch đ nhit, an
toàn sng mui và nhit đ thp đi vi cây cao su, đt đ và
ng, đ dc, đ dày tng
đt và yêu cu v đt trng cao su đ xác đnh bn đ vùng khí hu, đt đai phù hp vi
cây cao su ti tnh Lai Châu.

CHNG 3. KT QU NGHI
ÊN CU VÀ THO LUN
3.1. X
ác đnh tiu vùng có kh nng phát trin cao su ti Lai Châu
3.1.
1. V đt đai

Hình 3.1. Bn đ đt tnh Lai Châu

5
Kt qu đánh giá tài nguyên đt ti các huyn Mng Tè, Sìn H, Phong Th,
Tân Uyên và Than Uyên tnh Lai Châu cho thy có 6 nhóm đt chính là: nhóm đt phù
sa, nhóm đt đen, nhóm đt Feralit đ vàng, nhóm đt Feralit mùn vàng đ trên núi,
nhóm đt thung lng do sn phm dc t, nhóm đt mùn vàng nht trên núi cao và núi

đá, sông sui. Cn c vào yêu cu v đt trng cao su và li th so sánh thì  Lai Châu
ch nên trng cao su trên đt Feralit đ vàng.
Nhóm đt đ vàng vùng nghiên cu có 9 loi đt vi din tích 415.481,0 ha, chim
t l 50,44% din tích t nhiên, nm  đ cao di 900 m
so vi mc nc bin, trong đó
có vùng thung lng núi thp dc theo trin sông à, sông Nm Na, sông Nm M và sông
Nm Mu … (ven h thy đin Sn La, Lai Châu, Bn Chát, Hui Qung …).

Hình 3.2. Bn đ phân b đt Feralit đ vàng tnh Lai Châu
Trên c s k tha kt qu phân loi đt ca Vin Quy hoch và Thit k Nông
nghip, nm
2009 đ tài tin hành ly mu đt ti 10 đim (mi xã mt đim) thuc vùng
có kh nng phát trin cao su, ti các xã Ma Quai, Nm Cui, Chn Na, Pa Tn ca
huyn Sìn H; xã Hui Luông, Nm Xe ca huyn P
hong Th; xã Nm Hàng, Can H
ca huyn Mng Tè; xã Nm S ca huyn Tân Uyên và xã Mng Kim thuc huyn
Than Uyên. Kt qu phân tích tính cht hóa hc và vt lý ca đt cho thy: trong 10
đim kho sát có 7 đim là loi đt đ vàng phát trin trên đá phin thch sét và đá bin
cht, chim 70%; đt đ vàng phát trin trên đá mácma axit có 1 đim, chim 10% và đt
nâu đ phát trin trên đá vôi có 2 đim, ch
im 20%.
Kt qu phân tích tính cht hóa hc và vt lý mu đt đ vàng phát trin trên đá
phin thch sét và đá bin cht ti bng 3.
1 cho thy: đây là nhóm đt đc trng ca
nhiu vùng min núi phía Bc nói chung và vùng Lai Châu nói riêng, ph bin trên hu

6
ht các huyn ca vùng nghiên cu. Kt qu phân tích đt ti 7 đim khác nhau ca vùng
nghiên cu cho thy chúng có đc đim chung là: thành phn c gii tht trung bình, cu
trúc khá tt, đt khá chua (pH

KCl
t 4,27  tng 1 và 4,61  tng 2), hàm lng cht hu
c  tng mt thp trung bình ca các đim 2,16%  tng mt và 1,01%  tng 20 - 80
cm, đm tng s  mc trung bình 0,152 %  tng 1 và 0,107%  tng 2, lân tng s 
mc nghèo vi hàm lng 0,108%  tng 1 và 0,091%  tng 2, lân d tiêu trung bình
vi 4,59 mg/100g đt  tng 1 và 3,98 mg/100g đt  tng 2, kali tng s già
u trung bình
đt 0,779%  tng 1 và 0,831%  tng 2, kali d tiêu trung bình khá cao vi 6,3 mg/100g
đt  tng 1 và 4,4 mg/100g đt  tng 2, cation kim trao đi trung bình ca 7 đim
nghiên cu là 1,95lđl/100g đt  tng 1 và 1,77 lđl/100g đt  tng 2, dung tích hp thu
(CEC) trung bình ca các đim nghiên cu khá vi 11,0 lđl/100g đt  tng 1 và 9,9
lđl/100g đt  tng 2. Nh vy, vi các ch tiêu v đ dày tng đt
, tính cht vt lý và
hoá hc trung bình ca nhóm đt này tng đi thích hp cho vic trng cây cao su.
Bng 3.1. Tính cht đt hoá hc và vt lý ca đt đ vàn
g phát trin
trên đá phin thch sét và đá bin cht
Tng đt (cm)
Stt Ch tiêu
0 - 20
>20 - 80
Kt qu LC* Kt qu LC*
1
pH
KCl

4,27 0,4 4,61 0,28
2
OM (%)
2,16 0,42 1,01 0,32

3
N tng s (%)
0,152 0,025 0,107 0,024
4
P
2
O
5
tng s (%)
0,108 0,046 0,091 0,034
5
K
2
O tng s (%)
0,779 0,101 0,831 0,099
6
P
2
O
5
d tiêu (mg/100g đt)
4,59 1,19 3,98 1,05
7
K
2
O d tiêu (mg/100g đt)
6,3 0,65 4,4 0,37
8
Ca
++

trao đi (lđl/100 g đt)
1,53 0,49 1,4 0,38
9 Mg
++
trao đi (lđl/100 g đt) 0,42 0,1 0,37 0,07
10 CEC (lđl/100 g đt) 11 3,46 9,9 3,76
11 Thành phn c gii % (mm)

