Hướng dẫn ôn thi môn kinh tế chính trị Mác LêNin

HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI MÖN KINH TÏË CHÑNH TRÕ MAÁC - LÏNIN 1

HÛÚÁNG DÊÎN ÖN THI
MÖN
KINH TÏË CHÑNH TRÕ
MAÁC - LÏNIN
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 2



TRUNG TÊM BƯÌI DÛÚÄNG CẤN BƯÅ GIẪNG DẨY
l LÅN MẤC - LÏNIN VÂ TÛ TÛÚÃNG HƯÌ CHĐ MINH



HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI
MƯN
KINH TÏË CHĐNH TRÕ
MẤC - LÏNIN
(Tấi bẫn cố sûãa chûäa, bưí sung)






NHÂ XËT BẪN ÀẨI HỔC QËC GIA HÂ NƯÅI
NÙM 2000

HNG DấẻN ệN THI MệN KINH Tẽậ CHẹNH TRế MAC - LẽNIN 3


TấP THẽ TAC GIA

PTS. NGUYẽẻN VN HAO (CHU BIẽN)
NGUYẽẻN VN BẹCH
NGUYẽẻN MấU VấậN
NGUYẽẻN TRONG LấM
GS. VU HU NGOAN
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 4

MC LC
LÚÂI NHÂ XËT BẪN 7
1 KINH TÏË CHĐNH TRÕ HỔC RA ÀÚÂI VÂ PHẤT TRIÏÍN NHÛ THÏË NÂO? TRỊNH BÂY ÀƯËI TÛÚÅNG
VÂ PHÛÚNG PHẤP NGHIÏN CÛÁU CA KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏ NIN. 8
2. PHÊN TĐCH VAI TRÔ CA NÏÌN SẪN XËT XẬ HƯÅI VÂ CẤC ËU TƯË CÚ BẪN CA NỐ. 12
3. TẤI SẪN XËT LÂ GỊ? PHÊN TĐCH NƯÅI DUNG, HỊNH THÛÁC CA TẤI SẪN XËT XẬ HƯÅI VÂ
CẤC PHẨM TR CÚ BẪN CA NỐ 15
4. THÏË NÂO LÂ TÙNG TRÛÚÃNG KINH TÏË VÂ HIÏÅU QUẪ KINH TÏË? HIÏÅU QUẪ KINH TÏË XẾT VÏÌ
MÙÅT KINH TÏË - K THÅT VÂ KINH TÏË - XẬ HƯÅI? 17
5. SẪN XËT HÂNG HỐA LÂ
GỊ? NỐ RA ÀÚÂI VÂ PHẤT TRIÏÍN NHÛ THÏË NÂO? NỐ CỐ ÛU VIÏÅT
GỊ SO VÚÁI KINH TÏË TÛÅ NHIÏN? 20
6. HÂNG HỐA LÂ GỊ? PHÊN TĐCH CẤC THÅC TĐNH CA HÂNG HỐA VÂ LÛÚÅNG GIẤ TRÕ CA
HÂNG HỐA? 22
7. TIÏÌN TÏÅ XËT HIÏÅN NHÛ THÏË NÂO TRONG LÕCH SÛÃ PHẤT TRIÏÍN CA SẪN XËT VÂ TRAO

ÀƯÍI HÂNG HỐA? BẪN CHÊËT VÂ CHÛÁC NÙNG CA TIÏÌN TÏÅ? 25
8. CÚ SÚÃ KHẤCH QUAN VÂ NHÛÄNG TẤC DNG CA QUY LÅT GIẤ TRÕ TRONG NÏÌN SẪN
XËT HÂNG HỐA 29
9. THÕ TRÛÚÂNG LÂ GỊ? VAI TRÔ CA NỐ TRONG NÏÌN SẪN XËT HÂNG HỐA. QUY LÅT
CUNG - CÊÌU VÂ TẤC ÀƯÅ
NG CA NỐ TRÏN THÕ TRÛÚÂNG NHÛ THÏË NÂO? 30
10. SÛÅ CHUÍN HỐA TIÏÌN TÏÅ THÂNH TÛ BẪN 33
11. THÏË NÂO LÂ TÛ BẪN BÊËT BIÏËN VÂ TÛ BẪN KHẪ BIÏËN? VIÏÅC PHÊN CHIA TÛ BẪN THÂNH
HAI BƯÅ PHÊÅN NHÛ VÊÅY CỐ NGHƠA GỊ? THÏË NÂO LÂ T SËT GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ? 35
12. THÏË NÂO LÂ GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ? GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ TUÅT ÀƯËI, GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ
TÛÚNG ÀƯËI VÂ GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ SIÏU NGẨCH? VỊ SAO NỐI SẪN XËT GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ
LÂ QUY LÅT KINH TÏË CÚ BẪN CA CH NGHƠA TÛ BẪN? 37
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 5

13. TĐCH LY TÛ BẪN LÂ GỊ? NHÛÄNG NHÊN TƯË NÂO ẪNH HÛÚÃNG ÀÏËN QUY MƯ TĐCH LY TÛ
BẪN? THÏË NÂO LÂ TĐCH T, TÊÅP TRUNG VÂ CÊËU TẨO HÛÄU CÚ CA TÛ BẪN? 40
14. THÏË NÂO LÂ TÌN HOÂN VÂ CHU CHUÍN CA TÛ BẪN? NHÛÄNG NHÊN TƯË NÂO LÂM
TÙNG TƯËC ÀƯÅ CHU CHUÍN TÛ BẪN? NGHƠA THÛÅC TIÏỴN CA VIÏÅC NGHIÏN CÛÁU VÊËN ÀÏÌ
NÂY? 43
15. THÏË NÂO LÂ LÚÅI NHÅN VÂ T SËT LÚÅI NHÅN? CHNG CỐ QUAN HÏÅ GỊ VÚÁI GIẤ TRÕ
THÙÅNG DÛ VÂ T SËT GIẤ TRÕ THÙÅNG DÛ? 45
16. TÛ BẪN THÛÚNG NGHIÏÅP VÂ TÛ BẪN CHO VAY ÀÛÚÅC HỊNH THÂNH NHÛ THÏË NÂO? BẪN
CHÊËT CA LÚÅI NHÅN THÛÚNG NGHIÏÅP VÂ
LÚÅI TÛÁC LÂ GỊ? 47
17. CẤC HỊNH THÛÁC ÀÕA TƯ CH ËU VÂ BẪN CHÊËT CA ÀÕA TƯ TÛ BẪN CH NGHƠA (R) LÂ
GỊ? NGHƠA CA VIÏÅC NGHIÏN CÛÁU ÀÕA TƯ ÀƯËI VÚÁI VIÏÅC GIẪI QUËT CẤC VÊËN ÀÏÌ RÅNG
ÀÊËT? 49
18. THÏË NÂO LÂ CƯNG TY CƯÍ PHÊÌN VÂ THÕ TRÛÚÂNG CHÛÁNG KHOẤN? VAI TRÔ CA CHNG
TRONG NÏÌN KINH TÏË HÂNG HỐA? 51
19. VỊ SAO CỐ SÛÅ CHUÍN BIÏËN TÛÂ CH NGHƠA TÛ BẪN TÛÅ DO CẨNH TRANH SANG CH

NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN? CẤC HỊNH THÛÁC CH ËU VÂ BẪN CHÊËT KINH TÏË CA CH
NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN LÂ GỊ? 52
20. NGUN NHÊN CA SÛÅ CHUÍN BIÏËN CH NGHƠA TÛ BẪN THÂNH CH NGHƠA TÛ BẪN
ÀƯÅC QUÌN NHÂ
NÛÚÁC? ÀÙÅC TRÛNG, NHÛÄNG HỊNH THÛÁC BIÏÍU HIÏÅN VÂ CÚ CHÏË ÀIÏÌU
TIÏËT NÏÌN KINH TÏË CA CH NGHƠA TÛ BẪN ÀƯÅC QUÌN NHÂ NÛÚÁC? 54
21. CHÛÁNG MINH RÙÇNG TIÏËN LÏN CH NGHƠA XẬ HƯÅI LÂ QUẤ TRỊNH PHẤT TRIÏÍN LÕCH SÛÃ
TÛÅ NHIÏN 57
22. TĐNH TÊËT ËU KHẤCH QUAN VÂ THÛÅC CHÊËT CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ LÏN CH NGHƠA XẬ
HƯÅI? 59
23. QUẤ ÀƯÅ LÏN CH NGHƠA XẬ HƯÅI BỖ QUA CHÏË ÀƯÅ TÛ BẪN CH NGHƠA VÂ CHÙÅNG
ÀÛÚÂNG ÀÊÌU TIÏN CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ ÚÃ NÛÚÁC TA. 62
24. TĐNH TÊËT ËU KHẤCH QUAN, ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ XU HÛÚÁNG VÊÅN ÀƯÅNG CÚ BẪN CA NÏÌN
KINH TÏË HÂ
NG HỐA TRONG THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ ÚÃ NÛÚÁC TA? 65
25. NHÛÄNG ÀIÏÌU KIÏÅN, PHÛÚNG HÛÚÁNG VÂ NHÛÄNG GIẪI PHẤP MÊËU CHƯËT ÀÏÍ PHẤT TRIÏÍN
KINH TÏË HÂNG HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA TÛÂ NAY ÀÏËN NÙM 2000 69
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 6