2 - 0,02 25,17 7,26 19,38 5,48

0,02 - 0,002 55,46 9,3 52,89 9,74

< 0,002 19,37 3,12 27,73 4,38
Ghi chú: *-  lch chun
Nhóm đt đ vàng phát trin trên đá mác ma axit và nhóm đt nâu đ phát trin
trên đá vôi chim t l thp trong vùng nghiên cu.
Nhn xét chung đc rút ra t kt qu phân tích 3 loi đt chính trng cao su cho
thy, các loi đt này đu c bn phù hp vi yêu cu ca cây cao su, đm bo cho cây
cao su sinh trng và phát trin tt, tuy nhiên trong quá trình trng trt, cn lu ý mt s
đim nh sau:
Loi đt đ vàng phát trin trên đá phin t
hch sét và đá bin cht rt chua, hàm
lng hu c và đm thp, hàm lng lân tng s cng nh d tiêu thp. Vì vy khi
chm bón cn chú trng đn bón phân cân đi kt hp vi bón vôi đ nâng cao đ phì và

7
làm gim mc đ chua ca đt;
i vi đt đ vàng phát trin trên đá mácma axit, đây là loi đt rt chua, nghèo
dinh dng, vì vy cn đu t thâm canh cao hn đ cây cao su có th sinh trng, phát
trin tt đc;

i vi đt nâu đ phát trin trên đá vôi, loi đt quý ca vùng Tây Bc nói chung
và vùng Lai Châu nói riêng, trng cây cao su trên đt này s gim chi phí đu t phân
bón, chm sóc mà vn đm bo cho cây cao su sinh trng tt. iu cn đáng
lu ý là
hin ti đng bào dân tc đang u tiên trng cây lng thc trên loi đt này;
Tt c các loi đt trên đu là đt đi núi, có đ dc ln vì vy cn quan tâm các
gii pháp chng xói mòn, bo v đt và chng hn cho cây cao su.
3.1.
2. V đa hình, đa mo và đc đim khí hu
a) a hình, đa mo ca tnh rt phc tp và
chia ct mnh trên 40% din tích đt
có đ cao trên 1.000 m so vi mc nc bin, gn 90% din tích có đ dc >25
0
. Có cu
trúc ch yu là núi đt, xen k là các dãy núi đá vôi có dng đa cht cast (to nên các
hang đng và sông sui ngm), trong đó chim phn ln din tích t nhiên ca tnh là đa
hình núi cao và núi cao trung bình. Ngoài ra còn có nhng bán bình nguyên rng ln vi
chiu dài hàng trm km, dng đa hình thung lng, sông, sui, thm bãi bi, sn tích,
hang đng caster.
Nhìn chung đa hình ca tnh có xu th thp dn t Bc xung Nam và ông sang
Tây (đi din là khu vc huyn Sìn H và huyn Phong Th), vùng Mng Tè b chi
phi đa hì
nh lòng máng Vit - Trung chy dài và h thp dn đ cao theo hng Tây
Bc - ông Nam. Vùng Sìn H - Phong Th có dãy Hoàng Liên Sn án ng phía ông
Bc có th phân chia đa hình ca tnh thành các vùng nh sau:
a hình di 500 m so vi mc nc bin (cao trình) nm
xen k gia nhng
dãy núi cao, gm các thung lng sâu, hp hình ch V và mt s thung lng có đa h
ình
tng đi bng phng nh Noong Ho (huyn Sìn H), Mng So (huyn Phong Th),

Bình L (huyn Tam ng), Mng Than (huyn Than Uyên) thích hp cho vic b
trí sn xut nông nghip, nhng din tích không ln.
a hình vùng núi có đ cao t 500 m
đn 1.000 m so vi mc nc bin, đ dc
trên 30
0
rt khó khn cho vic b trí sn xut nông nghip, đin hình là khu vc vùng núi
cao huyn Sìn H.
a hình vùng núi có đ cao t 800 m đn di 1.500 m so vi mc nc bin,
vùng này c
ó đ chia ct mnh, đa hình him tr, lòng sui dc có nhiu hang đng, đi
din là khu vc núi cao huyn Phong Th.
a hình vùng núi có đ cao t 1.500 m
đn di 2.500 m so vi mc nc bin,
phân b ch yu  dã
y núi biên gii Vit - Trung thuc huyn Mng Tè, có đ dc ln
hn 30
0
và thm thc vt rng còn khá.
a hình vùng núi có đ cao trên 2.500 m so vi mc nc bin, phân b ch yu
 các khu vc có đnh núi ca
o trên 2.500 m, bao gm 4 đnh thuc huyn Phong Th và
2 đnh thuc huyn Mng Tè.
S phâ
n hóa ca đa hình đã dn ti s thay đi ca ch đ nhit ca tnh.
b) iu kin thi tit, khí hu

Lai Châu có khí hu đin hình ca vùng nhit đi gió mùa núi cao Tây Bc, ngày

8

nóng đêm lnh ít chu nh hng ca bão và gió mùa ông Bc. Khí hu trong nm chia
làm hai mùa rõ rt: mùa ma t tháng 4 đn tháng 10 có nhit đ và đ m cao; mùa khô
t tháng 11 đn tháng 3 nm sau, khí hu lnh, đ m và lng ma thp (tháng 4 và
tháng 10 là thi gian chuyn giao gia 2 mùa).
Kt qu thng kê thi tit, khí hu bình quân qua nhiu nm (
t nm 2001 đn
nm 2011) ca Lai Châu th hin ti bng 3.2.
Bng 3.2. c đim khí hu, thi tit các huyn trong tnh Lai Châu qua các nm (t
nm 2001-2011)
Nhit đ
0
C
Stt a đim
Ttb TmTb Tm
Utb
(%)
R
(mm)
S
(gi)
Cao
trình (m)
1 Mng Tè 22,7 19,4 16,4 84,9 2.456,7 1.769,2 311
2 Sìn H 16,4 13,5 9,5 83,8 2.613,3 1.785,6 1.500
3 Tam ng 19,7 16,5 12,9 83,3 2.292,7 1.876,2 960
4 Than Uyên 21,4 17,9 13,8 81,1 1.869,3 1.657,0 600
Trung bình 20,1 16,9 13,2 83,3 2.308 1.772
Ghi chú:
Ttb: Nhit đ trung bình;
Tmtb: Nhit đ ti thp trung bình;

Tm: Nhit đ ti thp tuyt đi trung bình;
Utb: m đ trung bình;
R: Lng ma;
S: S gi nng.















Ngun Vin K
hí tng Thy vn và Môi trng
Hình 3.3. Bn đ nhit đ không khí trung bình nm tnh Lai Châu

9
Kt qu phân tích s liu  bng 3.2 và hình 3.3 cho thy:
T kt qu so sánh ch đ nhit đ trung bình ca 4 trm khí tng quan sát có đ
cao ca đa hình khác nhau cho phép rút ra nhn đnh: không nên trng cao su  đ cao
ca đa hình vt quá 600 m so vi mc nc bin, vì nhit đ thích hp ca cao su t
25
0

-30
0
C. Kt qu nghiên cu cng cho thy ch đ nhit ca vùng núi thp  Lai Châu
cng ít n đnh hn.
Nhng vùng có đ cao trên 900 m so vi mc nc bin c
ó khí hu mát trong mùa hè
vi nhit đ bình quân ngày/nm <20
0
C, v mùa đông nhit đ xung rt thp (nhit đ bình
quân ti thp tuyt đi ngày/nm <10
0
C, đây là vùng không th trng đc cây cao su.
Các tiu vùng khí hu thung lng núi t
hp bao gm các thung lng sông à, sông
Nm Na, Nm Mu và sông Nm M … và các kiu bn đa, thung lng khác có đ cao
không quá 600 m so vi mc nc bin. Vùng khí hu này mùa đông không lnh lm
(nhit đ bình quân ti thp tuyt đi ngày/nm >13,8
0
C), mùa hè nóng (nhit đ bình
quân ngày/nm ≥ 22
0
C), sng mui có kh nng xy ra nhng rt ít, vùng này có th
phát trin cây cao su đc.
Bng 3.3. Tc đ gió trung bìn
h và ln nht (m/s) tháng và nm tnh Lai Châu
(t nm 2001 – 2010)
Tc đ gió m/s
Tam ng
M. Tè Sìn H
Than

Uyên
Trm

Tháng
Max
TB Max TB Max TB Max TB
1
14
5,6 8 2,9 14 6,9 7 3,5
2
14
6,7 8 2.9 16 7,5 10 3,9
3
26 6,4 10 3,0 16 7,6 12 3,9
4
20 7,4 18 3,6 14 7,7 15 4.4
5
18 6,3 20 3,3 16 7,0 16 4,0
6
10 5,6 7 3,0 14 6,8 16 3,9
7
11 5,7 8 2,8 12 6,5 16 3,7
8
12 5,5 7 2,8 12 6,5 10 3,8
9
14 5,5 7 2,9 12 6,5 15 3,8
10
12 5,3 6 2,7 12 6,3 14 3,9
11
16 5,6 16 3,0 13 6,3 9 3,8

12
12 5,4 8 2,8 12 6,5 10 3,7
TB nm 5,9 3,0 6,8 3,9
Max 26 20 16 16
Tng hp t ngun Vin Khí tng Thy vn và Môi trng
Ghi chú: Tc đ gió trung bình (TB);
Tc đ gió ln nht (Max).
Bng 3.
3 cho thy: tc đ gió ca tnh Lai Châu có s bin đng theo đ cao  nhng
vùng có đ cao trên 900 m so vi mc nc bin (Tam ng và vùng cao Sìn H) tc đ
gió bình quân ln lt là 5,9 m/s và 6,8 m/s, tc đ gió ln nht ln lt là 26 m/s và 16
m/s. Nhng vùng có đ cao di 600 m so vi mc nc bin (Than Uyên và Mng Tè)
tc đ gió bình quân ln lt là 3,9 m
/s và 3,0 m/s, tc đ gió ln nht ln lt là 20 m/s
và 16 m/s.
Nhìn chung vi tc đ gió trung bình  nhng vùng có đ cao di 600 m
so vi

10
mc nc bin v c bn phù hp cho cây cao su sinh trng còn tc đ gió ln nht 
vùng này cng cha gây nh hng ln đn vn cao su.
Hin tng thi tit bt thng: mc dù ít b nh hng ca bão, song Lai Châu
li thng chu tác đng ca mt s hin tng thi tit bt thng nh gió ln (giông),
ma đá và sng mui:
Giông (s ngày giông trung bình 45 - 60 ngày/nm, tp trung trong tháng 4 đn
tháng 8), kt qu tng hp s liu trong thi gian (t 2001 – 2010) cho thy:
trên đa
bàn tnh Lai Châu qua 10 nm ch ghi nhn 1 cn giông có tc đ gió 26 m/s ti trm
Tam ng vào tháng 3 nm 2005 đng thi cng ghi nhn 2 trn gió ln có tc đ lên
ti 20 m/s vào tháng 4 nm 2005 ti trm Tam ng và tháng 5 nm 2002 ti trm

Mng Tè.
Kt qu đánh giá phân b xut hin ca sng m
ui và nhit đ thp ca Vin
Khí tng Thy vn và Môi trng ti cây cao su ti tnh Lai Châu  hình 3.4.


Ngun: Vin Khí tng Thy vn và Môi trng
Hình 3.4. Bn đ phân vùng an toàn sng mui và nhit đ thp đi vi cây cao su
tnh Lai Châu
Kt qu nghiên cu cho thy: trên đa bàn tnh Lai Châu kh nng xut hin ca
sng mui và nh hng ca sng mui ti cây cao su rt khác nhau. Vùng không xy
ra sng mui ch yu nm  vùng thp ca huyn Sìn H dc theo sông Nm M, vùng
chy dc theo lu vc sông à ca huyn Mng Tè, S
ìn H, lu vc sông Nm Na t
Phong Th ti sông à. Ti các vùng không chu nh hng ca sng mui, nh hng
ca nhit đ thp ti cây cao su hu nh không đáng k - vùng này đc xác đnh là
vùng đt u tiên đ phát trin cây cao su.
Din tích vùng an toàn sng mui và nhit đ thp đi vi cây cao su  đ cao
di 600 m
so vi mc nc bin ca tnh Lai Châu ti bng 3.4.