26. SÛÅ CÊÌN THIÏËT KHẤCH QUAN VÂ LÚÅI ĐCH CA SÛÅ TƯÌN TẨI NÏÌN KINH TÏË CỐ NHIÏÌU
THÂNH PHÊÌN? ÀÙÅC ÀIÏÍM CA CẤC THÂNH PHÊÌN KINH TÏË? 71
27. THÏË NÂO LÂ XẬ HƯÅI HỐA NÏÌN SẪN XËT TRÏN THÛÅC TÏË? ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ NƯÅI DUNG XẬ
HƯÅI HỐA NÏÌN SẪN XËT TRONG THÚÂI K QUẤ DƯÅ? 74
28. CÚ SÚÃ VÊÅT CHÊËT - K THÅT CA CH NGHƠA XẬ HƯÅI LÂ GỊ? 76
29. NƯÅI DUNG CH ËU CA CƯNG NGHIÏÅP HỐA, HIÏÅN ÀẨI HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA LÂ GỊ? NỐ
ÀÛÚÅC BIÏÍU HIÏÅN ÚÃ CHÙÅNG ÀÛÚÂNG ÀÊÌU CA THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ NHÛ THÏË NÂO? NHÛÄ
NG
ÀIÏÌU KIÏÅN CÊÌN THIÏËT ÀÏÍ CƯNG NGHIÏÅP HỐA, HIÏÅN ÀẨI HỐA LÂ GỊ? 77
30. LÚÅI ĐCH KINH TÏË LÂ GỊ? VAI TRÔ VÂ MƯËI QUAN HÏÅ GIÛÄA LÚÅI ĐCH CẤ NHÊN VÚÁI LÚÅI ĐCH
TÊÅP THÏÍ VÂ LÚÅI ĐCH XẬ HƯÅI 80

31. NHÛÄNG NGUN TÙỈC PHÊN PHƯËI VÂ CẤC HỊNH THÛÁC THU NHÊÅP CH ËU TRONG
THÚÂI K QUẤ ÀƯÅ 82
32. CÚ CHÏË KINH TÏË LÂ GỊ? CẤC BƯÅ PHÊÅN CÊËU THÂNH CA NỐ? THÏË NÂO LÂ CÚ CHÏË THÕ
TRÛÚÂNG CỐ SÛÅ QUẪN L CA NHÂ NÛÚÁC? 85
33. VAI TRÔ VÂ CHÛÁC NÙNG KINH TÏË CA NHÂ NÛÚÁC? 87
34. ÀÙÅC ÀIÏÍM VÂ NƯÅI DUNG CA KÏË HOẨCH HỐA ÚÃ NÛÚÁC TA TRONG THÚÂ
I K QUẤ ÀƯÅ?
PHÛÚNG HÛÚÁNG ÀƯÍI MÚÁI CH ËU TRONG KÏË HOẨCH HỐA? 90
35. THÏË NÂO LÂ HẨCH TOẤN KINH TÏË? TẤC DNG VÂ NHÛÄNG NGUN TÙỈC CÚ BẪN CA
HẨCH TOẤN KINH TÏË? 92

HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 7

LÚÂI NHÂ XËT BẪN
Àïí phc v viïåc giẫng dẩy vâ hổc têåp cấc bưå mưn L lån chđnh trõ
Mấc Lïnin trong hïå thưëng trûúâng Àẩi hổc, cao àùèng vâ trung hổc
chun nghiïåp, nhâ xët bẫn Àẩi hổc qëc gia Hâ Nưåi tấi bẫn, cố sûãa
chûäa vâ bưí sung cën Hûúáng dêỵn ưn thi mưn Kinh tïë chđnh trõ Mấc -
Lïnin.
Sấch do Trung têm bưìi dûúäng cấn bưí giẫng dẩy l lån Mấc -
Lïnin vâ tû tûúãng Hưì Chđ Minh, Nhâ xët bẫn Tû tûúãng - Vùn hoấ
trûúác àêy tưí chûác biïn soẩn vâ Nhâ xët bẫn Chđnh trõ qëc gia tấi
bẫn.
Sấch àûúåc trònh bây dûúái dẩng hỗi - àấp vúái nưåi dung àẫm bẫo
tđnh hïå thưëng, cố trổng àiïím, sất u cêìu ca chûúng trònh bưå mưn
Kinh tïë chđnh trõ Mấc - Lïnin. Theo tinh thêìn àưíi múái ca Àẩi hưåi
lêìn thûá VII vâ lêìn thûá VIII ca Àẫng Cưång sẫn Viïåt Nam.
Àêy lâ cưng trònh ca têåp thïí tấc giẫ gưìm: PTS. Nguỵn Vùn
Hẫo (ch biïn), Nguỵn Vùn Bđch, Nguỵn Mêåu Vêën, Nguỵn
Trổng Lêm, giấo sû V Hûäu Ngoẩn.

Chng tưi rêët mong nhêån àûúåc kiïën phï bònh ca bẩn àổc àïí
nêng cao chêët lûúång sấch.

Thấng 3 nùm 2000
NHÂ XËT BẪN ÀẨI HỔC QËC GIA HÂ NƯÅI
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 8

1 Kinh tïë chđnh trõ hổc ra àúâi vâ phất triïín nhû thïë nâo? Trònh
bây àưëi tûúång vâ phûúng phấp nghiïn cûáu ca kinh tïë chđnh trõ Mấc
- Lï nin.
1. Kinh tïë chđnh trõ lâ khoa hổc nghiïn cûáu mưëi quan hïå giûäa
ngûúâi vúái ngûúâi trong quấ trònh sẫn xët, phên phưëi, trao àưíi vâ
tiïu dng ca cẫi vêåt chêët vâ cấc quy låt chi phưëi chng úã cấc giai
àoẩn phất triïín khấc nhau ca xậ hưåi.
Nhûäng tû tûúãng kinh tïë ca loâi ngûúâi àậ xët hiïån rêët súám.
Nhûng vúái tû cấch lâ mưåt khoa hổc àưåc lêåp, kinh tïë chđnh trõ ra àúâi
mån hún; nố xët hiïån vâo thúâi k hònh thânh phûúng thûác sẫn
xët tû bẫn ch nghơa, hònh thânh thõ trûúâng dên tưåc vâ biïíu hiïån
lúåi đch ca giai cêëp tû sẫn àang lïn.
Kinh tïë chđnh trõ cố nhiïìu hïå thưëng l lån, quan àiïím, cố nhiïìu
trûúâng phấi, trâo lûu khấc nhau.
- Ch nghơa trổng thûúng lâ trûúâng phấi hònh thânh àêìu tiïn
ca kinh tïë chđnh trõ. Nố xët hiïån vâo àêìu thïë k XVI úã chêu Êu -
thúâi k ch nghơa tû bẫn múái phất sinh, vúái àẩi biïíu àiïín hònh lâ
T.Men, nhâ kinh tïë hổc ngûúâi Anh. Gổi lâ ch nghơa trổng thûúng
vò ngûúâi theo hổc thuët nây coi ngìn gưëc ca cẫi xậ hưåi khưng
phẫi do sẫn xët mâ do bn bấn tẩo ra vâchó cố lao àưång trong
thûúng nghiïåp, trûúác hïët lâ trong ngoẩi thûúng, múái cố khẫ nùng
tđch ly ca cẫi. Ngûúâi theo ch nghơa trổng thûúng coi vâng bẩc lâ
tiïu biïíu cho sûå giâu cố ca àêët nûúác vâ lâm giâu cho qëc gia,

chung quy lâ sûå tđch ly nhiïìu tiïìn. Hổ ch trûúng cêìn phẫi sûã
dng quìn lûåc nhâ nûúác àïí phất triïín kinh tïë ngoẩi thûúng.
- Ch nghơa trổng nưng lâ mưåt trûúâng phấi àùåc biïåt xët hiïån úã
Phấp vâo giûäa thïë k XVIII. Cấc àẩi biïíu xët sùỉc ca trûúâng phấi
nây lâ Ph.Kïnï, Tuëcgư.
Ch nghơa trổng nưng coi nưng nghiïåp lâ ngânh duy nhêët tẩo ra
giấ trõ thùång dû (hổ gổi lâ sẫn phêím thùång dû) vâ chó cố lao àưång
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 9