11
Bng 3.4. Din tích vùng an toàn sng mui và nhit đ thp đi vi cây cao su
 đai cao di 600m tnh Lai Châu
Huyn
Din tích
không b
nh
hng

(km
2
)
Din tích
b nh
hng
nh
(km
2
)
Din tích
b nh
hng
trung bình
(km
2
)
Din tích
b nh
hng
nng
(km
2
)
Din tích
b nh
hng rt
nng
(km
2

)
Tng
din
tích
(km
2
)
Mng Tè 125,3 109,9 69,5 43,1 346,1
693,9
Phong Th 21,2 41,2 19,2 2,8 40,0
124,4
Sìn H 446,0 380,3 1,7 0,1 0,0
828,1
Tân Uyên 0,0 33,6 58,2 8,5 59,1
159,4
Tam ng 0,0 2,7 2,7 1,2 11,6
18,2
Than Uyên 0,3 105,0 98,5 3,1 59,0
265,9
Cng 592,8 672,7 249,8 58,8 515,8
2.089,9
Tng hp t ngun Vin Khí tng Thy vn và Môi trng
Nh vy, các huyn Tam ng, Tân Uyên, Than Uyên, Sìn H, Phong Th và
Mng Tè có tng din tích nm trong vùng an toàn sng mui và nhit đ thp đi vi
cây cao su  đai cao di 600 m so vi mc nc bin là 208.990 ha, chim t l 23,06
% din tích t nhiên toàn tnh; trong đó din tích không b nh hng là 59.280 ha, din
tích b nh hng nh là 67.270 ha, din tích b nh hng tr
ung bình là 24.980 ha, din
tích b nh hng nng là 5.880 ha và din tích nh hng rt nng là 51.580 ha. Nh
vy, tnh Lai Châu có mt din tích đt tng đi ln nm trong vùng không b nh

hng, nh hng nh và b nh hng trung bình đi vi sng mui và nhit đ thp
đ trng và phát trin cao su, sau khi loi tr din tích đt sn xut nông nghip, đt phi
nông nghip, đt mt nc, sông s
ui.
Xác đnh các tiu vùng nm  đ cao di 600 m so vi mc nc bin:

Hình 3.5. Bn đ vùng thung lng núi thp có đ cao di 600 m
so vi mc nc bin tnh Lai Châu

12
Theo hng dn ca c quan chuyên môn, đ tài s dng bn đ đa hình xác đnh
các tiu vùng nm  đ cao di 600 m so vi mc nc bin ca tnh Lai Châu. Kt qu
th hin ti hình 3.5 cho thy: các tiu vùng có đ cao di 600 m so vi mc nc bin là
các vùng thung lng, núi thp dc theo trin sông à, sông Nm Na, Nm M và sông Nm
Mu … (ven h thy đin Sn La, Lai Châu, Bn C
hát, Hui Qung …) và các kiu bn đa,
thung lng khác nm trên đa bàn 62 xã (xã, th trn) thuc 6 huyn Tam ng, Sìn H,
Phong Th, Mng Tè, Tân Uyên và Than Uyên. Tuy nhiên có 5 xã thuc huyn Tam
ng do din tích nh l, phân tán nên đ tài không đa vào vùng nghiên cu.
Vi tng din tích  đ cao di 600 m
so vi mc nc bin khong 228.391,7
ha, chim t l 25,18 % din tích t nhiên toàn tnh; trong đó huyn Mng Tè có
75.979,8 ha, huyn Phong Th có 13.357,9 ha, huyn Sì
n H có 85,039.8 ha, huyn Tân
Uyên có 21.974,9 ha và huyn Than Uyên có 30.175,6 ha.
Bng 3.5. So sánh đc đim khí hu vùng t
rng cao su  Lai Châu vi mt s vùng
trng cao su truyn thng  Vit Nam
Stt Ch tiêu so sánh
Lai

Châu
ng Phú
(Bình
Phc)
Buôn Mê
Thut
(c Lc)
Yêu cu điu
kin sinh thái
thích hp
1 Nhit đ trung bình (
0
C) 22,4 26,7 23,9 25-30
2
Nhit đ ti thp trung
bình (
0
C)
19,0 23,0 20,6 18*
3
Nhit đ ti thp tuyt
đi (
0
C)
15,6 20,7 18,4 15*; 5*
4  m trung bình (%) 81,9 79,5 82,0 >75
5 Tng lng ma (mm) 2.166,8 2.545,8 1.846,4 1.800-2.000
6 S gi nng (gi) 1.724,3 2.406,4 2.391,6 1.600-1.700
7 Vn tc gió TB (m/s) 3,7 1,0 3,8 <3m/s
8 Tc đ gió cc đi (m/s) 30 - 16

Ghi chú: 18
0
C*, là nhit đ gii hn cho quá trình sinh trng bình thng;
15
0
C* là nhit đ gii hn cho quá trình phân hóa mô cây; nhit đ xung ti 5
0
C kéo dài
cây có th b cht.
Kt qu s
o sánh  bng 3.5 cho thy: bình quân nhit đ ngày/nm ca vùng
thung lng núi thp là 22,4
0
C, thp hn so vi yêu cu sinh thái ca cây cao su theo quy
trình là 2,6
0
C; nhit đ ti thp tuyt đi bình quân ngày/nm là 15,6
0
C đáp ng yêu cu
v nhit đ gii hn cho quá trình phân hóa mô cây. Tuy nhiên nu so sánh vi vùng Tây
Nguyên thì s sai khác đó không ln ch chênh lch nhau 1,5
0
C v nhit đ trung bình và
2,8
0
C v ch tiêu nhit đ ti thp tuyt đi. iu đó cho thy ch đ nhit ti vùng thung
lng núi thp dc theo trin sông à, sông Nm Na, Nm M và sông Nm Mu … tnh
Lai Châu c bn đáp ng các yêu cu v nhit đ cho cây cao su sinh trng phát trin.
Vùng trng cao su an toàn  Lai Châu có 2 tn ti chính là: nhit đ trung bình tng đi
thp hn các tnh trng cao su truyn thng  Vit Nam

và yêu cu sinh thái ca cây cao
su, đng thi tc đ gió cc đi không thng xuyên cao hn đây là nhng tn ti cn
nghiên cu khc phc.
K tha bn đ đt do Vin Quy hoch
và Thit k Nông nghip xây dng nm

13
2005, kt hp kt qu đào mu phân tích đt và rà soát ti thc đa, đ tài xây dng bn
đ đ dc và bn đ tng dày đt ti các tiu vùng có đ cao di 600 m so vi mc
nc bin tnh Lai Châu th hin ti hình 3.6 và hình 3.7.