nưng nghiïåp múái lâ lao àưång sẫn xët. Ngûúâi theo ch nghơa trổng
nưng phï phấn ch nghơa trổng thûúng, hổ chûáng minh thûúng
nghiïåp khưng sinh ra ca cẫi, gổi tiïìn lâ ca cẫi khưng sinh lúåi.
Cưng lao to lúán ca nhûäng ngûúâi theo ch nghơa trổng nưng lâ lêìn
àêìu tiïn, hổ chuín viïåc nghiïn cûáu ngìn gưëc giấ trõ thùång dû tûâ
lơnh vûåc lûu thưng sang lơnh vûåc sẫn xët. Hổ lâ nhûäng ngûúâi àêìu
tiïn phên biïåt tû bẫn cưë àõnh vâ tû bẫn lûu àưång, biïët àùåt vêën àïì b
àùỉp cấc ëu tưë ca tû bẫn cưë àõnh. Trûúác Mấc, hổ cng lâ ngûúâi àêìu
tiïn, duy nhêët àûa ra àûúåc sú àưì tấi sẫn xët vâ lûu thưng tưíng sẫn
phêím xậ hưåi, biïíu hiïån têåp trung trong "biïíu kinh tïë" ca Kh.Kïnï.
- Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín lâ kinh tïë chđnh trõ tiïën bưå
nhêët, khoa hổc nhêët trûúác C.Mấc. Nố xët hiïån vâo thúâi k ch
nghơa tû bẫn àang phất triïín, cấc mêu thỵn ca xậ hưåi tû sẫn côn
chûa gay gùỉt, lúåi đch ca giai cêëp tû sẫn àang ph húåp vúái sûå phất
triïín lõch sûã. Cấc àẩi biïíu xët sùỉc ca kinh tïë chđnh trõ tû sẫn cưí
àiïín lâ U.Petty, Ph.Kïnï, A.Xmđt, À.Ricấcàư.
Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín àậ cố nhûäng cưëng hiïën quan
trổng cho khoa hổc kinh tïë. Nố àậ giẫi quët hóåc àùåt cú súã àïí giẫi
quët nhiïìu vêën àïì quan trổng ca l lån kinh tïë, àùåc biïåt lâ vïì
hổc thuët giấ trõ lao àưång, l lån vïì lúåi nhån, lúåi tûác, àõa tư,
tiïìn tïå, vïì tấi sẫn xët tû bẫn xậ hưåi v.v Mưåt trong nhûäng nhûúåc

àiïím lúán ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín lâ phi lõch sûã khi
nghiïn cûáu cấc hiïån tûúång kinh tïë vâ thûúâng chó phên tđch mùåt
lûúång chûá đt ch mùåt chêët ca chng.
Nhûäng tû tûúãng, l lån khoa hổc ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn
cưí àiïín àûúåc Mấc kïë thûâa, phất triïín khi xêy dûång hïå thưëng khoa
hổc kinh tïë - chđnh trõ ca mònh.
- Kinh tïë - chđnh trõ Mấc - Lïnin do C.Mấc vâ Ph.Ùngghen sấng
lêåp vâ àûúåc Lïnin phất triïín trong àiïìu kiïån lõch sûã múái. Nố biïíu
hiïån lúåi đch ca giai cêëp cưng nhên vâ nhên dên lao àưång, ph húåp
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 10

vúái sûå phất triïín ca lûåc lûúång sẫn xët xậ hưåi vâ xu hûúáng phất
triïín ca xậ hưåi loâi ngûúâi.
Trïn cú súã tiïëp thu cố chổn lổc, kïë thûâa cố phï phấn cấc nhên tưë
khoa hổc ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn cưí àiïín, C.Mấc vâ
Ph.Ùngghen àậ àûa kinh tïë - chđnh trõ túái àónh cao khoa hổc, àậ
giẫi quët mưåt cấch triïåt àïí vâ khoa hổc nhêët l lån giấ trõ sûác lao
àưång - hôn àấ thûã vâng ca cấc hổc thuët kinh tïë. Thânh tûåu vơ àẩi
nhêët ca kinh tïë - chđnh trõ do Mấc vâ Ùngghen sấng lêåp vâ viïåc
phất hiïån giấ trõ thùång dû vâ giẫi quët hoân chónh hổc thuët giấ
trõ thùång dû.
Trong àiïìu kiïån lõch sûã múái, Lïnin àậ phất triïín sấng tẩo l
lån kinh tïë mấcxđt, soẩn thẫo hổc thuët vïì ch nghơa tû bẫn àưåc
quìn, phất hiïån bẫn chêët, cấc àùåc àiïím ch ëu vâ àõa võ lõch sûã
ca nố. Dûåa trïn nhûäng tû tûúãng ca Mấc vâ Ùngghen, Lïnin àậ
xêy dûång cú súã kinh tïë - chđnh trõ xậ hưåi ch nghơa, àùåc biïåt lâ vïì
thúâi k quấ àưå lïn ch nghơa xậ hưåi mâ biïíu hiïån têåp trung úã
Chđnh sấch kinh tïë múái (NEP).
Kinh tïë - chđnh trõ Mấc - Lïnin lån chûáng trïn cú súã khoa hổc
tđnh chêët lõch sûã ca phûúng thûác sẫn xët tû bẫn ch nghơa, tđnh

têët ëu phẫi thay thïë nố bùçng phûúng thûác sẫn xët tiïën bưå hún,
cao hún - phûúng thûác sẫn xët cưång sẫn ch nghơa mâ giai àoẩn
thêëp lâ ch nghơa xậ hưåi.
- Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn têìm thûúâng xët hiïån trong àiïìu kiïån
mêu thỵn ca xậ hưåi tû sẫn àậ trúã thânh gay gùỉt, cåc àêëu tranh
ca giai cêëp cưng nhên chưëng lẩi giai cêëp tû sẫn ngây câng quët liïåt.
Mùåt khấc, viïåc xët hiïån vâ phưí biïën ca kinh tïë - chđnh trõ mấcxđt àậ
trang bõ v khđ l lån cho giai cêëp cưng nhên, lâm cho cåc àêëu
tranh ca hổ ngây câng cố hiïåu quẫ. Kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn têìm
thûúâng xët hiïån nhùçm tòm cấch xoa dõu, àấnh lẩc hûúáng cåc àêëu
tranh ca giai cêëpcưng nhên, chưëng lẩi l lån kinh tïë mấcxđt, bẫo vïå
lúåi đch ca giai cêëp tû sẫn.
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 11

Gổi lâ kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn têìm thûúâng vò nhòn chung lâ phi
khoa hổc; nố giẫi thđch xun tẩc, giẫ danh khoa hổc nhùçm biïån hưå
cho ch nghơa tû bẫn bẫo vïå sûå thưëng trõ ca giai cêëp tû sẫn. Cấc
àẩi biïíu tiïu biïíu ca kinh tïë - chđnh trõ tû sẫn têìm thûúâng lâ T.R.
Mantut, G.B. Xay
2. Mưỵi khoa hổc cố àưëi tûúång nghiïn cûáu riïng vâ thûúâng cố
phûúng phấp nghiïn cûáu riïng. Kinh tïë - chđnh trõ thåc khoa hổc
xậ hưåi, nố nghiïn cûáu mưëi quan hïå giûäa ngûúâi vúái ngûúâi trong quấ
trònh sẫn xët.
Àïí sẫn xët, mưåt mùåt, con ngûúâi phẫi cố quan hïå têët ëu vúái tûå
nhiïn, tấc àưång vâo tûå nhiïn, khai thấc hóåc cẫi biïë
n nhûäng vêåt cố
sùén trong tûå nhiïn cho ph húåp vúái nhu cêìu ca mònh. Àố lâ mùåt
tûå nhiïn hay k thåt ca sẫn xët. Trong mưëi quan hïå giûäa ngûúâi
vúái tûå nhiïn, cấc ëu tưë ca quấ trònh sẫn xët húåp thânh lûåc
lûúång sẫn xët. Àêy lâ àưëi tûúång nghiïn cûáu ca nhiïìu mưn khoa

hổc vâ k thåt khấc nhau. Mùåt khấc, con ngûúâi phẫi cố quan hïå
vúái nhau trong quấ trònh sẫn xët, phên phưëi, trao àưíi vâ tiïu
dng ca cẫi. Àêy lâ mùåt xậ hưåi ca sẫn xët, hay quan hïå sẫn
xët, lâ àưëi tûúång nghiïn cûáu ca kinh tïë - chđnh trõ hổc.
Quan hïå sẫn xët gưìm nhûäng quan hïå vïì kinh tïë - tưí chûác, phẫn
ấnh trûåc tiïëp tđnh chêët vâ trònh àưå ca cấc ëu tưë sẫn xët vâ sûå
tấc àưång qua lẩi ca chng, nhû phên cưng lao àưång xậ hưåi, chun
mưn hốa, hiïåp tấc hốa, têåp trung sẫn xët v.v. vâ cấc quan hïå kinh
tïë - xậ hưåi biïíu hiïån úã quan hïå súã hûäu àưëi vúái tû liïåu sẫn xët,
quan hïå trong tưí chûác quẫn l sẫn xët vâ phên phưëi sẫn phêím.
Viïåc nghiïn cûáu quan hïå sẫn xët nhùçm phất hiïån cấc quy låt
kinh tïë vâ sûã dng chng cố hiïåu quẫ trong àúâi sưëng kinh tïë.
Quan hïå sẫn xët tưìn tẩi trong mưëi quan hïå tấc àưång biïån chûáng
vúái lûåc lûúång sẫn xët vâ kiïën trc thûúång têìng. Vò vêåy, àưëi tûúång
nghiïn cûáu ca kinh tïë - chđnh trõ lâ quan hïå sẫn xët trong sûå tấc
àưång qua lẩi vúái lûåc lûúång sẫn xët vâ kiïën trc thûúång têìng.
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 12

Phûúng phấp àûúåc sûã dng cố hiïåu quẫ nhêët àïí nghiïn cûáu
quan hïå sẫn xët lâ trûâu tûúång hốa khoa hổc. Àêy lâ phûúng phấp
cố sûác mẩnh nhêët àïí nghiïn cûáu kinh tïë chđnh trõ.
Trûâu tûúång hốa khoa hổc lâ bùçng tû duy trûâu tûúång tấch cấc ëu
tưë ngêỵu nhiïn nhêët thúâi, cấ biïåt khỗi quấ trònh nghiïn cûáu àïí nùỉm
lêëy cấi bẫn chêët, ưín àõnh êín giêëu bïn trong cấc sûå vêåt, hiïån tûúång.
Trûâu tûúång hốa khoa hổc khưng phẫi lâ tấch rúâi hiïån thûåc. Kïët
quẫ ca nố phẫi lâ sûå phẫn ấnh àng àùỉn àúâi sưëng hiïån thûåc vâ
àûúåc cåc sưëng kiïím nghiïåm.
Trûâu tûúång hốa khoa hổc côn bao hâm viïåc têåp trung nghiïn cûáu
mưåt nhên tưë nâo àố vúái giẫ àõnh cấc nhên tưë khấc khưng thay àưíi,
hóåc tẩm àùåt mưåt vâi nhên tưë ra ngoâi nưåi dung nghiïn cûáu. Àiïìu

àố lâm cho viïåc nghiïn cûáu àúä phûác tẩp vâ cố khẫ nùng ài sêu vâo
tûâng nhên tưë, tûâng mùåt ca sûå vêåt, hiïån tûúång.
Kïët quẫ ca trûâu tûúång hốa khoa hổc cho phếp hònh thânh cấc
khấi niïåm, phẩm tr khoa hổc àùåc trûng cho cấc mùåt khấc nhau
ca cấc hiïån tûúång, quấ trònh kinh tïë, tiïën túái hònh thânh cấc quy
låt kinh tïë, xấc lêåp sûå ph thåc vâ tấc àưång lêỵn nhau mưåt cấch
nhên quẫ, ưín àõnh ca cấc hiïån tûúång vâ quấ trònh kinh tïë.
2. Phên tđch vai trô ca nïìn sẫn xët xậ hưåi vâ cấc ëu tưë cú bẫn
ca nố.
1. Àúâi sưëng xậ hưåi rêët phong ph, cố nhiïìu dẩng hoẩt àưång khấc
nhau vâ cố quan hïå vúái nhau nhû: sẫn xët, chđnh trõ, khoa hổc,
vùn hốa, nghïå thåt, tưn giấo, v.v Trong cấc hoẩt àưång àố thò sẫn
xët ra ca cẫi vêåt chêët lâ cú bẫn nhêët, cố vai trô quët àõnh àưëi
vúái cấc hoẩt àưång khấc.
Sẫn xët ca cẫi vêåt chêët lâ quấ trònh con ngûúâi sûã dng cưng c
lao àưång tấc àưång vâo tûå nhiïn, khai thấc hóåc cẫi biïën cấc dẩng
vêåt chêët ca tûå nhiïn cho ph húåp vúái nhu cêìu ca mònh. Nïìn sẫn
xët xậ hưåi cố vai trô rêët quan trổng:
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 13

- Lâ cú súã ca toân bưå àúâi sưëng xậ hưåi, cú súã tưìn tẩi vâ phất triïín
ca loâi ngûúâi. Sẫn xët vêåt chêët lâ u cêìu khấch quan ca sûå tưìn
tẩi xậ hưåi. Chên l giẫn àún vâ vơnh viïỵn êëy àûúåc C.Mấc khấi quất
rùçng: loâi ngûúâi trûúác hïët cêìn ùn, mùåc, úã rưìi sau àố múái hoẩt àưång
chđnh trõ, khoa hổc, nghïå thåt, tưn giấo, v.v
Quấ trònh sẫn xët ra cú súã ca àúâi sưëng xậ hưåi àưìng thúâi lâ quấ
trònh phất triïín vâ hoân thiïån bẫn thên con ngûúâi. Àïí sẫn xët cố
kïët quẫ, con ngûúâi phẫi khưng ngûâng thêm nhêåp vâo tûå nhiïn,
khấm phấ, phất hiïån cấc quy låt tûå nhiïn, àưìng thúâi chïë tẩo,
hoân thiïån cấc cưng c sẫn xët v.v Àiïìu àố lâm cho con ngûúâi

ngây câng phất triïín vâ hoân thiïån. Lõch sûã phất triïín ca xậ hưåi
loâi ngûúâi, ca nïìn vùn minh nhên loẩi gùỉn liïìn vâ dûåa trïn sûå
phất triïín vâ hoân thiïån nïìn sẫn xët xậ hưåi.
Sûå phất triïín vâ hoân thiïån nïìn sẫn xët xậ hưåi lâ cú súã cho sûå
tiïën bưå xậ hưåi, biïíu hiïån úã nïìn dên ch, nhên àẩo, cưng bùçng xậ
hưåi. Nối chung, tiïën bưå xậ hưåi gùỉn liïìn vúái tiïën bưå kinh tïë vâ dûåa
trïn cú súã tiïën bưå kinh tïë. Tuy nhiïn, khưng phẫi bao giúâ tiïën bưå xậ
hưåi cng ty thåc trûåc tiïëp vâo tiïën bưå kinh tïë. Kïët húåp tiïën bưå
kinh tïë vúái tiïën bưå xậ hưåi lâ àùåc trûng ca con àûúâng àõnh hûúáng
xậ hưåi ch nghơa úã nûúác ta.
2. Bêët k nïìn sẫn xët xậ hưåi nâo, kïí cẫ nïìn sẫn xët hiïån àẩi,
àïìu bao gưìm ba ëu tưë cú bẫn lâ: sûác lao àưång ca con ngûúâi, tû
liïåu lao àưång vâ àưëi tûúång lao àưång.
- Sûác lao àưång lâ tưíng húåp thïí lûåc, trđ lûåc ca con ngûúâi, lâ khẫ
nùng lao àưång ca con ngûúâi, lâ àiïìu kiïån cú bẫn ca sẫn xët úã
bêët cûá xậ hưåi nâo. Khi sûác lao àưång hoẩt àưång thò trúã thânh lao
àưång. Lao àưång lâ hoẩt àưång riïng ca loâi ngûúâi, nố khấc vïì cú
bẫn vúái hoẩt àưång bẫn nùng ca àưång vêåt
- Àưëi tûúång lao àưång lâ nhûäng vêåt mâ lao àưång ca con ngûúâi tấc
àưång vâo nhùçm cẫi biïën chng ph húåp vúái nhu cêìu ca mònh. Àưëi
tûúång lao àưång gưìm cố:
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 14

+ Loẩi cố sùén trong tûå nhiïn mâ lao àưång ca con ngûúâi chó cêìn
tấch nố khỗi mưi trûúâng tưìn tẩi ca nố lâ cố thïí sûã dng àûúåc, nhû
gưỵ trong rûâng ngun thy, cấ ngoâi biïín, than àấ úã mỗ
+ Loẩi àậ cố sûå tấc àưång ca lao àưång gổi lâ ngun liïåu, nhû
thếp thỗi trong nhâ mấy cú khđ, gưỵ úã xûúãng mưåc v.v
Vúái sûå phất triïín ca cấch mẩng khoa hổc - k thåt, con ngûúâi
ngây câng tẩo ra nhiïìu àưëi tûúång lao àưång cố chêët lûúång múái.