Hình 3.6. Bn đ đ dc vùng thung lng núi thp có đ cao di 600 m
so vi mc nc bin tnh Lai Châu

Hình 3.7. Bn đ tng dày đt ti các tiu vùng có đ cao di 600 m
so vi mc nc bin tnh Lai Châu

14
Kt qu nghiên cu cho thy: các tiu vùng thung lng, núi thp dc theo trin
sông à, sông Nm Na, Nm M và sông Nm Mu …,  đ cao không quá 600 m so vi
mc nc bin có đ dc và tng dày đt c bn đáp ng yêu cu ca cây cao su. Tuy
nhiên khó khn cn phi quan tâm là din tích trng manh mún, khó tp trung thành
vùng ln và tng canh tác mng so vi yêu cu ca cây cao su, vì vy cn phi rt lu ý
đn các bin pháp k thut trng t
rt nh làm đng đng mc, đào h …
3.1.
3. Tình hình sinh trng ca cao su đã đc trng  Lai Châu
 minh chng cho s phù hp ca điu kin đt đai, khí hu các tiu vùng đc xác
đnh là vùng trng cao su ti tnh Lai Châu đ tài tin hành theo dõi thu thp s liu v tình
hình sinh trng ca mt s dòng/ging cao su đc trng ti các tiu vùng qua các nm.

3.1.
3.1. Kt qu kho sát vn cao su 16 nm tui (trng nm 1993) ti xã Hoang Thèn
huyn Phong th và xã Mng Than huyn Than Uyên
Kt qu kho sát tình hình sinh trng ca vn cây ti bng 3.6.
Bng 3.6. Kt qu kho sát vanh thân vn cao su ti xã Mng Than
và xã Khng Lào
Vanh thân cm/1,5 m
Stt
Mng Than, Than Uyên Hoang Thèn, Phong Th
1 45 63,8
2 55 78,5
3 43 71
4 78 87,6
5 59 93
6 64 105
7 44 82,5
8 42 79
9 47 110
10 46 97
S liu ti bng 3.6 cho thy: mc đ sinh trng ca hai vn cao su là hoàn
toàn khác nhau vi cùng thi gian trng nhng vanh thân cây ln nht ti Phong Th là
110 cm còn ti Than Uyên là 78 cm, trong điu kin c hai vn cây đu b b hoang
không đc chm sóc, li b cnh tranh bi cây trng xen nhng chúng vn sinh trng
phát trin bình thng, mt s cây phát trin khá và tt.
Kt qu theo dõi qua hai ln gp rét đm, rét hi cui nm
2007 đu nm 2008 và
đu nm 2011 cho thy vn cây b nh hng vi mc không ln, sau s c khong 4
tháng (đn tháng 5) vn cây phc hi và sinh trng tr li bình thng.
iu đó chng t s thích ng v sinh trng và phát trin ca cây cao su trong
điu kin đt đai, khí hu ca Lai Châu.

15
3.1.3.2. ánh giá tình hình sinh trng mt s dòng/ging cao su trng ti các tiu vùng
trên đa bàn tnh
Kt qu điu tra đánh giá tình hình sinh trng mt s dòng/ging cao su trng ti
các tiu vùng trên đa bàn tnh thu đc ti bng 3.7.
Bng 3.7. Tình hình sinh trng ca mt s dòng/ging cao su trng ti các tiu vùng
tnh Lai Châu qua các nm
Ch tiêu theo dõi
Vanh thân (cm/1m)
Stt a đim
Nm
trng
Ging
Tng lá
2010 2011
I Huyn Sìn H

1 Xã Ma Quai 2009
Vân Nghiên
77-4 3,5±0,11 12,7±0,36 16,7±0,33

Vân Nghiên
77-2 3,2±0,11 12,2±0,36 16,3±0,33
2 Xã Nm Cui 2009 RRIM 600 2,5±0,09 8,8±0,31 14,8±0,48
3 Xã Chn na
2009 RRIV 1 2,4±0,09 7,7±0,21 11,9±0,33
2009 GT 1 2,4±0,09 8,2±0,26 13,5±0,41
2009 RRIM 600 2,4±0,09 7,8 ± 0,21 13,4±0,36
II Huyn Phong Th

Xã Hoang Thèn 2009 RRIM 712 2,5±0,09 8,6±0,28 12,3±0,30
Xã Hoang Thèn 2009 RRIV 1 2,6±0,09 9,9±0,21 14,5±0,26
Nh vy, mc đ sinh trng ca 6 ging cao su trng ti các tiu vùng đu phát
trin khá ngay t nm th nht vi s tng lá >2 tng lá, vanh thân nm th hai đt >7
cm và vanh thân nm th ba đt ≥12 cm. Nh vy mc đ sinh trng ca các ging cao
su đu đt và vt so vi quy trình đi vi đt hng III, trong đó 2 ging Vân Nghiên 77-
2 và Vân Nghiên 77-4 có mc tng trng cao nht; trong đt rét đm, rét hi cui nm
2010 đu nm
2011 cây cao su b nh hng không đáng k (ch yu vàng xon lá và
cht ngn) sang đn tháng 5 cây phc hi và sinh trng bình thng.
iu đó chng t đt đai, khí hu vùng đc la chn phù hp cho cây cao su
sinh trng và phát trin.
3.1.4. Xác đnh các tiu vùng trng cao su thích hp  Lai Châu
Cn c bn đ đt và kt qu phân tích đt, bn đ đa hình, bn đ phâ
n vùng an
toàn sng mui và nhit đ thp đi vi cây cao su tnh Lai Châu, cn c yêu cu sinh
thái ca cây cao su và tng hp phân tích s liu khí hu ca các trm khí tng trong
vùng qua nhiu nm; kt qu điu tra kho sát thc đa, phng vn ngi dân và hng
dn ca các c quan chuyên môn. Kt qu chng xp bn đ cho phép đ tài xác đnh
cây cao su có kh nng thích hp trên đa bà
n 49 xã thuc các tiu vùng thung lng núi
thp dc theo sông à, sông Nm Na, Nm M, Nm Mu … và các kiu bn đa, thung
lng khác  đ cao di 600 m so vi mc nc bin, thuc 5 huyn là Sìn H, Phong