- Tû liïåu lao àưång lâ toân bưå nhûäng vêåt mâ con ngûúâi dng àïí
tấc àưång vâo àưëi tûúång lao àưång, àïí truìn dêỵn lao àưång ca mònh
túái àưëi tûúång lao àưång lâm biïën àưíi chng theo u cêìu ca mònh.
Tû liïåu lao àưång gưìm:
+ Cưng c lao àưång lâ bưå phêån quan trổng nhêët ca tû liïåu lao
àưång, nố tấc àưång trûåc tiïëp vâo àưëi tûúång lao àưång, quët àõnh trûåc
tiïëp nùng sët lao àưång. Trònh àưå cưng c lao àưång lâ cú súã àïí phên
biïåt sûå khấc nhau giûäa cấc thúâi àẩi kinh tïë.
+ Hïå thưëng cấc ëu tưë vêåt chêët phc v trûåc tiïëp cho quấ trònh
sẫn xët nhû bùng chuìn, ưëng dêỵn cêìn trc , bïí chûáa
+ Nhûäng ëu tưë vêåt chêët khấc khưng tham gia trûåc tiïëp quấ
trònh sẫn xët, nhûng cố tấc dng quan trổng àïën toân bưå nïìn sẫn
xët xậ hưåi, nhû àûúâng sấ, cấc phûúng tiïån giao thưng vêån tẫi,
thưng tin liïn lẩc, v.v. gổi chung lâ kïët cêëu hẩ têìng ca sẫn xët
xậ hưåi. Nïìn sẫn xët câng hiïån àẩi, câng àôi hỗi kïët cêëu hẩ têìng
sẫn xët phất triïín vâ hoân thiïån.
Tû liïåu lao àưång vâ àưëi tûúång lao àưång lâ cấc ëu tưë vêåt chêët ca
quấ trònh sẫn xët; chng húåp thânh tû liïåu sẫn xët. Quấ trònh
lao àưång lâ quấ trònh kïët húåp vâ tấc àưång ca cấc ëu tưë sẫn xët
nối trïn, tûác ca sûác lao àưång vâ tû liïåu sẫn xët.
Sûå phất triïín ca nïìn sẫn xët xậ hưåi gùỉn liïìn vúái sûå phất triïín
vâ hoân thiïån ca cấc ëu tưë sẫn xët. Quấ trònh chuín biïën nïìn
sẫn xët nhỗ, lẩc hêåu sang nïìn sẫn xët lúán, hiïån àẩi àôi hỗi phất
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 15

triïín àưìng bưå cẫ ba ëu tưë sẫn xët vâ mc tiïu cëi cng lâ trang
bõ cưng nghïå hiïån àẩi, tiïn tiïën trong cấc lơnh vûåc ca nïìn sẫn
xët xậ hưåi.
Trong cấc ëu tưë cú bẫn ca quấ trònh sẫn xët, sûác lao àưång
ln ln lâ ëu tưë cú bẫn, cố tđnh chêët quët àõnh. Tuy nhiïn, bẫn

thên sûác lao àưång cố sûå biïën àưíi cùn bẫn vïì chêët lûúång ph húåp vúái
trònh àưå ca tû liïåu sẫn xët. Nïëu trong nïìn sẫn xët th cưng,
trònh àưå sûác lao àưång ch ëu lâ dûåa vâo kinh nghiïåm vâ sûác cú
bùỉp thò trong nïìn sẫn xët hiïån àẩi, trònh àưå sûác lao àưång dûåa vâo
trđ tụå, tri thûác, vâo "chêët xấm" nối chung. Trong nïìn sẫn xët
hiïån àẩi, kho tâng trđ tụå trúã thânh tâi ngun qu giấ nhêët ca
mưỵi dên tưåc. Do àố, giấo dc vâ àâo tẩo àûúåc nhiïìu qëc gia coi lâ
qëc sấch; úã nûúác ta, vêën àïì nây àûúåc àùåt thânh qëc sấch hâng
àêìu.
3. Tấi sẫn xët lâ gò? Phên tđch nưåi dung, hònh thûác ca tấi sẫn
xët xậ hưåi vâ cấc phẩm tr cú bẫn ca nố.
Sẫn xët ra ca cẫi vêåt chêët lâ hoẩt àưång cú bẫn ca loâi ngûúâi.
Nố khưng phẫi lâ hoẩt àưång nhêët thúâi, àún nhêët mâ thûúâng xun,
liïn tc, tûác lâ tấi sẫn xët. Ngûúâi ta chia tấi sẫn xët thânh tấi
sẫn xët giẫn àún vâ tấi sẫn xët múã rưång.
+ Tấi sẫn xët giẫn àún lâ quấ trònh sẫn xët àûúåc lùåp lẩi vúái
quy mư khưng thay àưíi, cấc ëu tưë ca quấ trònh sẫn xët cng
khưng thay àưíi; chûa cố sẫn phêím thùång dû hóåc nïëu cố thò côn
nhỗ bế vâ àûúåc tiïu dng cấ nhên hïët.
+ Tấi sẫn xët múã rưång lâ quấ trònh sẫn xët úã chu k sau cố
quy mư lúán hún so vúái chu k trûúác. Trong tấi sẫn xët múã rưång,
cấc ëu tưë ca quấ trònh sẫn xët tùng lïn vïì sưë lûúång vâ chêët
lûúång. Ngìn gưëc ca tấi sẫn xët múã rưång lâ sẫn phêím thùång dû.
Tấi sẫn xët giẫn àún lâ àùåc trûng ca sẫn xët nhỗ, th cưng,
côn tấi sẫn xët múã rưång lâ àùåc trûng ca sẫn xët lúán, hiïån àẩi.
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 16

ÚÃ bêët k giai àoẩn nâo, xậ hưåi nâo, tấi sẫn xët cng bao gưìm
nưåi dung sau:
+ Tấi sẫn xët sûác lao àưång lâ nhên tưë ch ëu vâ àêìu tiïn. Sûác

lao àưång lâ ëu tưë cú bẫn ca quấ trònh sẫn xët vâ trong quấ
trònh sẫn xët nố bõ hao môn, do àố, phẫi àûúåc tấi sẫn xët àïí
thûåc hiïån quấ trònh sẫn xët tiïëp theo. Tấi sẫn xët sûác lao àưång
côn bao hâm viïåc àâo tẩo, àưíi múái thïë hïå lao àưång c bùçng thïë hïå
lao àưång múái cố chêët lûúång cao hún ph húåp vúái trònh àưå múái ca tû
liïåu sẫn xët.
+ Tấi sẫn xët ca cẫi vêåt chêët (gưìm cố vêåt phêím tiïu dng vâ
tû liïåu sẫn xët) cng lâ nhên tưë khấch quan, khưng thïí thiïëu ca
sẫn xët xậ hưåi. Trong quấ trònh sẫn xët, sẫn phêím xậ hưåi
thûúâng xun àûúåc tiïu dng cho cấ nhên vâ cho sẫn xët. Vêåt
phêím tiïu dng àïí tấi sẫn xët sûác lao àưång, côn tû liïåu sẫn xët
àïí tiïëp tc qua trònh sẫn xët. Vò vêåy, phẫi thûúâng xun tấi sẫn
xët ra chng. Hún nûäa, nhu cêìu vïì àúâi sưëng vâ sẫn xët thûúâng
xun tùng lïn, do àố ca cẫi vêåt chêët cêìn àûúåc tấi sẫn xët múã
rưång, lâm cho sưë lûúång thûúâng xun tùng lïn vâ chêët lûúång àûúåc
cẫi tiïën.
Tấi sẫn xët múã rưång ra ca cẫi vêåt chêët biïíu hiïån úã mûác tùng
ca tưíng sẫn phêím xậ hưåi (TSPXH) vâ thu nhêåp qëc dên (TNQD).
Tưíng sẫn phêím xậ hưåi lâ tưíng sưë sẫn phêím hay ca cẫi xậ hưåi àûúåc
sẫn xët ra trong mưåt thúâi gian nhêët àõnh (thûúâng lâ mưåt nùm).
Thu nhêåp qëc dên lâ phêìn côn lẩi ca tưíng sẫn phêím xậ hưåi
sau khi trûâ ài toân bưå nhûäng chi phđ ca lao àưång vêåt hốa. Thu
nhêåp qëc dên lâ kïët quẫ thûåc tïë ca nïìn sẫn xët xậ hưåi, nố
quët àõnh mûác àưå tiïu dng vâ tđch ly ca xậ hưåi.
Nhûäng biïån phấp cú bẫn àïí tấi sẫn xët múã rưång tưíng sẫn phêím
xậ hưåi vâ thu nhêåp qëc dên lâ tùng nùng sët lao àưång xậ hưåi vâ
tùng sưë ngûúâi lâm viïåc trong cấc ngânh sẫn xët vêåt chêët.
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 17