16
Th, Mng Tè, Tân Uyên và Than Uyên tnh Lai Châu th hin ti hình 3.8.

Hình 3.8. Bn đ phân hng vùng đt đai, khí hu phù hp vi cây cao su
ti tnh Lai Châu

và đc phân thành 5 tiu vùng (theo đa gii hành c
hính) nh sau:
Tiu vùng I, vi 12 xã thuc vùng t
hp huyn Sìn H là các xã Ma Quai, Nm
Tm, Nm Cha, Nm Cui, Cn Co, Noong Ho, Nm Hn, Nm M, Pu Sam Cáp, Pa
Khóa, Lùng Thàng và xã T Ngo;
Tiu vùng II, vi 10 xã thuc lu vc sông Nm Na h
uyn Sìn H là các xã Chn
Na, Lê Li, Pú ao, Sà D Phìn, Pa Tn, Nm Ban
, Ta Sín Chi, Làng Mô, T Phìn
và xã Hng Thu;
Tiu vùng III, vi 6 xã thuc lu vc sông Nm Na hu
yn Phong Th là các xã
Mng So, Nm Xe, Khng Lào, Hoang Thèn, Ma Ly Pho và xã Hui Luông;
Tiu vùng IV, vi 10 xã thuc huyn Mng Tè là các xã Nm Hàng, th trn Nm
Nhùn, Nm Manh, Mng Mô, Kan H, Nm Khao, Bum T, Bum Na, Vàng San và
Mng Tè xã;
Tiu vùng V, vi 11 xã thuc vùng ven l
òng h thy đin Bn Chát, Hui Qung
ca huyn Than Uyên và huyn Tân Uyên. Trong đó huyn Tân Uyê
n có 4 xã là Pc Ta,
Tà Mít, Nm Cn và xã Nm S; huyn Than Uyên có 7 xã là Mng Mít, Tà Ha, Pha
Mu, Khoen On, Mng Kim, Ta Gia và xã Mng Cang.
Qu đt trng cao su đc ly t các qu đt khác nhau xem ti bng 3.8.

17
Bng 3.8. Din tích mc đ thích hp ca đt đai đi vi cây cao su
trên các loi hình s dng đt (ha)
Hin trng (ha)
Mc đ

thích
hp
Cng
t
nng

ry
Rng
tái
sinh
Rng trng

các cây
khác
Rng

cao su
Cha s
dng
S2
6.497
3.651 1.270 77 980 519
S3
29.004
9.479 3.288 1.978 8.505 5.754
N1
34.924
6.511 4.819 321 23.273
N2
30.683

2.494 4.276 943 22.971
Cng 101.108 22.135 13.653 3.319 9.485 52.516
Kt qu nghiên cu cho thy: vùng thung lng núi thp dc theo sông à, sông
Nm Na, Nm M, Nm Mu … và các kiu bn đa, thung lng khác  đ cao di 600
m so vi mc nc bin, thuc 5 huyn Sìn H, Phong Th, Mng Tè, Tân Uyên và
Than Uyên tnh Lai Châu có din tích đt là 101.108 ha phù hp vi cây cao su, trong đó
din tích đt nng ry là 22.135 ha, din tích đt rng tái sinh là 13.653 ha, rng trng
là 3.319 ha, rng cao su đã trng 9.485 ha và din tích đt cha có rng là 52.516 ha.
P
hân theo mc đ thích hp thì: din tích đt rt thích hp vi cây cao su (S1) là
không có, din tích đt thích hp vi cây cao su (S2) là 6.497 ha, din tích đt ít thích
hp vi cây cao su (S3) là 29.004 ha, din tích đt không thích hp nhng có th ci to
đ trng cao su (N1) là 34.924 ha và 30.683 ha đt không có kh nng trng cao su (N2).
Kt qu kho sát thc t điu kin đt đai, đa hình ti các tiu vùng, chúng tôi
cho rng Lai Châu có kh nng trng 35.500 ha cao su th hin ti bng 3.
9.
Bng 3.9. Din tích đt có kh nng trng cao su tnh Lai Châu
chia theo các tiu vùng
Chia theo các tiu vùng (ha)
Stt Ni dung
Cng
(ha)
Tiu
vùng I
Tiu
vùng II
Tiu
vùng III
Tiu
vùng IV

Tiu
vùng V

Din tích t
nhiên
101.108 29.509 19.109 4.884 25.987 21.619
1
Din tích có
kh nng
trng cao su
35.500
12.500 7.000 2.000 8.000 6.000
2
Mc đ thích
hp ca đt đai


S2
6.497
4.987 514 397 599
S3
29.004
7.512 6.486 2.000 7.603 5.402
N1
34.924
13.092 4.247 1.769 8.092 7.725
N2
30.683
3.917 7.862 1.115 9.895 7.893
Và đc chia thành 5 tiu vùng (theo đa gii hành chính) nh sau:

Tiu vùng I, kh nng trng đc 12.500 ha, trong đó din tích đt thích hp (S2)
là 4.987 ha, din tích đt ít thích hp (S3) là 7.512 ha;

18
Tiu vùng II, kh nng trng đc 7.000 ha, trong đó din tích đt thích hp (S2)
là 514 ha, din tích đt ít thích hp (S3) là 6.486 ha;
Tiu vùng III, kh nng trng đc 2.000 ha, trong đó din tích đt thích hp (S2)
là 0 ha, din tích đt ít thích hp (S3) là 2.000 ha;
Tiu vùng IV, kh nng trng đc 8.000 ha, trong đó din tích đt thích hp (S2)
là 397 ha, din tích đt ít thích hp (S3) là 7.603 ha;
Tiu vùng V, kh nng trng đc 6.000 ha, trong đó din tích đt thích hp (S2)
là 599 ha, din tích đt ít thích hp (S3) là 5.402 ha.
T các kt qu nghiên cu trên cho thy đ phát trin cao su  Lai
Châu đem li
giá tr thu nhp cao và phát trin bn vng cn gii quyt mt s vn đ sau:
- Chn ging cao su phù hp vi điu kin sinh thái  Lai Châu.
- Vi đc đim nhit đ  Lai Châu hi thp và không n đnh qua các tháng so
vi vùng trng cao su truyn thng ca Vit Nam, vì vy cn nghiên cu bin phá
p khc
phc cho cây cao su khi gp thi tit quá lnh kéo dài.
- Cn xác đnh thi v trng và loi stum ging trng phù hp đ nâng cao t l
sng sau trng đây là bin pháp gim chi phí khi trng.
- Vi điu kin  Lai Châu tc đ gió cc đi cao không thng xuyên so vi
kh nng chng chu gió ca cây cao su, cn nghiên cu bin pháp hn ch tc đ gió đ
phát trin bn vng nh trng rng phòng h đây là mt ni dung không thuc chuyên
ngà
nh trng trt vì vy chúng tôi không đ cp trong lun án này.
3.2. La chn ging cao su trng  Lai Châu
Kt qu kho nghim 33 dòng/ging cao su trng  Lai Châu:
Kt qu kho sát cho thy có 4 dòng vô tính cao su có mc tng trng vanh thân

cao hn có ý ngha so vi dòng đi chng GT 1 (s theo ký hiu là 21) t 3,
3% đn 16,7%,
trong đó đáng chú ý các dòng Vân Nghiên 77-4 cao hn đi chng 16,7%, dòng Vân
Nghiên 77-2 cao hn dòng đi chng là 10,0% và dòng 27 cao hn đi chng là 6,7%.
Sau đt rét đm, rét hi tháng 2 nm 2011 (cao su 2,5 nm tui), kt qu điu tra
cho thy: các dòng vô tính có ký hiu Vân Nghiên 77-2, Vân Nghiên 77-4, 27, 30, 33 và
40 là các ging b thit hi ít nht, không có cây nào b hi  cp 3 và cp 4. Các
dòng/ging 23, 34, 45 và 48 là các ging b thit hi ln nht. Các dòng/ging còn li có
mc đ kháng rét trung bình vi mc đ thit hi  cp 1 bin thiên t 23,3 đn 36,
7%.
 đánh giá mc đ phc hi ca cao su sau rét đm, kt qu điu tra vn cây
vào đu tháng 5 nm 2008 cho thy: các dòng/ging Vân Nghiên 72-4, Vân Nghiên 72-
2, 21, 27, 30 và 55 có kh nng phc hi tt vi t l cây phc hi  cp 5 t 90 - 100%;
các dòng/ging 34, 45, 48, 51 và 58 có kh nng phc hi kém vi t l cây phc hi 
cp 5 bin thiên t 0 - 3,3%.
T 3 cn c đánh giá trên cho thy: có 2 dòng/
ging Vân Nghiên 77-2, Vân
Nghiên 77-4 và dòng vô tính s 27 sinh trng khe, chu rét đm và kh nng phc hi
sau rét đm cao.

19
3.3. Nghiên cu mt s bin pháp k thut trng cao su ti Lai Châu
3.3.
1. Thí nghim xác đnh thi v và loi stump ging trng mi
Thi v là yu t nh hng rt ln đn t l sng và kh nng sinh trng ca
cây sau trng. Mt khác, đi vi cy cao su kh nng sinh trng ca cây cao su sau
trng không ch ph thuc và
o thi v mà còn ph thuc và
o loi stump ging trng. Kt
qu theo dõi nh hng ca thi v và loi stump ging liu trng đn t l sng ca

dòng/ging GT 1, th hin  bng 3.10.
Bng 3.10. Kt qu phân tích loi stump ging trng và t
hi v trng khác nhau
đn t l sng sau trng 30 ngày (mt tháng) ca dòng/ging GT 1
Stt Yu t thí nghim T l sng
(%) P CV%
1 Loi stump trng mi

- Stump bu có tng lá 92,9
a
- Stump trn 80,4
b
< 0,01
2 Thi v trng
- Tháng 6 95,0
a
- Tháng 5 91,6
ab
- Tháng 7 83,3
bc
- Tháng 8 76,7
c
< 0,01
3 Tng tác thi v và vt liu
- Tháng 6 /Stump bu 98,3
a
- Tháng 5 /Stump bu 95,0
ab
- Tháng 6 / Stump trn 91,7
ab

- Tháng 7/ Stump bu 91,7
ab
- Tháng 5/ Stump trn 88,3
ab
- Tháng 8 / Stump bu 86,6
b
- Tháng 7/ Stump trn 75,0
c
- Tháng8 / Stump trn 66,7
c
> 0,05
5,4
Kt qu phân tích phng sai nh hng ca loi stump và thi v trng khác
nhau nh hng đn t l sng sau trng mt tháng ca ging GT 1 cho thy: s tng
tác gia loi stump trng mi và thi v trng có ý ngha không cao (P > 0,05). Nhng
so sánh tng cp vn tìm đc cp tng tác có ý ngha: stump bu trng tháng 6 cho t
l sng cao nht (98,3%); trng stump trn sm trong tháng 5 và tháng 6 có t l sng
tng đng vi t l sng ca stum
p bu trong các tháng 5, 7 và 8.  thy đc tác
đng c th hn ca tng yu t thí nghim đn t l sng ta phân tích tác đng riêng r
ca tng yu t:
i vi loi stump trng: loi stump trng khác nhau có nh hng khác nhau
đn t l sng sau trng ca ging GT 1  mc đ tin cy 95%. St
ump bu có tng lá có
t l sng sau trng cao hn 12,5% so vi stump trn;
i vi thi v trng: thi v trng khác nhau có nh hng khác nhau đn t lê
sng sau trng ca ging GT 1  mc đ tin cy 99%; hai thi v trng tháng 5 và tháng