+ Tấi sẫn xët quan hïå sẫn xët. Tấi sẫn xët ca cẫi vêåt chêët

diïỵn ra trong nhûäng quan hïå sẫn xët nhêët àõnh. Do àố, quấ trònh
sẫn xët lâ quấ trònh phất triïín, hoân thiïån quan hïå sẫn xët lâm
cho quan hïå sẫn xët ph húåp vúái tđnh chêët vâ trònh àưå múái ca
lûåc lûúång sẫn xët.
+ Tấi sẫn xët ra mưi trûúâng (sẫn xët vâ àúâi sưëng). Quấ trònh
sẫn xët khưng thïí tấch rúâi àiïìu kiïån tûå nhiïn vâ mưi trûúâng sưëng
ca con ngûúâi. Quấ trònh tấi sẫn xët ra ca cẫi vêåt chêët lâm cho
cấc ngìn tâi ngun thiïn nhiïn bõ cẩn kiïåt dêìn vâ ẫnh hûúãng túái
mưi trûúâng sưëng nối chung. Vò vêåy, trong quấ trònh tấi sẫn xët
phẫi thûúâng xun tấi tẩo cấc àiïìu kiïån tûå nhiïn ca sẫn xët nhû
khưi phc àưå mâu múä àêët àai, trưìng rûâng vâ tấi tẩo cấc ngìn tâi
ngun, v.v
4. Thïë nâo lâ tùng trûúãng kinh tïë vâ hiïåu quẫ kinh tïë? Hiïåu quẫ
kinh tïë xết vïì mùåt kinh tïë - k thåt vâ kinh tïë - xậ hưåi?
Tùng trûúãng kinh tïë lâ sûå tùng lïn cấc ëu tưë ca quấ trònh sẫn
xët vâ do àố tùng lïn vïì sưë lûúång vâ chêët lûúång sẫn phêím xậ hưåi.
Àố chđnh lâ kïët quẫ ca quấ trònh tấi sẫn xët múã rưång trïn phẩm
vi toân bưå nïìn kinh tïë. Nhõp àưå tùng trûúãng kinh tïë thïí hiïån úã
nhõp àưå tùng tưíng sẫn phêím xậ hưåi vâ thu nhêåp qëc dên. Tùng
trûúãng kinh tïë cố thïí diïỵn ra theo hai hûúáng: tùng trûúãng kinh tïë
theo chiïìu rưång vâ tùng trûúãng kinh tïë theo chiïìu sêu.
- Tùng trûúãng kinh tïë theo chiïìu rưång lâ tùng vïì sưë lûúång cấc
ëu tưë ca quấ trònh sẫn xët trïn cú súã k thåt sẫn xët c.
- Tùng trûúãng kinh tïë theo chiïìu sêu lâ sûå phất triïín sẫn xët
trïn cú súã hoân thiïån cấc ëu tưë sẫn xët, nhû sûã dng cấc tû liïåu
lao àưång tiïën bưå, cấc àưëi tûúång lao àưång đt tưën kếm, nêng cao trònh
àưå ca ngûúâi lao àưång, sûã dng cố hiïåu quẫ cấc tiïìm nùng sẫn
xët, v.v
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 18

Trong thûåc tïë, viïåc tùng trûúãng kinh tïë theo chiïìu rưång vâ tùng
trûúãng kinh tïë theo chiïìu sêu àûúåc kïët húåp vúái nhau vâ àûúåc sûã
dng theo hûúáng ph húåp vúái àiïìu kiïån c thïí ca tûâng nûúác úã cấc
giai àoẩn khấc nhau.
Kïët quẫ ca tấi sẫn xët múã rưång, ca tùng trûúãng kinh tïë biïíu
hiïån têåp trung úã hiïåu quẫ nïìn sẫn xët.
Hiïåu quẫ sẫn xët lâ kïët quẫ ca mưåt nïìn sẫn xët nhêët àõnh.
Mën biïët hiïåu quẫ sẫn xët ngûúâi ta lêëy kïët quẫ sẫn xët so sấnh
vúái chi phđ lao àưång xậ hưåi àïí sẫn xët ra nố (hóåc lâ chi phđ cấc ëu
tưë sẫn xët).

Kïët quẫ sẫn xët
Hiïåu quẫ sẫn = ———————————————————————————————
xët Chi phđ cấc ëu tưë sẫn xët
(lao àưång sưëng vâ lao àưång vêåt hốa)
Kïët quẫ ca sẫn xët lâ sẫn phêím. ÚÃ cấc àún võ sẫn xët, hiïåu
quẫ sẫn xët cố thïí biïíu hiïån úã chưỵ chi phđ àïí sẫn xët mưåt àún võ
sẫn phêím nhiïìu hay đt; côn hiïåu quẫ ca toân bưå nïìn kinh tïë biïíu
hiïån úã t lïå giûäa giấ trõ ca toân bưå sẫn phêím xậ hưåi vúái toân bưå
chi phđ lao àưång xậ hưåi àïí sẫn xët ra chng.
Tùng hiïåu quẫ kinh tïë lâ u cêìu khấch quan àưëi vúái mổi xậ hưåi.
Àïí tùng hiïåu quẫ kinh tïë phẫi tùng kïët quẫ sẫn xët vâ giẫm chi
phđ àïí sẫn xët chng. Tùng kïët quẫ sẫn xët lâ tùng sưë lûúång vâ
nêng cao chêët lûúång sẫn phêím, lâm cho cú cêëu sẫn phêím ph húåp
vúái cú cêëu tiïu dng xậ hưåi. Giẫm chi phđ lao àưång xậ hưåi thïí hiïån
úã tiïët kiïåm lao àưång sưëng, giẫm khưëi lûúång vêåt tû hao phđ, tiïët
kiïåm vưën àêìu tû v.v
Hiïåu quẫ nïìn sẫn xët àûúåc xem xết dûúái hai khđa cẩnh: kinh tïë
- k thåt vâ kinh tïë - xậ hưåi.
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 19

Hiïåu quẫ sẫn xët, xết vïì mùåt kinh tïë - k thåt, àûúåc tđnh bùçng
mưåt hïå thưëng cấc chó tiïu vïì kïët quẫ sûã dng cấc ngìn dûå trûä
khấc nhau. Mưåt sưë cấc chó tiïu quan trổng thûúâng àûúåc dng lâ:
+ Nùng sët lao àưång xậ hưåi. Àêy lâ chó tiïu quan trổng ca hiïåu
quẫ sẫn xët. Nố biïíu hiïån sûå hoẩt àưång ca quy låt tiïët kiïåm
thúâi gian.
+ Hiïåu quẫ sûã dng vưën sẫn xët cú bẫn. Vưën sẫn xët cú bẫn cố
khưëi lûúång vâ vai trô quan trổng nhêët trong sẫn xët. Hiïåu quẫ
vưën sẫn xët cú bẫn àûúåc tđnh bùçng cấch lêëy sưë lûúång sẫn phêím
chia cho sưë lûúång vưën sẫn xët cú bẫn:
Sưë lûúång sẫn phêím
Hiïåu quẫ vưën = ———————————————————————————————
Vưën sẫn xët cú bẫn

Hiïåu sët vưën cho thêëy mưåt àún võ vưën chi ra thu àûúåc bao nhiïu
sẫn phêím.
+ Hiïåu sët vêåt tû àûúåc ào bùçng chi phđ nhiïn liïåu, ngun liïåu,
nùng lûúång, vêåt liïåu vâ cấc ngìn dûå trûä khấc trïn mưåt àún võ sẫn
phêím:

Sưë lûúång vêåt tû
Hiïåu sët vêåt tû = ———————————————————————————
Sưë lûúång sẫn phêím
Hiïåu quẫ sẫn xët xết vïì mùåt kinh tïë - k thåt ph thåc vâo
trònh àưå
k thåt vâ khưng ph thåc vâo hònh thûác xậ hưåi.
Hiïåu quẫ sẫn xët xết vïì mùåt kinh tïë - xậ hưåi úã cấc xậ hưåi khấc
nhau cố biïíu hiïån khấc nhau ph thåc vâo quan hïå sẫn xët vâ
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 20

mc àđch ca nïìn sẫn xët, vâ nối chung, lâ ph thåc vâo thấi àưå
àưëi vúái ëu tưë con ngûúâi.
Kïët húåp hiïåu quẫ kinh tïë vúái hiïåu quẫ xậ hưåi lâ àùåc trûng ca
àõnh hûúáng xậ hưåi ch nghơa úã nûúác ta. Nố biïíu hiïån úã sûå kïët húåp
chđnh sấch kinh tïë vúái chđnh sấch xậ hưåi; viïåc tùng hiïåu quẫ kinh
tïë gùỉn liïìn vúái giẫi quët viïåc lâm, vúái àiïìu kiïån sưëng vâ lao àưång
ca dên cû, bẫo vïå mưi trûúâng, phất triïín vùn hốa, giấo dc, y tïë
vâ cấc vêën àïì xậ hưåi khấc.
5. Sẫn xët hâng hốa lâ gò? Nố ra àúâi vâ phất triïín nhû thïë nâo?
Nố cố ûu viïåt gò so vúái kinh tïë tûå nhiïn?
Trong lõch sûã phất triïín ca nïìn sẫn xët xậ hưåi, cố hai hònh
thûác sẫn xët rộ rïåt lâ: sẫn xët tûå cêëp tûå tc vâ sẫn xët hâng
hốa.
Sẫn xët tûå cêëp, tûå tc lâ sẫn xët sẫn phêím àïí thỗa mận nhu
cêìu ca ngûúâi sẫn xët trong nưåi bưå àún võ kinh tïë. Côn sẫn xët
hâng hốa lâ sẫn xët ra sẫn phêím àïí bấn, cấc quan hïå kinh tïë
giûäa nhûäng ngûúâi sẫn xët biïíu hiïån qua viïåc mua bấn sẫn phêím
ca nhau trïn thõ trûúâng.
Sẫn xët hâng hốa àậ ra àúâi trong hai àiïìu kiïån lõch sûã:
+ Cố sûå phên cưng lao àưång xậ hưåi:
Phên cưng lao àưång xậ hưåi lâ kïët quẫ ca sûå phất triïín lûåc lûúång
sẫn xët, biïíu hiïån úã sûå chun mưn hốa sẫn xët. Do phên cưng
lao àưång xậ hưåi, mưỵi ngûúâi hóåc mưỵi nhốm ngûúâi chó sẫn xët mưåt
hóåc mưåt sưë sẫn phêím nhêët àõnh. Mưỵi ngûúâi (hóåc mưỵi nhốm
ngûúâi) àïìu thûâa sẫn phêím do mònh sẫn xët ra nhûng lẩi thiïëu
cấc loẩi sẫn phêím khấc. Do àố, viïåc trao àưíi sẫn phêím trúã thânh
têët ëu vâ cố lúåi àưëi vúái mổi ngûúâi sẫn xët.
+ Cố chïë àưå tû hûäu. Àiïìu àố lâm cho nhûäng ngûúâi sẫn xët àưåc
lêåp vúái nhau; hổ sẫn xët dûåa trïn cú súã tû liïåu sẫn xët ca hổ vâ

sẫn phêím lao àưång thåc quìn chi phưëi ca hổ.
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 21

Chïë àưå tû hûäu lâm cho nhûäng ngûúâi sẫn xët àưåc lêåp vúái nhau,
côn phên cưng lao àưång xậ hưåi lẩi lâm cho hổ ph thåc vâo nhau.
Sẫn xët hâng hốa ra àúâi chđnh lâ àïí giẫi quët mêu thỵn nây.
Nhûäng hònh thûác àêìu tiïn ca sẫn xët hâng hốa xët hiïån tûâ
thúâi k tan rậ ca chïë àưå cưng xậ ngun thy, tưìn tẩi vâ phất
triïín úã cấc phûúng thûác sẫn xët tiïëp theo.
Sẫn xët hâng hốa phất triïín cao nhêët, phưí biïën nhêët trong ch
nghơa tû bẫn vâ trúã thânh hònh thûác sẫn xët hâng hốa àiïín hònh,
nưíi bêåt trong lõch sûã.
Sẫn xët hâng hốa tiïëp tc tưìn tẩi vâ phất triïín dûúái ch nghơa
xậ hưåi vò dûúái ch nghơa xậ hưåi côn tưìn tẩi nhiïìu hònh thûác súã hûäu
khấc nhau vâ trònh àưå phên cưng lao àưång xậ hưåi ngây câng phất
triïín. Nhû vêåy, sẫn xët hâng hốa xët hiïån rưìi tưìn tẩi vâ phất
triïín úã nhiïìu xậ hưåi, lâ sẫn phêím ca lõch sûã phất triïín sẫn xët
ca loâi ngûúâi. Nố cố nhiïìu ûu thïë, tiïën bưå so vúái sẫn xët tûå cêëp
tûå tc mâ cho túái nay chûa cố hònh thûác sẫn xët xậ hưåi nâo cố ûu
thïë hún nố. Tuy nhiïn, úã cấc xậ hưåi khấc nhau, sẫn xët hâng hốa
cố vai trô vâ giúái hẩn khấc nhau. Song, nhòn chung, so vúái sẫn xët
tûå cêëp tûå tc, sẫn xët hâng hốa cố nhiïìu ûu viïåt àùåc biïåt:
- Thc àêíy sûå phất triïín mẩnh mệ ca lûåc lûúång sẫn xët, ûáng
dng tiïën bưå k thåt, húåp l hốa sẫn xët, tiïët kiïåm, tùng nùng
sët lao àưång.
- Lâm cho sẫn xët gùỉn liïìn vúái tiïu dng, sẫn phêím thûúâng
xun àûúåc cẫi tiïën chêët lûúång, hònh thûác ph húåp vúái nhu cêìu, thõ
hiïëu ngûúâi tiïu dng.
- Thc àêíy nhanh chống quấ trònh xậ hưåi hốa sẫn xët, tđch t
vâ têåp trung sẫn xët, múã rưång sûå giao lûu thõ trûúâng trong nûúác

vâ qëc tïë.
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 22

- Lâ cú súã thc àêíy quấ trònh dên ch hốa, bònh àùèng, tiïën bưå xậ
hưåi, phấ vúä tđnh bẫo th, trò trïå, phûúâng hưåi ca kinh tïë tûå nhiïn,
tûå cêëp tûå tc v.v
Tuy nhiïn, sẫn xët hâng hốa cố mùåt trấi ca nố nhû viïåc lâm
phên hốa ngûúâi sẫn xët thânh giâu nghêo vâ nhiïìu hiïån tûúång
tiïu cûåc nhû lâm hâng giẫ, lûâa lổc Trong àiïìu kiïån ca nûúác ta,
mưåt mùåt phẫi àêíy mẩnh nïìn sẫn xët hâng hốa nhiïìu thânh phêìn
vêån àưång theo cú chïë thõ trûúâng ph húåp vúái cấc quy låt ca sẫn
xët hâng hốa; mùåt khấc, phẫi cố sûå quẫn l ca Nhâ nûúác àïí bẫo
àẫm sûå àõnh hûúáng xậ hưåi ch nghơa vâ hẩn chïë nhûäng tiïu cûåc do
cú chïë thõ trûúâng sinh ra, thûåc hiïån sûå kïët húåp hiïåu quẫ kinh tïë vúái
tiïën bưå vâ cưng bùçng xậ hưåi.
6. Hâng hốa lâ gò? Phên tđch cấc thåc tđnh ca hâng hốa vâ lûúång
giấ trõ ca hâng hốa?
1. Hâng hốa lâ mưåt vêåt phêím ca lao àưång cố thïí thỗa mận nhu
cêìu nâo àố ca con ngûúâi vâ ài vâo tiïu dng thưng qua trao àưíi
(mua - bấn).
Vò vêåy, khưng phẫi bêët k vêåt phêím nâo cng lâ hâng hốa. Nhûäng
vêåt phêím ài vâo tiïu dng khưng thưng qua trao àưíi (mua - bấn) thò
khưng phẫi lâ hâng hốa. Chùèng hẩn, thốc ca ngûúâi nưng dên sẫn
xët àïí tiïu dng cho bẫn thên hổ thò khưng phẫi lâ hâng hốa.
Nhûng nïëu thốc àố àûúåc àem bấn thò nố lâ hâng hốa.
2. Hâng hốa cố hai thåc tđnh: giấ trõ sûã dng vâ giấ trõ.
a) Giấ trõ sûã dng
Giấ trõ sûã dng ca vêåt phêím lâ cưng dng ca nố, cố thïí thỗa
mận nhu cêìu nâo àố ca con ngûúâi nhû gẩo àïí ùn, vẫi àïí may mùåc,
nhâ àïí úã