20
6 có t l sng sau trng tng đng nhau và cao hn t l sng trng tháng 7 và tháng

8, thi v trng tháng 8 có t l sng sau trng thp nht
T kt qu này có th khng đnh nên trng stump bu vào tháng 6 là tt nht vi
t l sng đt 98,3%, nu trng sm hn vào tháng 5 hoc mun hn vào tháng 7 và 8 có
t l sng sau trng 30 ngày ln lt đt 95,
0%, 91,7% và 86,6% tng đng vi trng
stump trn  tháng 5 và 6 có t l sng ln lt đt 88,3% và 91,7%. Trng stump trn
vào tháng 7 và 8 có t l sng sau trng 30 ngày thp nht, ln lt đt 75,0% và 66,7%.
2.4.3.2. Nghiên cu bón lót phân chung và phân hu c vi sinh phù hp cho cao su
Phân bón lót là ngun cung cp dinh dng ban đu cho cây trng, theo quy trình
ca Tng công ty Cao su Vit Nam (nay là Tp đoàn Công nghip Cao su Vit Nam)
trc khi trng mi cao su cn bón lót 10 kg phân chung + 300 gam (0,3 kg) supe
lân/h. Tuy nhiên thc t ngun phân c
hung  các vùng trng cao su ti Lai Châu rt
hn ch, vì vy đ đm bo ngun dinh dng ban đu cho cây trng thì vic thay th
mt phn phân chung bng phân hu c vi sinh là rt cn thit. Kt qu nghiên cu xác
đnh lng bón lót hp lý cho cao su th hin  bng 3.11.
Bng 3.11. nh hng ca phân bón lót khác nhau đn sinh trng
ca cao su dòng GT1
Vanh thân cm/1m
Stt Công thc
S tng lá nm
th nht
Nm th 2 Nm th 3
1 CT1 (đ/c) 4,0 c 7,0 b 12,0 b
2 CT2 4,2 b 7,6 ab 12,6 ab
3 CT3 4,2 b 7,8 ab 12,8 ab
4 CT4 4,3 a 8,6 a 13,8 a
CV % 1,5 9,05 6,24
LSD
0,05

0,11 1,3 1,48
Ghi chú:
CT1: 10kg phân chung + 300g supe lân/h (đ/c)
CT2: 10kg phân chung + 300g supe lân + 2 kg phân hu c vi sinh/h
CT3: 10kg phân hu c vi sinh + 300g supe lân/h
CT4: 5kg phân chung + 5kg phân hu c vi sinh + 300g supe lân/h
Kt qu nghiên cu nh hng ca phân bón lót đn sinh trng ca cao su cho
thy: ngay t nm th nht công thc bón 5kg phân chung + 5kg phân hu c vi sinh +
300g supe lân/h có s tng lá đt cao nht so vi các công thc khác, ch tiêu vanh thân
 nm th 2 đt 8,6 cm, nm th 3 đt 13,8 cm, cao hn đi chng ln lt là 1,6 cm
(nm th 2) và 1,
8 cm (nm th 3), đng thi cao hn khá rõ so vi các công thc bón
phân còn li và vt so vi quy trình.
Kt qu này trùng vi kt qu nghiên cu ca Lê Quc Doanh và cng s trong đ
tài cp nhà nc “Nghiên cu kh nng phát trin cao su vùng trung du min núi phía Bc”
nm 2011.

21
Nh vy, t hp phân bón lót thích hp cho cao su là CT4 s dng: 5kg phân
chung + 5kg phân hu c vi sinh + 0,3kg (300g) supe lân/h.
3.3.3. Nghiên cu trng xen cây lúa cn, ngô, đu tng, lc trong thi k cao su kin
thit c bn
Cao su là cây trng lâu nm, thi gian kin thit c bn kéo dài sau trng 7 - 9 nm
mi cho thu hoch m. Chính vì vy nên tin hành trng xen các loi cây trng ngn ngày
khác va có tác dng đem li hiu qu kinh t t vic thu hoch cây trng xen cho ngi
dân, bên cnh đó trng xen còn có tác dng gi m, g
i đt, gim lng đt b xói mòn to
điu kin cho cây cao su sinh trng và phát trin, lng cht xanh hàng nm cây đ li
giúp ci thin đt trng cao su đáng k.
Bng 3.12. Nng sut và kh nng hn ch xói mòn ca các loi cây trng xen

trên cao su kin thit c bn
Hiu qu kinh t cho
trng xen (nghìn đng/ha)
Stt
Công
thc/ Ch
tiêu
Khi
lng đt
b xói
mòn
(tn/ha)
Lng đt
b xói mòn
gim so
vi đi
chng (%)
Nng
sut
kinh t
(t/ha)
Tng
thu
Tng
chi
Lãi

1
CT1
(đi chng)

10,44 0 0
2
CT2
(xen ngô)
7,83 25,03 38,43 11.662,6 9.193,3 2.469,2
3
CT3
(xen lúa)
7,03 32,63 13,04 8.161,5 6.798,7 1.362,6
4
CT4
(xen lc)
6,71 35,76 10,83 12.960,7 10.113,8 2.576,8
5
CT5
(xen đu
tng)
6,53 37,48 10,62 11.210,1 8.158,7 3.051,5

CV
%
1,2 3,6

LSD
0,05
0,2 1,3

Nh vy, các loi cây trng xen khác nhau cho nng sut thu hoch khác nhau:
ngô là cây trng xen cho nng sut bình quân cao nht là 38,43 t/ha/v; tip đn là lúa
nng nng sut bình quân đt 13,04 t/ha/v; nng sut bình quân lc và đu tng đt

tng đng nhau là 10,83 – 10,62 t/ha/v.
Khi b trí các loi cây trng xen khác nhau thì kh nng bo v đt ca các loi cây
trng là khác nhau: trng xen ngô lng đt b xói mòn bình quân là 7,83 tn/ha/v, gim
25,03% so vi trng thun (đi chng); trng xen lúa khi lng đt b xói m
òn bình quân
là 7,03 tn/ha/v, gim 32,63% so vi đi chng; trng xen lc khi lng đt b xói mòn
bình quân là 6,71 tn/ha/v, gim 35,76 % so vi đi chng; trng xen đu tng khi
lng đt b xói mòn bình quân là 6,53 tn/ha/v, gim 37,48 % so vi đi chng.