Giấ trõ sûã dng ca vêåt phêím do thåc tđnh tûå nhiïn ca vêåt
phêím quy àõnh. Xậ hưåi loâi ngûúâi câng phất triïín, câng phất hiïån
ra àûúåc nhiïìu thåc tđnh tûå nhiïn cố đch ca vêåt phêím vâ lúåi dng
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 23

nhûäng thåc tđnh tûå nhiïn àố àïí tẩo ra nhiïìu loẩi giấ trõ sûã dng
khấc nhau. Chùèng hẩn, than àấ tûâ xa xûa chó àûúåc dng lâm nhiïn
liïåu (àưët nống), àïën nay côn lâ ngun liïåu ca nhiïìu sẫn phêím vúái
giấ trõ sûã dng cao. Do àố, giấ trõ sûã dng lâ mưåt phẩm tr vơnh
viïỵn.
Trong kinh tïë hâng hốa, giấ trõ sûã dng lâ vêåt mang giấ trõ trao
àưíi.
b) Giấ trõ
Mën hiïíu giấ trõ ca hâng hốa phẫi nghiïn cûáu tûâ giấ trõ trao
àưíi ca nố.
Giấ trõ trao àưíi biïíu hiïån mưëi quan hïå trao àưíi hâng hốa trïn thõ
trûúâng. Àố lâ mưëi quan hïå t lïå vïì lûúång giûäa nhûäng hâng hốa cố
giấ trõ sûã dng khấc nhau àem trao àưíi vúái nhau.
Thđ d: 1m vẫi trao àưíi vúái 5kg thốc.
Súã dơ vẫi vâ thốc lâ hai hâng hốa cố giấ trõ sûã dng khấc nhau cố
thïí trao àưíi àûúåc vúái nhau theo mưåt t lïå nhêët àõnh, vò vẫi vâ thốc
àïìu lâ sẫn phêím ca lao àưång, cố cú súã chung lâ sûå hao phđ lao àưång
ca con ngûúâi. Sûå hao phđ lao àưång àố chđnh lâ giấ trõ ca hâng
hốa.
Vêåy, giấ trõ hâng hốa lâ lao àưång xậ hưåi ca ngûúâi sẫn xët hâng
hốa kïët tinh trong hâng hốa àố.
Do àố, giấ trõ lâ cú súã ca giấ trõ trao àưíi; côn giấ trõ trao àưíi lâ
hònh thûác biïíu hiïån ca giấ trõ.
Giấ trõ phẫn ẫnh mưëi quan hïå xậ hưåi giûäa nhûäng ngûúâi sẫn xët
hâng hốa. Do àố, giấ trõ lâ mưåt phẩm tr lõch sûã, chó tưìn tẩi trong

kinh tïë hâng hốa.
3. Lûúång giấ trõ ca hâng hốa.
PTS. NGUỴN VÙN HẪO 24

Nïëu giấ trõ lâ lao àưång xậ hưåi ca nhûäng ngûúâi sẫn xët hâng
hốa kïët tinh trong hâng hốa thò lûúång giấ trõ chđnh lâ lûúång lao
àưång xậ hưåi hao phđ àïí sẫn xët ra hâng hốa.
Trong sẫn xët hâng hốa, hao phđ lao àưång cấ biïåt tẩo thânh giấ
trõ cấ biïåt ca hâng hốa. Trïn thõ trûúâng, khưng thïí dûåa vâo giấ trõ
cấ biïåt àïí trao àưíi mâ phẫi dûåa vâo giấ trõ xậ hưåi ca hâng hốa.
Giấ trõ xậ hưåi ca hâng hốa àûúåc tđnh bùçng thúâi gian lao àưång xậ
hưåi cêìn thiïët (têët ëu) àïí sẫn xët mưåt loẩi hâng hốa nâo àố. Àố lâ
thúâi gian cêìn thiïët àïí sẫn xët hâng hốa trong àiïìu kiïån sẫn xët
trung bònh ca xậ hưåi vúái trònh àưå k thåt trung bònh, trònh àưå
thânh thẩo trung bònh, cûúâng àưå lao àưång trung bònh. Thưng
thûúâng thúâi gian lao àưång xậ hưåi cêìn thiïët ca mưåt loẩi hâng hốa
nâo àố gêìn sất vúái thúâi gian lao àưång cấ biïåt ca ngûúâi sẫn xët
àẩi bưå phêån hâng hốa àố trïn thõ trûúâng.
Giấ trõ hâng hốa thay àưíi ph thåc vâo nùng sët lao àưång.
Nùng sët lao àưång lâ hiïåu sët ca lao àưång àûúåc ào bùçng sưë lûúång
sẫn phêím tẩo ra trong mưåt àún võ thúâi gian, hóåc lûúång thúâi gian
lao àưång hao phđ àïí tẩo ra mưåt àún võ sẫn phêím. Nùng sët lao
àưång ph thåc vâo trònh àưå k thåt ca ngûúâi lao àưång, mûác
trang bõ k thåt ca lao àưång, phûúng phấp tưí chûác, quẫn l vâ cấc
àiïìu kiïån tûå nhiïn.
Tùng nùng sët lao àưång thïí hiïån úã chưỵ: hao phđ lao àưång khưng
tùng, nhûng sưë lûúång sẫn phêím lâm ra trong mưåt àún võ thúâi gian
tùng lïn, do àố giấ trõ ca mưåt dúån võ hâng hốa giẫm xëng. Àiïìu
àố cố nghơa: giấ trõ ca hâng hốa biïën àưíi t lïå nghõch vúái nùng
sët lao àưång.

Cêìn phên biïåt tùng nùng sët lao àưång vúái tùng cûúâng àưå lao àưång.
Cûúâng àưå lao àưång lâ mûác àưå hao phđ lao àưång trong mưåt àún võ thúâi
gian. Tùng cûúâng àưå lao àưång sệ lâm tùng thïm mûác hao phđ lao
àưång, vâ do àố, lâm tùng sưë lûúång sẫn phêím mưåt cấch tûúng ûáng, vò
vêåy giấ trõ mưåt àún võ hâng hốa khưng thay àưíi.
HÛÚÁNG DÊỴN ƯN THI MƯN KINH TÏË CHĐNH TRÕ MẤC - LÏNIN 25

Lao àưång ca ngûúâi sẫn xët hâng hốa cố trònh àưå thânh thẩo
khấc nhau. Nố àûúåc chia thânh hai loẩi: lao àưång giẫn àún lâ lao
àưång khưng cêìn rên luån, àâo tẩo vâ lao àưång phûác tẩp phẫi qua
quấ trònh hổc têåp rên luån Trong cng mưåt àún võ thúâi gian, lao
àưång phûác tẩp tẩo ra nhiïìu giấ trõ hún lao àưång giẫn àún.
Trong quấ trònh trao àưíi hâng hốa, mổi lao àưång phûác tẩp àïìu
àûúåc quy thânh bưåi sưë ca lao àưång giẫn àún trung bònh mưåt cấch
tûå phất trïn thõ trûúâng.
7. Tiïìn tïå xët hiïån nhû thïë nâo trong lõch sûã phất triïín ca sẫn
xët vâ trao àưíi hâng hốa? Bẫn chêët vâ chûác nùng ca tiïìn tïå?
1. Lõch sûã ra àúâi ca tiïìn tïå vâ bẫn chêët ca nố.
Tiïìn tïå xët hiïån lâ kïët quẫ ca quấ trònh phất triïín ca sẫn
xët vâ trao àưíi hâng hốa, vâ cng lâ kïët quẫ ca quấ trònh phất
triïín cấc hònh thấi giấ trõ ca hâng hốa.
Hònh thấi giấ trõ àêìu tiïn lâ hònh thấi giẫn àún hay ngêỵu nhiïn.
Ngûúâi sẫn xët lâm ra sẫn phêím dng khưng hïët (nhû lc àûúåc
ma chùèng hẩn), thûâa ngêỵu nhiïn, àem trao àưíi vâ ngêỵu nhiïn
gùåp mưåt loẩi hâng hốa nâo àố; viïåc trao àưíi diïỵn ra theo mưåt t lïå
cng ngêỵu nhiïn vâ giẫn àún: hâng àưíi lêëy hâng.
Thđ d: aHA = bHB
ÚÃ hònh thấi nây, hâng hốa thûá nhêët (aHA) biïíu hiïån giấ trõ ca
nố úã hâng hốa thûá hai (bHB), côn hâng hốa thûá hai àống vai trô lâ
vêåt ngang giấ.

Khi phên cưng lao àưång xậ hưåi phất triïín àïën mûác àưå nâo àố,
chng loẩi hâng hốa trao àưíi trïn thõ trûúâng nhiïìu hún, thò mưåt hâng
hốa cố thïë gùåp vâ trao àưíi vúái nhiïìu hâng hốa khấc.